POSTANOWIENIE SĄDU REJONOWEGO W BIAŁYMSTOKU Z dnia 4 marca 2011 roku, sygn. akt II Ns 3141/10 Przewodniczący SSR Marta Radziwon Sąd Rejonowy w Białymstoku II Wydział Cywilny po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2011 roku w Białymstoku na rozprawie sprawy z wniosku sprawy z wniosku Bohdana Leszka K. z udziałem Mirosława Edwarda K., Iwony K. R. także jako przedstawicielki ustawowej małoletniego Marko R., Daniela R., o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po Stanisławie K., postanawia: I. Zmienić postanowienie Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 30 października 1996 r. w sprawie II Ns w ten sposób, iż stwierdzić, że spadek po Stanisławie K., z domu K., córce Michała i Marii, zmarłej dnia 23.06.1996 r. w B. ostatnio stale zamieszkałej B. przy ulicy S. na podstawie ustawy nabył w całości syn Mirosław Edward K., syn Zygmunta i Stanisławy; II. Z urzędu nakazać zwrócić wnioskodawcy Bohdanowi Leszkowi K. kwotę 299,08 zł. ( dwieście dziewięćdziesiąt dziewięć złotych osiem groszy ) z tytułu nadpłaconej części na wydatki w sprawie z zaliczki zapisanej pod poz. 3991/10 k.s.z.; III. Stwierdzić, że zainteresowani ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie. UZASADNIENIE Wnioskodawca Bohdan Leszek K. domagał się zmiany postanowienia Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 30 października 1996 r., sygn. akt Ns II.. stwierdzającego nabycie spadku po Stanisławie K., w części dotyczącej spadkobrania po w/w. Wnosił o stwierdzenie w niniejszym postępowaniu stwierdzenia nabycia spadku po Stanisławie K. na podstawie ustawy. Podnosił, iż przedłożony w sprawie II Ns.. testament, stanowiący podstawę spadkobrania jest nieważny, albowiem nie został własnoręcznie napisany i podpisany przez spadkodawczynię. Swój interes prawny w domaganiu się zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie spadku po Stanisławie K. upatrywał w unormowaniach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i wynikającego z nich
obowiązku alimentacyjnego wnioskodawcy wobec swego ojca Mirosława K. - syna spadkodawczyni, nie wymienionego w testamencie. Uczestnik postępowania Daniel R. domagał się odrzucenia wniosku ewentualnie jego oddalenia. Wskazywał, iż po stronie wnioskodawcy brak interesu prawnego w zmianie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po Stanisławie K. Podnosił, iż krąg spadkobierców został już ustalony w prawidłowy sposób i obecnie brak jakichkolwiek podstaw do jego zmiany. Wniósł także o zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego. Uczestnicy postępowania tj. Mirosław K., Iwona K. R., Marko R. reprezentowany przez Iwonę K. R. nie zajęli stanowiska w sprawie. Sąd ustalił i zważył, co następuje: Stanisława K. zmarła dnia 23 czerwca 1996 roku w B., gdzie ostatnio stale też zamieszkiwała. Postanowieniem z dnia 30 października 1996 roku r., sygn. akt Ns II, Sąd Rejonowy w Białymstoku Wydział II Cywilny stwierdził, iż spadek po w/w na podstawie testamentu z dnia 07 kwietnia 1996 roku nabyli : wnuczka Iwona K. R., prawnuk Daniel R. oraz prawnuk Marko R. - po 1/3 części każdy z nich (akta sprawy II Ns.). Postępowanie toczyło się na wniosek Iwony K. R., a jego uczestnikami byli Mirosław K., Marko R. oraz Daniel R. reprezentowani przez Midroga R.. (akta sprawy Ns II..). Z zapewnienia złożonego w toku postępowania sądowego II Ns.. przez Iwonę K. R. wynika, iż spadkodawczyni Stanisława K. pozostawiła z ustawowych spadkobierców jedynie syna Mirosława Edwarda K. Innych dzieci nie miała. W/w pozostawiła testament własnoręczny, w którym do całości spadku powołała: wnuczkę Iwonę K. R., prawnuka Daniela R. oraz prawnuka Marko R. Sąd w dniu 23 października 1996 roku dokonał otwarcia i ogłoszenia powyższego testamentu własnoręcznego sporządzonego w dniu 07 kwietnia 1996 roku (akta sprawy Ns II..). W niniejszym postępowaniu wnioskodawca Bohdan K., będący synem Mirosława K. domagał się zmiany postanowienia Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 30
października 1996 r., sygn. akt Ns II. w części dotyczącej spadkobrania po Stanisławie K.. Wnosił o stwierdzenie nabycia spadku po w/w na podstawie ustawy. Zgodnie z treścią art. 679 1 kpc dowód, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony, może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku, z zastosowaniem przepisów rozdziału 8 Działu IV Tytułu II Księgi drugiej Kodeksu postępowania cywilnego. Jednakże ten, kto był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie spadku, gdy żądanie opiera na podstawie, której nie mógł powołać w tym postępowaniu, a wniosek o zmianę składa przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał tę możność. Wniosek o wszczęcie takiego postępowania może zgłosić każdy zainteresowany (art. 679 2 kpc). W razie przeprowadzenia dowodu, że spadek w całości lub w części nabyła inna osoba niż wskazana w prawomocnym postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku, sąd spadku, zmieniając to postanowienie, stwierdzi nabycie spadku zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym (art. 679 3 kpc). W pierwszej kolejności należy odnieść się do kwestii interesu wnioskodawcy do złożenia wniosku w niniejszej sprawie. Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 01 czerwca 2000 r., sygn. akt IV CKN 470/00 (LEX nr 52484) podał, że ustalenie prawidłowego porządku dziedziczenia ma dwa aspekty: publicznoprawny i rodzinno osobisty. Sąd wyjaśnił, że nie można w wyniku zbyt daleko idącego liberalizmu w rozumieniu pojęcia "zainteresowany" dopuścić do ingerowania w stosunki rodzinno osobiste i majątkowe wynikające z dziedziczenia zbyt wielkiej, a niekiedy trudnej nawet do ustalenia liczby osób trzecich, których interes wyraża się jedynie w przyszłych i niepewnych korzyściach majątkowych, jakie mogłyby osiągnąć, gdyby spadek dziedziczyły inne osoby niż te, które uzyskały stwierdzenie nabycia spadku. Wystarczającym zabezpieczaniem prawidłowej realizacji publicznoprawnego celu ustalenia właściwego porządku dziedziczenia jest możliwość wszczęcia postępowania spadkowego zarówno w zwykłym trybie, jak i w trybie art. 679 kpc przez prokuratora jako rzecznika interesu publicznego. Z kolei w postanowieniu z dnia 6 lutego 2008 r., sygn. akt II CSK 433/07 (LEX nr 4976771) Sąd Najwyższy podkreślił, że zakres pojęcia użytego w art. 1025 kc "osoby mającej interes do złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku" pokrywa się z zakresem
"zainteresowanego" z art. 679 2 kpc, który może zgłosić wniosek o zmianę prawomocnego postanowienia w tym przedmiocie. Zwrócić zatem należy uwagę, iż zgodnie z treścią art. 1025 1 kc Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Tak więc w postępowaniu sądowym wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może zgłosić każda osoba, która taki interes wykazuje. Termin ten tj. interes należy interpretować szeroko, co wielokrotnie w orzecznictwie i doktrynie także podkreślano i Sąd w niniejszym postępowaniu przychyla się do takiej interpretacji przepisu. Ustawodawca bowiem nie zawęża tego pojęcia do interesu prawnego czy majątkowego. Przepis tego tak nie precyzuje, mówiąc jedynie o osobie mającej w tym interes. Tak ogólne sformułowania przepisu tym bardziej przemawia za jego szeroką interpretacją i rozważenia każdego interesu, każdej przyczyny, dla której ktoś chce złożyć wniosek o stwierdzenia nabycia spadku i poznać osoby - spadkobierców zmarłego. Wniosek o stwierdzenie praw do spadku będzie więc mogła złożyć każda osoba, która ma interes w wykazaniu następstwa prawnego po zmarłym. Będą to przede wszystkim następcy prawni zmarłego, a także ich następcy prawni. Mogą to być wierzyciele spadkodawcy, byli pracownicy, pracodawca, nabywca udziału w spadku, wierzyciele spadkobiercy, zapisobierca, uprawniony do zachowku, wykonawca testamentu, przykłady osób zainteresowanych poznaniem spadkobierców jest jak widać bardzo szeroki. Tak więc zdaniem Sądu w tego typu postępowaniu nie może badać i wnikać w szczegóły relacji spadkodawcy i wnioskodawcy a jedynie stwierdzić czy przyczyna dla której ktoś składa taki wniosek jest na tyle ważka, aby nawet nie spadkobierca mógł chcieć poznać kto dziedziczy. Interes o którym mówi przepis art. 1025 kc to także zdaniem Sądu zainteresowanie w powstaniu skutków prawnych związanych z wydaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po określonym spadkodawcy, przez osoby wymienione w orzeczeniu sądu. Termin "interes" należy więc interpretować szeroko, nie zawsze musi to być interes prawny, chodzi o jakikolwiek interes, o charakterze także osobistym czy majątkowym. W niniejszej sprawie Bohdan Leszek K. swój interes w domaganiu się zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie spadku po Stanisławie K. upatrywał w unormowaniach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i wynikającego z nich jego obowiązku alimentacyjnego wobec swego ojca Mirosława K. będącego synem spadkodawczyni a nie wymienionego w testamencie, który obecnie znajduje się w trudnej sytuacji majątkowej.
Mając na uwadze powyższe stanowisko wnioskodawcy oraz poczynione rozważania, Sąd uznał, iż Bohdan Leszek K. posiada interes w szerokim tego słowa rozumieniu, w domaganiu się zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po Stanisławie K. i ustaleniu kręgu rzeczywistych spadkobierców. Argumenty wywodzone w tym zakresie przez wnioskodawcę zasługują na uwzględnienie. Wnioskodawca domagał się zmiany postanowienia Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 30 października 1996 r., sygn. akt Ns II, albowiem podnosił nieważność testamentu w oparciu, o który stwierdzono nabycie spadku. Bohdan Leszek K. wskazywał, iż testament nie został sporządzony własnoręcznie przez Stanisławie K.. Wskazywał, że swe stanowisko opiera na tym, iż bardzo dobrze znał charakter pisma zmarłej, gdyż wielokrotnie pomagał jej w załatwianiu różnorakich spraw i znał jej sposób pisania. Podkreślić należy, iż zgodnie z treścią art. 949 1 kc spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą. Testament sporządzony z naruszeniem powyższych wymogów jest bezwzględnie nieważny (art. 958 kc). Dodać należy, iż stwierdzenie tejże nieważności nie jest objęte prekluzją czasową określoną w art. 945 kc, albowiem odnosi się ona jedynie do przesłanek ujętych enumeratywnie w tym artykule. Rzeczą Sądu, a zarazem zasadniczym zagadnieniem postępowania było rozstrzygnięcie wątpliwości, czy testament pozostawiony przez spadkodawczynię był ważny i został napisany przez nią osobiście. W związku z powyższym Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu badania pisma i dokumentów, który to na podstawie materiału zgromadzonego w aktach sprawy tj. próbek pisma, złożonych zwłaszcza w obecności notariusza i innych, a także na podstawie oryginałów dokumentów zgromadzonych w siedzibie Kancelarii Notarialnej notariusza Stanisława D., wypowie się czy podpis pod testamentem z dnia 07 kwietnia 1996 roku został nakreślony ręką Stanisławy K. Biegły sądowy z zakresu badań dokumentów po przeprowadzeniu badań porównawczych w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, stwierdził że zapisy i podpisy na testamencie z dnia 07 kwietnia 1996 roku nie zostały nakreślone przez Stanisławę K.
Zainteresowani nie kwestionowali opinii biegłego sądowego. W związku z powyższym Sąd w całości podzielił opinię biegłego sądowego i oparł na niej swe ustalenia, uznając iż opinia został sporządzona w sposób fachowy, rzetelny, wyczerpujący oraz w oparciu o wiedzę i doświadczenie biegłego. Zwrócić należy uwagę, iż biegły w opinii oparł się na bogatym materiale porównawczym, przeprowadził szeroką analizę, co doprowadziło do postawienia jasnych i logicznych wniosków końcowych. Opinia biegłego pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, iż testament z dnia 07 kwietnia 1996 roku, na podstawie którego stwierdzono spadkobranie po Stanisławie K. jest nieważny. Skoro bowiem testament nie został sporządzony i podpisany przez spadkodawczynię Stanisławę K. to nie posiada cech koniecznych dla jego ważności (art. 949 1 kc w zw. z art. 958 kc). Wobec powyższego faktu Sąd stwierdził, iż postanowienie Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 30 października 1996 r., sygn. akt Ns II podlegać będzie zmianie i porządek dziedziczenia po Stanisławie K. przebiegać będzie wedle ustawy. I tak zgodnie z przepisami Księgi Czwartej - Spadki, Tytuł II kodeksu cywilnego : Art. 924. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Art. 925. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Art. 931. 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Przepisy te wyznaczają więc po pierwsze zasadę, iż krąg spadkobierców ustala się na datę otwarcia spadku a więc zgonu spadkodawcy i po drugie w pierwszej kolejności dziedziczy małżonek i dzieci. Tak więc w przedmiotowej sprawie do spadku, zgodnie z przepisami ustawy dojść powinien syn Mirosław Edward K., albowiem w/w nie pozostawiła innych spadkobierców ustawowych. Mając na uwadze powyższe na mocy powołanych przepisów orzeczono jak w sentencji postanowienia. Wydatki w sprawie wyniosły 700,92 złotych i złożyło się na nie wynagrodzenie biegłego powołanego w sprawie. Wnioskodawca w toku postępowania uiścił zaliczkę na wydatki w wysokości w łącznej wysokości 1 000 złotych. W związku z powyższym Sąd na mocy art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 z póżn.zm.) zwrócił w/w kwotę 299,08 złotych z tytułu nadpłaconej zaliczki na wydatki w sprawie. W pozostałym zakresie, tj. kosztów zastępstwa procesowego zainteresowani ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie (art. 520 1 kpc).