Konwergencja mediów masowych i jej skutki dla współczesnego dziennikarstwa Tom 2 Redakcja: Marian Gierula Patrycja Szostok 2012
Recenzent: prof. KA dr hab. Katarzyna Pokorna-Ignatowicz Korekta: Zespół redakcyjny Skład komputerowy i projekt okładki: Przemysław Grzonka Książka wydana pod patronatem Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Copyright 2012 by Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Wszelkie prawa zastrzeżone Publikacja sfinansowana ze środków będących w dyspozycji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. ISBN: 978-83-61975-84-7 Wydawca: Uniwersytet Śląski w Katowicach ul. Bankowa 12 40-007 Katowice www.us.edu.pl Druk i oprawa: REMAR Wojciech Wciślak 41 215 Sosnowiec ul.gałczyńskiego 36/1 tel. 509 53 86 85 www.remar-sosnowiec.pl e-mail: wydawnictwo@remar-sosnowiec.pl
Spis treści Spis treści...3 Wprowadzenie...7 Rozdział I Przepływ informacji w skali krajowej i międzynarodowej w dobie konwergencji mediów Eugenia Korniłowa Telewizja i Internet w Rosji: konwergencja technologii... 11 Aleksander Koroczyński Dziennikarstwo międzynarodowe w warunkach konwergencji środków masowego przekazu...31 Wojciech Furman Czy publikacje Wikileaks zmieniły dziennikarstwo?...47 Ryszard Filas Gazeta papierowa witryna internetowa e-gazeta w polsce. Dokąd zmierza nasza prasa?...63 Krzysztof Flasiński Rodzaje i zastosowanie konwergencji w aplikacjach polskiej prasy tabletowej..85 Rozdział II Zmiana i transformacja krajowych systemów medialnych pod wpływem konwergencji mediów masowych Zbigniew Oniszczuk Konwergencja a społeczny odbiór mediów w Niemczech...101 3
Jurij Łuczyński Tygodniki społeczno-polityczne i biznesowe na rynku informacyjnym Rosji: konwergencja modeli wydawniczych... 117 Robert Radek Postęp konwergencji mediów na przykładzie stron internetowych wybranych euroregionów...133 Patrycja Szostok Konwergencja mediów na przykładzie funkcjonowania miejskich i gminnych portali internetowych w województwie śląskim...153 Marta Więckiewicz Czy radio może być telewizją, a telewizja radiem? Analiza zjawiska konwergencji mediów na przykładzie Programu IV Polskiego Radia i stacji TVN24...172 Radosław Aksamit Konwergencja mediów, a stan współczesnej radiofonii studenckiej w Polsce...187 Paulina Czarnek Współczesne formy rozrywki w polskim radiu komercyjnym...203 Agnieszka Garcarek Wortal RMF24.PL jako przykład konwergencji audycji radiowych i treści portalu informacyjnego...215 Damian Guzek Konwergencja mediów katolickich w Polsce...227 Rozdział III Dziennikarz w dobie konwergencji mediów masowych Dmitrij Strowski Informacja dziennikarska we współczesnej Rosji, albo dlaczego nie ma światełka na końcu tunelu...243 Dariusz Krawczyk Postrzeganie prestiżu zawodu dziennikarza wobec zjawiska konwergencji mediów..263 Paulina Olechowska Pack Journalism jako skutek globalizacji treści analiza na wybranych przykładach...279 Jakub Żurawski Konwergencja a dziennikarstwo polityczne rozkwit internetowej publicystyki politycznej czy zaangażowanego sieciowego pseudodziennikarstwa? (Na przykładzie wybranych politycznych wortali internetowych)...299 Monika Kornacka Blogi przykładem dziennikarstwa internetowego w dobie konwergencji mediów..313 Jolanta Zaręba Dziennikarze w reklamach. Między etyką a praktyką...327 4
Spis treści Rozdział IV Problemy prawne mediów masowych i dziennikarstwa w dobie konwergencji Izabela Dobosz Konwergencja a prawne ramy działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz Urzędu Komunikacji Elektronicznej...343 Aleksander Ostaszewski Europejskie teorie prawnicze a praktyka w rosyjskiej przestrzeni medialnej: historia i współczesność...357 Elżbieta Czarny-Drożdżejko Wybrane aspekty nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji, a konwergencja mediów...373 Agata Dziekan-Łanucha Wpływ krajowej rady radiofonii i telewizji na proces wprowadzania naziemnej telewizji cyfrowej w Polsce...387 Agnieszka Grzesiok-Horosz Wpływ prawa europejskiego na polskie prawo mediów...403 Katarzyna Stelmach Zjawisko konwergencji mediów w odniesieniu do działalności, komunikowania i promocji podmiotów politycznych w następstwie nowych uregulowań prawnych dotyczących prowadzenia i finansowania kampanii wyborczych...419 Noty o autorach...437 5
NOTY O AUTORACH Radosław Aksamit : doktorant w Zakładzie Dziennikarstwa Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego. Zainteresowania badawcze koncentrują się wokół teorii komunikowania, wpływu mediów na odbiorców, mediów młodzieżowych i studenckich. Jest także dziennikarzem i prezenterem radiowym. Paulina Czarnek: doktorantka w Katedrze Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego. Przygotowuje rozprawę doktorską pod kierunkiem prof. Elżbiety Pleszkun-Olejniczakowej na temat rozrywki we współczesnej radiofonii komercyjnej. Członek zarządu Studencko-Doktoranckiego Dziennikarskiego Koła Naukowego UŁ, Stowarzyszenia Radiofania oraz zespołów redakcyjnych kilku uniwersyteckich wydawnictw. Elżbieta Czarny-Drożdżejko: adiunkt na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ, pracownik naukowy w Zakładzie Dziennikarstwa Instytutu Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ oraz w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Oświęcimiu. Izabela Dobosz: dr hab., prof. UPJPII, Kierownik Katedry Prawa Mediów, jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół takich zagadnień jak: prawo mediów, prasoznawstwo, etyka mediów, własność intelektualna, prawo cywilne, prawo administracyjne oraz procedura administracyjna i karna. Agata Dziekan-Łanucha: dr, asystent na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Zainteresowania naukowe: kondycja zawodu dziennikarza we współczesnej Polsce, polski system medialny w tym szczególnie rynek mediów lokalnych, relacje między mediami a polityką. 437
Ryszard Filas: dr, adiunkt, członek Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, współautor badań z cyklu Polacy i media masowe, wykłada na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zainteresowania naukowe: socjologia wychowania, socjologia masowego komunikowania, opinia publiczna, badania odbioru mediów masowych, rynek prasowy, formowanie się człowieka medialnego w Polsce lat 90. (praca habilitacyjna). Krzysztof Flasiński: absolwent Uniwersytetu Szczecińskiego; asystent w Zakładzie Mediów i Komunikowania Instytutu Polonistyki i Kulturoznawstwa Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Szczecińskiego; doradca w zakresie nowych mediów i zarządzania społecznościami. Wojciech Furman: dr hab., adiunkt w Instytucie Nauk Politycznych Uniwersytetu Rzeszowskiego, był redaktorem naczelnym miesięcznika młodzieżowego Prometej i tygodnika studenckiego ITD, sekretarzem redakcji dzienników Nowiny i Super Nowości, specjalista public relations. Agnieszka Garcarek: doktorantka w Katedrze Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego, przygotowuje dysertację doktorską na temat polskiej radiofonii komercyjnej pod opieką prof. Elżbiety Olejniczakowej. Agnieszka Grzesiok-Horosz: dr, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, adiunkt w Zakładzie Administracji i Prawa Wydziału Organizacji i Zarządzania Politechniki Śląskiej. Specjalizuje się w prawie cywilnym i prawie własności intelektualnej. Damian Guzek: doktorant w Zakładzie Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Absolwent politologii z dziennikarstwem i komunikacją społeczną (2009) oraz teologii (2011) na Uniwersytecie Śląskim. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół problemów mediów katolickich, historii mediów oraz etyki środków przekazu. Monika Kornacka: doktorantka w Zakładzie Dziennikarstwa Instytutu Nauk Politycznych Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół historii mediów, komunikowania lokalnego a także nowych mediów i tematyki gender. Eugenia Korniłowa: prof. dr hab. Pracownik Petersburskiego Humanistycznego Uniwersytetu Związków Zawodowych (Rosja), Członek Związku Dziennikarzy Rosji Aleksader Koroczyński: prof. dr hab., Dziekan Wydziału Dziennikarstwa Biełgorodzkiego Uniwersytetu Państwowego (Rosja). Dariusz Krawczyk: dr, jest naczelnikiem Wydziału Kontaktów Społecznych Urzędu Miejskiego w Zabrzu oraz adiunktem w Instytucie Komunikacji Społecznej i Dziennikarstwa Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu. Jurij Łuczyński: prof. dr hab., Kierownik Katedry Historii i Prawa Komunikowania Masowego, Prodziekan do Spraw Nauki Wydziału Dziennikarstwa Kubańskiego Państwowego Uniwersytetu w Krasnodarze (Rosja). Paulina Olechowska: dr, adiunkt w Zakładzie Mediów i Komunikowania Uniwersytetu Szczecińskiego. Interesuje się prasoznawstwem, dziennikarstwem 438
Noty o autorach pogranicza, historią prasy, rynkami prasowymi na świecie i w Polsce, prasą lokalną i regionalną. Zbigniew Oniszczuk: prof. UŚ dr hab., Zakład Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego, z-ca Dyrektora Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych. Interesuje się teorią i praktyką narodowych systemów medialnych, relacjami pomiędzy systemem politycznym a systemem medialnym oraz public relations i komunikowaniem politycznym. Aleksander Ostaszewski: prof. dr hab., Prodziekan do Spraw Prawnych Wydziału Dziennikarstwa Kubańskiego Uniwersytetu Państwowego w Krasnodarze (Rosja), pracownik Katedry Historii Prawa I Komunikowania Masowego. Robert Radek: dr, adiunkt w Zakładzie Systemów Politycznych Państw Wysoko Rozwiniętych Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego. Członek Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych. Członek Kolegium Redakcyjnego z ramienia Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa w Ogólnopolskim Czasopiśmie Politologicznym Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne. Katarzyna Stelmach: doktorantka na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, absolwentka politologii i kulturoznawstwa UŚ. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół komunikacji społecznej, nowych mediów, komunikowania politycznego, marketingu politycznego i retoryki politycznej, w szczególności wokół oddziaływań na styku polityki i najnowszych technologii oraz propagandy w mediach i sztuce. Dmitrij Strowski: prof. dr hab., pracownik Wydziału Dziennikarstwa Uralskiego Uniwersytetu Państwowego w Jekaterynburgu (Rosja), interesuje się historią dziennikarstwa rosyjskiego i światowego oraz public relations. Patrycja Szostok: dr, adiunkt w Zakładzie Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego, rzecznik Wydziału Nauk Społecznych, interesuje się komunikowaniem lokalnym ze szczególnym uwzględnieniem komunikowania jednostek samorządu terytorialnego oraz komunikowaniem politycznym i psychologią polityki. Marta Więckiewicz: dr, adiunkt w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Autorka pracy doktorskiej na temat: Blog w perspektywie genologii multimedialnej. Zajmuje się badaniem gatunków internetowych, analizowaniem wpływu Internetu na procesy komunikacji społecznej, interesuje się także zjawiskiem tabloidyzacji mediów. Jolanta Zaręba: doktorantka w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, pracuje w TVP Rzeszów. Jakub Żurawski: dr, adiunkt w Zakładzie Dziennikarstwa Instytutu Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Specjalizuje się w zagadnieniach komunikowania społecznego, marketingu politycznego, dziennikarstwa politycznego w internecie, kampanii wyborczych. Prowadzi badania dotyczące znaczenia nowych mediów cyfrowych dla komunikacji politycznej oraz procesów wyłaniania władzy w państwach demokratycznych. 439