Oświadczenie Odnosząc się do pytań kierowanych przez dziennikarzy, a związanych z pobytem pacjentów w szpitalach psychiatrycznych lub na oddziałach psychiatrycznych w wyniku zastosowania przez Sąd środka zabezpieczającego oświadczamy: Szpital nie jest stroną w procesie o zadośćuczynienia lub odszkodowanie za bezprawne zastosowanie środka zabezpieczającego w postaci przymusowej hospitalizacji. Dyrekcji Szpitala nie jest też znana treść ewentualnych pozwów, w których byli pacjenci umieszczeni w Szpitalu na podstawie orzeczenia sądów dochodzą tych roszczeń. Szpital w każdym przypadku żądania przez sąd rozpoznający ewentualne pozwy przekaże posiadaną dokumentację medyczną mogącą służyć jako dowód w postępowaniu. Obydwaj pacjenci, których dotyczy sprawa przebywali w Państwowym Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Rybniku na podstawie postanowień właściwych sądów, które orzekły o zastosowaniu wobec nich takiego środka zabezpieczającego. Należy podkreślić, że Szpital w żadnym razie nie jest uprawniony do oceny prawidłowości wydanego przez właściwy sąd postanowienia i zobowiązany jest do jego wykonania. Ocena Najwyższej Izby Kontroli Działania podejmowane przez dyrekcję Szpitala poddane zostały kontroli Najwyższej Izby Kontroli, która pozytywnie oceniła działania Szpitala i w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 22 maja 2015 r. podkreśliła: przestrzeganie procedur związanych z przyjmowaniem do Szpitala oraz wypisywaniem ze Szpitala pacjentów zarówno za zgodą, jak i bez ich zgody zapewnienie możliwości wysłuchania przez sędziego wszystkim pacjentom, którzy nie wyrażali zgody na dalszy pobyt oraz przyjętym bez ich zgody na podstawie art. 23 i art. 24 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r o ochronie zdrowia psychicznego. zapewnienie przestrzegania wymogów dotyczących stosowania środków przymusu bezpośredniego prawidłowe ujmowanie ww. zdarzeń w dokumentacji medycznej rzetelne informowanie pacjentów o ich prawach oraz zapewnienie dostępu do Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego
Tajemnica lekarska Wydawane przez lekarzy psychiatrów tzw. opinie detencyjne w każdym przypadku oceniane są przez sąd. W przypadku zastrzeżeń sądu co do rzetelności, kompletności czy fachowości przesłanej opinii - sąd ma prawo zażądać opinii uzupełniającej, stawienia się biegłych na posiedzeniu sądu w celu wyjaśnienia wątpliwości, czy też powołania innego zespołu biegłych jeżeli sąd nie zgadza się z treścią przesłanej opinii lub jej wnioskami. Informacje na temat zmiany stanu zdrowia pacjenta w okresie wykonywania środka zabezpieczającego są objęte tzw. tajemnicą psychiatryczną określoną w art. 50 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. dotyczącą informacji uzyskanych podczas udzielania psychiatrycznych świadczeń zdrowotnych. Art. 50 ust. 2 tej ustawy precyzyjnie wskazuje organy i podmioty uprawnione do uzyskiwania informacji objętych tą tajemnicą. Pacjenci Pacjenci Krystian B. oraz Feliks M., których dotyczą zapytania byli badani i opiniowani zarówno przez lekarzy Szpitala jak i przez specjalistów z zewnątrz. Wnioski stawiane przez lekarzy Szpitala zostały potwierdzone w toku oceny innych lekarzy badających tych pacjentów. Na mocy art. 203 1 Kodeksu karnego wykonawczego na szpital psychiatryczny, w którym wykonywany jest środek zabezpieczający nałożony jest obowiązek sporządzania i przekazywania do sądu opinii o stanie zdrowia psychicznego sprawcy czynu zabronionego umieszczonego Szpitalu. Terminowość przesyłanych opinii, jak i aktualność postanowień w sprawach detencji jest kontrolowana co najmniej dwa razy w roku przez sędziego Wydziału Penitencjarnego Sądu Okręgowego. Opinie te są sporządzane przez zespoły biegłych, w skład których wchodzą dwaj specjaliści psychiatrzy i psycholog kliniczny. Najczęściej są to osoby, które na co dzień leczą danego pacjenta, tym samym posiadają najszerszą wiedzę dotyczącą konkretnego przypadku. Kierownictwo Szpitala nie ma prawnych możliwości ingerencji w działalność orzeczniczą lekarzy, albowiem zgodnie z art. 4 i 6 Kodeksu etyki lekarskiej lekarz wykonując swe obowiązki (w tym dotyczące wydawania orzeczeń lekarskich) ma swobodę postępowania. W przypadku Pana Krystiana B. należy podkreślić, że podejmowano próby przeprowadzenia badań psychiatrycznych przez biegłych spoza tutejszego Szpitala w tym także na wniosek pacjenta jednakże po ustaleniu terminów i miejsca badań, Pan Krystian B. odmawiał w nich udziału. Za swoją zgodą został on przebadany przez lekarzy psychiatrów członków Komisji Psychiatrycznej ds. Środka Zabezpieczającego.
Przeprowadzone badanie potwierdziły wnioski stawiane w opiniach przez lekarzy Szpitala. Lektura postanowienia Sądu Najwyższego prowadzi do nieodpartego wniosku, iż przyczyną orzeczenia kasatoryjnego były rażące naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisów postępowania. Jednakże Sąd Najwyższy co należy podkreślić nie zakwestionował żadnej ze złożonej w trybie art. 201 Kodeksu karnego wykonawczego opinii psychiatrycznej (tzw. detencyjnej). W przypadku Pana Feliksa M. - na mocy postanowienia z dnia 10 listopada 2015r. sygn. IV KK 254/15 Sąd Najwyższy uchylił postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach orzekające o zastosowaniu wobec Feliksa M. środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia go w Państwowym Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Rybniku. Wraz z odpisem tego postanowienia Sąd Najwyższy przesłał do Szpitala nakaz zwolnienia internowanego. Podkreślenia wymaga fakt, iż na żadnym etapie lekarz psychiatra nie jest uprawniony do oceny zasadności postanowienia sądu o zastosowania tego środka zabezpieczającego, a w szczególności dokonywania kwalifikacji czy społeczna szkodliwość danego czynu zabronionego uzasadnia orzeczenie sądu o detencji. W uzasadnieniu przedmiotowego postanowienia Sąd Najwyższy wskazał, że: O ile wedle opinii lekarza F.M. spełnia kryteria przyjęcia do szpitala psychiatrycznego bez swojej zgody, określone w art. 23 ust. 1 cyt. ustawy (bezpośrednie zagrożenie własnemu życiu lub zdrowiu innych osób), powinien on decyzją tego lekarza tam pozostać, co wiąże się z dalszymi obowiązkami personelu medycznego, o których mowa w ust. 3 5 tego artykułu. Kolejność zdarzeń przy przyjęciu 12 listopada 2015 r. p. Feliksa M. do Szpitala Na mocy postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2015r. sygn. IV KK 254/15 (otrzymanego przez Szpital w dniu 12 listopada 2015r.) Pan Feliks M. został zwolniony z tzw. detencji sądowej (przymusowej hospitalizacji) w dniu 12 listopada 2015r. W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Najwyższy wskazał, że w przypadku stwierdzenia przez lekarzy dalszej konieczności leczenia tego pacjenta może zostać on zatrzymany (przyjęty) zgodnie z procedurą określoną w art. 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Z uwagi na stwierdzenie przez lekarzy psychiatrów zespołu prowadzącego leczenie Feliksa M. podczas detencji konieczności dalszej przymusowej jego hospitalizacji, lekarz
specjalista psychiatra wystawił w dniu 12 listopada 2015r. skierowanie do szpitala psychiatrycznego. O godz. 16.54 Pan M. został przyjęty do tutejszego Szpitala na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Przyjęcie to zostało zatwierdzone przez specjalistę psychiatrę w dniu 13 listopada 2015r. W tym samym dniu Szpital zawiadomił sąd opiekuńczy o przyjęciu Pana M. w trybie bez zgody. W efekcie tego zawiadomienia 14 listopada 2015r. pacjent ten został wysłuchany przez sędziego wizytującego, który nie znalazł podstaw do zarządzenia natychmiastowego wypisania Pana M. ze Szpitala zatem pozostawił go na oddziale. W dniu 18 listopada Sąd Rejonowy w Rybniku Wydział IV Rodzinny i Nieletnich zgodnie z obowiązującymi w takich sprawach przepisami (wynikającymi z Ustawy o Ochronie Zdrowia Psychicznego) zawiadomił Szpital o wyznaczeniu rozpraw w tej sprawie na dni: 2 i 14 grudnia 2015r. Jednocześnie Sąd wyznaczył lekarza tutejszego Szpitala jako biegłego w tej sprawie. Na prośbę tego lekarza podyktowaną dbałością o dobro Szpitala i możliwość zarzutów braku obiektywizmu lekarz ten zwrócił się do Sądu o zwolnienie z obowiązku biegłego. Przychylając się do tej prośby Sąd wyznaczył inną biegłą w tej sprawie zobowiązując Szpital do udostępnienia pełnej dokumentacji medycznej tego pacjenta. Następnie pismem z dnia 7 grudnia 2015r. Sąd zawiadomił Szpital o obowiązku udostępnienia tejże dokumentacji innej biegłej, z czego wynika, iż doszło do zmiany psychiatry, który miał wydawać opinię w sprawie przyjęcia Pana Feliksa M. do Szpitala. Z posiadanych przez Szpital informacji wynika, iż do czasu wypisania pacjenta ze Szpitala nie została sporządzona wymagana prawem opinia przez żadną wyznaczoną przez Sąd biegłą. W wyniku przeprowadzonej w dniu 14 grudnia 2015r. rozprawy Sąd wydał postanowienie stwierdzające niezasadność przyjęcia Pana M. do Szpitala oraz
nakazujące natychmiastowe jego zwolnienie. W tym samym dniu zgodnie z decyzją Sądu został on wypisany ze Szpitala. Konkluzja: Sąd wydając postanowienie w dniu 14 grudnia nie odniósł się merytorycznie do sprawy (czy pacjent jest zdrowy czy chory i czy zagraża porządkowi publicznemu i w jakim stopniu) ponieważ nie posiadał opinii biegłych. Tym samym wydaje się, że sąd od 14 listopada nie zdobył dodatkowych informacji w sprawie i swoją decyzję mógł podjąć już 14 listopada kiedy to sędzia wizytujący wysłuchał Feliksa M. Podstawa prawna w odniesieniu do przyjęcia 12 listopada br. p. F.M. na oddział W terminie do 48 godzin od chwili przyjęcia bez zgody, musi ono zostać zatwierdzone przez ordynatora lub lekarza kierującego oddziałem. Przepis ten art. 23 ust. 4 zd. 1 ustanawia wewnętrzną kontrolę zasadności przyjęcia bez zgody. Zatwierdzenie przyjęcia oznacza, że według ordynatora istniały przesłanki przyjęcia w omawianym trybie. Zaś w przypadku odmowy zatwierdzenia pacjent musi być niezwłocznie wypisany ze szpitala psychiatrycznego. Powyższej oceny dokonuje ordynator lub lekarz kierujący oddziałem, tym samym może to również być lekarz (o kwalifikacjach porównywalnych z wymaganymi od kierownika oddziału), który zastępuje stale lub doraźnie kierownika oddziału w razie jego nieobecności. W terminie do 72 godzin od przyjęcia kierownik (dyrektor) szpitala ma obowiązek poinformować sąd opiekuńczy o przyjęciu pacjenta bez zgody. Wraz z tym zawiadomieniem kończą się obowiązki szpitala związane z przymusowym przyjęciem, a dalsze postępowanie z tą osobą uzależnione jest od stanowiska sądu opiekuńczego. Zgodnie z art. 45 ust. 2 sędzia wizytujący ma obowiązek w terminie nie dłuższym niż 48 godzin od otrzymania przez sąd opiekuńczy zawiadomienia, wysłuchać osobę przyjętą do szpitala psychiatrycznego bez zgody. A w przypadku stwierdzenia, że przyjęcie to jest oczywiście bezzasadne zarządzić natychmiastowe jej wypisanie.
Z kolei sąd opiekuńczy ma obowiązek przeprowadzić rozprawę w sprawie przyjęcia bez zgody w terminie nie dłuższym niż 14 dni od otrzymania zawiadomienia o przymusowym przyjęciu (art. 45 ust. 1). Przed wydaniem postanowienia w sprawie przymusowego przyjęcia do szpitala psychiatrycznego sąd opiekuńczy ma obowiązek uzyskać opinię jednego lub kilku psychiatrów dotyczącą przymusowego przyjęcia. Ustawa zastrzega, że biegłym w tym postępowaniu nie może być psychiatra, który uczestniczył w przyjęciu bez zgody. DYREKCJA