Specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót p.n. :

Specyfikacje Techniczne 19 D.03.01.01. PRZEPUSTY POD KORONĄ DROGI 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot SST Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru przepustu z rur kompozytowych metodą bezwykopową (mikrotunelingu). 1.2. Zakres stosowania SST Specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót p.n. : 1.3. Zakres robót objętych SST przebudowa przepustów w ciągu drogi wojewódzkiej nr 591 w km: 52+820, 38+300, 36+974 Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji mają zastosowanie przy wykonywaniu i odbiorze następujących robót : - wykonanie przepustu w technologii bezwykopowej metodą hydraulicznego przecisku (mikrotunelingu) - z rur kompozytowych GRP : OD = 1099 mm i s = 38 mm oraz OD = 1280 mm i s = 41 mm - wraz ze złączkami i przycięciem rury wg nachylenia skarpy - wykonanie oraz rozbiórka komory startowej i komory końcowej, z wykorzystaniem stalowych ścianek szczelnych lub innym sposobem - zamknięcie istniejącego przepustu poprzez wypełnienie części przelotowej betonem B15 1.4 Określenia podstawowe 1.4.1 Przepust (Culvert) obiekt wybudowany w formie zamkniętej obudowy konstrukcyjnej, służący do przepływu małych cieków wodnych pod nasypami korpusu drogowego lub dla ruchu kołowego, pieszego, a także jako ciągi technologiczne dla innych instalacji, np. kabli, wody, gazu, ciepłociągu. 1.4.2 Przepust rurowy (Pipe culvert) przepust, którego konstrukcja nośna wykonana jest z rur 1.4.3 Rury kompozytowe (Composite pipes) - fabrycznie wykonane rury z tworzywa sztucznego na bazie żywicy syntetycznej zbrojone włóknem szklanym wytwarzane metodą odlewania odśrodkowego przekroje kołowe lub metoda nawojową przekroje niekołowe (NC). 1.4.4 DN (Nominal Diameter) - średnica nominalna rury 1.4.5 DA, OD katalogowa średnica zewnętrzna rury 1.4.6 Łącznik do rury przepisowej łacznik o średnicy zewnętrznej zbliżonej do średnicy zewnętrznej rury wykonany z żywicy syntetycznej zbrojonej włóknem szklanym z uszczelką ślizgową zapewniającą szczelność lub ze stali nierdzewnej z wykładziną uszczelniającą z EPDM, dobierany w zależności od warunków gruntowo- wodnych. 1.4.7 Przecisk hydrauliczny niesterowany (swobodny) metoda polegająca na wciskaniu w grunt kolektora przy pomocy siłowników hydraulicznych zamocowanych w ramie przeciskowej. Wymaga bardzo dokładnego ustawienia maszyny, z chwilą przejścia rura osłonową na wylot, rura CCGRP o średnicy zewnętrznej równiej średnicy zewnętrznej rury osłonowej wpychana jest od strony szybu wyjściowego. Jednocześnie kolejne odcinki rury osłonowej i przenośnika ślimakowego (świdra) są wypychane do szybu wyjściowego, gdzie są odbierane i wynoszone na zewnątrz. 1.4.8 Przecisk przelotowy sterowany systemy sterowane do instalowania przewodów rurowych z wykorzystaniem sterowanego urządzenia wiertniczego. Polega ona na wciskaniu w grunt kolektora przy pomocy siłowników hydraulicznych zamocowanych w ramie przeciskowej i rozpoczynająca się od wykonania na wylot przewiertu pilotażowego za pomocą wydrążonych w środku żerdzi pilotażowych. Dokładność przecisku zapewnia optyczny system kontroli i sterowania, który w trakcie przewiertu kontroluje kierunek w płaszczyźnie poziomej i nachylenie głowicy pilota.. Następnie świder wierci i usuwa urobek do komory wejściowej, a rura osłonowa zabezpieczająca otwór przed zasypywaniem jest wpychana w kierunku wytyczonym przez żerdzie pilotażowe. Wypychane przez świder rury osłonowe i żerdzie pilotażowe są odbierane w szybie wyjściowym. W ostatnim etapie przecisku sterowanego rura osłonowa jest wypychana przez wciskaną rurę CCGRP 1.4.9 Przecisk przelotowy sterowany ze sterowanym świdrem polega na tym, że dokładność przecisku zapewnia optyczny system, który kontroluje i steruje bezpośrednio świdrem. W metodzie tej może być zastosowany rozszerzacz otworu umożliwiając w ten sposób wykonanie instalacji o większej średnicy. Tak jak w poprzedniej metodzie rury CCGRP wciskane są w ostatnim etapie wypychając rury osłonowe. 1.4.10 Mikrotuneling - jest to zdalnie sterowana jednokierunkowa technika przepychania rur, sterowana zdalnie przez operatora znajdującego się na zewnątrz tunelu. Polega na drążeniu tunelu przy pomocy tarczy skrawającej z jednoczesnym przeciskiem rur przewodowych. Nowy rurociąg układany jest bezpośrednio za głowicą mikrotunelową. Można rozróżnić mikrotunel ze ślimakowym usuwaniem urobku oraz z głowicą tarczową i płuczką. 1.4.11 Rura osłonowa (Casing) Rura zabezpieczająca przewiert. Z reguły nie jest rurą przewodową,a jedynie ochrona dla niej.

20 Specyfikacje Techniczne 1.4.12 Rura osłonowa/ochronna (Sleeve pipe) Rura instalowana jako zewnętrzna ochrona dla rury przewodowej. 1.4.13 Rura przewodowa (Product pipe) - Rurociąg przewidziany do eksploatacji 1.4.14 Rury przeciskowe (Jacking pipes) - Rury zaprojektowane do technologii przeciskania i mikrotunelingu 1.4.15 Technologie bezwykopowe (Trenchless technology) - Techniki przewidziane do instalowania, wymiany, renowacji i naprawy rur, kabli i innych urządzeń podziemnych przy zastosowaniu minimalnej ilości wykopów. Może również obejmować techniki pokrewne takie jak lokalizacja wycieków, inspekcja i lokalizacja istniejącej infrastruktury. 1.4.16 Komora startowa (podawcza) (Entry shaft / pit) - Komora z której urządzenie rozpoczyna bezwykopową budowę lub renowację instalacji podziemnych. Termin ten określa również ścianę nośną, która przenosi siły parcia gruntu na maszynę 1.4.17 Komora końcowa (odbiorcza) (Target shaft / pit) - Komora w której urządzenie kończy bezwykopową budowę lub renowację instalacji podziemnych. Termin ten określa również ścianę nośną, która przenosi siły parcia gruntu na maszynę. 1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w SST DM-00.00.00. Wymagania ogólne. Inne wymagania - według rozporządzenia MTiGM z dn. 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie ( Dz. U. Nr 63 z dn. 3 sierpnia 2000 r. poz. 735 ). 1.5.1. Zabezpieczenie terenu budowy Wykonawca jest zobowiązany do zabezpieczenia terenu budowy w okresie trwania realizacji prac aż do zakończenia i odbioru ostatecznego robót. Jeżeli to konieczne to przed przystąpieniem do robót Wykonawca przedstawi Inżynierowi do zatwierdzenia uzgodniony z odpowiednim zarządem drogi i organem zarządzającym ruchem projekt organizacji ruchu i zabezpieczenia robót w okresie trwania budowy. W zależności od potrzeb i postępu robót projekt organizacji ruchu powinien być aktualizowany przez Wykonawcę na bieżąco. W czasie wykonywania robót Wykonawca dostarczy, zainstaluje i będzie obsługiwał wszystkie tymczasowe urządzenia zabezpieczające takie jak: zapory, światła ostrzegawcze, sygnały, itp., zapewniając w ten sposób odpowiednie bezpieczeństwo. Wykonawca zapewni stałe warunki widoczności w dzień i w nocy tych zapór i znaków, dla których jest to nieodzowne ze względów bezpieczeństwa. Wszystkie znaki, zapory i inne urządzenia zabezpieczające będą akceptowane przez Inżyniera. Fakt przystąpienia do robót Wykonawca obwieści publicznie przed ich rozpoczęciem w sposób uzgodniony z Inżynierem oraz przez umieszczenie, w miejscach i ilościach określonych przez Inżyniera, tablic informacyjnych, których treść będzie zatwierdzona przez Inżyniera. Tablice informacyjne będą utrzymywane przez Wykonawcę w dobrym stanie przez cały okres realizacji robót. Koszt zabezpieczenia terenu budowy nie podlega odrębnej zapłacie i przyjmuje się, że jest włączony w cenę umowną. 1.5.2. Ochrona własności publicznej i prywatnej Wykonawca odpowiada za ochronę instalacji na powierzchni ziemi i za urządzenia podziemne, takie jak rurociągi, kable itp. oraz uzyska od odpowiednich władz, będących właścicielami tych urządzeń potwierdzenie informacji dostarczonych mu przez Zamawiającego w ramach planu ich lokalizacji. Wykonawca zapewni właściwe oznaczenie i zabezpieczenie przed uszkodzeniem tych instalacji i urządzeń w czasie trwania budowy. Wykonawca zobowiązany jest umieścić w swoim harmonogramie rezerwę czasową dla wszelkiego rodzaju robót, które mają być wykonane w zakresie przełożenia instalacji i urządzeń podziemnych na terenie budowy i powiadomić Inżyniera i władze lokalne o zamiarze rozpoczęcia robót. O fakcie przypadkowego uszkodzenia tych instalacji Wykonawca bezzwłocznie powiadomi Inżyniera i zainteresowane władze oraz będzie z nimi współpracował dostarczając wszelkiej pomocy potrzebnej przy dokonywaniu napraw. Wykonawca będzie odpowiadać za wszelkie spowodowane przez jego działania uszkodzenia instalacji na powierzchni ziemi i urządzeń podziemnych wykazanych w dokumentach dostarczonych mu przez Zamawiającego. Wykonawca odpowiada za wszelkie uszkodzenia zabudowy mieszkaniowej w sąsiedztwie budowy, spowodowane jego działalnością. 2. MATERIAŁY Wykonawca Jest zobowiązany dostarczyć materiały zgodnie z wymaganiami Dokumentacji Projektowej oraz odpowiadające wymaganiom norm i posiadające aprobaty techniczne wydane przez odpowiednie instytuty badawcze. Wszystkie materiały stosowane do budowy przepustów powinny być dopuszczone do obrotu i powszechnego lub jednostkowego stosowania w budownictwie oraz być zgodne z dyspozycją art. 10 Ustawy Prawo Budowlane z dnia 7 lipca 1994 r z późniejszymi zmianami, tzn. posiadać certyfikaty, aprobaty techniczne lub deklaracje zgodności dostarczonych materiałów z PN i aprobatą techniczną. 2.1. Materiał rur kompozytowych do budowy przepustów Materiał rur kompozytowych służących do budowy przepustów drogowych powinien posiadać parametry nie gorsze niż : - grubość wewnętrznej warstwy zabezpieczającej przed ścieraniem i agresją chemiczną z czystej żywicy powinna wynosić minimum 1,0 mm, - gładka zewnętrzna powierzchnia (minimalizacja tarcia powierzchniowego, zachowanie szczelności podczas połączeń rur i studni lub innych kształtek za pomocą łącznika montażowego,

Specyfikacje Techniczne 21 13 - bardzo dobra odporność chemiczna w zakresie ph 1,0 10,0 - współczynnik chropowatości powierzchni wewnętrznej rur powinien być zgodny z wartością przyjętą do obliczenia przepływu oraz samooczyszczania przepustu i wynosić k=0,01 0,016 mm, - współczynnik rozszerzalności cieplnej w kierunku podłużnym powinien wynosić 26 28 x 10-6 1/K, - możliwość szczelnego łączenia rur przepustów w dłuższe odcinki z modułowych odcinków rur nie dłuższych niż 6 m. minimalna trwałość rur - 50 lat, potwierdzona obliczeniami statycznymi wg wytycznych ATV A 161, szczelność połączeń - zastosowane łączniki zachowują szczelność przy ciśnieniu wewnętrznym do 0,1 MPa i zewnętrznym naporze wody gruntowej do 5 m H 2O (łączniki ze stali nierdzewnej) i do 24 m H 2O (łączniki z GRP) małą chropowatość powierzchni wewnętrznej (0,01 mm wg Colebrooka-White a), dzięki czemu rury te mają dobrą przepustowość hydrauliczną, a jednocześnie wykazują niewielką skłonność do osadzania zanieczyszczeń, odporność na ścieranie przez piasek zawarty w ściekach oraz w trakcie płukania wysokociśnieniowego; test na ścieralność metodą Darmstadt wykazuje, że po 200 000 cykli nie następuje odsłonięcie warstwy strukturalnej rury zawierającej włókno szklane (spełniony jest wymóg normy przedmiotowej DIN 19565 część 1 oraz 295-3 ) wysoka wytrzymałość mechaniczna na ściskanie 90 N/mm 2, dzięki czemu rury przeciskowe CCGRP mają najmniejszą średnicę zewnętrzną w porównaniu z rurami z innych materiałów o tej samej średnicy nominalnej. Daje to oszczędności ze względu na mniejszą średnicę segmentów roboczych maszyny przeciskowej oraz mniejszą ilość urobku do wywozu. ze względu na wymaganą wysoką odporność na korozję wymaga się, aby rury cechowały się rezystencją jednostkową na poziomie > 10,0 Ω/cm oraz oporem powierzchniowym > 9,6 x 10,0 Ω średni moduł elastyczności to 7000 15000 N/mm² (MPa), W celu ułożenia rur przeciskowych CCGRP należy zastosować przewiert sterowany / metodę mikrotunelingu. Przecisk należy wykonać za pomocą maszyny do przewiertów sterowanych z systemem płuczkowym, stacją siłownikową i sterownią. 9 Gęstość materiału: Wielkość fizyczna Jednostka Wartość 3 g/cm 1,7 2,2 Wydłużenie wzdłużne: mm/mk 2,0 3,0 x 10 Zdolność przewodzenia ciepła: W/mK 0,19 0,25 Współczynnik chropowatości hydraulicznej k Mm 0,01-0,016 Średni moduł elastyczności: N/mm² (MPa) 7000 15000 Rezystancja jednostkowa: Ω/cm > 10,0 Opór powierzchniowy: Ω 10 > 10,0 Zakres odporności chemicznej ph 1,0 10,0 (±0,5) Sztywność obwodowa nominalna N/m² (Pa) 5000 1000000 Średnica wewnętrzna Mm większa od nominalnej Wytrzymałość na ściskanie wzdłużne N/mm² (MPa) 90,0 13-5 Tabela 1. Wymagane właściwości fizyczne rur kompozytowych 2.2. Łączniki rur kompozytowych do budowy przepustów Do połączeń przeciskowych rur kompozytowych należy stosować łączniki w zależności od zewnętrznej średnicy rury. Do połączeń rur w zakresie średnic DA 400 do DA 3000 należy stosować łączniki wykonane z żywicy poliestrowej wzmocnionej włóknem szklanym. Łączniki te wyposażone są w uszczelkę ślizgową zapewniającą szczelność połączenia. Zakres średnic rury kompozytowej DA [mm] Oznaczenie łącznika kompozytowego 401 752 M 820 1638 L 1720 2740 XL 3000-3600 XXL Tabela 2. Rodzaj łącznika w zależności od średnicy rury.

22 Specyfikacje Techniczne Dla rur kompozytowych w zakresie średnic DA 272 do DA1499 można stosować łączniki typu FS wykonane ze stali nierdzewnej i wykładziny uszczelniającej z EPDM jako alternatywę łączników wykonanych z materiału kompozytowego zgodnie z tabelą 2. Poniżej zestawiono dopuszczalne odchylenie kątowe rur kompozytowych na łącznikach. Średnica zewnętrzna DA, OD Maksymalne dopuszczane obciążenie kątowe w stopniach Długość rury [m] 1,0 2,0 3,0 272 376 0,46 1,0 1,5 401 550 0,33 0,6 1,0 616-752 0,24 0,5 0,7 818 860 0,21 0,4 0,6 924-1099 0,16 0,3 0,5 1229-1343 0,13 0,25 0,4 1434-1720 0,10 0,2 0,3 1842-2047 - 0,15 0,25 2252 2740-0,12 0,2 2893-3200 - 0,10 0,15 Tablica 3. Maksymalne dopuszczalne obciążenie kątowe w zależności od średnicy rury. Jeżeli dokumentacja projektowa nie precyzuje rodzaju łączników należy się zastosować do zaleceń producenta rur. 2.3. Składowanie kompozytowych rur przeciskowych (Jacking pipes) Przeciskowe rury kompozytowe (Jacking pipes) do budowy przepustów powinny być składowane na równym i gładkim podłożu, najlepiej w oryginalnym opakowaniu fabrycznym. Nie mogą być narażone na bezpośrednie intensywne oddziaływanie ciepła, rozpuszczalników lub kontaktu z ogniem. Muszą być chronione przed zanieczyszczeniem uszczelnień i działaniem obciążeń punktowych. Niedopuszczalne jest składowanie rur na wysokość powyżej 3,0 metrów. Ułożone warstwy rur należy zabezpieczać przekładkami z drewna i unieruchomić np. klinami. Tam gdzie powierzchnia, na której składowane są rury jest nierówna, należy stosować elementy zapewniające wystarczającą powierzchnię nośną. Na tak przygotowanej powierzchni nośnej nie należy układać rur powyżej dwóch warstw. Do podnoszenia rur powinno się stosować pasy parciane. Do przenoszenia rur w żadnym wypadku nie wolno używać lin i łańcuchów stalowych, a także belek z podparcia rur. Nie należy stosować haków zaczepianych o końcówki rur przeciskowych. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Wykonawca jest zobowiązany do używania sprzętu, który nie wywoła niekorzystnego wpływu na jakość wykonywanych robót. Sprzęt używany do robót powinien być zgodny z ofertą Wykonawcy i jednocześnie odpowiadać pod względem typów i ilości wskazaniom zawartym w ST. W przypadku chęci użycia innego sprzętu niż wymienionego w ST, powinien być uzgodniony i zaakceptowany przez Inżyniera/Inspektora. Liczba i wydajność sprzętu powinny gwarantować terminowe przeprowadzenie robót, zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, ST i wskazaniach Inżyniera. Sprzęt będący własnością Wykonawcy lub wynajęty do wykonania robót powinien być utrzymywany w dobrym stanie i gotowości do pracy, a także spełniać wymagania dotyczące ochrony środowiska. Wykonawca jest zobowiązany do dostarczenia Inżynierowi kopii dokumentów potwierdzających dopuszczenie sprzętu do użytkowania i badań okresowych zależnie od wymagań zawartych w przepisach dla danego sprzętu. Jakiekolwiek sprzęty (maszyny, urządzenia i narzędzia) niegwarantujące zachowania warunków umowy, jak również nieuzgodnione z Inżynierem zostaną zdyskwalifikowane i niedopuszczone do robót. 3.2. Sprzęt do wykonania przepustu Wykonawca przystępujący do wykonania przepustu z rur kompozytowych metodą bezwykopową powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu w zależności od rodzaju i wielkości przepustu: głowica wiertnicza - urabiająca, zespół usuwania zwierconego urobku, zespół gospodarki płuczką wiertniczą,( przy metodzie płuczkowej) zespół wtłaczania rurociągu, sterownia - pomieszczenie operatora - system sterowania, siłownia - zespół agregatów zapewniający zasilanie energetyczne całego zestawu. koparki do wykonywania wykopów,

Specyfikacje Techniczne żurawia samochodowego wyposażonego w zawiesie z belką trawersową, sprzętu do montażu przepustów z rur kompozytowych, drabiny, rusztowania przenośne, samochód do transportu rur oraz materiałów niezbędnych do wykonania przepustu, podnośnik widłowy z płaskimi widłami (opcjonalnie do rozładunku transportowanych rur), samochody do transportu urobku. 23 4. TRANSPORT Załadunek, transport, rozładunek i składowanie materiałów do budowy powinny odbywać się tak, aby zachować ich dobry stan techniczny. Materiały do wykonania przepustów pod koroną drogi mogą być przewożone dowolnymi środkami transportu. Należy je układać równomiernie na całej powierzchni ładunkowej, obok siebie i zabezpieczyć przed możliwością przesuwania się podczas transportu. Wykonawca jest zobowiązany do stosowania środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość wykonywanych robót i właściwości przewożonych materiałów. Wykonawca jest zobowiązany do stosowania środków transportu zgodnie z zaleceniami producenta rur. Nie wolno rur zrzucać lub ciągnąć, a także narażać ich na uderzenia. Przy transportowaniu rur luzem winny one być na całej długości podparte na podłodze pojazdu. Pojazd być wyposażony we wsporniki boczne w rozstawie max 2 m. Rury sztywniejsze należy umieszczać na spodzie. Łączniki rur z trwale połączoną z nim uszczelką w czasie transportu nie mogą być narażone na dodatkowe obciążenia. Dopuszcza się transport rur dłuższych od pojazdu transportowego, jednak długość zwisu nie może przekraczać 1 m. 5. WYKONANIE ROBÓT Wykonawca robót przedstawi Inżynierowi do akceptacji projekt organizacji i harmonogram robót uwzględniające wszystkie warunki, w jakich będą wykonywane roboty związane ze składaniem i montażem konstrukcji przepustu. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w SST DM-00.00.00. Wymagania ogólne. Do wykonania przepustu metodami bezwykopowymi, należy użyć rury z żywic poliestrowych wzmacnianych włóknem szklanym CC-GRP spełniających normy ISO 25780, a także posiadające aktualne aprobaty techniczne, bazujące na powyższych normach. Ze względu na wymaganą wysoką odporność na ścieranie Wykonawca przedstawi dla zastosowanych rur wyniki testu Darmstadt uprawnionej jednostki badawczej dla 200 000 cykli, w wyniku którego nie następuje odsłonięcie warstw konstrukcyjnych rury (włókna szklanego). Wymaga się dużej szczelności połączeń i dlatego łączenie rur odbywać się będzie za pomocą łączników nasuwkowych ze stali nierdzewnej z uszczelką z EPDM w postaci profilowanej wykładziny na całej długości łącznika licujących ze średnicą zewnętrzną rury lub zlicowanych łączników z GRP. Celem uniknięcia korozji biologicznej nie wolno stosować rur z przekładkami na powierzchniach czołowych. Maksymalna długość jednostkowa rur ze względów montażowych i gruntowych wynosi 2 lub 3m. Powierzchnia zewnętrzna gładka, średnica zewnętrzna jednakowa na całej długości rury. Wewnętrzna warstwa S1 stykająca się z medium, o grubości minimum 1 mm, składa się z żywicy bez dodatku włókna szklanego (potwierdzone aprobatami technicznymi). Współczynnik chropowatości powierzchni wewnętrznej powinien wynosić max k=0,01-0,016 mm dla tej wartości wykonano obliczenia hydrauliczne. 5.1. Zakres robót Zakres robót wykonywanych przy budowie przepustu obejmuje: - roboty przygotowawcze, - wytyczenie przepustu w terenie, - wykonanie komory startowej i odbiorczej, - wykonanie przepustu metodą mikrotunelowania, - roboty wykończeniowe. 5.2. Roboty przygotowawcze Roboty przygotowawcze przy budowie przepustu obejmują czynności przewidziane w dokumentacji projektowej: - prace geodezyjne związane z wyznaczeniem zakresu robót i obiektu, - wykonanie dokumentacji fotograficznej stanu istniejącego przez Wykonawcę, - prace geotechniczne w zakresie kontroli zgodności warunków istniejących z Projektem, - przejęcie i odprowadzenie z terenu wód odpadowych i gruntowych z ewentualnym przełożeniem koryta cieku do czasu wybudowania przepustu, - wykonanie niezbędnych dróg tymczasowych zasilania w energię elektryczną i wodę oraz odprowadzenia ścieków, - oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym, - dostarczenie na teren budowy niezbędnych materiałów, urządzeń i sprzętu budowlanego, - wykonanie niezbędnych prac badawczych i projektowych. 5.3. Wytyczenie przepustu w terenie Przed przystąpieniem do wykonania robót związanych z mikrotunelingiem należy wytyczyć trasę przepustu zgodnie ze współrzędnymi określonymi w Dokumentacji Projektowej oraz miejscami usytuowania komór startowej i odbiorczej. Roboty te muszą być wykonane przez uprawnionego geodetę.

24 Specyfikacje Techniczne 5.4. Wykonanie przepustu metodami bezwykopowymi Należy użyć rury z żywic poliestrowych wzmacnianych włóknem szklanym CC-GRP spełniających normy ISO 25780, a także posiadające aktualne aprobaty techniczne, bazujące na powyższych normach. Ze względu na wymaganą wysoką odporność na ścieranie Wykonawca przedstawi dla zastosowanych rur wyniki testu Darmstadt uprawnionej jednostki badawczej dla 200 000 cykli w wyniku którego nie następuje odsłonięcie warstw konstrukcyjnych rury (włókna szklanego). Wymaga się dużej szczelności połączeń i dlatego łączenie rur odbywać się będzie za pomocą łączników nasuwkowych ze stali nierdzewnej z uszczelką z EPDM w postaci profilowanej wykładziny na całej długości łącznika licujących ze średnicą zewnętrzną rury lub zlicowanych łączników z GRP. Celem uniknięcia korozji biologicznej nie wolno stosować rur z przekładkami na powierzchniach czołowych. Maksymalna długość jednostkowa rur ze względów montażowych i gruntowych wynosi 2 lub 3m. Powierzchnia zewnętrzna gładka, średnica zewnętrzna jednakowa na całej długości rury. Wewnętrzna warstwa S1 stykająca się z medium, o grubości minimum 1 mm, składa się z żywicy bez dodatku włókna szklanego (potwierdzone aprobatami technicznymi). Współczynnik chropowatości powierzchni wewnętrznej powinien wynosić max k=0,01-0,016 mm dla tej wartości wykonano obliczenia hydrauliczne. 5.5. Technologia wykonania przecisku Przed przystąpieniem do montażu rur należy odpowiednio przygotować elementy urządzenia do przeciskania. Szczególną uwagę należy zwrócić na położenie rury w stosunku do kierunku przeciskania. Rury z łącznikami stalowymi należy przeciskać pchając płytą maszyny hydraulicznej bosy koniec rury. Natomiast rury z łącznikami z tworzywa GRP należy przeciskać pchając płytą maszyny hydraulicznej koniec rury z łącznikiem. W obu przypadkach płyta musi być uzbrojona w specjalny pierścień gwarantujący osiowe usytuowanie rury do kierunku przeciskania. Pierścień musi być tak wykonany by nie niszczył łącznika ani powierzchni czołowej rury a jednocześnie zapewniał maksymalną powierzchnię styku z czołem rury. W ten sposób należy uzyskać jak najmniejszy nacisk jednostkowy na powierzchnię czołową rury. Nie współosiowość maszyny hydraulicznej i rury spowoduje zniszczenie powierzchni czołowej rury i problemy w utrzymaniu właściwego kierunku przeciskania. Ponadto należy bezwzględnie przestrzegać technologii przeciskania określonej przez producenta urządzenia W przypadku przecisku sterowanego z żerdzią kolejność prac jest następująca: - wykonanie przewiertu, w którym wciskana jest w grunt rurowa żerdź pilotująca zakończona głowicą pilotującą. - w drugiej fazie przeciskana jest właściwa rura technologiczna. W przypadku przecisku sterowanego trzystopniowego kolejność prac jest następująca: Przeciskanie stalowej żerdzi z komory startowej do końcowej z kontrolą kierunku przeciskania za pomocą celownika laserowego. Etap ten wyznacza trasę rurociągu. Poszerzenie otworu w gruncie do średnicy rurociągu po dojściu końca żerdzi do komory końcowej polega na przeciskaniu po trasie wyznaczonej przez żerdź elementów w postaci rur stalowych o średnicy zewnętrznej odpowiadającej średnicy rury. W trakcie przeciskania w komorze końcowej odbierane są segmenty żerdzi. Przenośnik ślimakowy transportuje odspojony grunt do komory startowej, skąd jest usuwany przy pomocy specjalnych pojemników. Po osiągnięciu komory końcowej przez pierwszą rurę stalową rozpoczyna się ostatni etap przeciskanie właściwej rury kanałowej (w tym przypadku zaprojektowana została rura z żywic poliestrowych wzmacnianych włóknem szklanym typu CCGRP) z jednoczesną ewakuacją odcinków rury stalowej z komory końcowej. Etap ten trwa do momentu dotarcia pierwszej rury kanałowej do komory końcowej. Należy pamiętać o zastosowaniu przekładki drewnianej pomiędzy rurą stalową a rurą odlewaną odsrodkowo z żywic poliestrowych wzmacnianych włóknem szklanym. 5.6. Technologia wykonania mikrotunelowania W przypadku mikrotunelu kolejność prac jest następująca: Po wykonaniu komory startowej należy zainstalować i zakotwić ramę dla siłowników hydraulicznych w wykonanej uprzednio ścianie oporowej. Wprowadzenie z komory startowej tarczy głowicy wiercącej, napędzanej silnikiem hydraulicznym w grunt. Rozpoczynając od komory głowica wiercąca przemieszcza się dzięki naporowi zespołu siłowników umieszczonego w tej komorze, najpierw o za pośrednictwem pierścienia dociskowego o dużej sztywności, a następnie za pomocą rur CC- GRP. Sukcesywnie podczas wykonywania mikrotunelu należy za pomocą siłowników hydraulicznych wpychać kolejne odcinki rury kompozytowej. Aby nie uszkodzić konstrukcji rury oraz zachować geometrię przepustu siłowniki hydrauliczne muszą równomiernie rozkładać siłę pchającą. W tym celu należy stosować przekładkę drewnianą pomiędzy pierścieniem pchającym a czołem rury oraz pomiędzy głowicą a rurą startową. Przekładki drewniane pomiędzy rurami przy przewiercie prostoliniowym są niewskazane. Wszystkie przewody napędu, kontroli oraz zasilające układ płuczkowy ( w przypadku systemu usuwania urobku za pomocą płuczki) lub układ ślimakowy, umieszczone wewnątrz tunelu muszą być sukcesywnie przedłużane w miarę zwiększania się jego długości Należy stale monitorować geometrię osi tunelu ( najczęściej za pomocą systemów laserowych), działanie wszystkich układów i urządzeń ( płuczki, separatory, pompy etc.) oraz siłę przecisku. Maksymalne siły wywierane wzdłuż osi podczas wykonywania przewiertu nie mogą przekraczać wartości wskazanych przez dostawcę rur kompozytowych. Kontrola ta jest przeprowadzana ze stanowiska operatora. Przy procesie przeciskania rur CC-GRP należy monitorować geometrię przebiegu w nasypie. Podczas całego procesu wiercenia urobek należy transportować za pomocą systemu płuczki wiertniczej w obiegu zamkniętym lub przenośnikiem ślimakowym. Płuczkowy system przepływu wymaga przygotowania zawiesiny bentonitowej lub polimerowej (lub mieszaniny obu). W miarę potrzeby ciśnienie płuczki należy odpowiednio zwiększać do poziomu wymaganego dla podtrzymania przodka. Mieszanina bentonitu z urobkiem pompowana jest na powierzchnię, gdzie urobek jest usuwany z płuczki. Po oczyszczeniu płuczki płyn ponownie jest pompowany do otworu, a urobek należy wywieźć transportem samochodowym w miejsce wskazane przez Inżyniera. Proces tunelowania kończy się w chwili wypchnięcia głowicy do komory końcowej przez pierwszą włożoną rurę CCGRP. Po zakończeniu prac wiertniczych i demontażu głowicy należy odłączyć wszystkie instalacje i urządzenia. Prowadzenie robót bezwykopowych należy wykonywać zgodnie z PN-EN-12889

Specyfikacje Techniczne 25 Umocnienie wlotu i wylotu przepustu W celu wyeliminowania możliwości podmywania konstrukcji przepustu i ewentualnego wpływu wody pod rurę, przyjęto wykonanie ławy betonowej wraz z umocnieniem dna i skarp rowu, od strony wylotu i wlotu przepustu. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Dostawca materiałów i konstrukcji przepustu winien dostarczyć stosowne aprobaty techniczne. Kontrola i badania w trakcie robót - według SST DM.00.00.00. Wymagania ogólne. 6.1. Zasady kontroli jakości robót Celem kontroli robót będzie takie sterowanie ich przygotowaniem i wykonaniem, aby osiągnąć założoną jakość wykonywanych robót. Wykonawca jest odpowiedzialny za pełną kontrolę jakości robót oraz materiałów użytych na budowie. Wykonawca zapewni odpowiedni system kontroli. Wykonawca będzie przeprowadzać pomiary i badania materiałów oraz robót z częstotliwością zgodną z Polskimi Normami odpowiednimi dla danego materiału lub wykonywanych robót oraz, że roboty wykonano zgodnie z wymaganiami zawartymi w dokumentacji projektowej i ST. Minimalne wymagania, co do zakresu badań i ich częstotliwość są określone w ST, normach i wytycznych. W przypadku, gdy wymagania nie zostały tam określone, Inżynier ustali, jaki zakres kontroli jest konieczny, aby zapewnić wykonanie robót zgodnie z umową. Wykonawca dostarczy Inżynierowi świadectwa, że wszystkie stosowane urządzenia i sprzęt badawczy posiadają ważną legalizację, zostały prawidłowo wykalibrowane i odpowiadają wymaganiom norm odpowiednich dla danych badań. Wykonawca jest zobligowany do zapewnienia Inżynierowi dostępu do laboratorium w celu inspekcji. Inżynier będzie przekazywać Wykonawcy pisemne informacje o jakichkolwiek niedociągnięciach dotyczących urządzeń laboratoryjnych. W przypadku stwierdzenia poważnych niedociągnięć, które mogą wpłynąć ujemnie na wyniki badań, Inżynier natychmiast wstrzyma użycie do robót badanych materiałów i dopuści je do użycia dopiero wtedy, gdy niedociągnięcia w pracy laboratorium Wykonawcy zostaną usunięte i stwierdzona zostanie odpowiednia jakość tych materiałów. Wszystkie koszty związane z badaniami materiałów ponosi Wykonawca. Inżynier dopuści do użycia tylko te materiały, które posiadają: 1. certyfikat na znak bezpieczeństwa wykazujący, że zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi na podstawie Polskich Norm, aprobat technicznych oraz właściwych przepisów i dokumentów technicznych, 2. deklarację zgodności lub certyfikat zgodności z: Polską Normą lub Aprobatą Techniczną, w przypadku wyrobów, dla których nie ustanowiono Polskiej Normy, jeżeli nie są objęte certyfikacją określoną w pkt. 1 i które spełniają wymogi ST. W przypadku materiałów, dla których ST. dokumenty są wymagane przez ST, każda partia dostarczona do robót będzie posiadać te dokumenty, określające w sposób jednoznaczny jej cechy. Produkty przemysłowe muszą posiadać ww. dokumenty wydane przez producenta, a w razie potrzeby poparte wynikami badań wykonanych przez niego. Kopie wyników tych badań będą dostarczone przez Wykonawcę Inżynierowi Jakiekolwiek materiały, które nie spełniają tych wymagań będą odrzucone. Materiały przeznaczone do wbudowania, pomimo posiadania odpowiednich atestów, aprobat i świadectw dopuszczenia do stosowania w budownictwie drogowym i mostowym, każdorazowo przed wbudowaniem muszą uzyskać akceptację Inżyniera. Akceptacja partii materiałów do wbudowania polega na wizualnej ocenie stanu materiałów dokonanej przez Inżyniera oraz udokumentowaniu jej wpisem do dziennika budowy. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiaru jest : - metr - wykonanego przepustu, - ryczałt - za wykonanie i rozbiórkę komory startowej i komory końcowej, - m 3 - wykonanego zamknięcia betonem B15 istniejącego przepustu. Obmiar robót polega na określeniu faktycznego stanu, zakresu robót oraz obliczeniu rzeczywistych ilości wbudowanych materiałów. Obmiar robót obejmuje roboty objęte SST i umową oraz roboty dodatkowe i nieprzewidziane, których potrzebę wykonania uzgodniono w trakcie trwania robót pomiędzy Wykonawcą a Inżynierem. Obmiaru dokonuje Wykonawca w sposób określony w SST i umowie. Sporządzony obmiar Wykonawca uzgadnia z Inżynierem w trybie ustalonym w umowie. Wyniki obmiaru uwidocznione są w księdze obmiaru i należy je porównać z dokumentacją w celu określenia różnic w ilościach robót. Ogólne wymagania dotyczące obmiaru robót podano w SST DM-00.00.00. Wymagania ogólne. pkt. 7. 8. ODBIÓR KOŃCOWY Ogólne wymagania dotyczące odbioru robót podano w SST DM-00.00.00. Wymagania ogólne. pkt. 8. W przypadku stwierdzenia odchyleń Inspektor ustala zakres robót poprawkowych, nakazuje usunięcie wadliwie wykonanej roboty. Roboty poprawkowe dokonuje Wykonawca na swój koszt w terminie uzgodnionym z Inspektorem.

26 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Specyfikacje Techniczne Ogólne wymagania dotyczące obmiaru podano w SST DM-00.00.00. Wymagania ogólne pkt. 9. Płatność - za ilość wykonanych i odebranych robót wg pkt. 1.3 niniejszej ST, zgodnie z dokumentacją techniczną i oceną jakości wykonanych robót. Cena jednostkowa obejmuje: - zapewnienie wszystkich niezbędnych czynników produkcji, - zakup i transport elementów składowych konstrukcji przepustu na miejsce wbudowania, - wykonanie komory startowej i komory końcowej, wraz z niezbędnymi wykopami i umocnieniem ścian wykopów, z wykorzystaniem stalowych ścianek szczelnych lub innym sposobem, - wbudowanie projektowanego przepustu metodą hydraulicznego przecisku zgodnie z zapisami niniejszej specyfikacji technicznej, przy zastosowaniu wymaganych złączek oraz przycięciem końców rury zgodnie z nachyleniem skarpy nasypu drogowego, - rozbiórka komory startowej i komory końcowej wraz z umocnieniem ścian wykopów, zasypanie wykopów wraz z wymaga nym zagęszczeniem gruntu, - zamknięcie istniejącego przepustu betonem B15, - zapewnienie niezakłóconego przepływu wody w rowie, wykonanie niezbędnych pomiarów i badań, oczyszczenie terenu budowy po zakończeniu robót. - opracowanie projektu organizacji ruchu i zabezpieczenia robót w okresie trwania przebudowy przepustu zgodnie z przyjętą przez Wykonawcę technologią realizacji prac; w zależności od potrzeb i postępu robót projekt organizacji ruchu powinien być aktualizowany przez Wykonawcę na bieżąco. - zabezpieczenie przed uszkodzeniem instalacji i urządzeń sieci uzbrojenia podziemnego w czasie trwania przebudowy. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. Rozporządzenie MTiGM z dn. 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie ( Dz. U. Nr 63 z dn. 3 sierpnia 2000 r. poz. 735 ). 10.1. Normy 1. PN-B-06050 Geotechnika. Roboty ziemne. wymagania ogólne. 2. BN-83/8836-01 Roboty ziemne. Wykopy tunelowe dla przewodów wodociągowych i kanalizacyjnych. Warunki techniczne wykonania. 3. BN-83/8836-02 Przewody podziemne. Roboty ziemne. Wymagania i badania przy odbiorze. 4. PN-EN 12336:2005(U) Maszyny do drążenia tuneli. Maszyny do drążenia tarczą, maszyny do przeciskania, wiertnice ślimakowe, urządzenia do układania płyt okładzinowych. Wymagania bezpieczeństwa 5. PN-EN 1610:2002 Budowa i badania przewodów kanalizacyjnych. 6. PN-S-02205 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania 7. PN-EN 13501-1 :2008 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków - Część 1: Klasyfikacja na podstawie badań reakcji na ogień 8. PN-D-95017 Surowiec drzewny. Drewno tartaczne iglaste 9. PN-D-96000 Tarcica iglasta ogólnego przeznaczenia 10. PN-D-96002 Tarcica liściasta ogólnego przeznaczenia 11. PN-EN ISO/IEC 17050 Ogólne kryteria deklaracji zgodności składanej przez dostawcę. 12. ISO 25780 ISO 25780 Plastic piping system for pressure and non-pressure water supply, irrigation, drainage or sewerage Glass reinforced thermosetting plastics (GRP) system based on unsaturated polyester (UP) resin Pipes with flexible joints intended to be installed using jacking techniques 13. PN-EN 12889 Bezwykopowa budowa i badanie przewodów kanalizacyjnych PN-B-06050:1999 Roboty ziemne. Wymagania ogólne. PN-S-02205:1998 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania.