Uchwała z dnia 8 listopada 2002 r., III CZP 73/02

Podobne dokumenty
Uchwała z dnia 13 października 2004 r., III CZP 54/04

Uchwała z dnia 16 listopada 2004 r., III CZP 64/04

UCHWAŁA. SSN Maria Szulc (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka. Protokolant Bożena Kowalska

UCHWAŁA. SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący) SSN Antoni Górski (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek. Protokolant Bożena Kowalska

Postanowienie z dnia 16 września 2010 r., III CN 1/10

Uchwała z dnia 6 lipca 2006 r., III CZP 37/06

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wyrok z dnia 13 października 2005 r., I CK 185/05

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 116/12. Dnia 14 listopada 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :

Postanowienie z dnia 11 września 2003 r., III CZP 49/03

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek SSN Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca)

Uchwała z dnia 20 czerwca 2001 r., III CZP 34/01

Uchwała z dnia 11 października 2001 r., III CZP 45/01

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UCHWAŁA. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) Protokolant Katarzyna Bartczak

Uchwała z dnia 23 lipca 2004 r., III CZP 34/04

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Uchwała z dnia 4 sierpnia 2006 r., III CZP 51/06

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UCHWAŁA. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski

Wyrok z dnia 24 listopada 2000 r., V CKN 1214/00

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) SSN Tadeusz Żyznowski

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

ZAGADNIENIE PRAWNE U Z A S A D N I E N I E

POSTANOWIENIE. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)

Uchwała z dnia 16 grudnia 2005 r., III CZP 116/05

Postanowienie z dnia 29 czerwca 2010 r., III CZP 46/10

Wyrok z dnia 12 kwietnia 2006 r., III CSK 20/06

Uchwała z dnia 17 maja 2007 r., III CZP 43/07

POSTANOWIENIE. SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca) SSA Michał Kłos. Protokolant Bożena Kowalska

Uchwała z dnia 25 października 2006 r., III CZP 67/06

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 626/12. Dnia 26 czerwca 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Gerard Bieniek (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca)

UCHWAŁA. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka. Protokolant Bożena Kowalska

POSTANOWIENIE. SSN Tadeusz Żyznowski (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Uchwała z dnia 24 lutego 2004 r., III CZP 120/03

Uchwała z dnia 12 lutego 2009 r., III CZP 142/08

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca) SSA Barbara Trębska

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 98/18. Dnia 20 czerwca 2018 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Katarzyna Tyczka-Rote

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CZP 48/10. Dnia 16 września 2010 r. Sąd Najwyższy w składzie :

Wyrok z dnia 29 września 2010 r., V CSK 49/10

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CZP 61/14. Dnia 11 grudnia 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

Uchwała z dnia 26 czerwca 2001 r., III CZP 30/01

Uchwała z dnia 5 grudnia 2008 r., III CZP 123/08

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Piotr Malczewski

Postanowienie z dnia 30 marca 2011 r., III CZP 3/11

Uchwała z dnia 23 lipca 2008 r., III CZP 68/08

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący) SSN Marta Romańska SSN Karol Weitz (sprawozdawca)

Uchwała z dnia 7 października 2008 r., III CZP 95/08

Uchwała z dnia 25 czerwca 2009 r., III CZP 39/09

UCHWAŁA. SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 25/13. Dnia 17 maja 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

UCHWAŁA. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Antoni Górski (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz. Protokolant Bogumiła Gruszka

POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca) SSN Maria Szulc

Uchwała z dnia 16 października 2008 r., III CZP 90/08

Uchwała z dnia 27 października 2005 r., III CZP 78/05

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CZ 91/14. Dnia 20 stycznia 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

Postanowienie z dnia 23 maja 2002 r., IV CKN 1092/00

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Anna Owczarek (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) SSN Jan Górowski

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Wojciech Katner (przewodniczący) SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote

UCHWAŁA. Sygn. akt III CZP 72/12. Dnia 6 grudnia 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :

Uchwała z dnia 25 listopada 2011 r., III CZP 71/11. Sędzia SN Grzegorz Misiurek (przewodniczący, sprawozdawca)

Uchwała z dnia 7 maja 2010 r., III CZP 34/10

POSTANOWIENIE. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca) Protokolant Iwona Budzik

Postanowienie z dnia 23 stycznia 2002 r., II CKN 692/99

Uchwała z dnia 22 listopada 2007 r., III CZP 97/07

Wyrok z dnia 8 stycznia 2010 r., IV CSK 292/09

Uchwała z dnia 21 października 2005 r., III CZP 77/05

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Uchwała z dnia 8 października 2003 r., III CZP 68/03

POSTANOWIENIE. SSN Barbara Myszka (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Anna Kozłowska

POSTANOWIENIE. SSN Hubert Wrzeszcz

POSTANOWIENIE. SSN Marta Romańska (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CZ 47/12. Dnia 5 września 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :

UCHWAŁA. składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego

POSTANOWIENIE. SSN Maria Szulc (przewodniczący) SSN Marian Kocon SSN Barbara Myszka (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CZ 1/17. Dnia 9 lutego 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka

Uchwała z dnia 29 października 2009 r., III CZP 77/09

POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Strus (przewodniczący) SSN Gerard Bieniek SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Marian Kocon (sprawozdawca) Protokolant Izabela Czapowska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wyrok z dnia 5 grudnia 2002 r., III CKN 943/99

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt:

Uchwała z dnia 8 listopada 2002 r., III CZP 73/02 Sędzia SN Zbigniew Strus (przewodniczący, sprawozdawca) Sędzia SN Tadeusz Domińczyk Sędzia SN Zbigniew Kwaśniewski Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Czesława K. przeciwko Skarbowi Państwa Wojewodzie W. o zapłatę, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 8 listopada 2002 r., przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Jana Szewczyka zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu postanowieniem z dnia 21 sierpnia 2002 r.: "Czy roszczenie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości ma charakter prawa majątkowego, którego utrata na skutek wydania decyzji administracyjnej dotkniętej wadami wymienionymi w przepisach art. 156 k.p.a. może być uznana za szkodę w rozumieniu przepisu art. 160 1 k.p.a.?" podjął uchwałę: Szkodą w rozumieniu przepisu art. 160 1 k.p.a. może być utrata uprawnienia do żądania zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, na skutek decyzji wojewody, o której mowa w art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. Nr 79, poz. 464 ze zm.), jeżeli decyzja ta wywołała nieodwracalne skutki prawne. Uzasadnienie Zagadnienie prawne przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozpoznania wyłoniło się przy rozstrzyganiu sprawy na skutek apelacji powoda w sprawie o odszkodowanie. Domagając się od Skarbu Państwa, Wojewody W. kwoty 33 7826 zł powód twierdził, że jego nieruchomość o powierzchni 5 ha była w 1976 r. przedmiotem wywłaszczenia, którego cel nie został zrealizowany. Powód od dnia 10 maja 1993 r. domagał się jej zwrotu, lecz postępowanie zostało umorzone

decyzją właściwego starosty ze względu na nieodwracalne zmiany w stanie prawnym, polegające na nabyciu praw do nieruchomości przez osoby trzecie. Sąd ustalił, że wywłaszczona nieruchomość została, jako mienie państwowe, oddana w zarząd przedsiębiorstwa, które w dniu 5 grudnia 1990 r. stało się jej użytkownikiem wieczystym. Potwierdził to Wojewoda decyzją z dnia 5 sierpnia 1993 r. Przedsiębiorstwo państwowe zostało zlikwidowane, a jego mienie, obejmujące prawo użytkowania wieczystego, zostało oddane najpierw w leasing, a następnie zbyte spółce akcyjnej umową z dnia 2 grudnia 1997 r. W kwietniu 1999 r. Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast orzekł, że wspomniana decyzja wojewody z dnia 5 sierpnia 1993 r. została wydana z naruszeniem prawa, natomiast kolejną decyzją z dnia 11 maja 2001 r. odmówił przyznania żądanego przez powoda odszkodowania. W takim stanie rzeczy Sąd Okręgowy oddalił powództwo o zapłatę, uznając, że decyzja wydana z naruszeniem prawa nie była źródłem szkody w rozumieniu art. 160 1 k.p.a., ograniczającego odpowiedzialność do szkody rzeczywistej, tj. do uszczuplenia aktywów lub zwiększenia pasywów. W ocenie tego Sądu, roszczenie powoda oparte na przepisie art. 69 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (jedn. tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm. dalej: "u.g.g.") nie miało rzeczywistej wartości majątkowej, a jego utrata może być oceniana jedynie w ramach korzyści majątkowych możliwych do uzyskania w przyszłości (lucrum cessans). Sąd Apelacyjny, rozpoznając apelację powoda od tego wyroku, zwrócił uwagę na wątpliwości odnośnie do charakteru roszczenia byłego właściciela o zwrot wywłaszczonej nieruchomości. Jego zdaniem, za trafnością stanowiska Sądu Okręgowego przemawia konstytutywny charakter decyzji orzekającej zwrot oraz odmienność uprawnienia w stosunku do typowej wierzytelności, Sąd drugiej instancji dostrzegł jednak również niekorzystne skutki takiej interpretacji, pozbawiającej uprawnionego środków ochrony przed samowolą organu administracji, nie liczącego się z prawem byłego właściciela, które może być zakwalifikowane jako postać ekspektatywy, przedstawiającej określoną wartość majątkową. Sąd Najwyższy zważył, co następuje: Zgodnie z art. 69 ust. 1 i 2 u.g.g., nieruchomość wywłaszczona lub jej część podlegała zwrotowi na rzecz poprzedniego właściciela lub jego następcy prawnego

na jego wniosek, jeżeli stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, z tym że decyzja o zwrocie nieruchomości powinna zawierać rozliczenie między Skarbem Państwa lub gminą, na których rzecz dokonano wywłaszczenia, a osobą, na której rzecz następuje zwrot. Kategoryczne brzmienie przepisu nie pozostawiało wątpliwości, że z mocy ustawy były właściciel wywłaszczonej nieruchomości, przy spełnieniu przesłanki zbędności na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, nabywał prawo podmiotowe, które początkowo w języku prawniczym, a ostatnio również w tekstach aktów normatywnych (np. art. 19 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, Dz.U. z 2001 r. Nr 4, poz. 27 ze zm. lub art. 33 ust. 3 umowy między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Austrii o zabezpieczeniu społecznym, sporządzonej w Warszawie dnia 7 września 1998 r. Dz.U. 2000 r. Nr 104, poz. 1105) jest określane mianem "ekspektatywy", czyli prawnie uzasadnionego oczekiwania. Można stwierdzić, że ekspektatywy spełniające określone wymagania podlegają ochronie prawa. Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 października 2000 r., SK 7/00 (OTK Zbiór Urzędowy 2000, nr 7, poz. 256) wyraził pogląd, że ochrona dotyczy ekspektatyw maksymalnie ukształtowanych, tj. takich, które spełniają wszystkie zasadniczo przesłanki ustawowe nabycia praw pod rządami danej ustawy, bez względu na stosunek do nich późniejszej ustawy (wyrok z dnia 22 czerwca 1999 r., K 5/99, OTK Zbiór Urzędowy 1999, nr 5, poz. 100, zob. też wyrok z dnia 23 listopada 1998 r., SK 7/98, OTK Zbiór Urzędowy 1998, nr 7, poz. 114, wyrok z dnia 28 kwietnia 1999 r., K 3/99, OTK Zbiór Urzędowy 1999, nr 4, poz. 73). Wyjaśnił także, że nie ma powodu, by wyłączać spod tej ochrony prawo własności, zwłaszcza ze względu na jego konstytucyjną rangę (art. 21 Konstytucji). Pozwala to odnieść do ekspektatyw podobny reżim ochrony, jaki przysługuje prawom nabytym. Wymaganie maksymalnego ukształtowania oznacza spełnienie wszystkich ustawowych przesłanek nabycia pod rządami danej ustawy (uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 lutego 2002, K 47/01, OTK-A Zbiór Urzędowy 2002, nr 1, poz. 6). Zastrzeżenie to jest konieczne ze względu na szeroki zakres pojęcia i dynamiczny charakter oczekiwania, które w pewnych sytuacjach faktycznych kształtuje się w miarę upływu czasu lub wymaga dopełnienia się innych okoliczności, szczególnie tzw. warunków prawnych.

Konieczność ochrony prawnej ekspektatywy w odniesieniu do praw cywilnych przyjmował w różnych sytuacjach faktycznych i prawnych Sąd Najwyższy (np. postanowienia z dnia 26 czerwca 2001 r., I CA 1/01, OSNC 2002, nr 2, poz. 26 oraz z dnia 9 listopada 2001 r., I CKN 71/01, OSNC 2002, nr 7-8, poz. 98). Tym bardziej nie budziła wątpliwości w orzecznictwie dotyczącym praw socjalnych (por. uchwała całej Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2000 r., III ZP 29/00, OSNAPUS 2001, nr 12, poz. 418). Dla rozpatrywanego zagadnienia istotne jest stwierdzenie zawarte w uzasadnieniu tej uchwały, że skutkiem utraty ekspektatyw i braku możliwości ich realizacji uprawnieni ponieśli realną szkodę i dlatego powinni otrzymać rekompensaty. W uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 r., III ZP 20/00 (OSNAPUS 2001, nr 16, poz. 504) wyrażono pogląd, że uzasadnione prawnie nadzieje na nabycie określonego prawa majątkowego wchodzą w skład spadku. Uprawnienie przyznane byłym właścicielom wywłaszczonych nieruchomości wykazuje cechy wierzytelności w rozumieniu art. 353 1 k.c. Powszechnie przyjmuje się, że źródłem takich wierzytelności są przepisy ustawy, a nie tylko charakterystyczne dla prawa prywatnego czynności i zdarzenia prawne. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 kwietnia 1996 r., III CZP 29/96 (OSNC 1996, nr 7-8, poz. 102) wskazał, że uprawniony do żądania zwrotu występuje nie tylko w charakterze osoby, którą można traktować jako wierzyciela, lecz również jako dłużnik Skarbu Państwa zobowiązany do rozliczenia się z pobranego odszkodowania, w tym także do rozliczenia się z otrzymanej nieruchomości zamiennej jeżeli nadanie takiej nieruchomości miało miejsce. Właśnie te różnice nie dopuszczają cesji tego uprawnienia. Nie sprzeciwiają się jednak przypisaniu uprawnieniu żądania zwrotu majątkowego charakteru oraz oznaczonej wartości. Oceniane w tym aspekcie uprawnienie wynikające z art. 69 ust. 1 ustawy ma cechy ukształtowanej ekspektatywy. Istnienie i jej treść nie jest uzależniona od wyniku rozliczeń, ponieważ to zagadnienie może mieć wpływ na zgłoszenie lub zaniechanie żądania zwrotu. Zgodzić się należy zatem z poglądem, za którym opowiedział się Sąd Apelacyjny, że utrata możliwości uzyskania zwrotu wywłaszczonego prawa może stanowić szkodę. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy źródła szkody nie można dopatrzyć się w innym zdarzeniu niż potwierdzenie decyzją wojewody nabycia użytkowania

wieczystego przez przedsiębiorstwo oraz zbycia tego prawa spółce akcyjnej. Wydanie decyzji na podstawie art. 2 ust. 3 z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. Nr 79, poz. 464) stanowiło pierwsze ogniwo zdarzeń, które włączało osobę trzecią w krąg uprawnionych do nieruchomości, co ostatecznie doprowadziło do umorzenia postępowania administracyjnego. W ramach rozpoznawanego zagadnienia prawnego Sąd Najwyższy zmuszony jest pominąć kontrowersyjne zagadnienie (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2000 r., II ZP 14/99, OSNAPUS 2000, nr 8, poz. 294), czy w sytuacji faktycznej przedstawionej przez Sąd meriti, tj. przy istnieniu uprawnienia osoby trzeciej i zgłoszonym jej żądaniu, użytkowanie wieczyste mogło powstać, skoro przyjęto jako założenie przedstawionego zagadnienia, że nastąpiło ostateczne zakończenie w trybie administracyjnym postępowania o zwrot nieruchomości. Również poza kontrolą sądu powszechnego pozostaje decyzja Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i rozwoju Miast orzekająca, że decyzja wojewody z 5 sierpnia 1993 r. została wydana z naruszeniem prawa. W tym stanie należy rozważyć, czy szkoda ma charakter określony w art. 160 1 k.p.a. (...) Ukształtowanie odpowiedzialności państwa na podstawie art. 160 1 k.p.a. do szkody rzeczywistej, ze względu na odesłanie do przepisów ogólnych o zobowiązaniach w kodeksie cywilnym, jest powszechnie tłumaczone jako ograniczenie do straty, którą poniósł poszkodowany (art. 361 1 k.c.). Wyżej wyjaśniono, że były właściciel w razie spełnienia się przesłanki "zbędności wywłaszczonej nieruchomości" ma w pełni ukształtowaną ekspektatywę prawa, którą mu odjęto w wyniku wywłaszczenia. Uniemożliwienie jej realizacji stanowi uszczerbek w interesach ekonomicznych uprawnionego. Nie można natomiast zgodzić się z zapatrywaniem, jakoby niezrealizowanie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości uzasadniało rozpatrywanie szkody w granicach nieosiągniętych korzyści. Przepis art. 361 2 k.c. przyjmuje z nieznacznymi zmianami unormowanie zawarte w art. 157 1 k.z. i w odniesieniu do postaci szkody określanej mianem lucrum cessans obejmuje korzyść, której poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Nie zwrócił na to uwagi Sąd pierwszej instancji, gdy dostrzegając, że powód nie był właścicielem nieruchomości w chwili wydawania decyzji przez Wojewodę, uznał, że

szkoda mogłaby obejmować wyłącznie utratę przyszłej korzyści. Tymczasem z art. 361 2 k.c. wynika, że obie postacie szkody pozostają we właściwym porządku. Na pierwszym miejscu wymienia się stratę (damnum emergens) a na drugim korzyści, które zostałyby osiągnięte, gdyby szkoda nie nastąpiła. Uwzględniając okoliczności sprawy trzeba uznać, że pozbawienie ekspektatywy, której odpowiadał obowiązek Skarbu Państwa zwrotu nieruchomości jest szkodą w postaci straty, natomiast utraconą korzyścią jest to wszystko co powód mógłby osiągnąć, gdyby własność nieruchomości została mu zwrócona. Powód nie dochodzi jednak odszkodowania za korzyści, które mógłby czerpać ze zwróconej nieruchomości, wobec czego ograniczenie zawarte w art. 160 1 k.p.a. nie może mieć wpływu na wynik sprawy. (...) Powyższe rozważania uzasadniają na podstawie art. 390 1 i 2 k.p.c. podjęcie przytoczonej uchwały.