Rola położnej w opiece nad ciężarną, rodzącą, położnicą z cukrzycą Leokadia Jędrzejewska Konsultant Krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego Kraków 20 21 maja 2011r. Grażyna Bączek, położna, mgr pielęgniarstwa, dr n. med., Warszawski Uniwersytet Medyczny

Nieco historii Problemem cukrzycy ciężarnych zajmowano się od ponad wieku, intensywne badania nad procesami metabolizmu w ciąży podjęte zostały w latach 80-tych XX wieku.

Dobre początki w Krakowie Pierwsza praca dotycząca przebiegu ciąży i porodu u kobiet chorych na cukrzycę powstała w 1929 roku w Klinice Ginekologiczno położniczej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorką jej była dr Anna Stachurska. Opisała w swojej pracy 13 przypadków wyraźnie rozgraniczając cukrzycę przedciążąwą od ciążowej

Cukrzyca czynnikiem ryzyka w ciąży Cukrzyca matki jest problemem złożonym z powodu wieloczynnikowego mechanizmu choroby, możliwości wystąpienia wielu powikłań, wielorakości relacji pomiędzy cukrzycą a innym procesami zachodzącymi w organizmie kobiety Ciąża jest samodzielnym czynnikiem ryzyka ujawnienia się cukrzycy T1, która w ciąży jest stwierdzana 3,7 razy częściej W związku z tym należy kobietę objąć opieką ok. 6 m-cy przed planowanym zajściem w ciążę

Opieka nad ciężarną z cukrzycą Celem tej opieki jest : Redukcja wystąpienia powikłań u matki i płodu poprzez utrzymanie w granicach normy glikemii przed ciążą i przez cały okres jej trwania Utrzymanie optymalnych warunków zdrowia w okresie przed, w trakcie i bezpośrednio po zapłodnieniu

Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą okresie przedkoncepcyjnym I. W okresie przedkoncepcyjnym u kobiet chorych na cukrzycę planujących ciążę położna powinna: podjąć działania edukacyjne uwzględniając wpływ cukrzycy na przebieg ciąży i ciąży na cukrzycę zmierzające do podejmowania przez kobietę świadomych planów związanych z prokreacją zmobilizować kobietę do korzystania z opieki specjalistycznej (zgodnie z zaleceniami diabetologa) celem wykonania badań i odbycia konsultacji pozwalających na eliminację czynników ryzyka zachęcać kobiety do intensywnej kontroli glikemii przed planowaną ciążą

Rola i zadania położnej w okresie przedkoncepcyjnym II. mobilizować do przestrzegania zasad insulinoterapii celem dobrego wyrównania glikemii wskazać ważność rozpoczęcia w tym okresie suplementacji kwasem foliowym propagować higienę jamy ustnej wskazywać na konieczność systematycznego leczenia ognisk zakażenia (infekcje nerek, zębów, zatok i inne) udzielać wsparcia zgodnie z potrzebami

Rola i zadania położnej w okresie przedkoncepcyjnym III. Ustalić z kobietą optymalne warunki dla prawidłowego przebiegu ciąży uwzględniające: zaplanowanie w miarę możliwości okresu zajścia w ciążę korygowanie diety w zależności od współczynnika masy ciała (BMI), zapotrzebowania energetycznego z uwzględnieniem stylu życia i rodzaju wykonywanej pracy zalecanie systematycznej, umiarkowanej aktywności fizycznej, która zwiększy wrażliwość na insulinę i poprawi utylizację glukozy

Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą podczas ciąży I. Nakłonić kobiety z obciążonym wywiadem do natychmiastowego diagnozowania po stwierdzeniu ciąży Poinformować o możliwości występowania hipoglikemii w pierwszych tygodniach ciąży, ze względu na zmniejszone łaknienie, nudności czy wymioty, wskazać metody zaradcze

Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą podczas ciąży II. Przekazać informacje dotyczące przestrzegania harmonogramu wizyt kontrolnych Wskazać korzyści i niebezpieczeństwa z przestrzegania czy nieprzestrzegania zaleceń Wspierać kobiety w okresie ciąży, uczyć odpowiedzialności za własne zachowanie

Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą podczas ciąży III. Położna powinna przygotować ciężarną do: do prowadzenia dzienniczka samokontroli do obsługi glukometru kontroli glikemii, glikozurii i acetonurii zmiany miejsc wkłucia przy pobieraniu krwi do badań kontroli ciśnienia tętniczego pomiaru masy ciała oceny objawów hiper- i hipoglikemii oraz postępowania w przypadku ich zaistnienia systematycznej kontroli w kierunku ew. wystąpienia powikłań

Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą podczas ciąży IV. Położna powinna przygotować ciężarną do: systematycznej oceny samopoczucia wdrożenia zasad właściwego żywienia zmiany stylu życia (sen, wypoczynek, aktywność) systematycznego prowadzenia karty ruchów płodu

Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą ciężarną z GDM Położna powinna nauczyć ciężarne z GDM: zasad przygotowania insuliny technik wstrzyknięć zasad aseptyki i antyseptyki wyboru miejsc wkłucia, rotacji zasad przechowywania insuliny czasu spożywania posiłków po wstrzyknięciu

Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą ciężarną z cukrzycą Położna podczas całej ciąży powinna monitorować poziom wiedzy i umiejętności kobiety ciężarnej, korygować błędy, wskazywać na niedociągnięcia, wspierać.

Rola położnej w monitorowaniu dobrostanu płodu Przygotowanie ciężarnej do samoobserwacji i oceny ruchów płodu od 24 tygodnia ciąży Osłuchiwanie czynności serca płodu słuchawką lub UDT Wykonywanie kardiotokografii z testem niestresowym ( NST) od 24 do 28 tyg. ciąży w poradni podczas każdej wizyty a podczas hospitalizacji w oddziale codziennie

Rola położnej w opiece nad rodzącą z cukrzycą w sali porodowej I. Monitorowanie stanu rodzącej i realizacja zleceń lekarskich w tym m.in. - pomiar stężenia glukozy w surowicy krwi - dożylny wlew glukozy wg zlecenia lekarza - podanie insuliny - uzupełnienie potasu wg potrzeb Osłuchiwanie czynności serca płodu Ocena czynników ryzyka wystąpienia dystocji barkowej Postępowanie w przypadku wystąpienia dystocji barkowej

Rola położnej w opiece nad rodzącą z cukrzycą w sali porodowej II. Inne zasady na ogół nie odbiegają od procedur ujętych w rozporządzeniu MZ z dnia 23 września 2010r. w sprawie standardów postępowania oraz procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem

Rola położnej w opiece nad rodzącą z cukrzycą w sali porodowej W przypadku podjęcia decyzji o cięciu cesarskim - przygotowanie do cięcia cesarskiego wg obowiązujących standardów - współpraca z zespołem sali operacyjnej.

Rola położnej w opiece nad położnicą Monitorowanie poziomu cukru Podanie insuliny Wdrożenie położnicy do samoobserwacji i samoopieki Pielęgnacja zgodnie z potrzebami (cięcie cesarskie, poród siłami natury) Zachęcanie położnicy i pomoc w karmieniu piersią Edukacja i pomoc w opiece nad noworodkiem Przekazanie informacji nt. terminu zgłoszenia się do lekarza w celu dalszej diagnostyki cukrzycy

Na zakończenie Opieka nad kobietą ciężarną, rodzącą i położnicą wymaga podejścia zintegrowanego. W zespole terapeutycznym, w edukacji i w opiece nad kobietą, położna powinna odegrać znaczącą rolę.

EDUKACJA ZDROWOTNA: SFERA INTELEKTUALNA SFERA UMIEJĘTNOŚCI SFERA AFEKTYWNA

Dziękuję Państwu za uwagę