Inne atrakcje regionu Jiné zajímavosti regionu

3 Biskupia Kopa / Biskupská kupa Zwierzyniec. Pałac myśliwski / Lovecký zámeček Pokrzywna (cca 8 km od Głuchołaz) turisticko-rekreační vesnice ležící v údolí Zlatého Potoka (Złoty Potok). Založena v 16. století (1565 Wildgrund), dnes představuje turistické centrum Opavských hor s mnoha rekreačními středisky a agroturistickými statky. U umělé zátoky, která vznikla v roce 1936 na Zlatém potoce, je postaven hotel s lanovým parkem, vedle na parkovišti křižovatka turistických stezek. V Pokrzywné sídlí Správa CHKO Opavské hory /Park Krajobrazowy Góry Opawskie /. Pokrzywna je dokonalým výchozím místem mj. na Biskupskou kupu a tam se nacházející rozhlednu. Pod vrcholem stojí také chata Pod Kopą Biskupią, postavena v letech 1926-27. Kamenná rozhledna na Biskupské kupě je jednou z nejstarších staveb tohoto typu. Byla postavena v roce 1898 na místě původní dřevěné 13metrové rozhledny z roku 1890 německým turistickým spolkem MSSGV sekce Zlaté Hory. Věž byla pojmenována jménem Franz Josef Warte. Záležitost ohledně patrona stavby vyvolala menší spor se sekcí Jeseník, která se rozhodla, že jí plánovaná rozhledna na Zlatém Chlumu ponese stejné jméno. Nakonec však sekce Jeseník ustoupila. Rozhlednu navštívil v roce 1911 saský král Friedrich August. Tuto událost připomíná pamětní tabule. Budova byla po rekonstrukci v roce 1996 opět zpřístupněna turistům. Inne atrakcje regionu Jiné zajímavosti regionu Obok atrakcji turystycznych leżących na przebiegu samochodowego szlaku turystycznego warto zwrócić uwagę także na inne interesujące miejsca i obiekty na ziemi nyskiej, w tym liczne pałace i dwory, które zachowały się w różnym stanie do dnia dzisiejszego. Do najciekawszych należą pałace i dwory m.in. w: Biechowie, Frączkowie, Korfantowie, Piotrowicach Nyskich, Rysiowicach, Ściborzu, Jarnołtówku i Zwierzyńcu. Innym ważnym elementem krajobrazu regionu jest unikalny zespół słupów granicznych będący pozostałością po okresie, kiedy to biskupi wrocławscy walczyli o uniezależnienie swoich posiadłości od świeckiej władzy książęcej. Stojące do dziś dwumetrowe kamienie graniczne znajdują się m.in. na granicy powiatu nyskiego i ząbkowickiego (granica województw opolskiego i dolnośląskiego). Wszystkie słupy mają podobną, czworograniastą formę. Na ścianie frontalnej widnieje inskrypcja TMI SCI IOHIS będąca skrótem łacińskiej formuły Termini Sancti Iohannis, co w tłumaczeniu na język polski oznacza granica Świętego Jana. Inskrypcja ta informuje, iż znajdujemy się na terytorium biskupstwa wrocławskiego, którego patronem jest św. Jan Chrzciciel. 32

Na lewym boku każdego słupa znajduje się pastorał, a na prawym ukośny krzyż. Do dzisiejszych czasów zachowało się 7 takich słupów. Znajdują się one: przy drodze z Lipnik do Starczówka, koło Chocieborza, w pobliżu Bogdanowa (powiat brzeski), na drodze z Lipnik do Osiny Wielkiej, między Szklarami, Wilemowicami i Wigancicami, przy drodze z Chróściny Nyskiej do Czarnolasu, a także na szczycie Pradziada w Czechach. Na terenie ziemi nyskiej znajdują się także liczne ślady średniowiecznego budownictwa obronnego. W granicach administracyjnych obecnego powiatu nyskiego znanych jest ponad 30 grodzisk i zamków, z czego jedynie 14 można odnaleźć do dzisiaj w terenie. Są to pozostałości grodów - drewniano-ziemnych fortyfikacji, z których część stanowiła niegdyś zalążki miast. Takie były początki na przykład Otmuchowa. W promieniu 1 km od Prusinowic (Gmina Pakosławice) znajdują się dwa XIV-wieczne grodziska - pierwsze z nich znajduje się w lasku w kierunku Lasocic, a drugie grodzisko stożkowate na planie czworoboku z podgrodziem znajduje się w kierunku Strobic. Inne przykłady średniowiecznych grodzisk można zobaczyć w Starym Lesie, Białowieży (zespół 2 grodzisk), Mańkowicach, Głębinowie czy Ulanowicach. Około 20 km od leżącej na szlaku Nysy, na terenie gmin Łambinowice i Korfantów, znajduje się Obszar Chronionego Krajobrazu Bory Niemodlińskie obejmujący swym zasięgiem zwarty kompleks leśny z licznymi stawami, ścieżkami przyrodniczymi, historycznymi i dydaktycznymi ( Skrajem dawnej Puszczy, ścieżka historyczno - przyrodnicza Miejsce Pamięci Narodowej w Łambinowicach ), szlakami turystycznymi (Szlak Martyrologii Jeńców Wojennych, trasa rowerowa R-17). Na terenie Borów Niemodlińskich znajduje się także kilka rezerwatów przyrody, w tym jeden na terenie powiatu nyskiego Blok. Kromě turistických zajímavostí, které se nacházejí na automobilové turistické trase, stojí za to navštívit i další zajímavá místa a objekty v okolí Nysy, včetně mnohých zámků a zámečků, které se dochovaly v různém stavu do dnešní doby. K nejzajímavějším patří zámky a zámečky mj. v: Biechowě, Frączkowě, Korfantowě, Piotrowicích Nyských, Rysiowicích, Ściborzi, Jarnołtówku a Zwierzyńci. Dalším významným prvkem krajiny regionu je ojedinělý soubor hraničních sloupů, které jsou pozůstatkem po období, kdy vratislavští biskupové bojovali o osvobození svých majetků od světské knížecí vlády. Dodnes stojící dvoumetrové hraniční kameny jsou mj. na hranici nyského a ząbkowického okresu (hranice opolského a dolnoslezského vojvodství). Všechny sloupy mají podobný, čtyřhranný tvar. Na čelní straně je umístěna inskripce TMI SCI IOHIS, čili zkratka latinských slov Termini Sancti Iohannis, což v překladu do češtiny Bory Niemodlińskie. Ścieżka dydaktyczna Skrajem dawnej puszczy / Naučná stezka Skrajem Dawnej Puszczy Rysiowice. Pałac / Zámek 3 33

3 znamená hranice svatého Jana. Tato inskripce informuje, že se nacházíme na území vratislavského biskupství, jehož patronem je sv. Jan Křtitel. Na levém boku každého sloupu je biskupská berla a na pravém šikmý kříž. Do dnešní doby se zde dochovalo 7 těchto sloupů. Najdeme je: u cesty z Lipnik do Starczówka, poblíž Chocieborze, u Bogdanowa (okres Brzeg), na cestě z Lipnik do Osiny Wielké, mezi vesnicemi Szklary, Wilemowice a Wigancice, u cesty z Chróściny Nyské do Czarnolasu, a také na vrcholu Pradědu v Čechách. Na území nyského regionu jsou také četné stopy středověké obranné architektury. V rámci současného administrativního členění je v nyském okrese známo více než 30 hradišť a hradů, z čehož pouze 14 lze dnes nalézt v terénu. Jedná se pozůstatky tvrzí opevnění ze dřeva a zeminy, z nichž část kdysi představovala zárodky měst. Takové byly počátky například Otmuchowa. V okruhu 1 km od Prusinowic (obec Pakosławice) se nacházejí dvě tvrze ze 14. století první z nich se nachází v lesíku ve směru na Lasocice, a druhá kuželová tvrz na půdorysu čtyřúhelníku s podhradím se nachází ve směru Strobic. Další příklady středověkých tvrzí můžeme vidět ve Starém Lese, Białowieżi (soubor 2 tvrzí), Mańkowicích, Głębinowě nebo Ulanowicích. Přibližně 20 km od Nysy, na území obcí Łambinowice a Korfantów, se rozprostírá Přírodní park Niemodlińské bory zahrnující svým rozsahem uzavřený lesní komplex s mnoha rybníky, přírodovědnými, historickými a naučnými stezkami ( Po okraji dávného pralesa, historicko-přírodovědná stezka Místa národní paměti w Łambinowicích ), turistickými stezkami (Stezka martyrologie vojenských zajatců, cyklotrasa R-17). Na území Niemodlińských borů se také nachází několik přírodních rezervací, včetně jedné na území nyského okresu Blok. Bogdanów. Biskupi kamień graniczny Biskupský hraniční kámen 34

Kontynuacja szlaku po stronie czeskiej Pokračování trasy na české straně Wariant I: Zlaté Hory Rejvíz Jeseník Lipová-lázně Žulová Javorník Długość: 52 km Varianta I: Zlaté Hory Rejvíz Jeseník Lipová-lázně Žulová Javorník Délka: 52 km Wariant II: Zlaté Hory Mikulovice Písečná Česká Ves - Jeseník Lipová-lázně Žulová Javorník Długość: 57 km Varianta II: Zlaté Hory Mikulovice Písečná Česká Ves Jeseník Lipová-lázně Žulová Javorník Délka: 57 km Wariant I / Varianta I Zlaté Hory założenie miasta związane jest z wydobyciem tutaj złota, co potwierdza jego wcześniejsza nazwa Edelstadt. Najciekawsze zabytki: Stara Poczta z 1698 roku - obecnie siedziba Muzeum Miejskiego z ekspozycją prezentującą procesy czarownic w regionie jesenickim oraz ekspozycją dotyczącą historii wydobycia złota, klasycystyczny ratusz, barokowa kaplica św. Krzyża, Zlatorudné mlýny - skansen górnictwa złota z dwoma młynami służącymi do kruszenia złotonośnych skał - turyści mogą tu spróbować płukania złota, ruiny zamku Edelštejn, znane miejsce pielgrzymkowe do Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Zlaté Hory založení města souvisí s těžbou zlata, což potvrzuje jeho dřívější název Edelstadt. Nejzajímavější památky: Stará Pošta z roku 1698 v současné době sídlo Městského muzea s expozicí prezentující čarodějnické procesy na Jesenicku a také expozicí týkající se historie těžby zlata, klasicistní radnice, barokní kaple sv. Kříže, Zlatorudné mlýny - skanzen těžby zlata se dvěma mlýny, které sloužily k drcení zlatonosných skal turisté si zde mohou vyzkoušet rýžování zlata, zřícenina hradu Edelštejn, známé poutní místo Panny Marie Pomocné. Zlaté Hory. Skansen górnictwa złota / Hornický skanzen Zlaté Hory. Muzeum Miejskie / Městské muzeum 4 35

4 Rejvíz. Mchowe Jeziorko / Mechové jezírko Mikulovice Rejvíz osada górska, obecnie część Zlatych Hor. Znajduje się tu narodowy rezerwat przyrody o powierzchni 329,14 ha, obejmujący największy na Morawach zespół torfowiska wierzchołkowego, podmokłych świerczyn i łąk torfowych. Środek obszaru zajmuje aktywne torfowisko z dwoma połączonymi ze sobą Jeziorkami Mchowymi - Małym i Dużym (Malé a Velké mechové jezírko). Rejvíz horská osada, v současné době část Zlatých Hor. Zde se nachází národní přírodní rezervace o celkové rozloze 329,14 ha, jež zahrnuje největší na Moravě vrchovištní rašeliniště, bahnité smrkové lesy a slatinné louky. Ve středu území se nachází aktivní rašeliniště se dvěma propojenými mechovými jezírky - Malým a Velkým (Malé a Velké mechové jezírko). Wariant II / Varianta II Mikulovice pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1263 roku (Villa Nikolai). Prawdopodobnie już w X wieku wydobywano tutaj rudę żelaza, a z potoków wypłukiwano złoto. Jeszcze dziś można spotkać ślady tej działalności. W Mikulovicach znajduje się także lotnisko oraz Aeroklub Jeseník, który posiada szybowce i samolot silnikowy. Oprócz zwykłych lotów aeroklubowych na szybowcach i w samolotach silnikowych oraz skoków podczas sezonu lotniczego organizowanych jest kilka imprez. (www.aeroklubjesenik.cz) Mikulovice první zmínka o obci pochází z roku 1263 (Villa Nikolai). Pravděpodobně se zde již v 10. století těžila železná ruda a v potocích se rýžovalo zlato. Ještě dnes zde můžeme najít stopy této činnosti. V Mikulovicích se také nachází letiště a Aeroklub Jeseník, který vlastní větroně a motorové letadlo. Kromě obyčejných aeroklubových letů na větroních a v motorových letadlech, a seskoků, je zde během letecké sezóny organizováno několik akcí. (www.aeroklubjesenik.cz) Písečná doskonały punkt wyjścia do najstarszej udokumentowanej jaskini w Europie Środkowej Na Špičáku, wzmiankowanej w 1430 roku (długość trasy: 230 metrów). We wsi, w zatopionej piaskowni znajduje się także ogólnodostępne, naturalne kąpielisko. Písečná skvělé výchozí místo k nejstarší doložené jeskyni ve střední Evropě Na Špičáku, zmiňované již v roce 1430 (délka trasy: 230 metrů). Ve vesnici se v zatopené pískovně nachází také volně dostupné přírodní koupaliště. 36

Česká Ves (www.adrenalin-park.cz) właścicielami tej miejscowości były rody Schrothów oraz Priessnitzów, z których pochodzili założyciele uzdrowiska w Dolní Lipové (Johann Schroth) oraz w Jeseníku (Vincenz Priessnitz). Najważniejsze zabytki to kościół św. Józefa, rodzinny dom Johanna Schrotha, Muzeum Auto-Moto-Weteranów. We wsi znajduje się także Aquacentrum kryta pływalnia, boisko do siatkówki (w sezonie letnim) oraz rosyjskie kręgle, a także miasteczko westernowe Adrenalin Park Jeseníky z szeroką ofertą dla aktywnego turysty w każdym wieku (m.in. centrum linowe, dziecięce quady, terenowe hulajnogi, paintball, wycieczki kajakowe, strzelanie z łuku, dziecięce centrum linowe, jazdy konne). Česká Ves (www.adrenalin-park.cz) majiteli této obce byly rody Schrothů a Priessnitzů, z nichž pocházeli zakladatelé lázní v Dolní Lípové (Johann Schroth) a také v Jeseníku (Vincenz Priessnitz). Nejvýznamnějšími památkami jsou kostel sv. Josefa, rodný dům Johanna Schrotha, Muzeum Auto-Moto-veteránů. Ve vesnici se nachází také Aquacentrum krytý bazén, volejbalové hřiště (v letní sezóně) a ruské kuželky, a také westernové městečko Adrenalin Park Jeseníky s širokou nabídkou pro aktivní turisty v každém věku (mj. lanové centrum, dětské čtyřkolky, terénní koloběžky, paintball, kajakové výlety, lukostřelba, dětské lanové centrum, jízdy na koni). Jeseník niegdyś centrum biskupiego majątku, dziś centrum gospodarcze i kulturalne regionu jesenickiego. Najważniejsze zabytki: renesansowa twierdza na wodzie z XVI wieku z fosą oraz kamiennym mostem obecnie mieści się tu muzeum, kościół Wniebowzięcia NMP z 1882 roku, renesansowy ratusz, klasycystyczny dom z 1782 roku tzw. katownia, pomnik Priessnitza z 1909 roku, dom rodzinny Priessnitza w Jeseníku Zdroju. Ulubionym miejscem wycieczek jest Křížový vrch z kaplicą św. Anny. Jeseník posiada także bogate tradycje uzdrowiskowe. Założone przez miejscowego lekarza Vincenza Priessnitza w XIX wieku uzdrowisko (Gräfenberg) jest do dziś znanym miejscem leczenia m.in. chorób zawodowych oraz chorób układu ruchu. Okolice uzdrowiska (Jeseník - lázně) są także doskonałymi terenami do spacerów po okolicznych lasach rozciągających się na zboczach Studničnego vrchu. Jeseník kdysi centrum biskupského panství, dnes hospodářské a kulturní centrum jesenického regionu. Nejdůležitější památky: renesanční vodní tvrz ze 16. století s příkopem a kamenným mostem v současné době zde sídlí muzeum, kostel Nanebevzetí Panny Marie z roku 1882, renesanční radnice, klasicistní dům z roku 1782 tzv. katovna, Priessnitzův pomník z roku 1909, rodný Priessnitzův dům v Lázních Jeseník. Oblíbeným výletním místem 37 Park Adrenalinowy Jeseníky / Adrenalin Park Jeseníky Jeseník. Twierdza na Wodzie / Vodní tvrz 4

4 Lipová-lázně. Budynek dawnego wójtostwa Budova bývalého fojtství Jaskinia na Pomezí / Jeskyně na Pomezí je Křížový vrch s kaplí sv. Anny. Jeseník má také bohatou lázeňskou tradici. Lázně založené místním lékařem Vincenzem Priessnitzem v 19. století (Gräfenberg) jsou dodnes známým místem léčby mj. nemocí z povolání a onemocnění pohybového aparátu. Okolí lázní vybízí k procházkám po okolních lesích nacházejících se na stráních Studničního vrchu. Lipová-lázně malownicza miejscowość uzdrowiskowa położona na granicy pasm górskich Wysokiego Jesionika (Hrubý Jeseník) i Gór Rychlebskich (Rychlebské hory). To także znany ośrodek turystyki letniej i zimowej z gęstą siecią szlaków turystycznych, ośrodkami narciarskimi oraz licznymi atrakcjami przyrodniczymi, kulturalnymi i historycznymi. Do najciekawszych miejsc w samej miejscowości oraz okolicy należą: znajdujący się obok poczty pomnik Fryvaldowskiego Strajku (tragicznie zakończone starcie demonstrujących kamieniarzy z żandarmerią 25.11.1931 r.), Muzeum Śląskiego Semmeringu (Muzeum Slezského Semmeringu) prezentujące historię górskiego odcinka linii kolejowej Branná Ostružná Ramzová Horní Lipová, grobowiec oraz muzeum założyciela uzdrowiska Johanna Schrotha. Niedaleko wsi (ok. 2 km na północ) znajdują się powstałe w krystalicznym wapieniu, udostępnione zwiedzającym w 1955 roku, jaskinie Na Pomezí (długość trasy turystycznej: 410 m). Na terenie gminy leży także narodowy rezerwat przyrody Šerák Keprník o powierzchni ponad 11 km 2 będący najstarszym rezerwatem na Morawach. Lipová-lázně malebná lázeňská obec nacházející se na hranici Hrubého Jeseníku a Rychlebských hor. Je to také známé středisko pro letní a zimní turistiku s hustou sítí turistických stezek, lyžařskými středisky a četnými přírodními, kulturními a historickými zajímavostmi. K nejzajímavějším místům v samotné obci a okolí patří: pomník obětem Frývaldovské stávky (tragicky ukončené střetnutí stávkujících kameníků s četníky 25.11.1931) stojící u pošty, Muzeum Slezského Semmeringu věnované historii horského úseku železniční trati Branná Ostružná Ramzová Horní Lipová, hrobka a muzeum zakladatele lázní Johanna Schrotha. Nedaleko vesnice (cca 2 km na sever) se nacházejí jeskyně Na Pomezí, které vznikly z krystalického vápence, ty byly zpřístupněny v roce 1955, (délka turistické trasy: 410 m). Na území obce je také národní přírodní rezervace Šerák Keprník o rozloze více než 11 km 2, jež je nejstarší rezervací na Moravě. 38

Žulová pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z końca XIII wieku. Jako gród Vriedenberg (Frýdberk) należała do majątku biskupów wrocławskich. Zamek zniszczony został przez Szwedów podczas wojny trzydziestoletniej, do dziś zachowała się jedynie wieża będąca obecnie częścią kościoła św. Józefa. Žulová jest doskonałym punktem wyjścia w Rychlebské hory, do Nýznerovskich wodospadów, ruin zamku Kaltenštejn, jaskiń Na Pomezí, Jeseníka. Przez miasto przechodzą także szlaki turystyczne - czerwony Javorník Jeseník oraz niebieski Horní Lipová Nýznerovské vodopády Žulová Černá Voda. Žulová první zmínka o obci pochází z konce 13. století. Jako hrad Vriedenberg (Frýdberk) patřila k majetku vratislavských biskupů. Hrad byl zničen Švédy během třicetileté války, do dnešní doby se dochovala pouze věž, která je v současné době součástí kostela sv. Josefa. Žulová je ideálním výchozím místem do Rychlebských hor, k Nýznerovským vodopádům, zřícenině hradu Kaltenštejn, k jeskyním Na Pomezí, do Jeseníku. Městem procházejí také turistické stezky červená Javorník Jeseník a dále modrá Horní Lipová Nýznerovské vodopády Žulová Černá Voda. Javorník pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1291 r. Na początku XIV wieku powstał tu gród, który odegrał ważną rolę podczas wojen husyckich. W 1432 roku, po 4 latach pozostawania w rękach husytów, Javorník wykupili biskupi wrocławscy, a w 1507 roku odbudowany został zamek. Nazwany Jánský vrch stał się letnią rezydencją biskupów i pozostał nią do końca II wojny światowej. W 1769 roku na zamek przybył wybitny kompozytor Karl Ditters z Dittersdorfu, czyniąc z niego centrum muzyczne Śląska. Dziś w zamku mieści się galeria obrazów oraz muzeum z największym w Czechach zbiorem fajek. Częstym gościem zamku był niemiecki romantyk Joseph von Eichendorff, a w miejscu, skąd poeta podziwiał okolicę, znajduje się dziś ławka z napisem Joseph von Eichendorff oraz datami 1856 i 1857. Najstarszym zabytkiem miasta jest kościół cmentarny św. Krzyża z 1291 roku. Javorník. Zamek Jánský Vrch / Zámek Jánský Vrch Javorník první zmínka o obci pochází z roku 1291. Na začátku 14. století zde vznikla zahrada, která hrála významnou roli během husitských válek. V roce 1432, po 4 letech kdy byl v rukou husitů, Javorník vykoupili vratislavští biskupové a v roce 1507 byl obnoven zámek. Byl nazván Jánský vrch a stal se letním sídlem biskupů a byl jím až do konce 2. světové války. V roce 1769 na zámek přijel významný skladatel Karl Ditters z Dittersdorfu a učinil z něj hudební centrum Slezska. Dnes se v zámku nachází galerie obrazů a dále muzeum s největší v Čechách sbírkou dýmek. Častým hostem na zámku byl německý romantik Joseph von Eichendorff, a v místě, odkud tento básník obdivoval okolní krajinu, je dnes lavička s nápisem Joseph von Eichendorff a letopočty 1856 a 1857. Nejstarší památkou města je hřbitovní kostel sv. Kříže z roku 1291. 4 39

Muzea / Muzea 5 Muzeum w Nysie (www.muzeum.nysa.pl) najstarsze muzeum w województwie opolskim z siedzibą w dawnym Pałacu Biskupim. Wystawy stałe: Nysa mieszczańska wystawa prezentująca wygląd wnętrz mieszczańskich XIX-XX w., sprzętów codziennego użytku, fragmenty nyskich kamieniczek, stare fotografie - zabytki pokazujące Nysę, jakiej już nie ma. Pradzieje Ziemi Nyskiej znaleziska archeologiczne z terenu ziemi nyskiej gromadzone od ponad 100 lat. Kultura materialna Ziemi Nyskiej zabytki z okresu późnego średniowiecza, pochodzące z badań wykopaliskowych prowadzonych na terenie Nysy (sprzęty, narzędzia i ozdoby, wyroby ceramiczne, drewniane, kościane i żelazne, bogata kolekcja naczyń szklanych). Nyskie rzemiosło artystyczne i pamiątki miejskie wyroby śląskiego kowalstwa artystycznego (m.in. pochodząca z XI/XII wieku szklanka św. Jadwigi Śląskiej - wyrób egipski). Militaria kolekcje broni białej i palnej z okresu od końca XV do początków XX wieku (broń drzewcowa - halabardy i szpontony, broń sieczna - zdobne pałasze, szpady i szable oficerskie z wielu krajów europejskich, datowane głównie na XVIII i XIX wiek, pistolety, strzelby i karabinki, bogato zdobione grawerunkiem, kością słoniową i masą perłową egzemplarze broni myśliwskiej). Wystawie towarzyszą historyczne wizerunki ukazujące fortyfikacje Nysy - od średniowiecznych murów obronnych po nowożytne fortyfikacje XVIII i XIX wieku. Galeria malarstwa obcego XV-XIX w. dzieła mistrzów holenderskich i flamandzkich: Otto van Veena, Anthoniusa Palamedesa, Bartholomeusa van der Helsta, malarstwo niemieckie z cenną Judytą z głową Holofernesa oraz włoskie reprezentowane przez takich artystów jak Carlo Portelli, Francesco Bassano, Francesco Raibolini. Sztuka i rzemiosło artystyczne XVI-XIX w. bogaty i wartościowy zbiór mebli mieszczańskich i dworskich, ceramika (porcelana z Miśni i Sèvres, fajanse włoskie i holenderskie), ceramika śląska. Procesy czarownic na pograniczu nysko - jesenickim sala inkwizytora, loch, repliki narzędzi tortur, miecz katowski, na dziedzińcu kule armatnie i kamienie graniczne. Muzeum v Nyse (www.muzeum.nysa.pl) nejstarší muzeum v opolském vojvodství se sídlem v bývalém Biskupském zámku. Stálé expozice: Měšťanská Nysa výstava prezentující, jak vypadaly měšťanské interiéry v 19. a 20. století, předměty každodenní potřeby, fragmenty nyských domů, staré fotografie památky, které ukazují Nysu, která již neexistuje. Prehistorie nyského regionu archeologické nálezy z okolí Nysy shromažďované více než 100 let. Hmotná kultura nyského regionu památky z doby pozdního středověku, pocházející ze zkoumání vykopávek, které proběhly na území Nysy (nádobí, náčiní a ozdoby, keramické, dřevěné, kostěné a železné výrobky, bohatá sbírka skleněného nádobí). Nyské umělecké řemeslo a městské památky výrobky slezského uměleckého kovářství (mj. pocházející z 11./12. století sklenice sv. Hedviky Slezské egyptský výrobek). Vojenské předměty sbírky sečných a střelných zbraní z období od konce 15. století do začátku 20. století (zbraně s násadami - halapartny a bojové sekery, řezné zbraně - zdobené palaše, kordy a důstojnické šavle z mnoha evropských zemí, datované hlavně do 18. a 19. století, pistole, pušky, bohatě zdobené rytinami, slonovinou a perleťovinou, lovecké zbraně). Výstava je doprovázena historickými obrázky ukazujícími opevnění Nysy - od 40

středověkých obranných hradeb po moderní opevnění 18. a 19. století. Galerie cizokrajného malířství 15. 19. století díla holandských a vlámských mistrů: Otto van Veena, Anthoniuse Palamedese, Bartholomeuse van der Helsta, německé obrazy s významnou Juditou s Holofernesovou hlavou, a také italské reprezentované takovými jmény jako Carlo Portelli, Francesco Bassano, Francesco Raibolini. Umění a umělecké řemeslo 16. 19. století bohatá a hodnotná sbírka měšťanského a šlechtického nábytku, keramiky (porcelán z Míšně a Sèvres, italský a holandský fajáns), slezská keramika. Čarodějnické procesy v nysko- jesenickém pohraničí inkvizitorův sál, loch, repliky mučících nástrojů, katův meč, na nádvoří dělové koule a hraniční kameny. Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach Opolu (www.cmjw.pl) - powstało w 1964 roku w celu dokumentowania i badania historii obozów jenieckich funkcjonujących tu w czasie wojny prusko - francuskiej w latach 1870-1871 oraz w czasie I i II wojny światowej. Po obozach pozostały cmentarze obejmujące 52 mogiły żołnierzy francuskich (z lat 1870-71), 6969 mogił Rosjan, Polaków, Rumunów, Włochów, Serbów, Anglików, Francuzów, Belgów i Greków (z lat 1914-18) oraz mogiły ponad 40 tysięcy ofiar (głównie jeńców radzieckich) z lat 1939-1945. W latach 1945-46 w pobliżu byłego kompleksu obozów jenieckich utworzono obóz pracy, w którym przetrzymywano ludność okolicznych miejscowości przeznaczoną do przesiedlania w głąb Niemiec. Miejsce to upamiętniono obeliskiem w kształcie śląskiego krzyża pokutnego. W miejscu pochówku ofiar obozu urządzono symboliczny cmentarz. Centrální muzeum válečných zajatců w Łambinowicích Opolu (www.cmjw.pl) vzniklo v roce 1964 za účelem zdokumentování a prozkoumání historie zajateckých táborů, které tu fungovaly v době prusko francouzské války v letech 1870-1871, a také v době 1. a 2. světové války. Po táborech zde zůstaly hřbitovy s 52 společnými hroby francouzských vojáků (z let 1870-71), 6969 hroby Rusů, Poláků, Rumunů, Italů, Srbů, Angličanů, Francouzů, Belgičanů a Řeků (z let 1914-18) a dále hroby více než 40 tisíc obětí (hlavně sovětských zajatců) z let 1939-1945. V letech 1945-46 byl v blízkosti bývalého komplexu zajateckých táborů vytvořen pracovní tábor, v němž zadržovali lidi z okolních obcí, kteří byli určeni k přesídlení do vnitrozemí Německa. Toto místo bylo uctěno obeliskem ve tvaru slezského smírčího kříže. V místě pohřbení obětí tábora byl zřízen symbolický hřbitov. Nysa. Muzeum / Muzeum Łambinowice. Pomnik martyrologii jeńców wojennych Památník martyrologie válečných zajatců 5 41

Muzeum Gazownictwa w Paczkowie (www.muzeumgazownictwa.pl) z siedzibą w dawnej gazowni z ciekawymi zbiorami urządzeń gazowych gospodarstwa domowego (kuchenki, piece łazienkowe, termy, żelazka, lodówki, piece i kominki do ogrzewania pomieszczeń, latarnie i lampy oświetleniowe, a nawet gazowe lokówki do włosów) oraz licznymi dokumentami, planami, publikacjami, szkicami oraz zdjęciami. Plynárenské muzeum v Paczkowě (www.muzeumgazownictwa.pl) se sídlem v bývalé plynárně se zajímavými sbírkami plynárenských zařízení do domácnosti (vybavení kuchyní a koupelen, termy, žehličky, ledničky, kamna a krby na vytápění místností, lucerny a svítilny, a dokonce i plynové kulmy na vlasy) a také s četnými dokumenty, plány, publikacemi, skicami a také fotografiemi. 5 Muzeum Krajoznawcze Ziemi Jesenickiej w Jeseniku (www.muzeum.jesenik.net) z siedzibą w Twierdzy Wodnej. Wystawy stałe: Historia Ziemi Jesenickiej historia regionu od czasów najdawniejszych po 1918 rok Geologia Ziemi Jesenickiej Flora i fauna Ziemi Jesenickiej Vincenz Priessnitz i uzdrowisko Gräfenberg Dom rodzinny V. Priessnitza - wystawa poświęcona postaci V. Priessnitza oraz historii uzdrowisk na ziemi jesenickiej. Vlastivědné muzeum Jesenicka v Jeseníku (www.muzeum.jesenik.net) se sídlem ve Vodní tvrzi. Stálé expozice: Historie Jesenicka historie regionu od nejstarších dob do roku 1918 Geologická expozice Expozice fauny a flóry Jesenicka Expozice Vincenz Priessnitz a lázně Gräfenberg Priessnitzův rodný dům výstava věnována osobnosti V. Priessnitze a historii lázní na Jesenicku. Muzeum Miejskie w Zlatych Horach mieści się w centrum miasta w barokowym budynku stacji pocztowej z 1698 roku. Zwiedzając jego ekspozycję, można poznać górniczą przeszłość regionu, a poprzez zaaranżowaną na wzór sztolni piwnicę poczuć się niemal jak prawdziwy górnik. Całość ekspozycji uzupełnia wystawa dokumentująca procesy czarownic w Zlatych Horach. Przy Muzeum rozpoczyna się zielony szlak turystyczny prowadzący do zlatorudnych mlynów, będących replikami XIV-wiecznych młynów służących do pozyskiwania złota. Městské muzeum ve Zlatých Horách sídlí v centru města v barokní budově bývalé pošty z roku 1698. Při prohlídce jeho expozice se můžete seznámit s historií hornictví v regionu, a ve sklepení, které má podobu hornické chodby, se cítit téměř jako skutečný horník. Celá expozice je doplněna výstavou dokumentující čarodějnické procesy ve Zlatých Horách. U muzea začíná zelená turistická stezka do Zlatorudných mlýnů, kde se nachází repliky mlýnů ze 14. století, které sloužily k těžbě zlata. Muzeum Miejskie w Javorniku (www.kulturnidumjavornik.cz) ze stałą ekspozycją historii Javorníka od prehistorii do dnia dzisiejszego, etnograficzną oraz ekspozycją poświęconą Karlowi Dittersowi z Dittersdorfu. W Javorniku w zamku Jánský Vrch (www.janskyvrch.cz) znajduje się unikatowa kolekcja fajek i przyborów tytoniowych. Większość eksponatów pochodzi z XVIII i XIX w., a wśród nich fajki wojskowe, szlacheckie oraz egzotyczne. 42

Městské muzeum Javorník (www.kulturnidumjavornik.cz) se stálou expozicí věnovanou dějinám Javorníku od prehistorie do dnešního dne, národopisnou expozicí a dále expozicí věnovanou Karlu Dittersovi z Dittersdorfu. V Javorníku v zámku Jánský Vrch (www.janskyvrch.cz) se nachází ojedinělá sbírka dýmek a kuřáckých potřeb. Většina exponátů pochází z 18. a 19. století, jsou mezi nimi dýmky vojenské, šlechtické a exotické. W Czeskiej Wsi koło Jesenika znajduje się ekspozycja historycznych motocykli i innych pojazdów (www.veteranclub.cz). V České Vsi u Jeseníku se nachází expozice historických motocyklů a jiných vozidel (www.veteranclub.cz). Muzeum Śląskiego Semmeringu (Muzeum Slezského Semmeringu) w Lipoválázně prezentuje historię górskiego odcinka linii kolejowej Branná Ostružná Ramzová Horní Lipová, która poprzez podobieństwo do górskich odcinków linii kolejowych u podnóża Alp na linii Wiedeń-Mediolan była nazywana Śląskim Semmeringiem. W muzeum można zobaczyć urządzenia zabezpieczające i kontrolne linii kolejowej, modele, dokumenty, bilety oraz środki sygnalizacyjne. Muzeum Slezského Semmeringu Lipová-lázně prezentuje historii horského úseku železniční trati Branná Ostružná Ramzová Horní Lipová, která byla vzhledem k podobnosti s horskými úseky železničních tratí u podnoží Alp na trati Vídeň Milán nazývána Slezským Semmeringem. V muzeu je možné si prohlédnout bezpečnostní a kontrolní zařízení železniční tratě, modely, dokumenty, jízdenky a signalizační zařízení. Muzeum Johanna Schrotha w Lipová - lázně (www.ic-lipova.cz) ekspozycja poświęcona postaci Johanna Schrotha, założyciela uzdrowiska Dolní Lipová. Muzeum Johanna Schrotha Lipová - lázně (www.ic-lipova.cz) expozice věnována osobnosti Johanna Schrotha, zakladatele lázní Dolní Lipová. Muzeum w Vidnavie (www.vidnava.cz) mieści się w jednej z najstarszych kamienic w miasteczku, posiada ekspozycję poświęconą osadnictwu w regionie, a także ważnym postaciom związanym z Vidnavą. Muzeum ve Vidnavě (www.vidnava.cz) sídlí v jedné z nejstarších budov v městečku, nabízí expozici věnovanou osídlení v regionu a také významným osobnostem spojeným s Vidnavou. Česká Ves. Ekspozycja historycznych motocykli Expozice historických motocyklů Javorník. Muzeum / Muzeum 5 43

6 Lipová-lázně. Pomnik Emanuela Schrotha Pomník Emanuela Schrotha Nysa. Festiwal Ognia i Wody / Festival ohně a vody Imprezy cykliczne / Pravidelné akce Festiwal Ognia i Wody (www.nor.nysa.pl) impreza odbywa się na plaży Jeziora Nyskiego w okresie wakacyjnym. Punktem kulminacyjnym festiwalu jest pokaz fajerwerków prezentowany przez najlepsze polskie firmy pirotechniczne. Oprócz pokazu w programie imprezy znajdują się także występy znanych zespołów muzycznych. W 2010 roku impreza zdobyła Certyfikat Opolskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej Najlepszy Produkt Turystyczny 2010 w kategorii wydarzenie. Festival ohně a vody (www.nor.nysa.pl) akce se koná na pláži Nyského jezera v době prázdnin. Kulminačním bodem festivalu je přehlídka ohňostrojů prezentovaná nejlepšími polskými pyrotechnickými firmami. Kromě ukázek ohňostrojů jsou součástí programu této akce také vystoupení známých hudebních skupin. V roce 2010 tato akce získala certifikát Opolské regionální organizace cestovního ruchu /Opolskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej/ - Nejlepší produkt cestovního ruchu 2010 v kategorii Akce. Lato Kwiatów (www.otmuchow.pl) odbywa się co roku w pierwszych dniach lipca. Jest to impreza o charakterze wystawienniczym poświęcona wystawom kwiatów. Towarzyszą jej występy znanych w kraju artystów, młodzieży, jarmarki twórców ludowych i stoiska z gastronomią. Najważniejszym elementem imprezy są wystawy kwiatów ciętych prezentowane w pięknych aranżacjach w salach otmuchowskiego średniowiecznego zamku. Dodatkowo na terenach przyzamkowych odbywają się wystawy drzew i krzewów ozdobnych, elementów dekoracyjnych ogrodów oraz sprzętu ogrodniczego. Květinové léto (www.otmuchow.pl) koná se každoročně v prvních červencových dnech. Jedná se o akci, která má charakter výstavy a která je věnovaná výstavám květin. Akci doprovází vystoupení umělců, mládeže, kteří jsou v zemi známí, dále jarmarky lidových tvůrců a stánky s občerstvením. Nejdůležitější částí akce jsou výstavy řezaných květin prezentované v nádherných aranžmá v sálech otmuchovského středověkého hradu. Kromě toho se v okolí hradu konají výstavy ozdobných stromů a keřů, dekoračních zahradních prvků a zahradního vybavení. Jarmark Jakubowy (www.bazylika-nysa.pl) odbywa się corocznie w czasie odpustu św. Jakuba (lipiec) i nawiązuje do średniowiecznych tradycji festynów i kiermaszy. Impreza odbywa się na rynku przy nyskiej Bazylice Mniejszej, a związana 44

jest z legendą, wedle której św. Jakub uratował miasto od pożaru, zsyłając na nie deszcz. Na Jarmark Jakubowy co roku tłumnie przybywają amatorzy kramów jarmarcznych, uzbrojonych w miecze rycerzy, pięknych niewiast, smakowitego jadła i średniowiecznej muzyki. Jest to także jedna z nielicznych w roku możliwości zwiedzenia niedostępnych na co dzień zabytków bazyliki, takich jak Skarbiec św. Jakuba, podziemia czy najbardziej stromy w Europie dach. Atrakcją Jarmarku są pokazy Bractwa Rycerskiego, liczne występy artystyczne oraz przepiękna muzyka. Svatojakubský jarmark (www.bazylika-nysa.pl) koná se každoročně v době svatojakubské pouti (červenec) a navazuje na středověkou tradici zahradních slavností a jarmarků. Akce se koná na náměstí u nyské Baziliky a souvisí s legendou, podle které sv. Jakub zachránil město před požárem, kdy na něj seslal déšť. Na Svatojakubský jarmark se každý rok houfně sjíždějí milovníci kramářství, rytířů ozbrojených meči, krásných dívek, dobrého jídla a středověké hudby. Jedná se o jednu z mála možností v roce, kdy je možné si prohlídnout historické památky, které nejsou běžně zpřístupněny, např. Pokladnici sv. Jakuba, sklepení nebo nejstrmější střechu v Evropě. Atrakcí jarmarku jsou ukázky rytířského spolku, četná umělecká vystoupení a překrásná hudba. Dni Twierdzy Nysa (www.twierdzanysa.com) impreza odbywa się na przełomie lipca i sierpnia. Najważniejszym punktem święta jest rekonstrukcja bitwy, jaka rozegrała się w 1807 roku między wojskami napoleońskimi i pruskimi Bitwa o Twierdzę Nysa. Widowisko odbywa się w plenerze na terenie fortów pozostałych po okresie, gdy Nysa pełniła rolę twierdzy. Slavnosti pevnosti Nysa (www.twierdzanysa.com) akce se koná na přelomu července a srpna. Nejdůležitějším okamžikem slavností je rekonstrukce bitvy, která se odehrála v roce 1807 mezi napoleonskými a pruskými vojsky Bitva o pevnost Nysa. Představení je venkovní na území hradeb, které zde zůstaly po období, kdy Nysa byla pevností. Ogólnopolski Festiwal Piosenki Turystycznej Kropka w Głuchołazach (www.kropka.art.pl) impreza odbywa się w lipcu, jej organizatorzy zapewniają wiele ciekawych koncertów związanych z piosenką turystyczną i poezją śpiewaną. Jeden dzień festiwalu poświęcony jest czeskiej piosence turystycznej. Celostátní festival turistické písně Kropka v Głucholazech (www.kropka.art.pl) akce se koná v červenci, její pořadatelé zaručují mnoho zajímavých koncertů Otmuchowskie Lato Kwiatów / Otmuchovské Květinové léto Nysa. Inscenizacja bitwy / Inscenace bitvy 6 45

6 Głuchołazy. Festiwal Piosenki Turystycznej Kropka Celostátní festival turistické písně Kropka Głuchołazy. Święto Gór Opawskich / Slavnosti Opavských hor souvisejících s turistickými písničkami a zpívanou poezií. Jeden den festivalu je zasvěcen české trampské písni. Drum Djemboree (www.djembee.com.pl) impreza odbywa się w okresie wakacyjnym w Głuchołazach. Podczas imprezy odbywają się warsztaty bębniarskie i taneczne prowadzone przez mistrzów afrykańskich oraz liczne koncerty. Drum Djemboree (www.djembee.com.pl) akce se koná v době prázdnin v Głuchołazech. Během akce se konají bubenické a taneční dílny vedené africkými mistry a také mnohé koncerty. Święto Gór Opawskich (Głuchołazy) plenerowa impreza promująca pogranicze polsko - czeskie poprzez prezentację dzieł lokalnych twórców ludowych, a także występy zespołów muzycznych, organizację gier, zabaw, prezentacji literackich. Podczas imprezy można spróbować sztuki płukania złota czy posmakować potraw kuchni polskiej i czeskiej. Slavnosti Opavských hor (Głuchołazy) venkovní akce, která propaguje polsko - české pohraničí, a to prostřednictvím prezentace tvorby místních lidových tvůrců, a také vystoupení hudebních skupin, organizace soutěží, her, literárních prezentací. Během akce je možné si vyzkoušet umění rýžování zlata nebo ochutnat jídla polské i české kuchyně. Turystyczne imprezy cykliczne na Kopie Biskupiej - noworoczne wejście na Kopę Biskupią impreza organizowana przez Towarzystwo Przyjaciół Głuchołaz od wielu lat przyciąga setki amatorów wędrówek górskich, dobrej zabawy i oryginalnego sposobu powitania Nowego Roku. Majowy weekend na Kopie Biskupiej oraz Odpędzanie zimy - imprezy plenerowe o tematyce historycznej organizowane pod Górskim Domem Turysty Pod Biskupią Kopą. Turistické pravidelné akce na Biskupské kupě novoroční výšlap na Biskupskou kupu tato akce je organizována Společností přátel Głuchołaz již mnoho let a láká stovky milovníků horských túr, dobré zábavy a nevšedního způsobu vítání Nového roku. Květnový víkend na Biskupské kupě a Vyhánění zimy - venkovní akce s historickým námětem organizované u chaty Pod Biskupią Kopą. 46

Paczkowski Festiwal Filmowy (www.paczkow.eu) impreza na stałe wpisana w kalendarz wydarzeń kulturalnych Paczkowa. Podczas festiwalu, oprócz dzieł rodzimej i czeskiej kinematografii, publiczność może obejrzeć również filmy wyprodukowane w innych, dalekich krajach. Paczkovský filmový festival (www.paczkow.eu) akce, která je již na trvalo zapsaná do kalendáře kulturních akcí Paczkowa. Během festivalu může veřejnost kromě polské a české filmové tvorby shlédnout také filmy natočené v jiných, dalekých zemích. Paczkowski Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej im. Moritza Brosiga (www.paczkow.eu) impreza poświęcona urodzonemu w Lisich Kątach (Gmina Paczków) twórcy muzyki sakralnej, który do historii muzyki wszedł przede wszystkim jako autor utworów organowych. Festiwal przyciąga nie tylko liczne grono melomanów z całego Śląska, ale także znanych artystów sceny polskiej. Impreza ta uznana została jedną z siedmiu wizytówek kulturalnych Opolszczyzny. Paczkovský festival varhanní a komorní hudby Moritze Brosiga (www.paczkow.eu) akce věnovaná tvůrci sakrální hudby, který se narodil ve vesnici Lisie Kąty (obec Paczków) a který vešel do dějin hudby hlavně jako autor varhanních skladeb. Festival láká nejen početné skupiny milovníků hudby z celého Slezska, ale také významné polské umělce. Tato akce byla vyhlášena jednou ze sedmi kulturních vizitek opolského regionu. Złote Dni - święto Zlatych Hor (www.zlatehory.cz) podczas święta miasta odbywa się m. in. inscenizacja Bitwy o wzgórze św. Rocha. Bitwa ta przeszła do historii jako bohaterska obrona 500-osobowej załogi austriackiej przed znacznie liczniejszymi Prusakami (12 000 żołnierzy), odbyła się 14 stycznia 1779 roku na wzgórzu św. Rocha będącym ważnym miejscem strategicznym. Inscenizacja bitwy odbywa się w okresie letnim. Zlaté dny Slavnosti Zlatých Hor (www.zlatehory.cz) během této akce se ve města koná mj. bitva na vrchu sv. Rocha. Tato bitva vstoupila do dějin jako hrdinská obrana 500 mužů rakouské posádky proti značně početnější skupině Prusů (12 000 vojáků), odehrála se 14. ledna roku 1779 na vrchu sv. Rocha, jež je důležitým strategickým místem. Inscenace bitvy se odehrává v letním období. 6 Międzynarodowy Festiwal Muzyki Karla Dittersa z Dittersdorfu festiwal odbywa się na przełomie sierpnia i września w Javorníku. Karl Ditters (wybitny austriacki kompozytor epoki klasycyzmu) przybył na zamek Jánský vrch w 1769 r., czyniąc z niego znaczący ośrodek muzyczny Śląska. Mezinárodní hudební festival Karla Ditterse z Dittersdorfu festival se koná na přelomu srpna a září v Javorníku. Karl Ditters (významný rakouský klasicistní skladatel) přijel na zámek Jánský vrch v roce 1769 a učinil z něj významné hudební centrum Slezska. Turniej Żniwowania Złota Kosa (www.lambinowice.pl) impreza odbywa się na przełomie lipca i sierpnia w Piątkowicach (Gmina Łambinowice). Podczas turnieju można ujrzeć odzianych w chłopskie siermięgi żeńców oraz żniwiarki w barwnych chustach, a podczas żniwnej biesiady skosztować swojskiego jadła. Klání ve žních Zlatá kosa (www.lambinowice.pl) tato akce se koná na přelomu července a srpna v Piątkowicích (obec Łambinowice). Během klání můžete vidět žence - muže oblečené do selských šatů a ženy s barevnými šátky, a během žňových hodů ochutnat domácí jídla. Międzynarodowy Turniej Piłki Prądowej Wasserball (www.korfantow.pl) impreza odbywająca się w ostatni weekend lipca w Przechodzie (Gmina Korfantów). W turnieju uczestniczą drużyny strażaków, których zadaniem jest umieszczenie piłki w bramce za pomocą strumienia wody wydobywającego się ze strażackiego węża. 47

6 Turniej Żniwowania Złota Kosa / Klání ve žních Zlatá kosa Międzynarodowy Turniej Piłki Prądowej Wasserball Mezinárodní turnaj proudového míče Wasserball Mezinárodní turnaj ve wasserballe Wasserball (www.korfantow.pl) akce se koná poslední červencový víkend v obci Przechoda (obec Korfantów). Turnaje se účastní družstva hasičů, jejichž úkolem je umístit balón do branky pomocí vodního proudu z hasičské hadice. Jesenická 60 impreza sportowa organizowana w pierwszy weekend czerwca, której uczestnicy mają do pokonania trasę pieszą w trzech wariantach - 60 km, 25 km, 15 km oraz rowerową o długości 50 km. Jesenická 60 sportovní akce organizovaná o prvním červnovém víkendu, jejíž účastníci musí zdolat jednu ze tří pěších tras - 60 km, 25 km, 15 km anebo cyklotrasu dlouhou 50 km. Otwarcie sezonu turystycznego w Jeseníku-lázně (www.priessnitz.cz) tradycyjne uroczyste otwarcie sezonu turystycznego odbywa się co roku na początku maja w uzdrowiskowej części Jeseníka. Zahájení turistické sezóny v Lázních Jeseník (www.priessnitz.cz) tradiční slavnostní zahájení turistické sezóny se koná každoročně začátkem května v lázeňské čtvrti Jeseníku. 48

Przepisy ruchu drogowego w Polsce / Předpisy silničního provozu v Polské republice (wybrane przepisy, które różnią się od przepisów w Czechach) (vybrané předpisy, které se liší od předpisů v České republice) Kodeks Wykroczeń, Kodeks Karny / Zákon o přestupcích, Trestní zákon Mimo iż dopuszczalna ilość alkoholu we krwi u kierującego pojazdem jest wyższa (0,19 ) niż w ČR, to kary w Polsce niejednokrotnie są wyższe, i tak: - od 0,2 do 0,5 czyn kwalifikowany jest jako wykroczenie, sprawę rozpatruje Sąd, kara grzywny do 5 tys. zł, obligatoryjny zakaz kierowania pojazdami (dotyczy także obcokrajowców) od 6 m-cy do 3 lat. W przypadku gdy sprawca wykroczenia nie zapłaci grzywny w nakazanym terminie, zamieniana jest ona na karę aresztu. - powyżej 0,5 czyn kwalifikowany jest jako przestępstwo, za które grozi kara pozbawienia wolności do 2 lat, orzekany jest również zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 1 roku do 10 lat. Należy również pamiętać, że przestępstwem (z karami j/w) jest także kierowanie pojazdem pod wpływem środków odurzających, przy czym nie ma znaczenia jaka jest ilość tych środków we krwi. Obecność niektórych narkotyków we krwi można wykryć po wielu dniach od czasu ich zażycia. W przypadku gdy kierujący pojazdem nie chce poddać się badaniom trzeźwości i badaniom na zawartość środków odurzających przy pomocy urządzeń elektronicznych lub innych testerów, przeprowadza się badanie krwi nawet bez zgody kierującego. 7 W Polsce posiadanie, na użytek własny, nawet niewielkich ilości narkotyków jest przestępstwem, za które grozi odpowiedzialność karna - kara pozbawienia wolności (w przypadku mniejszej wagi czynu) do 1 roku. Obcokrajowiec w Polsce oraz obywatel Polski bez stałego miejsca zamieszkania w przypadku gdy popełni wykroczenie i nałożony zostanie na niego mandat karny, obowiązany jest go zapłacić bezpośrednio policjantowi w miejscu kontroli w polskiej walucie. Brak pieniędzy na mandat lub odmowa jego zapłacenia skutkuje skierowaniem wniosku o ukaranie do Sądu w trybie przyśpieszonym. Istnieje możliwość udania się do kantoru wymiany walut. Přestože v Polsku je přípustné množství alkoholu v krvi u řidiče vozidla vyšší (0,19 ) než v ČR, jsou pokuty v Polsku mnohdy vyšší, a tak: -od 0,2 do 0,5 je čin kvalifikován jako přestupek, záležitost řeší soud, pokuta do 5 tis. PLN, obligatorní zákaz řízení motorových vozidel (týká se i cizinců) na 6 měsíců až 3 roky. V případě, že pachatel přestupku nezaplatí pokutu ve stanoveném termínu, je tato změněna na vazbu. - nad 0,5 je čin kvalifikován jako trestný čin, za který hrozí trest odnětí svobody do 2 let, je také uložen zákaz řízení motorových vozidel na 1 rok až 10 let. Je třeba mít rovněž na paměti, že trestným činem (s tresty jako výše) je také řízení vozidla pod vlivem omamných látek, přičemž nemá žádný vliv, jaké je množství těchto látek v krvi. 49

Přítomnost některých drog v krvi je možno odhalit i po několika dnech od doby jejich požití. V případě, že se řidič vozidla nechce podrobit zkoušce na alkohol a zkoušce na přítomnost omamných látek pomocí elektronických zařízení nebo jiných testerů, bude provedeno vyšetření krve, a to i bez souhlasu řidiče. V Polsku je držení, pro vlastní potřebu, dokonce i malého množství drog trestným činem, za který hrozí trestní odpovědnost trest odnětí svobody (v případě nižší závažnosti činu) do 1 roku. Cizinec v Polsku a občan Polska bez trvalého místa bydliště v případě, že spáchá přestupek a bude mu uložena pokuta, je povinen ji zaplatit bezprostředně policistovi na místě kontroly v polské měně. Nedostatek peněz na zaplacení pokuty nebo odmítnutí zaplacení pokuty má za následek předání žádosti o uložení trestu ve zrychleném režimu k soudu. Existuje možnost dojít si do směnárny. Prawo o ruchu drogowym / Silniční zákon 7 Zakaz zatrzymywania przed przejściem dla pieszych obowiązuje w odległości nie mniejszej niż 10 metrów (dotyczy także samochodów osobowych i motocykli). Zakaz ten obowiązuje również za przejściem dla pieszych na drogach dwukierunkowych o dwóch pasach ruchu. Dopuszczalna prędkość na obszarze zabudowanym do 50 km/h, od 23.00 5.00 to 60 km/h. Dopuszczalna prędkość poza obszarem zabudowanym motocykla, samochodu osobowego i ciężarowego o dmc do 3,5 tony to 90 km/h. Na przednim siedzeniu pasażera dziecko do 12 lat może być przewożone tylko w foteliku bez względu na wagę i wzrost. Kierujący pojazdem może używać tylnego światła przeciwmgłowego tylko gdy przejrzystość powietrza ogranicza widoczność na odległość poniżej 50 metrów. Pojazd musi być wyposażony w gaśnicę (nie dotyczy pojazdów zarejestrowanych poza Polską). Kamizelka odblaskowa nie jest wymagana jednak kierowca, gdy będzie wykonywał czynności na drodze, np. wymiana koła, musi używać takiej kamizelki. Zákaz zastavení před přechodem pro chodce platí ve vzdálenosti do 10 metrů od něj (týká se rovněž osobních automobilů a motocyklů). Tento zákaz platí rovněž za přechodem pro chodce na obousměrných komunikacích se dvěma pruhy. Povolená rychlost v obci je do 50 km/h, od 23.00 5.00 pak 60 km/h. Povolená rychlost mimo obec pro motocykly, osobní vozidla i nákladní vozidla o hmotnosti do 3,5 tuny je 90 km/h. Na předním sedadle spolujezdce může být dítě do 12 let přepravováno pouze v autosedačce bez ohledu na hmotnost a výšku. Řidič vozidla může používat zadní mlhové světlo pouze pokud je viditelnost omezena na vzdálenost menší než 50 metrů. Vozidlo musí být vybaveno hasicím přístrojem (netýká se vozidel zaregistrovaných mimo Polsko). Výstražná vesta není vyžadována ovšem řidič, který bude vykonávat jakoukoliv činnost na silnici, např. výměnu kola, musí tuto vestu použít. 50

Przepisy ruchu drogowego w Republice Czeskiej Předpisy silničního provozu v České republice Prędkość na obszarze zabudowanym, w ciągu całej doby do 50 km/h a poza nim 90 km/h. Za przekroczenia prędkości grożą wysokie kary, a za znaczne przekroczenie zatrzymanie prawa jazdy - dla obcokrajowców zakaz kierowania pojazdami na terenie ČR na określony czas. Za nieprzestrzeganie zakazu grożą surowe sankcje (od 20 000 50 000 koron czeskich). Obcokrajowcy także rejestrowani są w centralnej bazie kierowców popełniających wykroczenia. Wpisywane są tam punkty karne, zakazy kierowania, wyroki itp. Kierujący ma obowiązek ustąpienia pierwszeństwa pieszemu wchodzącemu na przejście. Policja czeska interpretuje ten przepis w ten sposób, że osobę stojącą przed przejściem, z której zachowania wynika, że chce przejść przez jezdnię traktuje jako pieszego wchodzącego na jezdnię, któremu należy ustąpić pierwszeństwa. Zakaz parkowania po lewej stronie jezdni bez wyjątków. Obowiązek włączania lewego kierunkowskazu przy wyprzedzaniu kierującego rowerem, także w przypadku, gdy nie zmieniamy pasa ruchu przy wykonywaniu tego manewru. W ČR na terenie górskim możemy spotkać się ze znakiem nakazu symbol samochodu osobowego, pod którym znajduje się śnieżynka - w Polsce takiego znaku nie ma. Znak ten oznacza, że pojazdy wjeżdżające na tę drogę muszą być wyposażone w opony zimowe, przy czym bieżnik tych opon musi mieć minimum: dla samochodów o dmc do 3,5 tony 4 mm, a powyżej tej granicy 6 mm. Znaki te można spotkać na drogach od 1 listopada do 30 kwietnia. Zabronione jest przewożenie dziecka do 12 lat na motocyklu. We krwi kierującego nie może być nawet śladowych ilości alkoholu - 0,00 (w Polsce maksimum 0,19 ). W ČR obowiązuje kategoryczny zakaz używania telefonu komórkowego w czasie kierowania pojazdem, w tym nawet trzymania go w ręku. Kierujący rowerem, który nie ukończył 18 lat, musi posiadać kask na głowie. Kierujący biorący udział w zdarzeniu drogowym ma obowiązek powiadomienia Policji w przypadku, jeżeli jest w nim osoba ranna, zabita lub powstała szkoda w mieniu. W innym przypadku uczestnicy zdarzenia mogą sami uzgodnić między sobą sposób załatwienia roszczeń odszkodowawczych. 8 Rychlost v obci je v průběhu celého dne do 50 km/h, a mimo obec 90 km/h. Za překročení rychlosti hrozí vysoké pokuty, za výrazné překročení zadržení řidičského průkazu pro cizince zákaz řízení vozidel na území ČR na dobu určitou. Za nedodržování zákazu hrozí vysoké sankce (od 20 000 50 000 českých korun). Cizinci jsou rovněž registrováni v centrální databázi řidičů, kteří spáchali přestupek. Tam jim jsou zapisovány trestné body, zákazy řízení, rozsudky atd. Řidič je povinen dát přednost chodcům vcházejícím na přechod. Česká policie interpretuje tento předpis takovým způsobem, že je osoba stojící před přechodem, z jejíhož chování vyplývá, že chce přecházet vozovku, považována za chodce vcházejícího do vozovky, který má přednost. 51