Krajowe Biuro Wyborcze Delegatura w Poznaniu
Przestępstwa przeciwko wyborom Art. 248. Kto w związku z wyborami do Sejmu, do Senatu, wyborem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborami do Parlamentu Europejskiego, wyborami organów samorządu terytorialnego lub referendum: 1) sporządza listękandydujących lub głosujących, z pominięciem uprawnionych lub wpisaniem nieuprawnionych 2) używa podstępu celem nieprawidłowego sporządzenia listy kandydujących lub głosujących, protokołów lub innych dokumentów wyborczych albo referendalnych, 3) niszczy, uszkadza, ukrywa, przerabia lub podrabia protokoły lub inne dokumenty wyborcze albo referendalne 4) dopuszcza się nadużycia lub dopuszcza do nadużycia przy przyjmowaniu lub obliczaniu głosów 5) odstępuje innej osobie przed zakończeniem głosowania niewykorzystanąkartędo głosowania lub pozyskuje od innej osoby w celu wykorzystania w głosowaniu niewykorzystaną kartę do głosowania 6) dopuszcza sięnadużycia w sporządzaniu list z podpisami obywateli zgłaszających kandydatów w wyborach lub inicjujących referendum - podlega karze pozbawienia wolności do lat 3
Przestępstwa przeciwko wyborom Art. 249.Kto przemocą, groźbąbezprawnąlub podstępem przeszkadza: 1) odbyciu zgromadzenia poprzedzającego głosowanie 2) swobodnemu wykonywaniu prawa do kandydowania lub głosowania 3) głosowaniu lub obliczaniu głosów 4) sporządzaniu protokołów lub innych dokumentów wyborczych albo referendalnych podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5
Lokal komisji obwodowej godło urna na karty do głosowania pomieszczenia lub osłony zapewniające tajność przy oddawaniu głosu pomieszczenie do oddania głosu należy wyposażyć w: plakat informacyjny Państwowej Komisji Wyborczej o sposobie głosowania i warunkach ważności głosu sprawnydługopis umożliwiający głosującemu bezproblemowe oddanie głosu dobre oświetlenie
W miejscu widocznym umieścićinformacjęo: numerze i granicach okręgu wyborczego do Sejmu i liczbie posłów wybieranych w tym okręgu oraz o numerze i granicach okręgu wyborczego do Senatu numerach i granicach obwodów głosowania oraz siedzibach obwodowych komisji wyborczych zarejestrowanych w danym okręgu wyborczym listach kandydatów na posłów, tj. o numerach i nazwach tych list wraz z danymi o kandydatach oraz informacje o skreślonych z list kandydatach zarejestrowanych kandydatach na senatora sposobie głosowania składzie komisji
Lokale dostosowane dla wyborców niepełnosprawnych obwieszczenie dostępne (na wysokości 0.9 m) umożliwiające odczytanie treści z pozycji siedzącej odstępy (urna kabina stół) umożliwiające poruszanie się na wózku kabina szerokośćok. 1,2 x 1,2 m z możliwościąoddania głosu z pozycji siedzącej, dodatkowe oświetlenie szerokość drzwi wejściowych min 0,9 m
Mężowie zaufania 1 komitet wyborczy = 1 mążzaufania w danym obwodzie (mogązmieniaćsięw ciągu pracy komisji) wyznaczany przez pełnomocnika komitetu wyborczego, który zarejestrowałkandydata w okręgu wyborczym (lub osobę upoważnioną) zaświadczenie (wg wzoru ustalonego przez PKW uchwałą z dnia 9.03.2015 r.) identyfikator: imięi nazwisko, funkcja, nazwa komitetu wyborczego; który reprezentuje zakaz wykonywania czynności wyborczych, rola obserwatora
Mężowie zaufania W dniu głosowania, od podjęcia przez komisjęobwodowączynności wykonywanych do czasu rozpoczęcia głosowania, orazw okresie od zamknięcia lokalu wyborczego do czasu podpisania protokołu głosowania, czynności komisji obwodowej mogąbyćrejestrowane przez mężów zaufania z wykorzystaniem własnych urządzeńrejestrujących (art.42 5 Kodeksu wyborczego) Dopuszczalne jest rejestrowanie ifotografowanie protokołów głosowania podanych do publicznej wiadomości przez komisjęobwodową. Rejestrowanie czynności komisji nie może w żaden sposób utrudniać jej pracy Materiały zawierające zarejestrowany przebieg czynności wykonywanych przez komisję w tym okresie mogą być udostępniane wyłącznie na potrzeby postępowania przed sądami i organami prokuratury. Udostępnianie tego rodzaju zarejestrowanych materiałów w celach innych niż określone jest zabronione i podlega karze grzywny od 1 000 do 10 000 złotych (art. 42 6 i 7 oraz art. 504a Kodeksu wyborczego) Obserwacja czynności wykonywanych przez komisję obwodową w trakcie głosowania, nie uprawnia mężów zaufania do utrwalania pracy komisji za pomocą żadnych urządzeń rejestrujących
Obserwatorzy międzynarodowi przedstawią komisji zaświadczenie wydane przez PKW obserwująpracękomisji wyborczych od jej rozpoczęcia ażdo zakończenia ustalania wyników głosowania posiadają uprawnienia mężów zaufania, nie przysługuje im jednak prawo wnoszenia uwag do protokołu głosowania (art. 50 2 Kodeksu wyborczego) nie mogąwykonywaćżadnych czynności członka komisji, pomagać wyborcom w głosowaniu ani udzielać im wyjaśnień
Dziennikarze Przykład legitymacji prasowej ważna legitymacja dziennikarska koniecznośćzgłoszenia przewodniczącemu komisji zakaz przeprowadzania wywiadów na terenie lokalu zakaz przebywania przed rozpoczęciem głosowania oraz po jego zakończeniu dopuszczalne jest filmowanie i fotografowanie przebiegu głosowania po uzyskaniu zgody przewodniczącego i osób których wizerunek jest utrwalany
Przeddzieńgłosowania ODBIÓR PROTOKOLARNY Co najmniej 3 osoby, w tym jedna to przewodniczący lub zastępca WOW Login i hasło do pobrania kodów jednorazowych PROTOKOLARNIE Urząd Miasta / Gminy karty do głosowania nakładki na karty do głosowania w alfabecie Braille a formularze protokołów głosowania (po 4 egz.) właściwa pieczęć okrągła komisji spis wyborców ( wyłącznie w przeddzień) lista osób, którym udzielono pełnomocnictwa materiały biurowe (m.in. papier pakowy, taśma,.poduszka do szpilek, sznurek )
25 PAŹDZIERNIKA 2015 r.
Zadania Komisji przed rozpoczęciem głosowania godzina 6 00 Komisja w możliwiepełnym składzie sprawdza dostarczone dokumenty oraz pieczęć ponownie przelicza karty do głosowania [odrębnie do Sejmu i Senatu] ustaloną(w dniu głosowania) liczbę wpisuje w pkt. 2 formularza każdego z protokołów głosowania ostemplowuje karty do głosowania swoją pieczęcią zaleca sięostemplowanie wszystkich kart do głosowania przed otwarciem lokalu tj. przed godziną7 00 rozkłada spis wyborców i karty do głosowania w sposób ułatwiający prowadzenie głosowania sprawdza: czy wywieszono urzędowe obwieszczenia i informacje, czy nie należy usunąćelementów kampanii wyborczej (wewnątrz i na zewnątrz budynku) sprawdza urnę, zamyka i opieczętowuje (wew. protokół)
Głosowanie od 7 00 do 21 00
Od chwili rozpoczęcia głosowania do czasu jego zakończenia komisja wykonuje swoje zadania w składzie zapewniającym wyborcom udział w głosowaniu bez zakłóceń przy wydawaniu kart do głosowania ale co najmniej w 3 osobowym składzie Zastępca lub Przewodniczący
Przebieg głosowania bezpośrednie (osobiście lub przez pełnomocnika) tajne tylko w lokalu (wyjątek stanowiązakłady opieki zdrowotnej i domy pomocy społecznej urna pomocnicza oraz głosowanie korespondencyjne) - zakaz wynoszenia kart! (powiadomićpolicję+ pkt. 21 protokołu) kontrola ilości wydawanych kart (60% informacja dla OKW, 80% prośba o uruchomienie rezerwy do OKW za pośrednictwem wójta) urny na karty do głosowania w widocznym miejscu uwaga ZAPLOMBOWANE używanie nakładek Braille a odnotować w protokole (pkt. 21) wszelkie zakłócenia przebiegu głosowania (wynoszenie kart poza lokal, otwarcie urny i inne)
Wyborca głosuje: osobiście -dowód osobisty (NIE książeczkowy ) - inny dokument z fotografią (np. paszport, legitymacja studencka, prawo jazdy) korespondencyjnie przez pełnomocnika - dokument tożsamości pełnomocnika - akt pełnomocnictwa
wyborcy wydaje siępo jednej karcie do głosowania w wyborach do Sejmu i Senatu odmawia sięponownego wydania kart (lub karty) do głosowania niezależnie od przyczyn tego żądania (np. z powodu pomyłkowego wypełnienia karty, zniszczenia jej itp.) należy sprawdzić czy wydane karty są ostemplowane właściwą pieczęcią obwodowej komisji wyborczej głosujący potwierdza własnoręcznym podpisem w spisie wyborców fakt otrzymania kart (lub karty) (odmowa złożenia podpisu w rubryce spisu Uwagi adnotacja odmowa podpisu opatrzona parafą) na wniosek głosującego komisja wyjaśnia sposób głosowania oraz warunki ważności głosu komisja stosuje nakładki na spis zabezpieczające dane osobowe innych osób ujętych w spisie, które powinny być przekazane przez urząd gminy
komisja zwraca uwagę, by wyborca potwierdził własnoręcznym podpisem, w przeznaczonej na to rubryce spisu wyborców, fakt otrzymania kart. W przypadku odmowy złożenia podpisu wydający karty członek komisji w rubryce spisu wyborców Uwagi czyni adnotację odmowa podpisu i opatruje ją swoją parafą. Podobnie należy postąpić w przypadku, gdy wyborca odmówił przyjęcia jednej z kart do głosowania. Adnotacja powinna wówczas brzmieć bez Sejmu lub bez Senatu wyborca, który odmówiłprzyjęcia jednej z kart do głosowania, następnie będzie chciałotrzymaćkartędo głosowania w wyborach, w których nie uczestniczył, komisja wydaje wyborcy tękartę. Przewodniczący komisji w rubryce spisu wyborców w rubryce Uwagi skreśla adnotację odpowiednio bez Sejmu lub bez Senatu i skreślenie to opatruje swoją parafą na wniosek wyborcy komisja jest obowiązana wyjaśnićmu sposób głosowania w wyborach do Sejmu i do Senatu oraz warunki ważności głosu, zgodnie z informacjami umieszczonymi na karcie do głosowania. Wyjaśnienie to nie może zawierać elementów agitacyjnych komisja jest obowiązana, na prośbęwyborcy niepełnosprawnego, do przekazania ustnie treści obwieszczeńwyborczych w zakresie informacji o listach kandydatów na posłów oraz kandydatach na senatora zarejestrowanych w danym okręgu wyborczym (przewodniczący komisji lub zastępca przewodniczącego w obecności innego członka komisji)
GŁOSOWANIE PRZEZ PEŁNOMOCNIKA I. Sprawdzićakt pełnomocnictwa Sprawdzić tożsamość pełnomocnika II. Sprawdzić, czy wyborca, który udzielił pełnomocnictwa nie głosowałwcześniej osobiście czy pełnomocnictwo nie wygasło z innej przyczyny czy pełnomocnictwo nie zostało cofnięte
GŁOSOWANIE PRZEZ PEŁNOMOCNIKA III. Odnotować nazwisko i imię pełnomocnika w rubryce uwagi w spisie wyborców, w pozycji wyborcy udzielającego pełnomocnictwa (np. Jan Kowalski, pełnomocnik) IV. Odznaczyć fakt głosowania przez pełnomocnika w wykazie udzielonych pełnomocnictw V. Należy: akt pełnomocnictwa załączyć do spisu wydać pełnomocnikowi karty do głosowania
Kogo można dopisaćdo spisu w dniu głosowania osobęz zaświadczeniem o prawie do głosowania (uwaga hologram!) osobępominiętąw spisie (potwierdzićw ewidencji ludności oraz sporządzić notatkę) osobę, która udokumentuje, że opuściła szpital, z-d pomocy społecznej, zakład karny, areszt przed dniem głosowania osobę, która udokumentuje, że przybyła do szpitala, z-du pomocy społecznej, zakładu karnego, aresztu śledczego przed dniem głosowania obywatela polskiego stale zamieszkującego za granicą, a głosującego w kraju na podstawie ważnego polskiego paszportu (jeśli udokumentuje że stale zamieszkuje za granicą) (Uwagi: nr paszportu, data i miejsce jego wydania)
Dodatkowy formularz spisu wyborców, na którym komisja dopisuje wyborców w dniu głosowania, powinien zawierać oznaczenie, że jest to dodatkowy formularz spisu wyborców. Członek komisji dopisujący na tym formularzu wyborcę w dniu głosowania każdorazowo, obok imienia i nazwiska osoby dopisanej, umieszcza swoją parafę. Po zakończeniu głosowania dodatkowy formularz spisu wyborców powinien zostać opatrzony pieczęciąobwodowej komisji wyborczej oraz podpisany przez przewodniczącego komisji lub jego zastępcę)
Na podstawie takiego dokumentu nie wolno dopisać wyborcy do spisu a tylko odszukać go w dostarczonym spisie wyborców
Przebieg głosowania - głosowanie korespondencyjne Koperty zwrotne dostarczane są wyznaczonej komisji za pokwitowaniem operator Poczty Polskiej upoważniony pracownik urzędu wyborca (jeżeli odnotowano w rubryce spisu: Uwagi: wysłano pakiet)
Przebieg głosowania - głosowanie korespondencyjne Komisja na bieżąco ustala: liczbę otrzymanych kopert zwrotnych liczbękopert zwrotnych, w których nie było oświadczenia o osobistym i tajnym oddaniu głosu liczbękopert zwrotnych, w których oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu nie było podpisane przez głosującego liczbękopert zwrotnych, w których nie było koperty na karty do głosowania liczbękopert zwrotnych, w których znajdowała się niezaklejona koperta na karty do głosowania liczbę kopert na karty do głosowania wrzuconych do urny Otrzymanych przez komisjępustych kopert zwrotnych nie uwzględnia się przy dokonywaniu ustaleń
Informacja o frekwencji na godz. 12 00, 17 00 komisja w dniu głosowania ustala dwukrotnie według stanu na godzinę 12 00 i 17 00, następujące dane: - liczbę osób uprawnionych do głosowania -liczbęwyborców, którym wydano karty do głosowania dane przekazuje do pełnomocnika wyborczego w urzędzie gminy, ściśle wg zasad ustalonych w informacji Okręgowej Komisji Wyborczej w Poznaniu (Tryb i zasady określa uchwała PKW z dnia 16 września 2015r.)
Głosowanie przy użyciu nakładki na kartę do głosowania w alfabecie Braille a wraz z kartami do głosowania osobie niepełnosprawnej, na jej prośbę, wydaje się nakładki na te karty należy poinformowaćwyborcę, że po oddaniu głosu obowiązany jest on zwrócić komisji nakładki na karty należy zwrócićuwagę, aby głosujący wraz z kartami nie wrzucił nakładki na karty do urny w przypadku utraty nakładek lub ich zniszczenia komisja niezwłocznie informuje wójta (burmistrza, prezydenta) o konieczności dostarczenia nowych nakładek
Zaświadczenie potwierdzające wzięcie udziału w głosowaniu Komisja wydaje je na żądanie wyborcy, Treść zaświadczenia: Jeżeli z wnioskiem o wydanie zaświadczenia wystąpiłpełnomocnik głosujący w imieniu osoby ujętej w spisie wyborców, wówczas w zaświadczeniu po wyrazach otrzymał/otrzymała należy dodaćwyrazy jako pełnomocnik Zaświadczenie podpisuje przewodniczący komisji lub zastępca przewodniczącego i opatruje pieczęcią komisji Zaświadczenie sporządza się w jednym egzemplarzu. Informację o wydaniu zaświadczenia umieszcza się w rubryce spisu Uwagi przy nazwisku wyborcy
Kiedy uruchomić rezerwękart? Komisja na bieżąco sprawdza liczbępodpisów w spisie potwierdzającym otrzymanie kart przez wyborców W przypadku gdy liczba ta przekroczy 60% liczby otrzymanych przez komisjękart do głosowania, komisja obowiązana jest powiadomić Okręgową Komisję Wyborczą w Poznaniu, za pośrednictwem wójta, burmistrza, prezydenta o możliwej potrzebie uruchomienia dla niej kart z rezerwy Gdy liczba ta przekroczy 80% liczby otrzymanych kart do głosowania, komisja występuje do Okręgowej Komisji Wyborczej w Poznaniu, za pośrednictwem wójta, burmistrza, prezydenta, o wydanie kart z rezerwy
Zadania Komisji po zakończeniu głosowania O godz. 21 00 komisja zamyka lokal wyborcom przybyłym do lokalu przed tągodzinąnależy umożliwić oddanie głosu w lokalu mogąprzebywaćpoza członkami komisji wyłącznie mężowie zaufania oraz obserwatorzy międzynarodowi; w czasie otwierania urny i wyjmowania z niej kart dopuszczalna jest obecność przedstawicieli prasy; nie mogą oni uczestniczyćwliczeniu głosów ani pomagaćczłonkom komisji w wykonywaniu ich zadań w przypadku gdy komisji zapewniono obsługęsystemu informatycznego, w lokalu w miejscu wyznaczonym przez przewodniczącego może przebywaćosoba odpowiedzialna za tę obsługę
Zachowaćkolejnośćwykonywania czynności przy ustalaniu wyników głosowania Po opuszczeniu lokalu przez ostatniego wyborcę komisja zapieczętowuje wlot urny -zakleja go paskiem papieru opatrzonym pieczęcią komisji i podpisami jej członków
Projekt protokołu głosowania w obwodzie (na formularzu protokołu) Liczby w protokołach głosowania wpisuje sięw następujący sposób: liczby jednocyfrowe - w ostatniej kratce z prawej strony liczby dwucyfrowe - w dwóch ostatnich kratkach z prawej strony liczby trzycyfrowe -w trzech ostatnich kratkach z prawej strony itd. czyli tak, aby ostatnia cyfra wpisywanej liczby wypadła w ostatniej kratce z prawej strony jeżeli ustalona przez komisjęliczba wynosi zero, w ostatniej kratce z prawej strony należy wpisać cyfrę 0
Wzór karty do głosowania w wyborach do SEJMU
Wzór karty do głosowania w wyborach do SENATU
Rozliczenie kart do głosowania
Rozliczenie kart do głosowania krok 1 wpisać w punkcie 2 protokołu głosowania liczbę otrzymanych kart do głosowania odpowiednio w wyborach do Sejmu i do Senatu ustalonąprzed rozpoczęciem głosowania 25.10.2015r. krok 2 przeliczyćniewykorzystane karty do głosowania odrębnie w wyborach do Sejmu i do Senatu (pkt. 3) zapakować w odrębne pakiety (opisać, opieczętować na złączach paczek)
krok 3 ustalićliczbęwyborców tj. umieszczonych w spisie (łącznie z dopisanymi przez komisjęw trakcie głosowania na dodatkowym formularzu spisu). Liczby uprawnionych do Sejmu i Senatu muszą być równe (pkt. 1) krok 4 ustalićliczbęwyborców, którym wydano kartędo głosowania (pkt. 4) Na podstawie liczby podpisów potwierdzających otrzymanie karty do głosowania (łącznie z adnotacjami odmowa podpisu zastępującymi podpisy). Należy zwrócić szczególną uwagę na adnotacje umieszczone w rubryce Uwagi spisu dotyczące sytuacji, gdy wyborcy pobrali jedną kartę do głosowania, np. tylko do Sejmu bądź tylko do Senatu. Liczby wyborców, którym wydano karty do głosowania w wyborach do Sejmu i do Senatu, mogą być różne
krok 5 ustalićczy liczba kart niewykorzystanych (pkt. 3) i liczba osób którym wydano karty (pkt. 4) jest równa liczbie kart otrzymanych (pkt. 2) krok 6 w razie niezgodności : - ponownie przeliczyć karty -rozbieżności omówićw protokole (pkt. 15) krok 7 ustalić liczbę wyborców głosujących przez pełnomocnika (pkt.5) (do Sejmu i Senatu liczby mogą być różne)
krok 8 ustalićliczbęosób głosujących na podstawie zaświadczenia o prawie do głosowania (pkt. 6) krok 9 ustalić liczby dotyczące głosowania korespondencyjnego Tylko komisje wyznaczone do głosowania korespondencyjnego, pozostałe komisje w punktach 7-8e protokołu głosowania w pisują cyfrę 0
cd. krok 9 ustalićliczbęosób głosujących, którym wysłano pakiety wyborcze (pkt. 7) ustalić liczbę kopert zwrotnych (pkt.8) bez oświadczenia wyborcy (pkt. 8a) z oświadczeniem niepodpisanym przez wyborcę (pkt. 8b) bez koperty na karty do głosowania (pkt.8c) z niezaklejonąkopertąna karty do głosowania (pkt. 8d) zaklejonych z kartami do głosowania wrzuconych do urny (pkt. 8e) Suma otrzymanych kopert nie może byćwyższa od liczby wyborców, którym wysłano pakiety wyborcze 8 7
Komisja przegląda wszystkie karty wydziela z nich: karty całkowicie przedarte na dwie lub więcej części w przypadku kart zbroszurowanych także te, w których odłączono poszczególne strony nie bierze się ich pod uwagę przy obliczeniach Karty takie należy zapakować w pakiet, opieczętować go na złączach i opisać Komisja oddziela karty do głosowania do Sejmu i Senatu przelicza je i wpisuje do pkt.9 właściwego protokołu z uwzględnieniem liczby kart wyjętych z kopert
Odrębnie do Sejmu i Senatu (pkt. 10) (pkt. 11) Karty do Senatu zapakowaćw pakiet tymczasowy KARTY WAŻNE KARTY NIEWAŻNE: - inne niż ustalone urzędowo -nieopatrzone pieczęcią komisji obwodowej -opatrzone pieczęcią innej komisji obwodowej Omówićw (pkt. 17) i zapakowaćw odrębne pakiety do Sejmu i Senatu Głosy ważne (pkt. 13) Głosy nieważne (pkt. 12, w tym 12a, 12b, 12c)
Brak pieczęci głos oddany na karcie do głosowania innej niżurzędowo ustalona lub nieopatrzoną pieczęcią obwodowej komisji wyborczej; nie bierze siępod uwagę, przy ustaleniu wyników głosowania
Zasady kwalifikowania głosów Głos nieważny Głos ważny Głos nieważny????????
Kartę zbroszurowaną przeglądać trzeba od 3 do 11 strony Uznania głosu za nieważny komisja dokonuje po okazaniu karty do głosowania wszystkim członkom komisji uczestniczącym w ustalaniu wyniku głosowania
W przypadkach wątpliwych należy przyjmować, że znakiem X postawionym w kratce są dwie linie przecinające się, których punkt przecięcia znajduje się w obrębie kratki Do Komisji należy uznanie czy znak X postawiony jest w kratce, czy poza nią
wszelkie znaki, wykreślenia, przekreślenia, w tym również znak X postawiony poza obrębem kratki, na stronie tytułowej i w spisie treści traktuje się jako dopiski, które nie wpływają na ważność głosu
SEJM: karta w formie broszury komisja jest obowiązana przejrzeć całą kartę do głosowania, a nie poprzestać na miejscu, w którym wyborca postawił znak X Sprawdzić postawienie znaku X na każdej stronie broszury
SEJM:Głos jest ważny gdy wyborca głosuje: tylko na jedną listę kandydatów, stawiając znak x w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego z kandydatów z tej listy oddaje głos na karcie urzędowo ustalonej i opatrzonej pieczęcią obwodowej komisji wyborczej x obok dwóch lub więcej kandydatów z tej samej listy x postawiony tylko obok nazwiska skreślonego kandydata x postawiony obok nazwiska skreślonego kandydata oraz obok nazwiska kandydata z innej listy (ale tylko jednej!) x obok nazwiska kandydata z liczby unieważnionej oraz obok nazwiska kandydata z innej listy (ale tylko jednej!)
Skreślenie kandydata z listy Jeżeli po wydrukowaniu kart do głosowania a przed dniem wyborów Okręgowa Komisja Wyborcza skreśliła z listy nazwisko kandydata na posła lub unieważniła rejestrację listy należy postępować tak, jakby skreślonego nazwiska lub listy nie było na karcie do głosowania
Skreślenie kandydata z listy Otrzymanąinformacjęod Okręgowej Komisji Wyborczej o dokonanych skreśleniach i nowym brzmieniu karty do głosowania komisja obwodowa umieszcza w lokalu wyborczym przy właściwym obwieszczeniu oraz informuje ustnie o tym wyborców. Niedopuszczalne jest dokonywanie przez komisję jakichkolwiek skreśleń i adnotacji na kartach do głosowania
SEJM: Przykłady kart z głosami ważnymi
znak x w kratce obok nazwisk dwóch lub więcej kandydatów z tej samej listy, głos taki uważa sięza ważnie oddany na danąlistęi zalicza kandydatowi, którego nazwisko jest umieszczone wyżej na tej liście od innych nazwisk, przy których również postawiono znak x (art. 227 5 Kodeksu wyborczego)
GŁOSUJĘ ZA TOBĄ
kandydat skreślony
kandydat skreślony
kandydat skreślony Oddany na listę ale nie zalicza się żadnemu kandydatowi z listy
unieważniona lista
SEJM: Przykłady kart z głosami nieważnymi
wszelkie inne od X znaki graficzne naniesione w obrębie kratki, w szczególności zamazanie kratki, przekreślenie znaku w kratce itp. powodujenieważność głosu