CZAS WOLNY WYCHOWANKÓW PLACÓWEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZYCH na przykładzie internatu SOSW w HRUBIESZOWIE Opracowały: T.Duławska, J.Hładkiewicz, K. Dziewiczkiewicz.
Jednym z ważniejszych zadań pracy opiekuńczo wychowawczej jest właściwe i atrakcyjne zagospodarowanie czasu wolnego wychowanków z niepełnosprawnością intelektualną. Właściwa organizacja czasu wolnego wpływa na atmosferę życia społecznego oraz na jakość wychowania.
Specyfika sytuacji, w jakiej znajdują się wychowankowie z niepełnosprawnością intelektualną, mieszkający zbiorowo wynika między innymi z odmiennej jego atmosfery w stosunku do domu rodzinnego. Tak więc czas wolny w placówce opiekuńczo wychowawczej jest to czas do dyspozycji wychowanka, po wykonaniu przez niego zadań obowiązkowych tj. nauki obowiązkowej w szkole oraz niezbędnych zadań osobistych jak i tych, które dotyczą pobytu w internacie.
Sposób spędzania czasu wolnego przez wychowanków jest różnorodny, niemniej można wyodrębnić następujące jego formy, jest to czas z reguły przeznaczony na: odpoczynek, rozrywkę, działalność społeczną o charakterze dobrowolnym, rozwój własnych zainteresowań i uzdolnień Swoboda czasu wolnego to nie tylko dokonywanie wyboru przez wychowanków ale i też poszukiwanie własnego stylu, własnego poglądu na życie, świat. Czas wolny powinien dostarczać wychowankom rozrywki, zaspokajać ich zainteresowania, a przede wszystkim zapewniać wypoczynek, regenerować siły psychiczne, fizyczne oraz przynosić radość i odmianę.
W procesie organizowania czasu wolnego dużą rolę odgrywa wychowawca. Wespół z wychowankami powinien kształtować oblicza placówki, na które składają się: -obyczaje, tradycje, organizowanie okolicznościowych imprez, różnych uroczystości, a także prowadzenie różnego rodzaju zajęć w grupach. Do jego powinności należy również uświadamianie właściwego, bezpiecznego wykorzystywania czasu wolnego, staranie się o różnorodność propozycji itp. Należy pamiętać o tym, że nuda i brak sensownych zajęć nie wpływa korzystnie na rozwój wychowanków lecz przeciwnie, może być powodem zniechęcenia, pojawiania się negatywnych sytuacji czy zachowań wychowanków.
Stosowanie różnorodnych form spędzenia czasu wolnego jest szansą na rozwój zainteresowań, odniesienia sukcesów, dowartościowania wychowanków o różnych możliwościach także tych mniej zdolnych czy niedostrzeganych. Zasadą podstawową w udzielaniu wspomnianej pomocy jest dyskretna inspiracja, nie narzucanie się, współpraca i nie szczędzenie słów uznania za każdy, nawet drobny, przejaw inicjatywy, za włożony wysiłek i dobrą pracę. W pracy opiekuńczo wychowawczej działania w sferze czasu wolnego wychowanków to przede wszystkim organizowanie odpowiednich form pracy kulturalno - rozrywkowej stosownie do zainteresowań i potrzeb wychowanków z uwzględnieniem realnych możliwości organizacyjnych. Właściwa organizacja czasu wolnego- sprzyja korzystnie procesowi wychowania i opieki wychowanków.
PREZENTACJA BADAŃ PRZEPROWADZONYCH w internacie SOSW w Hrubieszowie w roku 010 Badanie zasadnicze przeprowadzono II.010 r./
Wyniki badań i analiza sposobu spędzania czasu wolnego dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną przeprowadzone W badaniach nad sposobem wypełnienia czasu wolnego posłużono się metodą sondażu diagnostycznego, z wykorzystaniem narzędzia badawczego, jakim jest kwestionariusz ankiety. Ankieta dała możliwość zgromadzenia dużej liczby faktów, opinii na postawione w pracy cele. Kwestionariusz składał się z 1 pytań. Wyniki badań przedstawione zostały łącznie z uwzględnieniem płci badanych.
Analiza wyników badań W badaniach wzięło udział 0 wychowanków z niepełnosprawnością intelektualną z czego: - 46,6% - 4 osób to dziewczęta - 3,3% - 6 osób to chłopcy. - Przebadane osoby w100% wywodzą się ze środowiska wiejskiego. Szczegółowe dane dotyczące organizacji czasu wolnego przedstawione zostały w zestawieniach tabelarycznych. Problem główny badań to - W jaki sposób dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektualnie spędza czas wolny? uzupełniony o problemy szczegółowe: - W jaki sposób dzieci i młodzież niepełnosprawna intelektualnie w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Hrubieszowie wykorzystuje swój czas wolny? - Czy wychowankowie w Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym w Hrubieszowie swój wolny czas wykorzystują zgodnie ze swoimi zainteresowaniami? pytano uczniów w jaki sposób spędzają czas wolny poza zajęciami szkolnymi. Poniżej przedstawiamy wyniki badań przeprowadzonych przez mgr Sylwię Studzińską.
Tabela 1. Ile czasu wolnego masz w ciągu dnia? pytania kodyfikacyjn y pytania 1. a b c d Badani uczniowie dziewczęta chłopcy razem N % N % N % 1 0 % 0 % 0 % 4 4 16 % 0 % 0 % % 4 9 16 1 7, % 0 % 30 % 37, % Z powyższej tabeli wynika, że 37,% młodzieży ma najwięcej czasu wolnego, bo aż godziny i więcej. Natomiast najmniej czasu wolnego bo tylko 0, godziny dziennie ma 7, % badanej młodzieży.
Tabela. Z kim najczęściej spędzasz swój czas wolny? pytania kodyfikacyjn y pytania. a b c d Badani uczniowie Dziewczęta chłopcy razem N % N % N % 0 3 18 3 0 % 1 % 80 % 1 % 3 18 3 % 1 % 80 % 1 % 6 36 6, % 7, % 8, % 7, % Z analizy przedstawionych wyników w tabeli nr wynika, że młodzież najczęściej swój wolny czas spędza z koleżankami/kolegami, takiej odpowiedzi udzieliło 8,% młodzieży. Natomiast, samotnie czas spędza,%badanych osób. Badana młodzież w takim samym nasileniu - 7,% spędza czas wolny z kolegą /koleżanką oraz rówieśnikami.
Tabela 3. W jaki sposób spędzasz czas wolny? pytania kodyfikacyjn y pytania 3. a b c d e Badani uczniowie dziewczęta chłopcy razem N % N % N % 7 11 Źródło: opracowanie Sylwii Studzińskiej 30 % 0 % 3 1 18 % 80 % 10 3 9 4 4 % 7, % 67, % 3 % 1 % Jak widać z przedstawionych w tabeli wyników, aż 67, % badanej młodzieży czas wolny spędza w świetlicy, 3 % badanych uczestniczy w zajęciach zorganizowanych /kółka zainteresowań,/,% młodzieży czas spędza w sali,1% spędza w sali gimnastycznej. Natomiast 7,% badanych osób lubi czas spędzać na boisku szkolnym.
Tabela 4. W jaki sposób spędzasz czas wolny z kolegami? pytania kodyfikacyj ny pytania 4. a b c d e Badani uczniowie Dziewczęta chłopcy razem N % N % N % 6 1 30 % 0 % 8 4 10 % % 0 % 10 10 4 4 30 % 3 % 67, % 0 % Analizując tabelę nr 4 można stwierdzić, że większość dzieci i młodzieży bo aż 67,% swój czas wolny wspólny z kolegami bądź koleżankami spędza przed telewizorem, 3% ankietowanych swój wolny czas spędza na rozmowach z kolegami i koleżankami.
Tabela. Gdzie najczęściej spędzasz swój wolny czas? pytania kodyfikacy jny pytania. a b c d e Badani uczniowie dziewczęta chłopcy razem N % N % N % 10 4 % % % 0 % % 8 1 6 10 40 % % 60 % 30 % 0 % 19 10 17 10 1 47, % % 4, % % 37, % Z powyższej tabeli wynika, że większość młodzieży bo 47,% swój wolny czas spędza w świetlicy. Kolejnym miejscem jest sala komputerowa, taki sposób spędzania wolnego czasu wybrało 4,% ankietowanych.
Tabela 6.Co najczęściej robisz w wolnym czasie? pytania kodyfikacyj ny pytania 6. a b c d e f Badani uczniowie dziewczęta chłopcy razem N % N % N % 7 11 9 7 10 1 3 % % 4 % 3 % 0 % % 14 17 6 70 % 8 % 30 % % 1 8 11 13 1 3, % 70 % 7, % 3, % 37, % 7, % Po przeanalizowaniu tabeli nr 6 wynika, iż najczęściej swój wolny czas młodzież spędza przed komputerem, odpowiedziało tak aż 70% ankietowanych.,% ankietowanych swój czas wolny poświęca na oglądaniu telewizji. Oglądanie telewizji oraz korzystanie z komputera i Internetu stało się najczęstszym sposobem spędzania czasu wolnego przez dzieci i młodzież.
Tabela 7. Czy korzystasz z jakiejś formy ruchu w czasie wolnym? pytania kodyfikacyj ny pytania 7. a b Badani uczniowie dziewczęta chłopcy razem N % N % N % 19 1 9% % 19 1 9% % 38 9% % Analizując tabele nr 7 wynika, że aż 9% ankietowanej młodzieży korzysta z form ruchu w czasie wolnym, tylko % nie korzysta z żadnej formy ruchu.
Tabela 8. Z jakiej formy ruchu korzystasz najczęściej? pytania kodyfikacyj ny pytania 8. a b c d e f Badani uczniowie dziewczęta chłopcy razem N % N % N % 14 1???4 0 70% % % 0% 0% 10% 10 0 1 1 8?0 0% 0% % % 40% 0% 4 8 60% 1,% % 1,% 0% % Jak widać z przedstawionych wyników najczęstszą formą ruchu są gry sportowe odpowiedź tą wybrało 60% ankietowanych. 0 % badanych w czasie wolnym korzysta z zajęć w siłowni.
Tabela 9. Ile godzin dziennie spędzasz przed telewizorem? pytania kodyfikacyj ny pytania 9. a b c d Badani uczniowie dziewczęta chłopcy razem N % N % N % 4 11 0 0% % % 0% 3 8 7 3 1% 40% 3% 1% 7 19 1 3 17,% 47,% 30% 7,% Z powyższej tabeli wynika, że większość badanej młodzieży 47,% dziennie spędza przed telewizorem od 0, -1 godziny.
Tabela10. Ile godzin dziennie spędzasz przed komputerem? pytania kodyfikacyjn y pytania 10 a b c d Badani uczniowie dziewczęta chłopcy razem N % N % N % 6 11 1 10% 30% % % 8 6 10% % 40% 30% 4 11 19 7 10% 7,% 47,% 17,% Jak widać z przedstawionych w tabeli wyników, młodzież przed komputerem spędza od 1 do godzin dziennie, takiej odpowiedzi udzieliło 47,% badanych.
Tabela 11. Co najczęściej robisz gdy jesteś w sieci? pytania kodyfikacyj ny pytania 11 a b c Badani uczniowie dziewczęta chłopcy razem N % N % N % 6 30% 6 30% 1 30% 1 7% 14 70% 9 7,% 1 % 8 40% 9,% Z przedstawionych wyników badań w powyższej tabeli, wynika, że młodzież z niepełnosprawnością intelektualną będąc w Internecie najczęściej korzysta z komunikatorów, takiej odpowiedzi udzieliło 7,% ankietowanych. 30% badanych korzysta ze stron edukacyjnych, a % gra w gry komputerowe.
PODSUMOWANIE Przeprowadzone badania świadczą o tym, że młodzież spędza czas wolny zgodnie ze swoimi zainteresowaniami. W czasie wolnym uprawia różne dyscypliny sportu, korzysta ze środków masowego przekazu takich jak: telewizja, Internet. Badana młodzież najchętniej swój czas wolny spędzą na zajęciach nie zorganizowanych. Z obserwacji wynika, że dzieci i młodzież nie potrafią we właściwy sposób zorganizować sobie czas wolny. Jeśli pozostawi się ich samym sobie to najczęściej czas spędzą przed telewizorem, przed komputerem lub w sali. Taki uczeń, który pozbawiony jest życzliwych kontaktów i rozmów z wychowawcami, zwykle buntuje się przeciwko dorosłym i poprzez zachowanie agresywne w stosunku do innych lub też niebezpieczne dla swojego zdrowa, chce zwrócić na siebie uwagę. Czas wolny to jest szansa na rozwój zamiłowań i zainteresowań, ale i także zagrożenie, zwłaszcza dla dzieci i młodzieży. Nadmiar wolnego czasu, nieumiejętność jego spożytkowania, lenistwo, wygodnictwo i pustka wewnętrzna mogą doprowadzić do różnego rodzaju dewiacji. Przedstawione wyniki wskazują na skomplikowany charakter tego zagadnienia i potrzebę dalszych badań tego powszechnego problemu. Omawiany problem będzie istniał, dopóki nie zostaną dokonane niezbędne przewartościowania w sferze obyczajowości. Dopóki to się nie stanie, w środowisku szkolnym i pozaszkolnym będzie można znaleźć młodzież, której problem czasu wolnego ukształtuje się niekorzystnie, jeśli społeczeństwo nie zapewni im niezbędnej pomocy i nie stworzy szans wyrównania ujemnych oddziaływań środowiska
Bibliografia : Artykuł mgr Jolanta Szperling Czas wolny wychowanków w placówce opiekuńczo- wychowawczej Czasopismo, K. Deczek: Pedagogika aspektu czasu wolnego, Lider 006 nr 1 Czasopismo, M. Parachomiuk Sposoby spędzania czasu wolnego przez młodzież upośledzoną umysłowo w stopniu lekkim i sprawną umysłowo, Wychowanie na co dzień, 000, nr 4/. Praca mgr Sylwii Studzińskiej napisana pod kierunkiem dr Magdy Losko Organizacja czasu wolnego dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie na przykładzie internatu SOSW w Hrubieszowie.
Dziękujemy!