Anna Gotz-Więckowska Wady refrakcji u niemowląt, dzieci i młodzieży. Katedra Okulistyki i Klinika Okulistyczna UM w Poznaniu Kierownik: Prof.UM dr hab. Jarosław Kocięcki
Rozwój narządu wzroku Precyzyjny mechanizm koordynujący rozwój układu optycznego i strukturalny rozwój gałki ocznej nie jest w pełni poznany. Z badań doświadczalnych na zwierzętach wynika, że rozwój oka jest odpowiedzią zwrotną na dostarczane bodźce wzrokowe i podlega wpływom środowiska. Deprywacja sensoryczna (brak bodźców wzrokowych). - doświadczenia na zwierzętach zaszyta szpara powiekowa lub soczewka obturacyjna = krótkowzroczność Soczewka rozpraszająca= Krótkowzroczność. Soczewka skupiająca=nadwzroczność.
Kiedy kierować dzieci na badania okulistyczne Gdy zezują (zez fizjologiczny- okresowo występujący do 6m.ż.). Gdy nie nawiązują kontaktu wzrokowego. Gdy w rodzinie występują genetycznie uwarunkowane choroby oczu tj. zaćma wrodzona, jaskra wrodzona, siatkówczak i inne. W 12m.ż. gdy w rodzinie występuje nadwzroczność i/lub zez. W 3 r. ż. wskazane badanie przesiewowe.
Wady refrakcji Rozpoznawane, gdy układ optyczny oka jest niedopasowany do długości osiowej gałki ocznej. Najczęściej rozpoznawana nieprawidłowość narządu wzroku występuje u 1/3 dorosłej populacji.
Objawy wady wzroku Często trudno uchwytne. Może występować mrużenie oczu, skręcanie głowy, podchodzenie blisko telewizora. Przysuwanie oglądanych przedmiotów blisko oczu. Nawracające stany zapalne spojówek. Bóle głowy.
Wady wzroku nadwzroczność (hypermetropia) Wada genetycznie uwarunkowana, występuje od urodzenia, często rodzinnie. 6
Jak widzi dziecko z nadwzrocznością? Najczęściej bez objawów sugerujących wadę wzroku. Często rodzice uważają, że dziecko widzi idealnie (okruchy na dywanie, mały samolot na niebie). Często w badaniu okulistycznym pełna ostrość wzroku. Rozpoznanie na podstawie badania po porażeniu akomodacji (Atropina, Cyclopentolat, Tropicamid). 7
Nadwzroczność objawy Niekiedy- mrużenie oczu, skręcanie głowy. Przysuwanie przedmiotów blisko oczu, podchodzenie blisko telewizora. Nawracające stany zapalne spojówek. Niechęć do aktywności wzrokowych wymagających dobrego widzenia do bliży np. oglądanie książek, kolorowanie, układanie puzzli. 8
Korekcja okularowa nadwzroczności Okulary nie wpływają na zmniejszenie wady wzroku. Celem korekcji okularowej jest leczenie lub zapobieganie wystąpienia zeza i/lub niedowidzenia. Wada refrakcji zmienia się wraz ze wzrostem dziecka.
Zez Konsekwencje nieskorygowanej nadwzroczności Niedowidzenie Gorszy rozwój psychoruchowy dziecka Gorsze wyniki nauki Nawracające zapalenia spojówek, bóle głowy 10
Kiedy pierwsze okulary lub soczewki kontaktowe W każdym wieku jeżeli występują wskazania 11
Nadwzroczność a uprawianie sportu Nieduże wady ( +4,0D, gdy nie występuje zez po zdjęciu okularów) uprawianie sportu bez korekcji okularowej Większe wady w okularach (najlepiej specjalnych do uprawiania sportu) lub w soczewkach kontaktowych Duża nadwzroczność nie jest przeciwwskazaniem do wyczynowego uprawiania sportu 12
Różnowzroczność (anizometropia) Rozpoznawana gdy refrakcja w obu oczach różni się o co najmniej 1 D. Może być przyczyną niedowidzenia lub/i zeza.
Krótkowzroczność (myopia) Dziedziczenie istotny czynnik ryzyka ale równie istotny wpływ środowiska. Najszybszy rozwój krótkowzroczności obserwuje się między 6 a 10 r.ż. Zwykle ma charakter postępujący. Krótkowzroczność obok cukrzycy w społeczeństwach rozwiniętych stanowi główną przyczynę ślepoty w populacji osób pracujących. 14
Krótkowzroczność (myopia) Osiowa lub refrakcyjna. Może towarzyszyć wielu chorobom układowym tj. zespoły: Alporta, Alagille a, Ehlersa-Danlosa, Sticklera. Nieprawidłowa budowa gałki ocznej (krótkowzroczność refrakcyjna): stroma rogówka (stożek rogówki, mała rogówka) okrągła lub zniekształcona soczewka. 15
Częstość występowania krótkowzroczności Częstość występowania krótkowzroczności w Polsce szacuje się na poziomie 15% u uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych W Azji wg niektórych doniesień częstość występowania krótkowzroczności wynosi 75% populacji ( 3,3% wśród dzieci przedszkolnych, 36,1 % w szkole podstawowej i aż u 91,7% studentów). 16
Krótkowzroczność a uprawianie sportu Uprawianie sportu zawsze w okularach lub soczewkach kontaktowych. Wielkość wady nie powinna być kryterium dyskwalifikującym. 17
Zapobieganie występowaniu i progresji krótkowzroczności Przebywanie na dworze. Noszenie okularów. Naturalne światło. Zdrowa dieta (brak udokumentowanych wyników jej wpływu na przebieg myopii). 18
Niezborność (astygmatyzm) Niezborność oznacza stan refrakcji oka (zwykle astygmatyzm rogówkowy), w którym układ optyczny nie jest zdolny do odwzorowania punktowego przedmiotu w postaci punktowego obrazu. Może współistnieć z krótkowzrocznością lub nadwzrocznością 19
Niezborność (astygmatyzm) Przyczyną zwykle nieprawidłowa krzywizna rogówki. Rogówka przypomina kształtem piłkę do rugby, silniej załamuje światło w jednej płaszczyźnie (np. w pionie), a słabiej w innej (np. poziomie). Widziany obraz może być np. rozciągnięty w pionie lub w poziomie (jak na filmie panoramicznym), a przy tym niewyraźny.