Faza inwentaryzacji projektu GEF w Polsce MATERIAŁY ROBOCZE DO SPORZĄDZENIA PROFILU TZO W POLSCE (do ograniczonego korzystania) GF/POL/INV/R.5 OCENA POTENCJAŁU BADAWCZO-ROZWOJOWEGO I ZDOLNOŚCI POMIAROWEJ LABORATORIÓW W SFERZE TRWAŁYCH ZANIECZYSZCZEŃ ORGANICZNYCH Wanda Kacprzyk ZAWARTOŚĆ Wstęp Ogólna informacja o laboratoriach w Polsce specjalizujących się w badaniach TZO Laboratoria deklarujące gotowość poddania się badaniom międzylaboratoryjnym Podsumowanie Załączniki: 1. Lista adresowa laboratoriów, mogących potencjalnie przeprowadzać analizy trwałych zanieczyszczeń organicznych 2. Pismo przewodnie 3. Ankieta na temat możliwości wykonania oznaczeń 12 trwałych zanieczyszczeń organicznych w podanych mediach w oraz gotowości uczestniczenia w badaniach międzylaboratoryjnych analizowanych próbek 4. Wykaz laboratoriów, które odesłały wypełniona ankietę 5. Laboratoria specjalizujące się w oznaczaniu trwałych zanieczyszczeń organicznych 6. Laboratoria, które wyraziły gotowość poddania się badaniom międzylaboratoryjnym Niniejszy raport nie był redagowany. Został odtworzony w takiej postaci, w jakiej został przekazany do Instytutu Ochrony Środowiska przez Autora (Autorów)
Wstęp Niniejszą pracę wykonano w ramach umowy GEF-13 o Współudziale w realizacji pracy badawczo-rozwojowej pt.: Umożliwienie działań pozwalających na przyśpieszenie prac nad wdrożeniem Konwencji Sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO). Celem pracy była ocena potencjału badawczo-rozwojowego i zdolności pomiarowej laboratoriów w sferze trwałych zanieczyszczeń organicznych, na podstawie dostępnej literatury i przeprowadzonej ankietyzacji. Zasadniczym celem pracy było wytypowanie laboratoriów do badań międzylaboratoryjnych, które są planowane do przeprowadzenia również w ramach ww. projektu GEF. Realizację niniejszej pracy podzielono na cztery etapy, które krótko omówiono poniżej. W pierwszym etapie przeprowadzono analizę laboratoriów działających w Polsce. Prześledzono dane literaturowe i dostępne w Internecie informacje. W wyniku wstępnego rozeznania opracowano listę adresową laboratoriów, mogących potencjalnie przeprowadzać analizy trwałych zanieczyszczeń organicznych (zał. 1). Zawiera ona dane kontaktowe 69 laboratoriów, tj. 29 laboratoriów jednostek naukowo-badawczych, 16 laboratoriów wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska, 16 laboratoriów wojewódzkich stacji sanitarno-epidemiologicznych i 8 pozostałych laboratoriów (tzn. laboratoriów prywatnych, fundacji itp.). W drugim etapie opracowano list przewodni (zał. 2) z 2 zapytaniami, czy laboratorium wykonuje się analizy substancji objętych postanowieniami Konwencji Sztokholmskiej oraz czy laboratorium byłoby gotowe poddać się badaniom międzylaboratoryjnym wskazanych przez siebie substancji w wybranych mediach oraz ankietę na temat możliwości wykonania oznaczeń 12 trwałych zanieczyszczeń organicznych w podanych mediach w oraz gotowości uczestniczenia w badaniach międzylaboratoryjnych analizowanych próbek (zał. 3). Dzięki, której możliwe było zgromadzenie danych w jednakowym standardzie, umożliwiającym przeprowadzenie oceny pod kątem ile i które laboratoria w Polsce specjalizują się w oznaczaniu trwałych substancji organicznych, objętych postanowieniami Konwencji Sztokholmskiej (aldryna, chlordan, dieldryna, endryna, heptachlor, heksachlorobenzen, mireks, toksafen, polichlorowane bifenyle (PCB), DDT, polichlorowane dibenzo-p-dioksyny i dibenzofurany (PCDD/PCDF), w podziale na 8 mediów, w których mogą występować TZO. Równocześnie dane z ankiety umożliwiły zidentyfikowanie laboratoriów, które są gotowe poddać się badaniom międzylaboratoryjnym w poszczególnych mediach: powietrze, woda, odpady (osady). W trzecim etapie przeprowadzono ankietyzację wysyłając faksem, pocztą lub e-mail em prośbę o wypełnienie załączonej ankiety (zał. 3). Około 65% laboratoriów objętych ankietyzacją wzięło w niej udział, w tym 41 odesłało wypełnioną ankietę. W tabeli 1 zestawiono dane na temat udziału w ankietyzacji poszczególnych grup laboratoriów. Różnica w liczbach między 3 a 4 kolumną tab. 1 wynika z faktu, że otrzymano dane o możliwości wykonania oznaczeń TZO nie tylko w laboratoriach wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska ale również dodatkowo z podległych im 6 laboratoriów, zlokalizowanych w ich delegaturach. Oryginały ankiet znajdują się w Zakładzie Polityki Ekologicznej IOŚ w dokumentacji roboczej projektu GEF. 2
Tabela 1. Udział w ankietyzacji poszczególnych grup laboratoriów Grup laboratoriów Laboratoria jednostek naukowo-badawczych Laboratoria wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska Laboratoria wojewódzkich stacji sanitarnoepidemiologicznych Grupa pozostałych laboratoriów Liczba laboratoriów, do których wysłano ankietę Liczba laboratoriów ostatecznie objętych ankietyzacją Liczba laboratoriów, które odpowiedziały na ankietę ogółem w tym odesłały wypełnioną ankietę 29 29 19 16 16 22 17 17 16 16 8 7 8 8 1 1 Razem 69 75 45 41 W czwartym etapie przeanalizowano zebrane informacje i w formie niniejszego raportu przedstawiono wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji laboratoriów, działających w obszarze trwałych zanieczyszczeń organicznych, pod kątem ustalenia zakresów ich kompetencji i zainteresowań oraz przede wszystkim możliwości analitycznych. W załączniku 4 zamieszczono listę z danymi kontaktowymi laboratoriów, które odesłały wypełnioną ankietę. Numery nadane laboratoriom w tym załączniku umożliwiają ich identyfikację w załącznikach 5 i 6. Ogólna informacja o laboratoriach w Polsce specjalizujących się w badaniach TZO W trakcie ankietyzacji uzyskano z 4 laboratoriów informację, że nie mają możliwości oznaczania trwałych zanieczyszczeń organicznych w mediach ze względu na: dotychczasowy brak zapotrzebowania na przeprowadzenie takich analiz, brak opracowanej procedury analizy żadnego z trwałych zanieczyszczeń organicznych, pomimo posiadania wysokiej klasy chromatografów gazowych oraz zestawu HPLC/MS Integrity firmy Waters z następującymi detektorami: fluoroscencyjnym, chemiluminescencyjnym, UV/VIS, PID i RI, brak odpowiedniej aparatury i znajomości metodyki, specjalizację laboratorium w oznaczaniu innych substancji. 3
Tabela 2. Liczba laboratoriów w Polsce oznaczających TZO w poszczególnych mediach Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrze do picia woda powierzchniowa, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły Media osady denne organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) aldryna 6 16 19 9 10 4 7 13 7 chlordan 6 10 14 7 8 4 6 7 5 dieldryna 6 16 19 10 11 4 8 14 7 endryna 5 13 16 8 9 4 7 10 5 heptachlor 6 16 18 9 10 5 8 15 7 heksachlorobenzen 7 18 20 12 12 6 9 17 9 mireks 4 6 10 5 6 3 5 6 4 toksafen 5 7 10 5 6 2 4 5 4 PCB 9 19 28 15 16 7 9 13 9 DDT 8 23 27 10 14 5 8 19 10 PCDD/ PCDF 5 5 5 5 5 4 4 5 5 Niniejszy raport nie był redagowany. Został odtworzony w takiej postaci, w jakiej został przekazany do Instytutu Ochrony Środowiska przez Autora (Autorów)
W tabeli 2 zestawiono dane liczbowe dotyczące laboratoriów oznaczających TZO we wskazanych mediach. Z danych tych wynika, że w Polsce istnieją laboratoria, które oznaczają wszystkie TZO, objęte wymaganiami Konwencji Sztokholmskiej. Największe możliwości techniczne i merytoryczne istnieją w oznaczaniu TZO w wodach (powierzchniowych, podziemnych, morskich i do picia), w produktach żywnościowych, w osadach dennych, w odpadach (w tym osadach ściekowych i popiołach), w roślinach, w organizmie ludzkim, w powietrzu i w innych organizmach żywych. W załączniku 5 do niniejszej pracy zestawiono informacje o laboratoriach oznaczających środki ochrony roślin (aldryna, chlordan, dieldryna, endryna, heptachlor, heksachlorobenzen, mireks, toksafen, DDT) oraz PCB i PCDD/PCDF w poszczególnych mediach. W tabeli 3 zamieszczono syntetyczny wyciąg o laboratoriach specjalizujących się w oznaczaniu produktów ubocznych z emisji do powietrza, tj. PCB, HCB i PCDD/F. Tabela 3. Laboratoria specjalizujące się w oznaczaniu produktów ubocznych z emisji do powietrza L.p. Laboratorium HCB PCB PCDD/ PCDF 1. Laboratorium WIOŚ 50-349 Wrocław, ul. Sienkiewicza 32 tel. 0.71 3721306; fax. 0.71 3221617 2. Laboratorium WIOŚ 20-078 Lublin, ul. Obywatelska 13 tel. 0.81 7186200; fax. 0.81 7186255 3. Politechnika Krakowska, Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków Tel. (+ 12) 628-27-07, Fax.: (+ 12) 628-20-36 4. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ul. Podleśna 61, 01-673 Warszawa tel. (+ 22) 834 18 51, fax. (0 22) 834 18 01 5. Oddział Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej ul. Parkowa 30, 51-616 WROCŁAW tel. 0-prefiks 71 32-00-100` 6. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ul. Jaśkowa Dolina 29, 80-286 Gdańsk Tel. (+ 58) 341-20-79, Fax.: (+ 58) 341-20-78 7. Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla Zakład Fizykochemii i Energetycznego Przetwórstwa Paliw ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, Tel. (+ 32) 271-00-41; Fax. (+32)271-08-09 8. Akademia Medyczna im. K. Marcinkowskiego, Katedra i Zakład Chemii Nieorganicznej i Analitycznej ul. Grunwaldzka 6, 60-780 Poznań tel. (+61) 8659566 + + + + + + + + + + + + + + + + 5
L.p. Laboratorium HCB PCB PCDD/ PCDF 9. Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii Al. gen. A. Chruściela 105, 00-910 Warszawa Tel. (+ 22) 516-99-35, Fax.: (+ 22) 673-58-51 10. Zakład Chemii Środowiska Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska 02-089 Warszawa, ul. Żwirki i Wigury 101 Tel./Fax. (+22) 8223035 + + + + + RAZEM 7 9 5 Laboratoria deklarujące gotowość poddania się badaniom międzylaboratoryjnym Na 41laboratoriów, które odpowiedziały na ankietę, tylko 5 nie wyraziło zgody na udział w porównaniach międzylaboratoryjnych. Niemniej pozostałe laboratoria deklarujące gotowość poddania się takim porównaniom znacznie ograniczyły zakres zarówno odnośnie trwałych zanieczyszczeń organicznych jak i mediów. W tabeli 4 zamieszczono ilościowe dane na temat laboratoriów, które zadeklarowały gotowość poddania się badaniom międzylaboratoryjnym. Najlepiej przedstawia się sytuacja odnośnie badań międzylaboratoryjnych próbek ze środowiska wodnego, produktów żywnościowych i osadów dennych a najgorzej odnośnie organizmów żywych, organizmu ludzkiego i powietrza. Jednak należy podkreślić, że laboratoria chcące się poddać badaniom międzylaboratoryjnym pokrywają cały obszar zainteresowania, tj. wszystkie TZO i wszystkie media. Natomiast w tabeli 5 zestawiono laboratoria, które zgłosiły gotowość poddania się badaniom międzylaboratoryjnym w zakresie określania HCB, PCB i PCDD/ PCDF w wodzie, w odpadach (osadzie ściekowym lub popiele). W tab. 5 w ostatniej kolumnie wpisano uwagi zgłaszane w trakcie ankietyzacji. Ponadto jedno z laboratoriów sugerowało powierzenie organizacji porównań międzylaboratoryjnych uznanej instytucji międzynarodowej. Podsumowanie Po przeanalizowaniu informacji uzyskanych w trakcie ankietyzacji laboratoriów potencjalnie oznaczających trwałe zanieczyszczenia organiczne w różnych mediach można wytypować wstępną listę laboratoriów, wyrażających gotowość poddania się badaniom międzylaboratoryjnym (patrz dalej, tab. 6), z którymi można przeprowadzić szczegółowe rozmowy w celu uzgodnienia warunków i wymagań związanych z przeprowadzeniem porównań międzylaboratoryjnych i uzyskania ostatecznej zgody kierownictwa laboratoriów na ich udział w tym przedsięwzięciu. 6
Tabela 4. Liczba laboratoriów deklarujących gotowość poddania się badaniom międzylaboratoryjnym Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrze do picia wody powierzchniowa, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły Media osady denne organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) aldryna 4 12 14 4 6 1 5 9 5 chlordan 4 7 10 3 5 1 4 4 2 dieldryna 4 11 14 4 6 1 5 9 4 endryna 3 8 11 2 4 1 4 6 2 heptachlor 4 11 13 5 6 2 5 10 4 heksachlorobenzen 6 13 16 6 9 4 7 11 4 mireks 2 3 6 2 4 1 4 4 2 toksafen 3 4 7 2 5 1 4 4 2 PCB 6 17 24 10 12 4 7 8 4 DDT 5 18 23 6 10 3 6 11 5 PCDD/ PCDF 5 4 5 4 5 3 3 4 3 7
Tabela 5. Laboratoria, które zgłosiły gotowość poddania się badaniom międzylaboratoryjnym w zakresie określania HCB, PCB i PCDD/ PCDF w wodzie, glebie (lub osadzie ściekowym) i popiele L.p. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 1. 2. Laboratorium HCB PCB PCDD/ PCDF Uwagi Laboratorium WIOŚ 50-349 Wrocław, ul. Sienkiewicza 32 tel. 0.71 3721306; fax. 0.71 3221617 Laboratorium WIOŚ 20-078 Lublin, ul. Obywatelska 13 tel. 0.81 7186200; fax. 0.81 7186255 Politechnika Krakowska, Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków Tel. (+ 12) 628-27-07, Fax.: (+ 12) 628-20-36 Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ul. Jaśkowa Dolina 29, 80-286 Gdańsk Tel. (+ 58) 341-20-79, Fax.: (+ 58) 341-20-78 Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla Zakład Fizykochemii i Energetycznego Przetwórstwa Paliw ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, Tel. (+ 32) 271-00-41; Fax. (+32)271-08-09 Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii Al. gen. A. Chruściela 105, 00-910 Warszawa Tel. (+ 22) 516-99-35, Fax.: (+ 22) 673-58-51 Zakład Chemii Środowiska Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska 02-089 Warszawa, ul. Żwirki i Wigury 101 Tel./Fax. (+22) 8223035 Laboratorium WIOŚ 50-349 Wrocław, ul. Sienkiewicza 32 tel. 0.71 3721306; fax. 0.71 3221617 Laboratorium WIOŚ 85-018 Bydgoszcz, ul. Piotra Skargi 2 tel. 0.52 221744; fax. 0.52 270563 Medium: powietrze + + Czas na zakup bazy wzorców + + + + + + + + + + + + + + + Ustalenie zakresu kongenerów Medium: woda + + Czas na zakup bazy wzorców + 8
3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Laboratorium WIOŚ 20-078 Lublin, ul. Obywatelska 13 tel. 0.81 7186200; fax. 0.81 7186255 Laboratorium WIOŚ 31-011 Kraków, Pl. Szczepański 5 tel. 0.12 4210938; fax. 0.12 4223612 Laboratorium WIOŚ 35-101 Rzeszów, ul. Langiewicza 26 tel. 0.17 8547064; fax. 0.17 8453841 Laboratorium WIOŚ 15-264 Białystok ul. Ciołkowskiego 2/3 tel./ fax. 0.85 7425378 Laboratorium Delegatury WIOŚ w Częstochowie 42-200 Częstochowa, ul. Rząsawska 24/28 tel. 0.34 3643512; fax 0.34 3604280 Laboratorium WIOŚ 25-516 Kielce, Al. IX Wieków Kielc 3 te. 0.41 3444972; fax. 0.41 3445534 Laboratorium WIOŚ 10-117 Olsztyn, ul. 1-go Maja 13 tel. 0.89 5272382; fax. 0.89 5273284 Laboratorium Delegatury WIOŚ w Elblągu Ul. Powstańców Warszawskich 10 82-300 Elbląg Tel. 0.55 2327800 Laboratorium WIOŚ 61-625 Poznań, ul. Czarna Rola 4 tel. 0.61 8219202; fax. 0.61 8203053 Laboratorium Delegatury WIOŚ w Kaliszu Ul. Piwońska 19, 62 800 Kalisz Laboratorium Delegatury WIOŚ w Koninie Ul. Wyszyńksiego 31, 62510 Konin Laboratorium Delegatury WIOŚ w Pile Ul. Motylkowska 5a, 64-920 Piła Laboratorium WIOŚ 70-502 Szczecin, ul. Wały Chrobrego 4 tel.0.91 4303725; fax. 0.91 4340554 + + + + + + Instytucja finansująca analizy + + + + + Wdrażanie wykonywania oznaczeń + + Wdrażanie wykonywania oznaczeń + + Czas na zakup bazy wzorców + + Od X.2002 r. + + 9
16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. Laboratorium WSSE w Warszawie 00-875 Warszawa, ul. Żelazna 79 tel. centr. 0.226209004; fax. 0.226203719 Politechnika Krakowska, Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków Tel. (+ 12) 628-27-07, Fax.: (+ 12) 628-20-36 Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych ul. Kossutha 6, 40-832 Katowice tel. (+ 32) 254 60 31, fax.: (+ 32) 254 17 17 Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ul. Jaśkowa Dolina 29, 80-286 Gdańsk Tel. (+ 58) 341-20-79, Fax.: (+ 58) 341-20-78 Państwowy Instytut Geologiczny ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa tel.: (0 22) 849 53 51, 849 49 21; fax.: (0 22) 849 84 90 Instytut Ochrony Roślin ul. Miczurina 20 a, 60-318 Poznań Tel. (+ 61) 867-57-13, Fax.: (+ 61) 867-11-75 Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla Zakład Fizykochemii i Energetycznego Przetwórstwa Paliw ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, Tel. (+ 32) 271-00-41; Fax. (+32)271-08-09 Laboratorium Instytut Ochrony Środowiska 00-548 Warszawa, ul. Krucza 5/11 tel. 6251005, Fax. 629 52 63 Politechnika Wrocławska Instytut Chemii i Technologii Nafty i Węgla ul. Gdańska 7/9, 50-344 Wrocław Tel. (+ 71) 320-65-07, Fax.: (+ 71) 322-15-80 Politechnika Gdańska Wydział Chemii 80-952 Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Narutowicza 18 Tel.: (+4858) 3450372, Fax.: (+4858) 3470357 Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii Al. gen. A. Chruściela 105, 00-910 Warszawa Tel. (+ 22) 516-99-35, Fax.: (+ 22) 673-58-51 Zakład Chemii Środowiska Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska 02-089 Warszawa, ul. Żwirki i Wigury 101 Tel./Fax. (+22) 8223035 + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + Ustalenie zakresu kongenerów 10
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Laboratorium WIOŚ 50-349 Wrocław, ul. Sienkiewicza 32 tel. 0.71 3721306; fax. 0.71 3221617 Laboratorium WIOŚ 85-018 Bydgoszcz, ul. Piotra Skargi 2 tel. 0.52 221744; fax. 0.52 270563 Laboratorium WIOŚ 20-078 Lublin, ul. Obywatelska 13 tel. 0.81 7186200; fax. 0.81 7186255 Laboratorium Delegatury WIOŚ w Kaliszu Ul. Piwońska 19, 62 800 Kalisz Politechnika Krakowska, Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków Tel. (+ 12) 628-27-07, Fax.: (+ 12) 628-20-36 Państwowy Instytut Geologiczny ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa tel.: (0 22) 849 53 51, 849 49 21; fax.: (0 22) 849 84 90 Laboratorium Instytut Ochrony Środowiska 00-548 Warszawa, ul. Krucza 5/11 tel. 6251005, Fax. 629 52 63 Politechnika Wrocławska Instytut Chemii i Technologii Nafty i Węgla ul. Gdańska 7/9, 50-344 Wrocław Tel. (+ 71) 320-65-07, Fax.: (+ 71) 322-15-80 Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii Al. gen. A. Chruściela 105, 00-910 Warszawa Tel. (+ 22) 516-99-35, Fax.: (+ 22) 673-58-51 Zakład Chemii Środowiska Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska 02-089 Warszawa, ul. Żwirki i Wigury 101 Tel./Fax. (+22) 8223035 Medium odpady (osady ściekowe i popioły) + + Czas na zakup bazy wzorców + + + + + + + + + + + + + + + + + + Ustalenie zakresu kongenerów 11
Tabela 6. Wstępna lista laboratoriów wytypowanych do przeprowadzenia badań międzylaboratoryjnych Laboratorium Medium HCB PCB PCDD/ PCDF Uwagi 1. Laboratorium WIOŚ powietrze x x Czas na zakup bazy wzorców 50-349 Wrocław, ul. Sienkiewicza 32 woda x x tel. 0.71 3721306; fax. 0.71 3221617 58-500 Jelenia Góra, ul. Warszawska 28 Tel. +75 767 94 12 cwikowsk@jgora.pios.gov.pl 59-220 Legnica, Al. Rzeczpospolitej 10/12 tel. +76 8541400 sobota@wroclaw.pios.gov.pl 58-300 Wałbrzych, ul. Mickiewicza 16 tel. +74 8422621 legutko@wroclaw.pios.gov.pl 51-630 Wrocław ul. Chełmońskiego 14 te. +71 3486114 nagly@wroclaw.pios.gov.pl osady ściekowe, popioły x x 2. Laboratorium WIOŚ powietrze x x x 20-078 Lublin, ul. Obywatelska 13 woda x x x tel. 0.81 7186200; fax. 0.81 7186255 Anna Pastuszewska Paruch Stanisław Godyński osady ściekowe, popioły x x x tel. 0-81 718-62-46 fax. 0-81 718-62-55 paruch@wios.lublin.pl godynski@wios.lublin.pl 3. Politechnika Krakowska, Instytut Chemii i powietrze x x x Technologii Nieorganicznej woda x x x ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków Tel. (+ 12) 628-27-07, Fax.: (+ 12) 628-20-36 osady ściekowe, popioły x x x dr inż. Adam Grochowalski tel. 012-628-27-07, fax: 012-628-20-36 agrochow@chemia.pk.edu.pl 4. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej powietrze x x x ul. Jaśkowa Dolina 29, 80-286 Gdańsk woda x x x Tel. (+ 58) 341-20-79, Fax.: (+ 58) 341-20-78 dr Elżbieta Niemirycz, Anna Kaczmarczyk osady ściekowe, popioły 58 341 20 79/ 583412078 58 341 20 79/ 583412078 niemiryc@imgw.pl kaczmarc@imgw.pl 5. Państwowy Instytut Geologiczny ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa powietrze woda x x tel.: (0 22) 849 53 51, 849 49 21; fax.: (0 22) 849 84 90 dr inż. Piotr Pasławski ppas@pgi.waw.pl osady ściekowe, popioły x x 12
Laboratorium Medium HCB PCB PCDD/ PCDF Uwagi 6. Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla powietrze x Zakład Fizykochemii i Energetycznego Przetwórstwa Paliw ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, woda x Tel. (+ 32) 271-00-41; Fax. (+32)271-08-09 dr inż. Krystyna Kubica kkub@koala.ichpw.zabrze.pl osady ściekowe, popioły x 7. Politechnika Wrocławska Instytut Chemii i Technologii Nafty i Węgla powietrze ul. Gdańska 7/9, 50-344 Wrocław Tel. (+ 71) 320-65-07, Fax.: (+ 71) 322-15-80 woda x x dr hab. inż. Jerzy Walendziewski osady ściekowe, popioły x x 8. Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii Al. gen. A. Chruściela 105, 00-910 Warszawa Tel. (+ 22) 516-99-35, Fax.: (+ 22) 673-58-51 mgr inż. Wiesław Lisowski wlisowski@wp.pl 9. Zakład Chemii Środowiska Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska 02-089 Warszawa, ul. Żwirki i Wigury 101 Tel./Fax. (+22) 8223035 mgr Jarosław Bartulewicz zchsnfos@chem.uw.edu powietrze x x woda x x osady ściekowe, popioły x x powietrze x x x woda x x x osady ściekowe, popioły x x x Certyfikat Akredytacji PCBC nr L81/3/99 w zakresie oznaczania 16 WWA wg EPA w mediach technologicznych i środowiskowych Po uprzednim uzgodnieniu zakresu i warunków Ustalenie zakresu kongenerów 13
Załącznik 1. Lista adresowa laboratoriów, mogących potencjalnie przeprowadzać analizy trwałych zanieczyszczeń organicznych Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 50-349 Wrocław, ul. Sienkiewicza 32 tel. 0.71 3721306; fax 0.71 3221617` Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 85-018 Bydgoszcz, ul. Piotra Skargi 2 tel. 0.52 221744; fax 0.52 270563` Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 20-078 Lublin, ul. Obywatelska 13 tel. 0.81 7186200; fax 0.81 7186255` Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 65-231 Zielona Góra, ul. Siemiradzkiego 19 tel. 0.68 3208126; fax 0.68 3253583` Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 90-006 Łódź, ul. Piotrkowska 120 tel. 0.42 6327353; fax 0.42 6333333` Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 31-011 Kraków, Pl. Szczepański 5 tel. 0.12 4210938; fax 0.12 4223612` Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 00-716 Warszawa, ul. Bartycka 110a tel. 0.22 6510707; fax 0.22 6510676` Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 45-035 Opole, ul. Nysy Łużyckiej 42 tel./fax 0.77 4530069` Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 35-101 Rzeszów, ul. Langiewicza 26 tel. 0.17 8547064; fax 0.17 8453841` Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 15-264 Białystok ul. Ciołkowskiego 2/3 tel./ fax 0.85 7425378` Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 80-001 Gdańsk-Lipce, ul. Trakt św. Wojciecha 293 tel. 0.58 3094611; fax 0.58 3094634` Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 40-042 Katowice, ul. Wita Stwosza 31 tel. 0.32 2518040; fax 0.32 2515554` Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 25-516 Kielce, Al. IX Wieków Kielc 3 te. 0.41 3444972; fax 0.41 3445534` 1
Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 10-117 Olsztyn, ul. 1-go Maja 13 tel. 0.89 5272382; fax 0.89 5273284` Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 61-625 Poznań, ul. Czarna Rola 4 tel. 0.61 8219202; fax 0.61 8203053` Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 70-502 Szczecin, ul. Wały Chrobrego 4 tel.0.91 4303725; fax 0.91 4340554` Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej we Wrocławiu 50-396 Wrocław, ul. Skłodowskiej Curie 75/77 tel. centr. 0.71 3282125; fax 0.71 3283592` Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Bydgoszczy 85-031 Bydgoszcz, ul. Kujawska 4 tel. centr. 0.52 3732034; fax 0.52 3459840` Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Lublinie 20-708 Lublin, ul. Pielęgniarek 6 tel. centr. 0.81 7434272; fax 0.81 7434686` Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Zielonej Górze 66-400 Gorzów Wielkopolski, ul. Mickiewicza 12b tel. centr. 0.95 7226057; fax 7224652` Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Łodzi 90-046 Łódź, ul. Wodna 40 tel. centr. 0.42 6748420; fax 0.42 6749523` Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Krakowie 31-202 Kraków, ul. Prądnicka 76 tel. centr. 0.12 6162091; fax 0.12 4162093` Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Warszawie 00-875 Warszawa, ul. Żelazna 79 tel. centr. 0.226209004; fax 0.226203719` Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Opolu 45-953 Opole, ul. Mickiewicza 1 tel. centr. 0.77 4542093; fax 4542553` Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Rzeszowie 35-310 Rzeszów, ul. Wierzbowa 16 tel. centr. 0.17 8522111; fax 0.17 8522292` Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Białymstoku 15-009 Białystok, ul. Legionowa 8 tel. centr. 0.85 7326011; fax 0. 85 7327022` Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gdańsku 80-211 Gdańsk, ul. Dębinki 4 tel. centr. 0.58 5203253; fax 0.58 5203253` Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach 40-917 Katowice, ul. Raciborska 39 tel. centr. 0.32 2515211; fax 0.32 2517129` 2
Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Kielcach 25-516 Kielce, ul. Jagiellońska 68 tel. centr. 0.41 3452364; fax 0.41 3451873` Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie 10-560 Olsztyn, ul. Żołnierska 16 tel. centr. 0.89 5279500; fax 5279788` Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu 61-705 Poznań, ul. Noskowskiego 23 tel. centr. 0.61 8544802, fax 0.61 8525003` Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Szczecinie 70-632 Szczecin, ul. Spedytorska 6/ 7 tel. centr. 0.91 4624060, fax 0.91 4624640` doc. dr hab. Adam Grochowalski Politechnika Krakowska, Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków Tel. (+ 12) 628-27-07, Fax: (+ 12) 628-20-36 agrochow@chemia.pk.edu.pl ` Wojciech Lubiewa-Wieleżyński Dyrektor Instytutu Chemii Przemysłowej 01-793 Warszawa, ul. Rydygiera 8 tel + 6339798, Fax (+22) 633` doc. dr hab. inż. Jacek M. Łączny Dyrektor Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych ul. Kossutha 6, 40-832 Katowice tel. (+ 32) 254 60 31, fax: (+ 32) 254 17 17 e-mail: ietu@ietu.katowice.pl ` prof. dr inż. Jan Zieliński Dyrektor Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej ul. Podleśna 61, 01-673 Warszawa tel. (+ 22) 834 18 51, fax (0 22) 834 18 01 e-mail: sekretariat@imgw.pl ` dr inż. Elżbieta Niemirycz Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ul. Jaśkowa Dolina 29, 80-286 Gdańsk Tel. (+ 58) 341-20-79, Fax: (+ 58) 341-20-78 niemiryc@imgw.gdynia.pl ` Oddział Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej ul. Parkowa 30, 51-616 WROCŁAW tel. 0-prefiks 71 32-00-100` Maria Stacewicz p.o. Dyrektora Naczelnego, Państwowy Instytut Geologiczny ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa tel.: (0 22) 849 53 51, 849 49 21; fax: (0 22) 849 84 90 e-mail: msta@pgi.waw.pl ` Prof. dr hab. inż. Jerzy Suwiński Instytut Chemii i Technologii Organicznej ul. Krzywoustego 4, Gliwice, tel. 237-13-08` 3
Prof. dr hab. med. Danuta Koradecka Dyrektor Centralnego Instytutu Ochrony Pracy ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa Tel.6234600, Fax 6233693` dr inż. Andrzej Markowski Instytut Gospodarki Odpadami 40-053 Katowice, ul. Barbary 21a tel. (032) 251-74-54; fax. 251-75-91` Prof. dr hab. Krzysztof Ludwicki Państwowy Zakład Higieny Instytut Naukowo-Badawczy 00-971 Warszawa, ul. Chocimska 24 tel. (022) 849-40-51; fax. 849-74-84` Prof. dr hab. Konrad Rydzyński Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr med. Józefa Nofera 90-950 Łódź, ul. Św. Teresy 8 tel. (042) 655-22-50; fax. 655-61-02 Prof. dr hab. Jerzy Andrzej Sokal Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego 41-200 Sosnowiec, ul. Kościelna 13 tel. (032) 266-60-41; fax. 266-11-24` Prof. dr hab. Stefan Pruszyński Instytut Ochrony Roślin ul. Miczurina 20 a, 60-318 Poznań Tel. (+ 61) 867-57-13, Fax: (+ 61) 867-11-75 dr inż. Krystyna Kubica Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla Zakład Fizykochemii i Energetycznego Przetwórstwa Paliw ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, kkub@koala.ichpw.zabrze.pl Edward Polubiec Kierownik Laboratorium Instytut Ochrony Środowiska 00-548 Warszawa, ul. Krucza 5/11 tel. 6251005, Fax. 629 52 63` Dr inż. Grzegorz Wielgosiński Politechnika Łódzka Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska ul. Wólczańska 175, 90-924 Lodz Tel. (+ 42) 631-37-45, Fax: (+ 42) 636-81-33` Dr Elżbieta Beran Politechnika Wrocławska Instytut Chemii i Technologii Nafty i Węgla ul. Gdańska 7/9, 50-344 Wrocław Tel. (+ 71) 320-65-07, Fax: (+ 71) 322-15-80` Prof. dr hab. Jacek Namieśnik Politechnika Gdańska Wydział Chemii 80-952 Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Narutowicza 18 Tel.: (+4858) 3450372, Fax: (+4858) 3470357` Prof. dr hab. Jerzy Siepak Kierownik Zakładu Analizy Wody i Gruntów Collegium Chemicum ul. Drzymały 24, 60-613 Poznań tel. (+61) 8658008` Dr hab. Janina Lulek Akademia Medyczna im. K. Marcinkowskiego, Katedra i Zakład Chemii Nieorganicznej i Analitycznej 4
ul. Grunwaldzka 6, 60-780 Poznań tel. (+61) 8659566` Prof. dr hab. Bogusław Buszewski Zakład Chemii Środowiska i Ekoanalityki Wydział Chemii Uniwersytet Mikołaja Kopernika ul. Gagarina 7, 87-100 TORUŃ tel. (+56) 6542477` Prof. dr hab. Mieczysław Obiedziński Instytut Przemysłu Mięsnego i Tłuszczowego Dział Monitoringu Żywności i Ochrony Środowiska ul. Rakowiecka 36, 02-532 Warszawa tel. 6102366` Prof. dr hab. Piotr Bykowski, Dr Iwona Barska Morski Instytut Rybacki Ul. Kołłataja 1, 81-332 Gdynia tel. (+58) 6202831` Płk, dr inż. Stefan Ziętek, Kpt, dr inż. Maciej Śliwakowski Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii Al. gen. A. Chruściela 105, 00-910 Warszawa Tel. (+ 22) 516-99-35, Fax: (+ 22) 673-58-51 Instytut Przemysłu Organicznego ul. Annopol 6, 03-236 Warszawa Tel. (+ 22) 811-12-31 w. 288, Fax: (+ 22) 811-07-99` Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii ul. Pasteura 1, 02-093 Warszawa tel. (0-22) 822 02 11, (0-22) 822 48 81, Fax (0-22) 822 59 96` Wydział Chemiczny Politechniki Warszawskiej Ul. Noakowskiego 3, 00-664 Warszawa tel 6607372, fax 6282741` Uniwersytet Gdański Wydział Chemii 80-952 Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Sobieskiego 18 Tel.: (+4858) 3450372, Fax: (+4858) 3410357` Tomasz Podgajniak Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska 01-445 Warszawa, ul. Erazma Ciołka 13 Tel. (+22) 877-23-59 do 62, Fax. (+22) 877-23-59 zarzad@nfos.org.pl, t.podgajniak@nfos.org.pl ` POLCARGO Centralne Laboratorium Chemiczne 81-332 Gdynia, Indyjska 13 tel: (58) 620 40 11, 621 65 14, fax: (58) 621 98 10 info@pclch.com.pl` PRACOWNIA SZYBKICH CHEMICZNYCH IBIB 02-109 Warszawa, ul. Księcia Trojdena 4 tel. (48 22) 659-91-43 (operator) e-mail: szybkietesty@ibib.waw.pl (Pracownia) ` Centrum Badań Jakości Sp. z.o.o. ul. M. Skłodowskiej-Curie 82, 59-301 Lubin tel. (076) 847-19-00, fax (076) 847-19-07 marketing: cbj@cuprum.com.pl 5
sekretariat: cbj_sek@cuprum.com.pl` Biuro Analiz - Vert Sp z o.o. 80-822 Gdańsk, ul. Rzeźnicka 54/56 tel/fax +58 0375 516` Śląskie Laboratoria Analityczne Spółka z o.o. Ul. Żelazna 1, 40-952 Katowice (32) 20 11 760 lub 0 609 117 302 bok@sla.com.pl ` LabAnalityka Spółka z o.o. ul. Sienkiewicza 4, 56-120 Brzeg Dolny tel. (071) 319 3425, 319 28 15, fax: (071) 319 2419 labanalityka@labanalityka.pl labanalityka@labanalityka.pl ` Firma "EMIPRO" Sp. z o.o. emipro@dioksyny.com.pl emipro@dioksyny.com.pl tel +48 12 411 73 03` 6
Pismo przewodnie Załącznik 2. Warszawa, 22.07.2002 r. Wg rozdzielnika z zał.1 Szanowni Państwo! Zwracam się z zapytaniem, jako kierownik projektu GEF pt. Umożliwienie działań zmierzających do przyśpieszenia prac nad wdrożeniem Konwencji Sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych, czy Państwa laboratorium wykonuje analizy substancji objętych postanowieniami Konwencji Sztokholmskiej (aldryna, chlordan, dieldryna, endryna, heptachlor, heksachlorobenzen, mireks, toksafen, polichlorowane bifenyle (PCB), DDT, polichlorowane dibenzo-p-dioksyny i dibenzofurany (PCDD/PCDF) oraz czy byłoby gotowe poddać się badaniom międzylaboratoryjnym wskazanych przez siebie substancji w wybranych mediach. W celu ułatwienia Państwu odpowiedzi na wyżej postawione pytania opracowano stosowną ankietę (w załączeniu). Byłbym niezmiernie wdzięczy za przesłanie wypełnionej ankiety faksem lub e- mailem do Zakładu Polityki Ekologicznej Instytutu Ochrony Środowiska (fax: (0-prefix-22) 629-41-35; e-mail: wanda@ios.edu.pl). Z poważaniem dr Janusz Żurek, kierownik projektu 1
Jednostka wypełniająca ankietę (i adres) Osoba kontaktowa tel/fax/ e- mail) Załącznik 3. Ankieta na temat możliwości wykonania oznaczeń 12 trwałych zanieczyszczeń organicznych w podanych mediach w oraz gotowości uczestniczenia w badaniach międzylaboratoryjnych analizowanych próbek Trwałe zanieczyszczenia organiczne aldryna chlordan dieldryna endryna heptachlor heksachlorobenzen mireks toksafen polichlorowane bifenyle (PCB) DDT PCDD/ PCDF Przykład wypełnienia tabeli powietrze woda do picia powierzchniowa, podziemna, morska Odpady, w tym osady ściekowe i popioły Osady denne Media Organizmy żywe Rośliny Produkty żywnościowe A; M A A; M A - - A; M A A Prosimy o wstawienie następujących symboli w komórkach powyższej tabeli w przypadku: A możliwości oznaczania przez Państwa laboratorium wskazanych substancji w danych mediach; M gotowości poddania się badaniom międzylaboratoryjnym w następujących mediach: powietrze, woda, odpady (osady). Organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 1
Wykaz laboratoriów, które odesłały wypełniona ankietę Załącznik 4. 1. Laboratorium WIOŚ 50-349 Wrocław, ul. Sienkiewicza 32 tel. 0.71 3721306; fax 0.71 3221617 2. Laboratorium WIOŚ 85-018 Bydgoszcz, ul. Piotra Skargi 2 tel. 0.52 221744; fax 0.52 270563 3. Laboratorium WIOŚ 20-078 Lublin, ul. Obywatelska 13 tel. 0.81 7186200; fax 0.81 7186255 4. Laboratorium WIOŚ 31-011 Kraków, Pl. Szczepański 5 tel. 0.12 4210938; fax 0.12 4223612 5. Laboratorium WIOŚ 35-101 Rzeszów, ul. Langiewicza 26 tel. 0.17 8547064; fax 0.17 8453841 6. Laboratorium WIOŚ 15-264 Białystok ul. Ciołkowskiego 2/3 tel./ fax 0.85 7425378 7. Laboratorium Delegatury WIOŚ w Bielsku Białej ul. Partyzantów 117, 43-300 Bielsko-Biała Tel./Fax.: 0.33 812 49 30 8. Laboratorium Delegatury WIOŚ w Częstochowie 42-200 Częstochowa, ul. Rząsawska 24/28 tel. 0.34 3643512; fax 0.34 3604280 9. Laboratorium WIOŚ 25-516 Kielce, Al. IX Wieków Kielc 3 te. 0.41 3444972; fax 0.41 3445534 10. Laboratorium WIOŚ 10-117 Olsztyn, ul. 1-go Maja 13 tel. 0.89 5272382; fax 0.89 5273284 11. Laboratorium Delegatury WIOŚ w Elblągu ul. Powstańców Warszawskich 10 82-300 Elbląg Tel. 0.55 2327800 12. Laboratorium WIOŚ 61-625 Poznań, ul. Czarna Rola 4 tel. 0.61 8219202; fax 0.61 8203053 2
13. Laboratorium Delegatury WIOŚ w Kaliszu ul. Piwońska 19, 62 800 Kalisz 14. Laboratorium Delegatury WIOŚ w Lesznie ul. 17 stycznia 4, 64-100 Leszno 15. Laboratorium Delegatury WIOŚ w Koninie ul. Wyszyńksiego 31, 62510 Konin 16. Laboratorium Delegatury WIOŚ w Pile ul. Motylkowska 5a, 64-920 Piła 17. Laboratorium WIOŚ 70-502 Szczecin, ul. Wały Chrobrego 4 tel.0.91 4303725; fax 0.91 4340554 18. Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Zielonej Górze 66-400 Gorzów Wielkopolski, ul. Mickiewicza 12b tel. centr. 0.95 7226057; fax 7224652 19. Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Krakowie 31-202 Kraków, ul. Prądnicka 76 tel. centr. 0.12 6162091; fax 0.12 4162093 20. Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Warszawie 00-875 Warszawa, ul. Żelazna 79 tel. centr. 0.226209004; fax 0.226203719 21. Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Białymstoku 15-009 Białystok, ul. Legionowa 8 tel. centr. 0.85 7326011; fax 0. 85 7327022 22. Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Kielcach 25-516 Kielce, ul. Jagiellońska 68 tel. centr. 0.41 3452364; fax 0.41 3451873 23. Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie 10-560 Olsztyn, ul. Żołnierska 16 tel. centr. 0.89 5279500; fax 5279788 24. Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu 61-705 Poznań, ul. Noskowskiego 23 tel. centr. 0.61 8544802, fax 0.61 8525003 25 Politechnika Krakowska, Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej 3
ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków Tel. (+ 12) 628-27-07, Fax: (+ 12) 628-20-36 26 Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych ul. Kossutha 6, 40-832 Katowice tel. (+ 32) 254 60 31, fax: (+ 32) 254 17 17 27. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ul. Podleśna 61, 01-673 Warszawa tel. (+ 22) 834 18 51, fax (0 22) 834 18 01 28. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ul. Jaśkowa Dolina 29, 80-286 Gdańsk Tel. (+ 58) 341-20-79, Fax: (+ 58) 341-20-78 29. Oddział Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej ul. Parkowa 30, 51-616 WROCŁAW tel. 0-prefiks 71 32-00-100 30. Państwowy Instytut Geologiczny ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa tel.: (0 22) 849 53 51, 849 49 21; fax: (0 22) 849 84 90 31. Państwowy Zakład Higieny Instytut Naukowo-Badawczy 00-971 Warszawa, ul. Chocimska 24 tel. (022) 849-40-51; fax. 849-74-84 32. Instytut Ochrony Roślin ul. Miczurina 20 a, 60-318 Poznań Tel. (+ 61) 867-57-13, Fax: (+ 61) 867-11-75 33. Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla Zakład Fizykochemii i Energetycznego Przetwórstwa Paliw ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, Tel. (+ 32) 271-00-41 ; Fax. (+32)271-08-09 34. Laboratorium Instytut Ochrony Środowiska 00-548 Warszawa, ul. Krucza 5/11 tel. 6251005, Fax. 629 52 63 35. Politechnika Wrocławska Instytut Chemii i Technologii Nafty i Węgla ul. Gdańska 7/9, 50-344 Wrocław Tel. (+ 71) 320-65-07, Fax: (+ 71) 322-15-80 36. Politechnika Gdańska Wydział Chemii 80-952 Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Narutowicza 18 Tel.: (+4858) 3450372, Fax: (+4858) 3470357 37. Akademia Medyczna im. K. Marcinkowskiego, Katedra i Zakład Chemii Nieorganicznej i Analitycznej ul. Grunwaldzka 6, 60-780 Poznań tel. (+61) 8659566 38. Morski Instytut Rybacki ul. Kołłataja 1, 81-332 Gdynia tel. (+58) 6202831 4
39. Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii Al. gen. A. Chruściela 105, 00-910 Warszawa Tel. (+ 22) 516-99-35, Fax: (+ 22) 673-58-51 40. Zakład Chemii Środowiska Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska 02-089 Warszawa, ul. Żwirki i Wigury 101 Tel/Fax (+22) 8223035 41. Instytut Przemysłu Mięsnego i Tłuszczowego Dział Monitoringu Żywności i Ochrony Środowiska ul. Rakowiecka 36, 02-532 Warszawa tel. 6102366 5
Laboratoria specjalizujące się w oznaczaniu trwałych zanieczyszczeń organicznych Załącznik 5. Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrz e do picia woda powierzchniow a, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły osady denne Media organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) aldryna 6 16 19 9 10 4 7 13 7 1 A A A A A A A A 2 A A A 3 A A A A A A A A 4 A 5 A A A A 10 A 11 A 12 A A 17 A A 18 A 19 A 20 A A A 22 A 23 A A (mleko matki) 24 A A A 25 A A A 26 A A A A A A 28 A A A A A A A 30 A A A A A 2
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrz e do picia woda powierzchniow a, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły osady denne Media organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 31 A A A A 32 A A A A (roślinne) 35 A A A A 36 A A A A A A 40 A A A A A 41 A A A A A A chlordan 6 10 14 7 8 4 6 7 5 1 A A A A A A A A 2 A A A 3 A A A A A A A A 4 A 10 A 11 A 12 A A 17 A A 25 A A A 26 A A A A A A 28 A A A A A A A 30 A A A A A 31 A A A A 36 A A A A A A 40 A A A A A 41 A A A A A dieldryna 6 16 19 10 11 4 8 14 7 3
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrz e do picia woda powierzchniow a, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły osady denne Media organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 1 A A A A A - A A A 2 A A A 3 A A A A A A A A 4 A 5 A A A A 10 A 11 A 12 A A 17 A A 19 A 20 A A A 22 A 23 A A (mleko matki) 24 A A A 25 A A A 26 A A A A A A 28 A A A A A A A 30 A A A A A 31 A A A A 32 A A A A (roślinne) 35 A A A A 36 A A A A A A 39 A A A A A A 40 A A A A A 4
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrz e do picia woda powierzchniow a, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły osady denne Media organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 41 A A A A A endryna 5 13 16 8 9 4 7 10 5 2 A A A 3 A A A A A A A A 4 A 5 A A A A 10 A 11 A 12 A A 17 A A 22 A 24 A A A 25 A A A 26 A A A A A A 28 A A A A A A A 30 A A A A A 31 A A A A 32 A A A A (roślinne) 36 A A A A A A 39 A A A A A A 40 A A A A A 41 A A A A A heptachlor 6 16 18 9 10 5 8 15 7 1 A A A A A - A A A 5
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrz e do picia woda powierzchniow a, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły osady denne Media organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 2 A A A 3 A A A A A A A A 4 A 10 A 11 A 12 A A 17 A A 18 A 19 A 20 A A A 22 A 23 A A (mleko matki) 24 A A A 25 A A A 26 A A A A A A 28 A A A A A A A 30 A A A A A 31 A A A A 32 A A A A (roślinne) 35 A A A A 36 A A A A A A 38 A A 39 A A A A A A 40 A A A A A 6
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrz e do picia woda powierzchniow a, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły osady denne Media organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 41 A A A A A heksachlorobenzen 7 18 20 12 12 6 9 17 9 1 A A A A A - A A A 2 A A A 3 A A A A A A A A 4 A 5 A A A A 10 A 11 A 12 A A 17 A A 18 A 19 A 20 A A A 21 A A (wysokotłuszczowe) 22 A 24 A A A 25 A A A A A A A A A 26 A A A A A A 28 A A A A A A A 30 A A A A A 31 A A A A 32 A A A A (roślinne) 33 A A A A 7
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrz e do picia woda powierzchniow a, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły osady denne Media organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 35 A A 36 A A A A A A A A A 37 A 38 A A 39 A A A A A A 40 A A A A A 41 A A A A A mireks 4 6 10 5 6 3 5 6 4 1 A A A A A - A A A 2 A A A 3 A A A A A A A A 4 A 10 A 11 A 17 A A 26 A A A A A A 28 A A A A A A A 36 A A A A A A A 41 A A A A A toksafen 5 7 10 5 6 2 4 5 4 1 A A A A A - A A A 3 A A A A A A A A 4 A 10 A 8
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrz e do picia woda powierzchniow a, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły osady denne Media organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 11 A 17 A A 26 A A A A A A 28 A A A A A A A 36 A A A A 40 A A A A A 41 A A A A A PCB 9 19 28 15 16 7 9 13 9 1 A A A A A - A A A 2 A A A 3 A A A A A A A A 4 A 5 A A A A 6 A A 7 A A 8 A 9 A A 10 A 11 A 12 A A 13 A A A 14 A 15 A A 16 A 9
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrz e do picia woda powierzchniow a, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły osady denne Media organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 17 A A 25 A A A A A A A A A 26 A A A A A A 27 A A A A 28 A A A A A A A 29 A A A A 30 A A A A 31 A A A A 34 A A A A 35 A A A A 36 A A A A A A A A A 37 A A A A A A 38 A A 39 A A A A A A A A 40 A A A A A 41 A A A A A DDT 8 23 27 10 14 5 8 19 10 1 A A A A A - A A A 2 A A A 3 A A A A A A A A 4 A A 5 A A A A 6 A A 7 A A 10
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrz e do picia woda powierzchniow a, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły osady denne Media organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 8 A 9 A A 10 A 11 A 12 A A 13 A A 14 A A A 17 A A 18 A 19 A 20 A A A 21 A A (wysokotłuszczowe) 22 A 23 A A (mleko matki) 24 A A A 25 A A A A A A A 26 A A A A A A 27 A A A A 28 A A A A A A A 29 A A A A 30 A A A A A 31 A A A A 32 A A A A (roślinne) 35 A A A A 11
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrz e do picia woda powierzchniow a, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły osady denne Media organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 36 A A A 37 A 38 A A 39 A A A A A A A 40 A A A A A 41 A A A A A PCDD/ PCDF 5 5 5 5 5 4 4 5 5 3 A A A A A A A A 25 A A A A A A A A A 28 A A A A A A A 39 A A A A A A A A A 40 A A A A A 41 A A A A A 12
Laboratoria, które wyraziły gotowość poddania się badaniom międzylaboratoryjnym Załącznik 6. Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrze do picia woda powierzchniowa, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły Media osady denne organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) aldryna 4 12 14 4 6 1 5 9 5 1 M M M M M M M M 3 M M M M M M M M 5 M M 10 M 11 M 12 M M 18 M 20 M M M 22 M 23 M M (mleko matki) 24 M M 25 M M M 26 M M M M 28 M M M M M 30 M M M M 32 M M M M (roślinne) 35 M M M M 36 M M 41 M M M chlordan 4 7 10 3 5 1 4 4 2 13
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrze do picia woda powierzchniowa, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły Media osady denne organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 1 M M M M M M M M 3 M M M M M M M M 10 M 11 M 12 M M 25 M M M 26 M M M M 28 M M M M M 30 M M M M 36 M M 41 M M dieldryna 4 11 14 4 6 1 5 9 4 1 M M M M M M M M 3 M M M M M M M M 5 M M 10 M 11 M 12 M M 20 M M M 22 M 23 M M (mleko matki) 24 M M 25 M M M 26 M M M M 28 M M M M M 14
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrze do picia woda powierzchniowa, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły Media osady denne organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 30 M M M M 32 M M M M (roślinne) 35 M M M M 36 M M 41 M M endryna 3 8 11 2 4 1 4 6 2 3 M M M M M M M M 5 M M 10 M 11 M 12 M M 22 M 24 M M 25 M M M 26 M M M M 28 M M M M M 30 M M M M 32 M M M M (roślinne) 36 M M 41 M M heptachlor 4 11 13 5 6 2 5 10 4 1 M M M M M M M M 3 M M M M M M M M 10 M 11 M 15
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrze do picia woda powierzchniowa, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły Media osady denne organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 12 M M 18 M 20 M M M 22 M 23 M M (mleko matki) 24 M M 25 M M M 26 M M M M M M 28 M M M M M 30 M M M M 32 M M M M (roślinne) 35 M M M M 36 M M 38 M M 41 M M heksachlorobenzen 6 13 16 6 9 4 7 11 4 1 M M M M M M M M 3 M M M M M M M M 5 M M 10 M 11 M 12 M M 18 M 20 M M M 22 M 16
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrze do picia woda powierzchniowa, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły Media osady denne organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 24 M M 25 M M M M M M M M M 26 M M M M 28 M M M M M 30 M M M M 32 M M M M (roślinne) 33 M M M M 35 M M 36 M M M M M M 38 M M 40 M M M M M 41 M M mireks 2 3 6 2 4 1 4 4 2 1 M M M M M M M M 3 M M M M M M M M 10 M 11 M 26 M M M M 28 M M M M M 41 M M toksafen 3 4 7 2 5 1 4 4 2 1 M M M M M M M M 3 M M M M M M M M 10 M 11 M 17
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrze do picia woda powierzchniowa, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły Media osady denne organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 26 M M M M 28 M M M M M 36 M M M 41 M M PCB 6 17 24 10 12 4 7 8 4 1 M M M M M M M M 2 M M M 3 M M M M M M M M 4 M 5 M M 6 M M 7 M 9 M M 10 M 11 M 12 M M 13 M M M 15 M M 16 M 17 M M 25 M M M M M M M M M 26 M M M M 28 M M M M M 30 M M M M 34 M M M M 18
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrze do picia woda powierzchniowa, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły Media osady denne organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 35 M M M M 36 M M M M M M 37 M M M 38 M M 39 M M M M M M 40 M M M M M 41 M M DDT 5 18 23 6 10 3 6 11 5 1 M M M M M M M M 2 M M M 3 M M M M M M M M 4 M M 5 M M 6 M M 7 M 9 M M 10 M 11 M 12 M M 13 M M 14 M M M 17 M M 18 M 20 M M M 22 M 19
Trwałe zanieczyszczenia organiczne powietrze do picia woda powierzchniowa, podziemna, morska odpady, w tym osady ściekowe i popioły Media osady denne organizmy żywe rośliny produkty żywnościowe organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) 23 M M (mleko matki) 24 M M 25 M M M M M M M 26 M M M M 28 M M M M M 30 M M M M 32 M M M M (roślinne) 35 M M M M 36 M M 38 M M 40 M M M M M 41 M M PCDD/ PCDF 5 4 5 4 5 3 3 4 3 3 M M M M M M M M 25 M M M M M M M M M 28 M M M M M 39 M M M M M M M M M 40 M M M M M 20
21