GDS 24 Professional GDS 30 Professional

Robert Bosch GmbH Power Tools Division 70745 Leinfelden-Echterdingen www.bosch-pt.com 1 609 929 M74 (2007.10) PS / 120 GDS 24 Professional GDS 30 Professional pl Instrukcją oryginalną cs Původním návodem k používání sk Pôvodný návod na použitie hu Eredeti használati utasítás ru Одлинник руководства по эксплуатации uk Оригінальна інструкція з експлуатації ro Instrucţiuni de folosire originale bg Оригинално ръководство за експлоатация sr Originalno uputstvo za rad sl Izvirna navodila hr Originalne upute za rad et Algupärane kasutusjuhend lv Instrukcijām oriģinālvalodā lt Originali instrukcija

2 Polski............................. Strona 4 Česky............................. Strana 13 Slovensky.......................... Strana 21 Magyar............................. Oldal 29 Русский........................ Страница 37 Українська....................... Сторінка 46 Română........................... Pagina 54 Български...................... Страница 62 Srpski............................. Strana 70 Slovensko........................... Stran 78 Hrvatski......................... Stranica 86 Eesti............................ Lehekülg 94 Latviešu......................... Lappuse 102 Lietuviškai....................... Puslapis 110

3 1 2 3 7 6 5 4 GDS 24 Professional GDS 30 Professional

4 Polski pl Ogólne przepisy bezpieczeństwa dla elektronarzędzi Należy przeczytać wszystkie wskazówki i przepisy. Błędy w przestrzeganiu poniższych wskazówek mogą spowodować porażenie prądem, pożar i/lub ciężkie obrażenia ciała. Należy starannie przechowywać wszystkie przepisy i wskazówki bezpieczeństwa dla dalszego zastosowania. Użyte w poniższym tekście pojęcie elektronarzędzie odnosi się do elektronarzędzi zasilanych energią elektryczną z sieci (z przewodem zasilającym) i do elektronarzędzi zasilanych akumulatorami (bez przewodu zasilającego). 1) Bezpieczeństwo miejsca pracy a) Stanowisko pracy należy utrzymywać w czystości i dobrze oświetlone. Nieporządek w miejscu pracy lub nieoświetlona przestrzeń robocza mogą być przyczyną wypadków. b) Nie należy pracować tym elektronarzędziem w otoczeniu zagrożonym wybuchem, w którym znajdują się np. łatwopalne ciecze, gazy lub pyły. Podczas pracy elektronarzędziem wytwarzają się iskry, które mogą spowodować zapłon. c) Podczas użytkowania urządzenia zwrócić uwagę na to, aby dzieci i inne osoby postronne znajdowały się w bezpiecznej odległości. Odwrócenie uwagi może spowodować utratę kontroli nad narzędziem. 2) Bezpieczeństwo elektryczne a) Wtyczka elektronarzędzia musi pasować do gniazda. Nie wolno zmieniać wtyczki w jakikolwiek sposób. Nie wolno używać wtyków adapterowych w przypadku elektronarzędzi z uziemieniem ochronnym. Niezmienione wtyczki i pasujące gniazda zmniejszają ryzyko porażenia prądem. b) Należy unikać kontaktu z uziemionymi powierzchniami jak rury, grzejniki, piece i lodówki. Ryzyko porażenia prądem jest większe, gdy ciało użytkownika jest uziemione. c) Urządzenie należy zabezpieczyć przed deszczem i wilgocią. Przedostanie się wody do elektronarzędzia podwyższa ryzyko porażenia prądem. d) Nigdy nie należy używać przewodu do innych czynności. Nigdy nie należy nosić elektronarzędzia, trzymając je za przewód, ani używać przewodu do zawieszenia urządzenia; nie wolno też wyciągać wtyczki z gniazdka pociągając za przewód. Przewód należy chronić przed wysokimi temperaturami, należy go trzymać z dala od oleju, ostrych krawędzi lub ruchomych części urządzenia. Uszkodzone lub splątane przewody zwiększają ryzyko porażenia prądem. e) W przypadku pracy elektronarzędziem pod gołym niebem, należy używać przewodu przedłużającego, dostosowanego również do zastosowań zewnętrznych. Użycie właściwego przedłużacza (dostosowanego do pracy na zewnątrz) zmniejsza ryzyko porażenia prądem. f) Jeżeli nie da się uniknąć zastosowania elektronarzędzia w wilgotnym otoczeniu, należy użyć wyłącznika ochronnego różnicowo-prądowego. Zastosowanie wyłącznika ochronnego różnicowo-prądowego zmniejsza ryzyko porażenia prądem. 3) Bezpieczeństwo osób a) Podczas pracy z elektronarzędziem należy zachować ostrożność, każdą czynność wykonywać uważnie i z rozwagą. Nie należy używać elektronarzędzia, gdy jest się zmęczonym lub będąc pod wpływem narkotyków, alkoholu lub lekarstw. Moment nieuwagi przy użyciu elektronarzędzia może stać się przyczyną poważnych urazów ciała.

Polski 5 b) Należy nosić osobiste wyposażenie ochronne i zawsze okulary ochronne. Noszenie osobistego wyposażenia ochronnego maski przeciwpyłowej, obuwia z podeszwami przeciwpoślizgowymi, kasku ochronnego lub środków ochrony słuchu (w zależności od rodzaju i zastosowania elektronarzędzia) zmniejsza ryzyko obrażeń ciała. c) Należy unikać niezamierzonego uruchomienia narzędzia. Przed włożeniem wtyczki do gniazdka i/lub podłączeniem do akumulatora, a także przed podniesieniem lub przeniesieniem elektronarzędzia, należy upewnić się, że elektronarzędzie jest wyłączone. Trzymanie palca na wyłączniku podczas przenoszenia elektronarzędzia lub podłączenie do prądu włączonego narzędzia, może stać się przyczyną wypadków. d) Przed włączeniem elektronarzędzia, należy usunąć narzędzia nastawcze lub klucze. Narzędzie lub klucz, znajdujący się w ruchomych częściach urządzenia mogą doprowadzić do obrażeń ciała. e) Należy unikać nienaturalnych pozycji przy pracy. Należy dbać o stabilną pozycję przy pracy i zachowanie równowagi. W ten sposób możliwa będzie lepsza kontrola elektronarzędzia w nieprzewidzianych sytuacjach. f) Należy nosić odpowiednie ubranie. Nie należy nosić luźnego ubrania ani biżuterii. Włosy, ubranie i rękawice należy trzymać z daleka od ruchomych części. Luźne ubranie, biżuteria lub długie włosy mogą zostać wciągnięte przez ruchome części. g) Jeżeli istnieje możliwość zamontowania urządzeń odsysających i wychwytujących pył, należy upewnić się, że są one podłączone i będą prawidłowo użyte. Użycie urządzenia odsysającego pył może zmniejszyć zagrożenie pyłami. 4) Prawidłowa obsługa i eksploatacja elektronarzędzi a) Nie należy przeciążać urządzenia. Do pracy używać należy elektronarzędzia, które są do tego przewidziane. Odpowiednio dobranym elektronarzędziem pracuje się w danym zakresie wydajności lepiej i bezpieczniej. b) Nie należy używać elektronarzędzia, którego włącznik/wyłącznik jest uszkodzony. Elektronarzędzie, którego nie można włączyć lub wyłączyć jest niebezpieczne i musi zostać naprawione. c) Przed regulacją urządzenia, wymianą osprzętu lub po zaprzestaniu pracy narzędziem, należy wyciągnąć wtyczkę z gniazda i/lub usunąć akumulator. Ten środek ostrożności zapobiega niezamierzonemu włączeniu się elektronarzędzia. d) Nieużywane elektronarzędzia należy przechowywać w miejscu niedostępnym dla dzieci. Nie należy udostępniać narzędzia osobom, które go nie znają lub nie przeczytały niniejszych przepisów. Używane przez niedoświadczone osoby elektronarzędzia są niebezpieczne. e) Konieczna jest należyta konserwacja elektronarzędzia. Należy kontrolować, czy ruchome części urządzenia działają bez zarzutu i nie są zablokowane, czy części nie są pęknięte lub uszkodzone w taki sposób, który miałby wpływ na prawidłowe działanie elektronarzędzia. Uszkodzone części należy przed użyciem urządzenia oddać do naprawy. Wiele wypadków spowodowanych jest przez niewłaściwą konserwację elektronarzędzi. f) Należy stale dbać o ostrość i czystość narzędzi tnących. O wiele rzadziej dochodzi do zakleszczenia się narzędzia tnącego, jeżeli jest ono starannie utrzymane. Zadbane narzędzia łatwiej się też prowadzi. Bosch Power Tools 1 609 929 M74 (24.10.07)

6 Polski g) Elektronarzędzia, osprzęt, narzędzia pomocnicze itd. należy używać zgodnie z niniejszymi zaleceniami. Uwzględnić należy przy tym warunki i rodzaj wykonywanej pracy. Niezgodne z przeznaczeniem użycie elektronarzędzia może doprowadzić do niebezpiecznych sytuacji. 5) Serwis a) Naprawę elektronarzędzia należy zlecić jedynie wykwalifikowanemu fachowcowi i przy użyciu oryginalnych części zamiennych. To gwarantuje, że bezpieczeństwo urządzenia zostanie zachowane. Szczególne przepisy bezpieczeństwa dla urządzenia Nie wolno używać elektronarzędzia z uszkodzonym przewodem. Nie należy dotykać uszkodzonego przewodu; w przypadku uszkodzenia przewodu podczas pracy, należy wyciągnąć wtyczkę z gniazda. Uszkodzone przewody podwyższają ryzyko porażenia prądem. Elektronarzędzie należy trzymać podczas pracy mocno w obydwu rękach i zapewnić bezpieczną pozycję pracy. Elektronarzędzie prowadzone jest bezpieczniej w obydwu rękach. Należy zabezpieczyć obrabiany przedmiot. Zamocowanie obrabianego przedmiotu w urządzeniu mocującym lub imadle jest bezpieczniejsze niż trzymanie go w ręku. Przed odłożeniem elektronarzędzia, należy poczekać, aż znajdzie się ono w bezruchu. Narzędzie robocze może się zablokować i doprowadzić do utraty kontroli nad elektronarzędziem. Opis funkcjonowania Należy przeczytać wszystkie wskazówki i przepisy. Błędy w przestrzeganiu poniższych wskazówek mogą spowodować porażenie prądem, pożar i/lub ciężkie obrażenia ciała. Należy otworzyć rozkładaną stronę z rysunkiem urządzenia i pozostawić ją rozłożoną podczas czytania instrukcji obsługi. Użycie zgodne z przeznaczeniem Elektronarzędzie przeznaczone jest do wkręcania i wykręcania śrub, jak również do dokręcania i odkręcania nakrętek w podanym zakresie wymiarów i parametrów roboczych. Przedstawione graficznie komponenty Numeracja przedstawionych graficznie komponentów odnosi się do schematu elektronarzędzia na stronach graficznych. 1 Uchwyt do zawieszenia 2 Uchwyt dodatkowy 3 Gniazdo gwintowane do zamocowania uchwytu dodatkowego 4 Włącznik/wyłącznik 5 Przełącznik kierunku obrotów 6 Uchwyt końcówek bit 7 Narzędzie robocze Przedstawiony na rysunkach lub opisany osprzęt nie wchodzi w skład wyposażenia standardowego.

Polski 7 Dane techniczne Wkrętarka udarowa GDS 24 Professional GDS 30 Professional Numer katalogowy 0 601 434 1.. 0 601 435 1.. Znamionowa moc pobierania W 800 920 Moc wyjściowa W 400 500 Prędkość obrotowa bez obciążenia min -1 1260 1260 maks. moment obrotowy twardego/miękkiego wkręcania wg ISO 5393 Nm 600/300 1000/500 Bieg w prawo/w lewo maks. średnica śrub/wkrętów M 24 M 30 Uchwyt narzędziowy ¾" 1" Ciężar odpowiednio do EPTA-Procedure 01/2003 kg 5,7 7,3 Klasa ochrony / II / II Dane aktualne są dla napięcia znamionowego [U] 230/240 V. W przypadku niższych napięć, a także modeli specyficznych dla danego kraju, dane te mogą się różnić. Należy zwracać uwagę na numer katalogowy na tabliczce znamionowej nabytego elektronarzędzia. Nazwy handlowe poszczczególnych elektronarzędzi mogą się różnić. Deklaracja zgodności Oświadczamy z pełną odpowiedzialnością, że produkt, przedstawiony w Dane techniczne, odpowiada wymaganiom następujących norm i dokumentów normatywnych: EN 60745 zgodnie z wymaganiami dyrektyw: 2004/108/EU, 98/37/EU (do 28.12.2009), 2006/42/EU (od 29.12.2009). Dokumentacja techniczna: Robert Bosch GmbH, PT/ESC, D-70745 Leinfelden-Echterdingen Dr. Egbert Schneider Senior Vice President Engineering Dr. Eckerhard Strötgen Head of Product Certification Informacja na temat hałasu i wibracji Wartości pomiarowe wyznaczone zgodnie z EN 60745. Określony wg skali A poziom hałasu emitowanego przez urządzenie wynosi standardowo: poziom ciśnienia akustycznego 100 db(a); poziom mocy akustycznej 113 db(a). Niepewność pomiaru K=3 db. Stosować środki ochrony słuchu! Wartości łączne drgań (suma wektorowa dla trzech składowych kierunkowych) wyznaczone zgodnie z normą EN 60745: Dokręcanie śrub i nakrętek o maksymalnie dopuszczalnej wielkości: wartość emisji drgań a h =4 m/s 2, błąd pomiaru K=0,5 m/s 2. 30.10.2007, Robert Bosch GmbH, Power Tools Division D-70745 Leinfelden-Echterdingen Podany w niniejszej instrukcji poziom drgań pomierzony został zgodnie z określoną przez normę EN 60745 procedurą pomiarową i może zostać użyty do porównywania elektronarzędzi. Można go też użyć do wstępnej oceny ekspozycji na drgania. Bosch Power Tools 1 609 929 M74 (24.10.07)

8 Polski Podany poziom drgań jest reprezentatywny dla podstawowych zastosowań elektronarzędzia. Jeżeli elektronarzędzie użyte zostanie do innych zastosowań lub z innymi narzędziami roboczymi, a także jeśli nie będzie wystarczająco konserwowane, poziom drgań może odbiegać od podanego. Podane powyżej przyczyny mogą spowodować podwyższenie ekspozycji na drgania podczas całego czasu pracy. Aby dokładnie ocenić ekspozycję na drgania, trzeba wziąć pod uwagę także okresy, gdy urządzenie jest wyłączone, lub gdy jest wprawdzie włączone, ale nie jest używane do pracy. W ten sposób łączna (obliczana na pełny wymiar czasu pracy) ekspozycja na drgania może okazać się znacznie niższa. Należy wprowadzić dodatkowe środki bezpieczeństwa, mające na celu ochronę operatora przed skutkami ekspozycji na drgania, np.: Konserwacja elektronarzędzia i narzędzi roboczych, zabezpieczenie odpowiedniej temperatury rąk, ustalenie kolejności operacji roboczych. Montaż Wymiana narzędzi Przed wszystkimi pracami przy elektronarzędziu należy wyciągnąć wtyczkę z gniazda. Wkładając narzędzie robocze należy zwrócić uwagę, aby jego trzpień był mocno osadzony na uchwycie narzędziowym. Trzpień niedostatecznie mocno nasadzonego na uchwyt narzędziowy narzędzia roboczego może się zsunąć i operator utraci nad nim kontrolę. Nasunąć narzędzie robocze 7 na trzpień kwadratowy uchwytu narzędziowego 6. Praca Sposób funkcjonowania Uchwyt montażu końcówek 6 wraz z końcówką roboczą napędzany jest silnikiem elektrycznym przez przekładnię i mechanizm udarowy. Proces pracy dzieli się na dwie fazy: Wkręcanie i dokręcanie (mechanizm udarowy w akcji). Uruchomienie mechanizmu udarowego wywoływane jest utknięciem śruby, stanowiącym obciążenie dla silnika. Mechanizm udarowy zamienia w ten sposób siłę silnika w równomierne udary obrotowe. Przy wykręcaniu śrub proces ten przebiega w odwrotnej kolejności. Uruchomienie Należy zwrócić uwagę na napięcie sieci! Napięcie źródła prądu musi zgadzać się z danymi na tabliczce znamionowej elektronarzędzia. Elektronarzędzia przeznaczone do pracy pod napięciem 230 V można przyłączać również do sieci 220 V. Ustawianie kierunku obrotów Uruchamiać przełącznik obrotów 5 tylko podczas bezruchu elektronarzędzia. Za pomocą przełącznika obrotów 5 można zmienić kierunek obrotów elektronarzędzia. Obroty w prawo:przestawić przełącznik zmiany kierunku obrotów 5 aż do oporu w dół (R). Obroty w lewo:przestawić przełącznik zmiany kierunku obrotów 5 aż do oporu w górę (L). Włączanie/wyłączanie W celu uruchomienia elektronarzędzia, należy wcisnąć włącznik/wyłącznik 4 i przytrzymać go w tej pozycji. W celu wyłączenia należy puścić włącznik/wyłącznik 4.

Polski 9 Ustawianie prędkości obrotowej Prędkość obrotowa włączonego elektronarzędzia może być regulowana bezstopniowo, w zależności od siły nacisku na włącznik/wyłącznik 4. Lekki nacisk na włącznik/wyłącznik 4 oznacza niską prędkość obrotową. Wraz ze zwiększającym się naciskiem prędkość obrotowa rośnie. Wskazówki dotyczące pracy Urządzenie należy używać jedynie z uchwytem dodatkowym 2. Nie należy przykładać włączonego elektronarzędzia do nakrętki/śruby. Obracające się narzędzia robocze mogą ześlizgnąć się z nakrętki lub z łba śruby. Moment obrotowy uzależniony jest od czasu trwania udaru. Maksymalnie osiągnięty moment obrotowy wynika ze wszystkich osiągniętych przez ruchy udarowe pojedynczych momentów obrotowych. Maksymalny moment obrotowy może zostać osiągnięty po udarze trwającym 6-10 sekund. Po tym czasie moment dokręcania podwyższa się już tylko minimalnie. Obudowa przekładni ogrzewa się za to w sposób wyczuwalny. Wskazówka: Efektem nadmiernego ogrzania jest podwyższone zużycie wszystkich części mechanizmu udarowego i podwyższone zapotrzebowanie na środki smarne. Czas trwania udaru należy ustalić oddzielnie dla każdego wymaganego momentu obrotowego dokręcania. Rzeczywiście osiągnięty moment obrotowy dokręcania należy stale kontrolować za pomocą klucza dynamometrycznego. Połączenia śrubowe twarde, sprężynujące lub miękkie Momenty obrotowe osiągnięte w jednym cyklu udarów i pomierzone podczas próbnego wkręcania należy nanieść do diagramu w efekcie otrzyma się krzywą przebiegu momentu obrotowego. Wysokość krzywej odpowiada maksymalnemu momentowi obrotowemu, a jej nachylenie odpowiada czasowi, w jakim zostanie on osiągnięty. Przebieg momentu obrotowego zależny jest od następujących czynników: Wytrzymałość śrub/nakrętek Rodzaj podłoża (podkładka, sprężyna talerzowa, uszczelka) Wytrzymałość materiału przeznaczonego do ześrubowania Ilość/rodzaj smaru na połączeniu śrubowym Zgodnie z powyższym rozróżnić można następujące rodzaje połączeń: Osadzenie twarde ma miejsce w przypadku łączenia metalu z metalem przy użyciu podkładek. Po stosunkowo krótkim czasie udaru osiągany jest maksymalny moment obrotowy (stromy przebieg krzywej charakterystycznej). Zbyt długi czas udaru szkodzi tylko maszynie. Osadzenie sprężynujące ma miejsce, gdy łączony jest metal z metalem, jednak przy użyciu podkładek sprężystych, sprężyn talerzowych, rozpórek lub śrub/nakrętek z gniazdem stożkowym, a także przy zastosowaniu przedłużek. Osadzenie miękkie ma miejsce w przypadku łączenia np. metalu z drewnem lub w przypadku podłożenia podkładki ołowiowej lub z włókniny. W przypadku połączeń sprężynowych lub miękkich, maksymalny moment obrotowy dokręcania jest mniejszy niż w przypadku połączeń twardych. Konieczny jest też zdecydowanie dłuższy czas udaru. Bosch Power Tools 1 609 929 M74 (24.10.07)

10 Polski Ustalanie czasu trwania udaru W diagramach (przykłady) ukazano moment obrotowy dokręcania śruby [Nm], uzależniony od czasu trwania udaru [s]: wkręcanie twarde wkręcanie miękkie. Podane wartości są wartościami średnimi i różnią się w zależności od rodzaju zastosowania. Moment obrotowy dokręcania należy stale kontrolować za pomocą klucza dynamometrycznego. Wykres dla GDS 24 [Nm] Wykres dla GDS 30 [Nm] 1 2 [s] 1 2 [s] Osiągnięcie najwyższego momentu obrotowego następuje: dla wkręceń twardych, po ok. 6 sekundach trwania udaru dla wkręceń miękkich, po ok. 26 sekundach trwania udaru Wartości maksymalne momenty obrotowe dokręcania śrub, dostępnych w handlu, wyszczególnione zostały w poniższej tabelce. Osiągnięcie najwyższego momentu obrotowego następuje: dla wkręceń twardych, po ok. 10 sekundach trwania udaru dla wkręceń miękkich, po ok. 22 sekundach trwania udaru

Polski 11 Wartości dla maksymalnych momentów obrotowych dokręcania śrub Wartości podane w Nm, obliczone z pola przekroju śruby; wykorzystanie granicy plastyczności w 90 % (przy współczynniku tarcia μ ges = 0,12). Konieczna jest stała kontrola momentu dokręcania za pomocą klucza dynamometrycznego. Klasy wytrzymałości wg DIN 267 Śruby standardowe Śruby wysokiej wytrzymałości z naprężeniem wstępnym 3.6 4.6 5.6 4.8 6.6 5.8 6.8 6.9 8.8 10.9 12.9 M 8 6.57 8.7 11 11.6 13.1 14.6 17.5 19.7 23 33 39 M 10 13 17.5 22 23 26 29 35 39 47 65 78 M 12 22.6 30 37.6 40 45 50 60 67 80 113 135 M 14 36 48 60 65 72 79 95 107 130 180 215 M 16 55 73 92 98 110 122 147 165 196 275 330 M 18 75 101 126 135 151 168 202 227 270 380 450 M 20 107 143 178 190 214 238 286 320 385 540 635 M 22 145 190 240 255 290 320 385 430 510 715 855 M 24 185 245 310 325 370 410 490 455 650 910 1100 M 27 275 365 455 480 445 605 725 815 960 1345 1615 M 30 370 495 615 650 740 820 990 1110 1300 1830 2200 Przykłady ustalania czasu trwania udaru (GDS 30) Śruba M 24 o klasie wytrzymałości 8.8 = moment obrotowy dokręcania śruby 650 Nm Na podstawie wykresu GDS 30 czas trwania udaru przy 650 Nm wynosi 0,8 sekund. (Wykres dla GDS 30 zob. str. 10) Wskazówki Średnica trzpienia drążków skrętnych jest dokładnie wykalibrowana i zmniejszona. Dzięki temu mają one działanie ograniczające moment obrotowy. Drążek skrętny należy włożyć między wkrętarkę udarową a końcówkę wkręcającą. Żelazna reguła dla tego rodzaju pracy to: średnica rdzenia śruby = średnica czynna drążka skrętnego. Optymalny czas trwania udaru można ustalić za pomocą próbnych wkręceń. W punkcie ciężkości elektronarzędzia umieszczony został uchwyt do zawieszania 1, na którym elektronarzędzie można zawiesić. Za pomocą specjalnej kątnicy (osprzęt) można zmienić pozycję rękojeści. W przypadku temperatury otoczenia, znajdującej się poniżej temperatury zamarzania, elektronarzędzie należy uruchomić na ok 3 min. na biegu jałowym, co zwiększy wydajność smarowania wewnątrz elektronarzędzia. Bosch Power Tools 1 609 929 M74 (24.10.07)

12 Polski Konserwacja i serwis Konserwacja i czyszczenie Przed wszystkimi pracami przy elektronarzędziu należy wyciągnąć wtyczkę z gniazda. Aby zapewnić bezpieczną i wydajną pracę, elektronarzędzie i szczeliny wentylacyjne należy utrzymywać w czystości. Jeśli urządzenie, mimo dokładnej i wszechstronnej kontroli produkcyjnej ulegnie kiedykolwiek awarii, naprawę powinien przeprowadzić autoryzowany serwis elektronarzędzi firmy Bosch. Przy wszystkich zgłoszeniach oraz zamówieniach części zamiennych konieczne jest podanie 10-cyfrowego numeru katalogowego elektronarzędzia zgodnie z danymi na tabliczce znamionowej. Usuwanie odpadów Elektronarzędzia, osprzęt i opakowanie należy poddać utylizacji zgodnie z obowiązującymi zasadami ochrony środowiska. Tylko dla państw należących do UE: Nie należy wyrzucać elektronarzędzi do odpadów domowych! Zgodnie z europejską wytyczną 2002/96/EG o starych, zużytych narzędziach elektrycznych i elektronicznych i jej stosowania w prawie krajowym, wyeliminowane, niezdatne do użycia elektronarzędzia należy zbierać osobno i doprowadzić do ponownego użytkowania zgodnego z zasadami ochrony środowiska. Zastrzega się prawo dokonywania zmian. Obługa klienta oraz doradztwo techniczne Ze wszystkimi pytaniami, dotyczącymi naprawy i konserwacji nabytego produktu oraz dostępu do części zamiennych prosimy zwracać się do punktów obsługi klienta. Rysunki techniczne oraz informacje o częściach zamiennych można znaleźć pod adresem: www.bosch-pt.com Zespół doradztwa technicznego firmy Bosch służy pomocą w razie pytań związanych z zakupem produktu, jego zastosowaniem oraz regulacją urządzeń i osprzętu. Polska Robert Bosch Sp. z o.o. Serwis Elektronarzędzi Ul. Szyszkowa 35/37 02-285 Warszawa Tel.: +48 (022) 715 44 60 Faks: +48 (022) 715 44 41 E-Mail: bsc@pl.bosch.com Infolinia Działu Elektronarzędzi: +48 (801) 100 900 (w cenie połączenia lokalnego) E-Mail: elektronarzedzia.info@pl.bosch.com www.bosch.pl

Česky 13 cs Všeobecná varovná upozornění pro elektronářadí VAROVÁNÍ Čtěte všechna varovná upozornění a pokyny. Zanedbání při dodržování varovných upozornění a pokynů mohou mít za následek úder elektrickým proudem, požár a/nebo těžká poranění. Všechna varovná upozornění a pokyny do budoucna uschovejte. Ve varovných upozorněních použitý pojem elektronářadí se vztahuje na elektronářadí provozované na el. síti (se síťovým kabelem) a na elektronářadí provozované na akumulátoru (bez síťového kabelu). 1) Bezpečnost pracovního místa a) Udržujte Vaše pracovní místo čisté a dobře osvětlené. Nepořádek nebo neosvětlené pracovní oblasti mohou vést k úrazům. b) S elektronářadím nepracujte v prostředí ohroženém explozí, kde se nacházejí hořlavé kapaliny, plyny nebo prach. Elektronářadí vytváří jiskry, které mohou prach nebo páry zapálit. c) Děti a jiné osoby udržujte při použití elektronářadí daleko od Vašeho pracovního místa. Při rozptýlení můžete ztratit kontrolu nad strojem. 2) Elektrická bezpečnost a) Připojovací zástrčka elektronářadí musí lícovat se zásuvkou. Zástrčka nesmí být žádným způsobem upravena. Společně s elektronářadím s ochranným uzemněním nepoužívejte žádné adaptérové zástrčky. Neupravené zástrčky a vhodné zásuvky snižují riziko úderu elektrickým proudem. b) Zabraňte kontaktu těla s uzemněnými povrchy, jako např. potrubí, topení, sporáky a chladničky. Je-li Vaše tělo uzemněno, existuje zvýšené riziko úderu elektrickým proudem. c) Chraňte stroj před deštěm a vlhkem. Vniknutí vody do elektronářadí zvyšuje nebezpečí úderu elektrickým proudem. d) Dbejte na účel kabelu, nepoužívejte jej k nošení či zavěšení elektronářadí nebo k vytažení zástrčky ze zásuvky. Udržujte kabel daleko od tepla, oleje, ostrých hran nebo pohyblivých dílů stroje. Poškozené nebo spletené kabely zvyšují riziko úderu elektrickým proudem. e) Pokud pracujete s elektronářadím venku, použijte pouze takové prodlužovací kabely, které jsou způsobilé i pro venkovní použití. Použití prodlužovacího kabelu, jež je vhodný pro použití venku, snižuje riziko úderu elektrickým proudem. f) Pokud se nelze vyhnout provozu elektronářadí ve vlhkém prostředí, použijte proudový chránič. Nasazení proudového chrániče snižuje riziko úderu elektrickým proudem. 3) Bezpečnost osob a) Buďte pozorní, dávejte pozor na to, co děláte a přistupujte k práci s elektronářadím rozumně. Nepoužívejte žádné elektronářadí pokud jste unaveni nebo pod vlivem drog, alkoholu nebo léků. Moment nepozornosti při použití elektronářadí může vést k vážným poraněním. b) Noste osobní ochranné pomůcky a vždy ochranné brýle. Nošení osobních ochranných pomůcek jako maska proti prachu, bezpečnostní obuv s protiskluzovou podrážkou, ochranná přilba nebo sluchátka, podle druhu nasazení elektronářadí, snižují riziko poranění. c) Zabraňte neúmyslnému uvedení do provozu. Přesvědčte se, že je elektronářadí vypnuté dříve než jej uchopíte, ponesete či připojíte na zdroj proudu a/nebo akumulátor. Máte-li při nošení elektronářadí prst na spínači nebo pokud stroj připojíte ke zdroji proudu zapnutý, pak to může vést k úrazům. d) Než elektronářadí zapnete, odstraňte seřizovací nástroje nebo šroubováky. Nástroj nebo klíč, který se nachází v otáčivém dílu stroje, může vést k poranění. Bosch Power Tools 1 609 929 M74 (24.10.07)

14 Česky e) Vyvarujte se abnormálního držení těla. Zajistěte si bezpečný postoj a udržujte vždy rovnováhu. Tím můžete elektronářadí v neočekávaných situacích lépe kontrolovat. f) Noste vhodný oděv. Nenoste žádný volný oděv nebo šperky. Vlasy, oděv a rukavice udržujte daleko od pohybujících se dílů. Volný oděv, šperky nebo dlouhé vlasy mohou být zachyceny pohybujícími se díly. g) Lze-li namontovat odsávací či zachycující přípravky, přesvědčte se, že jsou připojeny a správně použity. Použití odsávání prachu může snížit ohrožení prachem. 4) Svědomité zacházení a používání elektronářadí a) Stroj nepřetěžujte. Pro svou práci použijte k tomu určené elektronářadí. S vhodným elektronářadím budete pracovat v udané oblasti výkonu lépe a bezpečněji. b) Nepoužívejte žádné elektronářadí, jehož spínač je vadný. Elektronářadí, které nelze zapnout či vypnout je nebezpečné a musí se opravit. c) Než provedete seřízení stroje, výměnu dílů příslušenství nebo stroj odložíte, vytáhněte zástrčku ze zásuvky a/nebo odstraňte akumulátor. Toto preventivní opatření zabrání neúmyslnému zapnutí elektronářadí. d) Uchovávejte nepoužívané elektronářadí mimo dosah dětí. Nenechte stroj používat osobám, které se strojem nejsou seznámeny nebo nečetly tyto pokyny. Elektronářadí je nebezpečné, je-li používáno nezkušenými osobami. e) Pečujte o elektronářadí svědomitě. Zkontrolujte, zda pohyblivé díly stroje bezvadně fungují a nevzpřičují se, zda díly nejsou zlomené nebo poškozené tak, že je omezena funkce elektronářadí. Poškozené díly nechte před nasazením stroje opravit. Mnoho úrazů má příčinu ve špatně udržovaném elektronářadí. f) Řezné nástroje udržujte ostré a čisté. Pečlivě ošetřované řezné nástroje s ostrými řeznými hranami se méně vzpřičují a dají se lehčeji vést. g) Používejte elektronářadí, příslušenství, nasazovací nástroje apod. podle těchto pokynů. Respektujte přitom pracovní podmínky a prováděnou činnost. Použití elektronářadí pro jiné než určující použití může vést k nebezpečným situacím. 5) Servis a) Nechte Vaše elektronářadí opravit pouze kvalifikovaným odborným personálem a pouze s originálními náhradními díly. Tím bude zajištěno, že bezpečnost stroje zůstane zachována. Podle typu stroje specifikované bezpečnostní pokyny Nepoužívejte elektronářadí s poškozeným kabelem. Pokud se kabel během práce poškodí, pak se jej nedotýkejte a vytáhněte síťovou zástrčku. Poškozené kabely zvyšují riziko elektrického úderu. Elektronářadí držte při práci pevně oběma rukama a zajistěte si bezpečný postoj. Oběma rukama je elektronářadí vedeno bezpečněji. Zajistěte obrobek. Obrobek pevně uchycený upínacím přípravkem nebo svěrákem je držen bezpečněji než Vaší rukou. Než jej odložíte, počkejte až se elektronářadí zastaví. Nasazovací nástroj se může vzpříčit a vést ke ztrátě kontroly nad elektronářadím.

Česky 15 Funkční popis Čtěte všechna varovná upozornění a pokyny. Zanedbání při dodržování varovných upozornění a pokynů mohou mít za následek úraz elektrickým proudem, požár a/nebo těžká poranění. Vyklopte prosím odklápěcí stranu se zobrazením stroje a nechte tuto stranu během čtení návodu k obsluze otevřenou. Určující použití Elektronářadí je určeno k zašroubování a povolování šroubů a též k utažení a povolení matic pokaždé v uvedeném rozsahu rozměrů. Zobrazené komponenty Číslování zobrazených komponent se vztahuje na zobrazení elektronářadí na grafické straně. 1 Závěsné oko 2 Přídavná rukojeť 3 Závitové pouzdro pro přídavnou rukojeť 4 Spínač 5 Přepínač směru otáčení 6 Nástrojový držák 7 Nasazovací nástroj Zobrazené nebo popsané příslušenství nepatří do standardní dodávky. Informace o hluku a vibracích Měřené hodnoty byly zjištěny podle EN 60745. Hodnocená hladina hluku stroje A činí typicky: hladina akustického tlaku 100 db(a); hladina akustického výkonu 113 db(a). Nepřesnost K=3 db. Noste chrániče sluchu! Celkové hodnoty vibrací (vektorový součet tří os) zjištěny podle EN 60745: Utahování šroubů a matic maximálně přípustné velikosti: hodnota emise vibrací a h =4 m/s 2, nepřesnost K=0,5 m/s 2. V těchto pokynech uvedená úroveň vibrací byla změřena podle měřících metod normovaných v EN 60745 a může být použita pro vzájemné porovnání elektronářadí. Hodí se i pro předběžný odhad zatížení vibracemi. Uvedená úroveň vibrací reprezentuje hlavní použití elektronářadí. Pokud ovšem bude elektronářadí nasazeno pro jiná použití, s odlišnými nasazovacími nástroji nebo s nedostatečnou údržbou, může se úroveň vibrací lišit. To může zatíženi vibracemi po celou pracovní dobu zřetelně zvýšit. Pro přesný odhad zatížení vibracemi by měly být zohledněny i doby, v nichž je stroj vypnutý nebo sice běží, ale fakticky není nasazen. To může zatíženi vibracemi po celou pracovní dobu zřetelně zredukovat. Stanovte dodatečná bezpečnostní opatření k ochraně obsluhy před účinky vibrací jako např.: údržba elektronářadí a nasazovacích nástrojů, udržování teplých rukou, organizace pracovních procesů. Bosch Power Tools 1 609 929 M74 (24.10.07)

16 Česky Technická data Rázový utahovák GDS 24 Professional GDS 30 Professional Objednací číslo 0 601 434 1.. 0 601 435 1.. Jmenovitý příkon W 800 920 Výstupní výkon W 400 500 Otáčky naprázdno min -1 1260 1260 max. kroutící moment tvrdý/měkký šroubový spoj podle ISO 5393 Nm 600/300 1000/500 Chod vpravo/vlevo max. průměr šroubu M 24 M 30 Nástrojový držák ¾" 1" Hmotnost podle EPTA-Procedure 01/2003 kg 5,7 7,3 Třída ochrany / II / II Údaje platí pro jmenovité napětí [U] 230/240 V. Při nižších napětích a provedení specifických pro jednotlivé země se tyto údaje mohou lišit. Dbejte prosím objednacího čísla na typovém štítku Vašeho elektronářadí. Obchodní označení jednotlivých elektronářadí se mohou měnit. Prohlášení o shodě Prohlašujeme v plné naší zodpovědnosti, že v odstavci Technická data popsaný výrobek je v souladu s následujícími normami nebo normativními dokumenty: EN 60745 podle ustanovení směrnic 2004/108/ES, 98/37/ES (do 28.12.2009), 2006/42/ES (od 29.12.2009). Technická dokumentace u: Robert Bosch GmbH, PT/ESC, D-70745 Leinfelden-Echterdingen Dr. Egbert Schneider Senior Vice President Engineering Dr. Eckerhard Strötgen Head of Product Certification Montáž Výměna nástroje Před každou prací na elektronářadí vytáhněte zástrčku ze zásuvky. Dbejte při nasazování nástroje na to, aby nástroj pevně seděl na nástrojovém držáku. Pokud není nástroj pevně spojený s nástrojovým držákem, pak se může opět uvolnit a již jej nelze kontrolovat. Nasazovací nástroj 7 nastrčte na čtyřhran nástrojového držáku 6. 30.10.2007, Robert Bosch GmbH, Power Tools Division D-70745 Leinfelden-Echterdingen

Česky 17 Provoz Funkce Nástrojový držák 6 s nástrojem je poháněn elektromotorem přes převodovku a rázový mechanizmus. Pracovní proces se dělí do dvou fází: Šroubování a utahování (rázový mechanizmus v akci). Rázový mechanizmus nasadí, jakmile šroubový spoj běží ztuha a motor je tudíž zatížený. Rázový mechanizmus přeměňuje sílu motoru na rovnoměrné točivé údery. Při povolování šroubů nebo matic probíhá tento proces obráceně. Uvedení do provozu Dbejte síťového napětí! Napětí zdroje proudu musí souhlasit s údaji na typovém štítku elektronářadí. Elektronářadí označené 230 V smí být provozováno i na 220 V. Nastavení směru otáčení Přepínač směru otáčení 5 ovládejte jen za stavu klidu elektronářadí. Pomocí přepínače směru otáčení 5 můžete změnit směr otáčení elektronářadí. Chod vpravo: Posuňte přepínač směru otáčení 5 až na doraz dolů (R). Chod vlevo: Posuňte přepínač směru otáčení 5 až na doraz nahoru (L). Zapnutí vypnutí Pro uvedení do provozu stlačte spínač 4 a podržte jej stlačený. Pro vypnutí spínač 4 uvolněte. Nastavení počtu otáček Počet otáček zapnutého elektronářadí můžete plynule regulovat podle toho, jak dalece stlačíte spínač 4. Lehký tlak na spínač 4 způsobí nízký počet otáček. S rostoucím tlakem se počet otáček zvyšuje. Pracovní pokyny Používejte Vaše elektronářadí pouze s přídavnou rukojetí 2. Na matici/šroub nasaďte jen vypnuté elektronářadí. Otáčející se nástroje mohou sklouznout. Kroutící moment je závislý na době rázů. Maximální dosažený kroutící moment je výsledkem součtu všech, rázy dosažených, jednotlivých kroutících momentů. Maximální kroutící moment se dosáhne po době úderů 6-10 sekund. Po této době se utahovací moment zvyšuje jen minimálně. Naproti tomu se citelně zahřívá těleso převodovky. Upozornění: Následky přílišného zahřátí jsou vyšší opotřebení na všech dílech rázového mechnizmu a vyšší spotřeba mazacího prostředku. Dobu úderů je nutno pro každý potřebný utahovací moment zjistit. Skutečně dosažený utahovací moment je třeba neustále kontrolovat pomocí momentového klíče. Šroubové spoje s tvrdým, pružným nebo měkkým uložením Budou-li při pokusu ve sledu rázů dosažené kroutící momenty změřeny a zaneseny do diagramu, získá se křivka průběhu kroutícího momentu. Výška křivky odpovídá maximálně dosaženému kroutícímu momentu, strmost ukazuje, v které chvíli ho bylo dosaženo. Průběh kroutícího momentu závisí na následujících faktorech: Pevnost šroubů/matic Druh podkladu (podložka, talířová pružina, těsnění) Pevnost sešroubovaných materiálů Mazací poměry na šroubovém spoji Bosch Power Tools 1 609 929 M74 (24.10.07)

18 Česky Adekvátně vyplývají následující případy použití: Tvrdé uložení je dáno u přišroubování kovu na kov při použití plochých podložek. Po relativně krátké době rázů je dosaženo maximálního kroutícího momentu (strmý průběh charakteristiky). Zbytečně dlouhá doba rázů jen poškozuje stroj. Pružné uložení je dáno u přišroubování kovu na kov, avšak při použití pružných podložek, talířových pružin, čepů nebo šroubů/matic s kuželovým uložením a též při použití prodloužení. Měkké uložení je dáno u přišroubování např. kovu na dřevo nebo při použití olověných nebo fíbrových podložek. U pružného resp. měkkého uložení je maximální utahovací moment nižší než u tvrdého uložení. Rovněž je zapotřebí výrazně delší doba rázů. Zjištění doby rázů Diagramy (příklady) ukazují utahovací moment [Nm] v závislosti na době rázů [s]: pro tvrdé uložení pro měkké uložení. Údaje jsou průměrné hodnoty a liší se podle případu použití. Pro kontrolu je třeba utahovací moment neustále ověřovat pomocí momentového klíče. Diagram pro GDS 24 [Nm] Nejvyšší utahovací moment byl dosažen: pro tvrdé uložení po ca. 10 sekundách doby rázů pro měkké uložení po ca. 22 sekundách doby rázů Diagram pro GDS 30 [Nm] 1 2 [s] 1 2 [s] Nejvyšší utahovací moment byl dosažen: pro tvrdé uložení po ca. 6 sekundách doby rázů pro měkké uložení po ca. 26 sekundách doby rázů Směrné hodnoty pro maximální utahovací momenty obvyklých šroubů můžete převzít z následující tabulky.

Česky 19 Směrné hodnoty pro maximální utahovací momenty šroubů Údaje v Nm, vypočteno z průřezu napětí; využití meze kluzu 90 % (při součiniteli tření μ ges =0,12). Pro kontrolu neustále kontrolujte utahovací moment momentovým klíčem. Třídy pevnosti podle DIN 267 Standardní šrouby Vysokopevnostní šrouby 3.6 4.6 5.6 4.8 6.6 5.8 6.8 6.9 8.8 10.9 12.9 M 8 6.57 8.7 11 11.6 13.1 14.6 17.5 19.7 23 33 39 M 10 13 17.5 22 23 26 29 35 39 47 65 78 M 12 22.6 30 37.6 40 45 50 60 67 80 113 135 M 14 36 48 60 65 72 79 95 107 130 180 215 M 16 55 73 92 98 110 122 147 165 196 275 330 M 18 75 101 126 135 151 168 202 227 270 380 450 M 20 107 143 178 190 214 238 286 320 385 540 635 M 22 145 190 240 255 290 320 385 430 510 715 855 M 24 185 245 310 325 370 410 490 455 650 910 1100 M 27 275 365 455 480 445 605 725 815 960 1345 1615 M 30 370 495 615 650 740 820 990 1110 1300 1830 2200 Příklad pro zjištění doby rázů (GDS 30) Šroub M 24 s třídou pevnosti 8.8 = utahovací moment 650 Nm Z diagramu GDS 30 vychází při 650 Nm doba rázů 0,8 sekundy. (Diagram pro GDS 30 viz strana 18) Tipy Torzní tyče mají dřík s přesně kalibrovaným, redukovaným průměrem. Účinkují proto jako omezující utahovací moment. Torzní tyč se nastrčí mezi rázový utahovák a bit. Jako empirický vzorec pro použití platí: průměr jádra šroubu = účinný průměr torzní tyče. Doba rázů se zjistí šroubovacími pokusy. Pro zavěšení je v těžišti elektronářadí umístěno závěsné oko 1. Pomocí úhelníku (příslušenství) můžete změnit polohu rukojeti. Při teplotách pod bodem mrazu byste měli provozovat elektronářadí nejprve ca. 3 minuty naprázdno, aby se zlepšil výkon mazání v elektronářadí. Bosch Power Tools 1 609 929 M74 (24.10.07)

20 Česky Údržba a servis Údržba a čištění Před každou prací na elektronářadí vytáhněte zástrčku ze zásuvky. Udržujte elektronářadí a větrací otvory čisté, abyste pracovali dobře a bezpečně. Pokud dojde i přes pečlivou výrobu a náročné kontroly k poruše stroje, svěřte provedení opravy autorizovanému servisnímu středisku pro elektronářadí firmy Bosch. Při všech dotazech a objednávkách náhradních dílů nezbytně prosím uvádějte 10-místné objednací číslo podle typového štítku elektronářadí. Zákaznická a poradenská služba Zákaznická služba zodpoví Vaše dotazy k opravě a údržbě Vašeho výrobku a též k náhradním dílům. Explodované výkresy a informace k náhradním dílům naleznete i na: www.bosch-pt.com Tým poradenské služby Bosch Vám rád pomůže při otázkách ke koupi, používání a nastavení výrobků a příslušenství. Zpracování odpadů Elektronářadí, příslušenství a obaly by měly být dodány k opětovnému zhodnocení nepoškozujícímu životní prostředí. Pouze pro země EU: Nevyhazujte elektronářadí do domovního odpadu! Podle evropské směrnice 2002/96/ES o starých elektrických a elektronických zařízeních a jejím prosazení v národních zákonech musí být neupotřebitelné elektronářadí rozebrané shromážděno a dodáno k opětovnému zhodnocení nepoškozujícímu životní prostředí. Změny vyhrazeny. Czech Republic Robert Bosch odbytová s.r.o. Bosch Service Center PT K Vápence 1621/16 692 01 Mikulov Tel.: +420 (519) 305 700 Fax: +420 (519) 305 705 E-Mail: servis.naradi@cz.bosch.com www.bosch.cz

Slovensky 21 sk Všeobecné výstražné upozornenia a bezpečnostné pokyny POZOR Prečítajte si všetky Výstražné upozornenia a bezpečnostné pokyny. Zanedbanie dodržiavania Výstražných upozornení a pokynov uvedených v nasledujúcom texte môže mať za následok zásah elektrickým prúdom, spôsobiť požiar a/alebo ťažké poranenie. Tieto Výstražné upozornenia a bezpečnostné pokyny starostlivo uschovajte na budúce použitie. Pojem ručné elektrické náradie používaný v nasledujúcom texte sa vzťahuje na ručné elektrické náradie napájané zo siete (s prívodnou šnúrou) a na ručné elektrické náradie napájané akumulátorovou batériou (bez prívodnej šnúry). 1) Bezpečnosť na pracovisku a) Pracovisko vždy udržiavajte čisté a dobre osvetlené. Neporiadok a neosvetlené priestory pracoviska môžu mať za následok pracovné úrazy. b) Týmto náradím nepracujte v prostredí ohrozenom výbuchom, v ktorom sa nachádzajú horľavé kvapaliny, plyny alebo horľavý prach. Ručné elektrické náradie vytvára iskry, ktoré by mohli prach alebo pary zapáliť. c) Nedovoľte deťom a iným nepovolaným osobám, aby sa počas používania ručného elektrického náradia zdržiavali v blízkosti pracoviska. Pri odpútaní pozornosti zo strany inej osoby môžete stratiť kontrolu nad náradím. 2) Elektrická bezpečnosť a) Zástrčka prívodnej šnúry ručného elektrického náradia musí pasovať do použitej zásuvky. Zástrčku v žiadnom prípade nijako nemeňte. S uzemneným elektrickým náradím nepoužívajte ani žiadne zástrčkové adaptéry. Nezmenené zástrčky a vhodné zásuvky znižujú riziko zásahu elektrickým prúdom. b) Vyhýbajte sa telesnému kontaktu s uzemnenými povrchovými plochami, ako sú napr. rúry, vykurovacie telesá, sporáky a chladničky. Keby by bolo Vaše telo uzemnené, hrozí zvýšené riziko zásahu elektrickým prúdom. c) Chráňte elektrické náradie pred účinkami dažďa a vlhkosti. Vniknutie vody do ručného elektrického náradia zvyšuje riziko zásahu elektrickým prúdom. d) Nepoužívajte prívodnú šnúru mimo určený účel na nosenie ručného elektrického náradia, ani na jeho zavesenie a zástrčku nevyberajte zo zásuvky ťahaním za prívodnú šnúru. Zabezpečte, aby sa sieťová šnúra nedostala do blízkosti horúceho telesa, ani do kontaktu s olejom, s ostrými hranami alebo pohybujúcimi sa súčiastkami ručného elektrického náradia. Poškodené alebo zauzlené prívodné šnúry zvyšujú riziko zásahu elektrickým prúdom. e) Keď pracujete s ručným elektrickým náradím vonku, používajte len také predlžovacie káble, ktoré sú schválené aj na používanie vo vonkajších priestoroch. Použitie predlžovacieho kábla, ktorý je vhodný na používanie vo vonkajšom prostredí, znižuje riziko zásahu elektrickým prúdom. f) Ak sa nedá vyhnúť použitiu ručného elektrického náradia vo vlhkom prostredí, použite ochranný spínač pri poruchových prúdoch. Použitie ochranného spínača pri poruchových prúdoch znižuje riziko zásahu elektrickým prúdom. 3) Bezpečnosť osôb a) Buďte ostražitý, sústreďte sa na to, čo robíte a k práci s ručným elektrickým náradím pristupujte s rozumom. Nepracujte s ručným elektrickým náradím nikdy vtedy, keď ste unavený, alebo keď ste pod vplyvom drog, alkoholu alebo liekov. Malý okamih nepozornosti môže mať pri používaní náradia za následok vážne poranenia. Bosch Power Tools 1 609 929 M74 (24.10.07)

22 Slovensky b) Noste osobné ochranné pomôcky a používajte vždy ochranné okuliare. Nosenie osobných ochranných pomôcok, ako je ochranná dýchacia maska, bezpečnostná pracovná obuv. ochranná prilba alebo chrániče sluchu, podľa druhu ručného elektrického náradia a spôsobu jeho použitia znižujú riziko poranenia. c) Vyhýbajte sa neúmyselnému uvedeniu ručného elektrického náradia do činnosti. Pred zasunutím zástrčky do zásuvky a/alebo pred pripojením akumulátora, pred chytením alebo prenášaním ručného elektrického náradia sa vždy presvedčte sa, či je ručné elektrické náradie vypnuté. Ak budete mať pri prenášaní ručného elektrického náradia prst na vypínači, alebo ak ručné elektrické náradie pripojíte na elektrickú sieť zapnuté, môže to mať za následok nehodu. d) Skôr ako náradie zapnete, odstráňte z neho nastavovacie náradie alebo kľúče na skrutky. Nastavovací nástroj alebo kľúč, ktorý sa nachádza v rotujúcej časti ručného elektrického náradia, môže spôsobiť vážne poranenia osôb. e) Vyhýbajte sa abnormálnym polohám tela. Zapezpečte si pevný postoj, a neprestajne udržiavajte rovnováhu. Takto budete môcť ručné elektrické náradie v neočakávaných situáciách lepšie kontrolovať. f) Pri práci noste vhodný pracovný odev. Nenoste široké odevy a nemajte na sebe šperky. Vyvarujte sa toho, aby so Vaše vlasy, odev a rukavice dostali do blízkosti rotujúcich súčiastok náradia. Voľný odev, dlhé vlasy alebo šperky môžu byť zachytené rotujúcimi časťami ručného elektrického náradia. g) Ak sa dá na ručné elektrické náradie namontovať odsávacie zariadenie a zariadenie na zachytávanie prachu, presvedčte sa, či sú dobre pripojené a správne používané. Používanie odsávacieho zariadenia a zariadenia na zachytávanie prachu znižuje riziko ohrozenia zdravia prachom. 4) Starostlivé používanie ručného elektrického náradia a manipulácia s ním a) Ručné elektrické náradie nikdy nepreťažujte. Používajte také elektrické náradie, ktoré je určené pre daný druh práce. Pomocou vhodného ručného elektrického náradia budete pracovať lepšie a bezpečnejšie v uvedenom rozsahu výkonu náradia. b) Nepoužívajte nikdy také ručné elektrické náradie, ktoré má pokazený vypínač. Náradie, ktoré sa už nedá zapnúť alebo vypnúť, je nebezpečné a treba ho zveriť do opravy odborníkovi. c) Skôr ako začnete náradie nastavovať alebo prestavovať, vymieňať príslušenstvo alebo skôr, ako odložíte náradie, vždy vytiahnite zástrčku sieťovej šnúry zo zásuvky. Toto preventívne opatrenie zabraňuje neúmyselnému spusteniu ručného elektrického náradia. d) Nepoužívané ručné elektrické náradie uschovávajte tak, aby bolo mimo dosahu detí. Nedovoľte používať pneumatické náradie osobám, ktoré s ním nie sú dôverne oboznámené, alebo ktoré si neprečítali tieto Pokyny. Ručné elektrické náradie je nebezpečné vtedy, keď ho používajú neskúsené osoby. e) Ručné elektrické náradie starostlivo ošetrujte. Kontrolujte, či pohyblivé súčiastky bezchybne fungujú alebo či neblokujú, či nie sú zlomené alebo poškodené niektoré súčiastky, ktoré by mohli negatívne ovplyvňovať správne fungovanie ručného elektrického náradia. Pred použitím náradia dajte poškodené súčiastky vymeniť. Veľa nehôd bolo spôsobených nedostatočnou údržbou elektrického náradia. f) Rezné nástroje udržiavajte ostré a čisté. Starostlivo ošetrované rezné nástroje s ostrými reznými hranami majú menšiu tendenciu k zablokovaniu a ľahšie sa dajú viesť.

Slovensky 23 g) Používajte ručné elektrické náradie, príslušenstvo, nastavovacie nástroje a pod. podľa týchto výstražných upozornení a bezpečnostných pokynov. Pri práci zohľadnite konkrétne pracovné podmienky a činnosť, ktorú budete vykonávať. Používanie ručného elektrického náradia na iný účel ako na predpísané použitie môže viesť k nebezpečným situáciám. 5) Servisné práce a) Ručné elektrické náradie dávajte opravovať len kvalifikovanému personálu, ktorý používa originálne náhradné súčiastky. Tým sa zabezpečí, že bezpečnosť náradia zostane zachovaná. Bezpečnostné pokyny špecifické pre dané náradie Nepoužívajte ručné elektrické náradie, ktoré má poškodenú prívodnú šnúru. Nedotýkajte sa poškodenej prívodnej šnúry a v prípade, že sa kábel počas práce s náradím poškodí, ihneď vytiahnite zástrčku zo zásuvky. Poškodené prívodné šnúry zvyšujú riziko zásahu elektrickým prúdom. Pri práci držte ručné elektrické náradie pevne oboma rukami a zabezpečte si stabilný postoj. Pomocou dvoch rúk sa ručné elektrické náradie ovláda bezpečnejšie. Zabezpečte obrobok. Obrobok upnutý pomocou upínacieho zariadenia alebo zveráka je bezpečnejší ako obrobok pridržiavaný rukou. Počkajte na úplné zastavenie ručného elektrického náradia, až potom ho odložte. Pracovný nástroj sa môže zaseknúť a môže zapríčiniť stratu kontroly nad ručným elektrickým náradím. Popis fungovania Prečítajte si všetky Výstražné upozornenia a bezpečnostné pokyny. Zanedbanie dodržiavania Výstražných upozornení a pokynov uvedených v nasledujúcom texte môže mať za následok zásah elektrickým prúdom, spôsobiť požiar a/alebo ťažké poranenie. Vyklopte si láskavo vyklápaciu stranu s obrázkami produktu a nechajte si ju vyklopenú po celý čas, keď čítate tento Návod na používanie. Používanie podľa určenia Toto ručné elektrické náradie je v uvedenom rozmerovom rozsahu určené na zaskrutkovávanie a uvoľňovanie skrutiek ako aj na uťahovanie a uvoľňovanie matíc. Vyobrazené komponenty Číslovanie jednotlivých komponentov sa vzťahuje na vyobrazenie elektrického náradia na grafickej strane tohto Návodu na používanie. 1 Závesné oko 2 Prídavná rukoväť 3 Závit pre prídavnú rukoväť 4 Vypínač 5 Prepínač smeru otáčania 6 Upínací mechanizmus 7 Pracovný nástroj Zobrazené alebo popísané príslušenstvo nepatrí do základnej výbavy produktu. Bosch Power Tools 1 609 929 M74 (24.10.07)

24 Slovensky Technické údaje Impulzový skrutkovač GDS 24 Professional GDS 30 Professional Vecné číslo 0 601 434 1.. 0 601 435 1.. Menovitý príkon W 800 920 Výkon W 400 500 Počet voľnobežných obrátok min -1 1260 1260 max. krútiaci moment tvrdé/mäkké ukončenie skrutkovania podľa ISO 5393 Nm 600/300 1000/500 Pravobežný/ľavobežný chod max. skrutkovací priemer M 24 M 30 Skľučovadlo ¾" 1" Hmotnosť podľa EPTA-Procedure 01/2003 kg 5,7 7,3 Trieda ochrany / II / II Údaje platia pre menovité napätie [U] 230/240 V. V prípade nižšieho napätia a pri vyhotoveniach špecifických pre niektorú krajinu sa môžu tieto údaje odlišovať. Všimnite si láskavo vecné číslo na typovom štítku svojho ručného elektrického náradia. Obchodné názvy jednotlivých produktov sa môžu odlišovať. Vyhlásenie o konformite Na vlastnú zodpovednosť vyhlasujeme, že dole popísaný výrobok Technické údaje sa zhoduje s nasledujúcimi normami alebo normatívnymi dokumentami: EN 60745 podľa ustanovení smerníc 2004/108/EG, 98/37/EG (do 28.12.2009), 2006/42/EG (od 29.12.2009). Súbor technickej dokumentácie sa nachádzajú na adrese: Robert Bosch GmbH, PT/ESC, D-70745 Leinfelden-Echterdingen Dr. Egbert Schneider Senior Vice President Engineering Dr. Eckerhard Strötgen Head of Product Certification Informácia o hlučnosti/vibráciách Namerané hodnoty zisťované na základe normy EN 60745. Hodnotená hodnota hladiny hluku A tohto náradia je typicky: Akustický tlak 100 db(a); Hodnota hladiny akustického tlaku 113 db(a). Nepresnosť merania K=3 db. Používajte chrániče sluchu! Celkové hodnoty vibrácií (súčet vektorov troch smerov) zisťované podľa normy EN 60745: Uťahovanie skrutiek a matíc s maximálnou prípustnou veľkosťou: Hodnota emisie vibrácií a h =4 m/s 2, nepresnosť merania K=0,5 m/s 2. 30.10.2007, Robert Bosch GmbH, Power Tools Division D-70745 Leinfelden-Echterdingen