Ochrona kukurydzy 37
Złote zasady skutecznego odchwaszczenia kukurydzy Odchwaszczanie ma na celu zachowanie potencjału plonotwórczego kukurydzy, utrzymując liczbę chwastów na możliwie jak najniższym poziomie. Przede wszystkim należy dobrze zdiagnozować sytuację: Uwzględnić historię pola. Zinwentaryzować gatunki chwastów występujące na nim. Określić natężenie gatunków uciążliwych w stosunku do pozostałych. Dobrać program odchwaszczania do najuciążliwszych chwastów występujących na polu. Najważniejsze jest ich dobre zidentyfikowanie! Kilka istotnych zasad, jakie należy stosować: Przed zabiegiem zapoznać się z prognozami pogody i uwzględnić warunki meteorologiczne. W przypadku zabiegu przedwschodowego stosować go na dobrze uprawioną i wilgotną glebę. Najwyższą skuteczność uzyskujemy przy temperaturze cieczy roboczej powyżej 10 C. Zabiegi powschodowe: wykonywać najlepiej w okresie intensywnego wzrostu roślin, unikając okresów stresowych dla kukurydzy (duże wahania cieplne, okresy chłodów, wysokie temperatury itd.), wykonywać oprysk na młode chwasty (3 liście maksimum w przypadku traw jednorocznych i 2 do 6 liści w przypadku dwuliściennych), do wykonania zabiegów wykorzystać okresy o jak najwyższej wilgotności powietrza, Pod koniec sezonu dokonać przeglądu plantacji i zebrać obserwacje, które można będzie wykorzystać w roku następnym. We wszystkich przypadkach przestrzegać zasad stosowania środków zarejestrowanych dla danej uprawy oraz dobrych praktyk rolniczych. 38 Kukurydza 2012
Główne problemy w zwalczaniu chwastów kukurydzy Ciepłolubna roślina uprawiana w klimacie umiarkowanym Kukurydza jako roślina ciepłolubna w okresie wiosennych chłodów rośnie wolno. Chwasty naszego klimatu, będąc lepiej przystosowane do polskich warunków pogodowych, uzyskują wówczas przewagę i rosną szybciej od kukurydzy. Są to przetaczniki, fiołki czy jasnoty. Wydaje się nieprawdopodobne, żeby kilkucentymetrowa roślina mogła zagrażać kukurydzy, jednak w początkowym okresie wegetacji może znacznie wpłynąć na końcowy plon kukurydzy. Dobór terminu zwalczania chwastów. Wczesne zwalczanie chwastów ma zdecydowany wpływ na plon kukurydzy. Jest to roślina bardzo wrażliwa na konkurencję chwastów. W związku z powyższym decyzję o odchwaszczaniu przedwschodowym czy powschodowym powinniśmy podejmować jak najszybciej biorąc pod uwagę dynamikę zmieniających się warunków glebowo- -klimatycznych. Kompensacja chwastów i jej wpływ na uprawę Masowe występowanie jednego, czasami dwóch gatunków chwastów, w ilości znacznie przekraczającej ich średnią liczebność, jest bardzo niekorzystne dla rośliny uprawnej. Problem ten może być spowodowany uodpornieniem się określonego gatunku na często stosowany herbicyd, ale też uprawą kukurydzy w monokulturze czy nawet poprzez wnoszenie nasion chwastów wraz z nawozami naturalnymi, np. gnojowicą. Szkodliwość tego zjawiska polega głównie na jednostronnym, wybiórczym pobieraniu substancji pokarmowych z gleby, co tym samym zmniejsza ich ilość dla kukurydzy. Szerokie pole działalności różnych gatunków chwastów W uprawie kukurydzy występuje szeroka paleta chwastów, dla których jest to doskonałe środowisko do wzrostu. Szerokie międzyrzędzia i stosunkowo niska konkurencyjność młodych roślin kukurydzy tworzą dobre warunki dla rozwoju wielu gatunków chwastów jednoi dwuliściennych. 39
Najuciążliwsze chwasty kukurydzy Ostrożeń polny Ostrożeń polny, wyrastając do wysokości 120 cm, silnie wyczerpuje glebę ze składników pokarmowych. Rozmnażając się poprzez nasiona, jak i rozłogi, jest rośliną bardzo ekspansywną. Perz właściwy Bylica pospolita Perz właściwy jest chwastem silnie rozprzestrzeniającym się we wszystkich uprawach. Pobiera dużo substancji z gleby, czym zagraża roślinom uprawnym. Mocno rozrastające się, żywotne rozłogi, które nawet pocięte na drobne kawałki wydają nowe rośliny, stanowią duże utrudnienie w zwalczaniu tego chwastu. Bylica pospolita z roku na rok staje się coraz większym problemem w uprawie kukurydzy.niewiele substancji aktywnych zarejestrowanych obecnie herbicydów wykazuje aktywność na ten gatunek chwastu. Rdesty Chwastnica jednostronna Chwastnica jednostronna, będąc podobnie jak kukurydza rośliną ciepłolubną, kiełkuje razem z nią. Kolejne wschody następują przez większą część okresu wegetacji. Dorastając do wysokości ponad metra, potrafi zagłuszyć kukurydzę. Rdesty to szeroka grupa chwastów, zawierająca między innymi rdest kolankowaty, plamisty i ptasi. Niewiele substancji czynnych jest w stanie pochwalić się dobrą skutecznością w zwalczaniu tych chwastów. 40 Kukurydza 2012
Chwasty najczęściej występujące w kukurydzy Bylica pospolita Gwiazdnica pospolita Ostrożeń polny Przytulia czepna Rumianek pospolity Jasnota purpurowa Psianka czarna Rzodkiew świrzepa Dymnica pospolita Komosa biała Palusznik krwawy Rdest kolankowaty 41
Chwasty najczęściej występujące w kukurydzy Łoboda rozłożysta Fiołek polny Rdest plamisty Szarłat szorstki Gorczyca polna Powój polny Rdest ptasi Tasznik pospolity Iglica pospolita Mak polny Bodziszek drobny Wiechlina roczna 42 Kukurydza 2012
Chwastnica jednostronna Trawa roczna Liść w pączku zwinięty, spłaszczona pochwa (1) Brak uszek (2) Brak języczka (białawy i błyszczący ślad w miejscu gdzie zwykle wyrasta języczek) (3) L1, L2 długie i równowąskie, z licznymi nerwami Roślina gładka Owies głuchy Trawa roczna Liść w pączku zwinięty (1) Brak uszek (2) Języczek białawy ścięty i ząbkowany (3) L1, L2, długie i szerokie (6 do 10 cm x 0,2 do 0,5 cm) Włoski na obrzeżu podstawy pierwszych liści Liście skręcają się na ogół w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara 1 3 1 Uwaga: ten gatunek może być mylony ze stokłosami, których liście są silnie owłosione. 2 2 3 Perz właściwy Trawa wieloletnia z podziemnymi rozłogami Liść w pączku zwinięty (1) Uszka szponiaste (albo sierpowate) (2) Języczek błoniasty bardzo krótki, trudno zauważalny (3) Blaszka liściowa gładka Pochwa liści często pokryta krótkim, gęstym, białawym owłosieniem 1 Proso właściwe Trawa roczna Liść w pączku zwinięty, pochwa o zaokrąglonym przekroju (1) Brak uszek (2) Języczek zastąpiony długimi i niezbyt gęstymi włoskami na wyraźnej podstawie błoniastej (3) L1, L2, L3 obficie owłosione, szerokie (powyżej> 5mm) 3 2 3 2 1 43
Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące na rodzaj zagrożenia i przestrzegaj zasad bezpiecznego stosowania produktu wskazanych na etykiecie.
Wczesna regulacja zachwaszczenia to podstawa ochrony potencjału plonowania kukurydzy Powszechnie znany jest fakt, iż chwasty obecne w łanie rośliny uprawnej konkurują o wodę, składniki pokarmowe oraz światło, ale czy tylko??? Badania prowadzone na przestrzeni ostatnich 20 lat na Uniwersytecie w Guelph w Kanadzie oraz w Stanach Zjednoczonych, miedzy innymi przez prof. Clarenca Swantona, wykazały szereg interesujących zależności zachodzących pomiędzy chwastami a rośliną uprawną. Profesor w swych pracach naukowych przede wszystkim zwrócił uwagę na aspekt innego spojrzenia na problem konkurencyjności chwastów i samego odchwaszczania. Pozwoliło to określić optymalny czas, w którym powinno się regulować zachwaszczenie w uprawie kukurydzy, aby zmaksymalizować możliwość wygenerowania przez nią najwyższego plonu. Wiadomy fakt, że konkurencja chwastów jest jednym z głównych czynników ograniczających plon, nabrał nowego wymiaru. Profesor Swanton w swoich badaniach określił dwa główne czynniki, ściśle powiązane z występowaniem chwastów, w sposób bezpośredni wpływające na potencjał plonowania rośliny kukurydzy: n czas, w którym chwasty wschodzą n gęstość (nasilenie) pojawienia się danego gatunku chwastu na plantacji Przy czym czynnik czasu ma przeważające znaczenie w ograniczaniu plonu. Późna regulacja zachwaszczenia może doprowadzić do efektu Switch Point Plon Switch Point Punkt graniczny w zwalczaniu chwastów, po którym w uprawie kukurydzy plon jest tracony nieodwracalnie. Punkt zwrotny faza 3-4 liści (kukurydza) Czas od wysiewu do aplikacji herbicydu 00 11 12 13 14 15 17 Profesor Clarence J. Swanton współtwórca teorii ESWC, światowej sławy specjalista, gościł w Polsce w połowie lutego 2011 r. Swoim wystąpieniem uświetnił dwa spotkania: konferencję Syngenta poświęconą wczesnej regulacji zachwaszczenia w kukurydzy oraz 51. Sesję Naukową IOR PIB. Na co dzień profesor Swanton pracuje na Uniwersytecie Guelph (Kanada) i prowadzi badania w dziedzinie szeroko pojętej herbologii oraz ekonomii zwalczania chwastów. 45
Czyste pole = plon Wieloletnie badania laboratoryjne poparte doświadczeniami polowymi wykazały, iż po przekroczeniu tzw. switch point potencjał plonowania kukurydzy drastycznie się zmniejsza i jest to proces nieodwracalny. Szacowane jest, że wartość utraconego plonu kształtuje się na poziomie 10-40 kg ziarna dziennie. Występowanie chwastów przed fazą tworzenia kolby zmniejsza liczbę zawiązywanych ziarniaków, redukując w ten sposób podstawę plonu. Kukurydza rosnąca w obecności chwastów, po osiągnięciu fazy BBCH 13-14, bezpowrotnie traci możliwość zrealizowania swojego genetycznego potencjału plonowania. Dodatkowo należy pamiętać, że kukurydza w okresie wegetacji napotyka na szereg czynników niesprzyjających, które to nie są bez znaczenia, biorąc pod uwagę produktywność i budowanie plonu. 8 liści 10 liści Wiechowanie Kwitnienie Rozwój ziarniaków Dojrzewanie 2 mm Okres bez chwastów decydujący o plonie okres bez chwastów 1 liść 2 liście 3 liście 4 liście 6 liści 7 liści 8 liści 10 liści Wiechowanie Kwitnienie Rozwój ziarniaków konkurencja chwastów stres suszy stres chłodów 46 Kukurydza 2012 Dojrzewanie
Kukurydza jako roślina typu C4 ma szczególnie wysokie wymagania dotyczące światła oraz temperatury. Już sam fakt obecności chwastów na plantacji przez zbyt długi okres przekłada się na szereg zmian w jej fizjologii oraz wzroście. Kukurydza widzi chwasty Wczesna regulacja zachwaszczenia Późna regulacja zachwaszczenia Komunikacja, pomiędzy kukurydzą a chwastami, następuje takiego sygnału, inicjuje szereg zmian w wyglądzie, tempie na zasadzie wychwytywania odbitej wiązki światła długiego wzrostu i procesach życiowych. Mają one wpływ przede czerwonego od powierzchni liści roślin sąsiadujących. wszystkim na budowanie struktury plonu. W związku z po- Przechwycona wiązka światła jest sygnałem, informującym wyższym rośliny skupiają się głównie na wzroście wydłuże- roślinę o obecności konkurencji. Kukurydza, po odebraniu niowym. Dążą tym samym do zacienienia obecnych obok chwastów zapominając o budowie silnego systemu ko- korzeń kukurydzy schemat rzeniowego. W późniejszym okresie jest on podstawą zapewnienia roślinie odpowiedniej ilości składników pokarmowych oraz wody. korzenie koronowe Układ korzeni pod ziemią korzenie boczne korzenie 2 rzędu korzeń główny Jednym z czynników zapewniających wysoki plon jest między innymi optymalnie rozbudowany system korzeniowy. Korzeń kukurydzy można podzielić na dwie części: n t zw. korzenie, odnasienne czyli; korzeń główny, boczne oraz drugiego rzędu n k orzenie koronowe Optymalnie rozwinięte ko rzenie koronowe, pod względem ilości oraz masy, już od fazy 4 liścia kukurydzy wiodą kluczową rolę w jej odżywianiu. To z kolei przekłada się na budowę elementów struktury plonu, a w efekcie finalnym na jego wielkość i jakość. bez chwastów obecność chwastów 47
Produkty SYNGENTA polecane do wczesnej ochrony kukurydzy okres bez chwastów Wczesna ochrona nalistna 1 liść 2 liście 3 liście 4 liście 6 liści 7 liści 8 liści 10 liści Wiechowanie Wczesna ochrona doglebowa wpływ chwastów na plonowanie ELUMIS 105 OD to pierwszy kompletny powschodowy herbicyd do zwalczania chwastów jedno i dwuliściennych. Preparat pobierany jest zarówno poprzez liście jak i korzenie chwastów, zapewniając najwyższą skuteczność ich zwalczania. Pierwsze objawy działania, na części chwastów widoczne są już po 5 dniach od momentu zabiegu, a całkowite zniszczenie następuje w ciągu 2 3 tygodni. Zabieg można wykonać po wschodach od 2 do 8 liści kukurydzy. Dawka: 1-1,5l/ha. ELUMIS zwalcza m.in.: Chwasty dwuliścienne: bodziszek drobny fiołek polny gwiazdnica pospolita jasnota purpurowa komosa biała maruna bezwonna ostrożeń polny przetacznik perski psianka czarna rdest plamisty rdest ptasi rumian polny samosiewy rzepaku szarłat szorstki tasznik pospolity tobołki polne żółtlica drobnokwiatowa Chwasty jednoliścienne: chwastnica jednostronna perz właściwy wiechlina roczna włośnice. LUMAX 537,5 SE to herbicyd do przedwschodowego i wcześnie powschodowego zwalczania chwastów w kukurydzy. Produkt oparty na unikalnej kompozycji 3 substancji aktywnych (terbutylazyna, mezotrion i s-metolachlor). Jego składniki, działając nalistnie i poprzez glebę, docierają do wszystkich części roślin chwastów jedno i dwuliściennych. Dawka: 3,5 4l/ha. LUMAX zwalcza wszystkie najważniejsze chwasty w kukurydzy. Są wśród nich m.in. blekot pospolity bodziszek drobny chaber bławatek chwastnica jednostronna dymnica pospolita fiołek polny gwiazdnica pospolita jasnota purpurowa komosa biała krzywoszyj polny kurzyślad polny mak polny maruna bezwonna prze tacznik bluszczykowy przytulia czepna psianka czarna rdesty rumian polny szarłat szorstki tasznik pospolity tobołki polne wilczomlecz obrotny. 48 Kukurydza 2012
Szkodniki, czyli inne zagrożenia dla uprawy kukurydzy Omacnica prosowianka najgroźniejszy szkodnik kukurydzy Wzrastający areał uprawy kukurydzy, postępujące ocieplenie klimatu, monokultura roślin zbożowych, jak również uproszczenia w uprawie gleby to czynniki sprzyjające rozprzestrzenianiu się i pojawianiu szkodników kukurydzy. Omacnica prosowianka (Ostrinia nubilalis) jest obecnie najważniejszym szkodnikiem kukurydzy. Na wielu plantacjach w rejonach intensywnej uprawy uszkadza nawet od 50 do 80% roślin, straty w plonach ziarna wahają się od kilku do 30%. Uszkodzenia kolb kukurydzy cukrowej dyskwalifikują surowiec do konsumpcji. Zasięg występowania omacnicy prosowianki ciągle rozszerza się na północ i najprawdopodobniej w najbliższym czasie obejmie całą Polskę. W celu ograniczenia strat spowodowanych przez omacnicę prosowiankę w uprawach kukurydzy należy zwrócić szczególną uwagę na agrotechnikę. Rośliny uszkodzone przez omacnicę prosowiankę należy zbierać wcześniej, ścinając nisko przy ziemi. Pozwala to ograniczyć nasilenie szkodnika w kolejnym roku uprawy. Bezpośrednio po zbiorze bardzo ważne jest rozdrobnienie, głębokie przyoranie resztek pożniwnych oraz niszczenie i usuwanie z plantacji chwastów (szczególnie tych o grubych łodygach). Wczesna, głęboka orka jesienna i wiosenne talerzowanie, przeprowadzane przez wszystkich rolników uprawiających w danym rejonie kukurydzę, mogą zniszczyć od 60 do 75% larw. Należy unikać uprawy kukurydzy w monokulturze, częste zmianowanie pozwala nawet całkowicie wyeliminować omacnicę na danym polu (pod warunkiem że w pobliżu nie ma kukurydzy z tym szkodnikiem). Ważnym elementem jest zrównoważone nawożenie azotem, gdyż omacnica szczególnie atakuje plantacje przenawożone tym składnikiem. Żerowanie gąsienic w łodygach zakłóca zaopatrywanie kolb w wodę i składniki mineralne. Przez wygryzione otwory do łodygi przenikają zarodniki grzybów i bakterie, powodując choroby prowadzące do dalszych strat w plonach. Rośliny uszkodzone przez szkodniki oraz porażone przez choroby łamią się w międzywęźlach i wylegają, co uniemożliwia zbiór. 49
Unikalna formulacja w technologii ZEON Szybkie i skuteczne działanie Mikrokapsułki ZEON dzięki małym rozmiarom oraz odpowiedniej grubości, strukturze i przepuszczalności ich ścian szybko uwalniają substancję aktywną. Długotrwałe działanie Zamknięcie substancji aktywnej w kapsułach umożliwiło uzyskanie wysokiej stabilności preparatu zarówno w opakowaniu, jak i w opryskiwaczu oraz na samej opryskiwanej roślinie. Specjalny stabilizator UV chroni substancję aktywną przed fotorozpadem. Szerokie spektrum działania Preparat Karate ZEON 050 CS jest zarejestrowany do zwalczania większości szkodników występujących w takich uprawach, jak rzepak, ziemniak, zboża, burak cukrowy, kukurydza, sady, warzywa. Bezpieczeństwo dla pszczół Termin stosowania i dawki Ploniarka zbożówka Zalecana dawka: 0,1 l/ha Opryskiwać, gdy rozwija się trzeci liść, to jest gdy długość trzeciego liścia równa jest długości drugiego. Mszyce Zalecana dawka: 0,1 l/ha Opryskiwać w okresie masowego nalotu mszyc uskrzydlonych na rośliny. Omacnica prosowianka Zalecana dawka: 0,2 l/ha Zabieg wykonać w okresie wiechowania kukurydzy po wystąpieniu szkodnika. Zachodnia kukurydziana stonka korzeniowa* Zalecana dawka: 0,2 l/ha Zalecana ilość wody: 150-400 l/ha Zalecane opryskiwanie: średniokropliste * zezwolenie na czas określony Mikrokapsuły opracowane przez laboratoria SYNGENTA są dużo mniejsze od typowych kapsuł. Są znacznie mniejsze od pyłków kwiatowych np. rzepaku, dzięki temu nie są zbierane przez pszczoły i co najważniejsze, nie są zanoszone do ula. rzepak ziemniak zboża burak cukr. kukurydza sady warzywa chrząszcze motyle mszyce muchówki pluskwiaki wciornastkowate 50 Kukurydza 2012
Produkty Syngenta do ochrony kukurydzy dwuliścienne, perz, prosowate 1-1,5 l/ha dwuliścienne, prosowate 1-1,5 l/ha prosowate 1,5 l/ha perz, prosowate, dwuliścienne 0,5-0,75 l/ha jednoliścienne, dwuliścienne 3,5-4 l/ha omacnica prosowianka 0,2 l/ha ploniarka zbożówka 0,1 l/ha Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące na rodzaj zagrożenia i przestrzegaj zasad bezpiecznego stosowania produktu wskazanych na etykiecie. 51