ELEKTRONICZNY OBRÓT GOSPODARCZY I JEGO BEZPIECZEŃSTWO 2015/2016 I SNE II stopnia
V. Elektroniczne postępowanie upominawcze 2
Postępowanie upominawcze ogólne informacje Postępowanie upominawcze stanowi jedno z uregulowanych w Kodeksie postępowania cywilnego postępowań odrębnych (cechujących się odrębnościami proceduralnymi w stosunku do zwykłego postępowania procesowego, ze względu na charakter rozpoznawanych w nich spraw). W postępowaniu upominawczym wierzyciel występujący z roszczeniem przeciwko dłużnikowi może uzyskać tytuł egzekucyjny (nakaz zapłaty) w celu zaspokojenia na tej podstawie dochodzonego roszczenia. 3
Postępowanie upominawcze ogólne informacje cd. Art. 497 1 i nast. k.p.c. Postępowanie upominawcze należy do właściwości sądów rejonowych i okręgowych. Sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym. Nakaz zapłaty wydaje się, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego, a w innych sprawach, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. W razie braku podstaw do wydania nakazu zapłaty przewodniczący wyznacza rozprawę, chyba że sprawa może być rozpoznana na posiedzeniu niejawnym. 4
Postępowanie upominawcze ogólne informacje cd. Zgodnie z art. 353 2 1 k.p.c. w postępowaniu upominawczym oraz w elektronicznym postępowaniu upominawczym nakaz zapłaty może wydać także referendarz sądowy. Nakaz zapłaty nie może być wydany, jeżeli według treści pozwu: 1) roszczenie jest oczywiście bezzasadne; 2) przytoczone okoliczności budzą wątpliwość; 3) zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego; 4) miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo gdyby doręczenie mu nakazu nie mogło nastąpić w kraju. 5
Postępowanie upominawcze ogólne informacje cd. Treść i doręczenie nakazu zapłaty W nakazie zapłaty nakazuje się pozwanemu, żeby w ciągu dwóch tygodni od doręczenia tego nakazu zaspokoił roszczenie w całości wraz z kosztami albo w tym terminie wniósł sprzeciw do sądu. Pozwanemu doręcza się nakaz zapłaty wraz z pozwem i pouczeniem o sposobie wniesienia sprzeciwu, o treści art. 503 1 zdanie trzecie oraz o skutkach niezaskarżenia nakazu. 6
Postępowanie upominawcze ogólne informacje cd. Sprzeciw od nakazu zapłaty jako forma obrony przed skutkami prawnymi nakazu zapłaty W piśmie zawierającym sprzeciw pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości, czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, oraz okoliczności faktyczne i dowody. W razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty traci moc, a przewodniczący wyznacza rozprawę i zarządza doręczenie powodowi sprzeciwu razem z wezwaniem na rozprawę. 7
Charakterystyka elektronicznego postępowania upominawczego Elektroniczne postępowanie upominawcze (EPU) stanowi podtyp postępowania upominawczego. Zgodnie z art. 505 28 k.p.c. w EPU stosuje się przepisy o postępowaniu upominawczym z odrębnościami wynikającymi z przepisów dotyczących EPU. EPU zostało wprowadzone jako odrębne postępowanie, mające charakter wezwania do zapłaty w sprawach, w których stan faktyczny nie jest skomplikowany i nie wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego. 8
Charakterystyka elektronicznego postępowania upominawczego cd. EPU umożliwia dochodzenie roszczeń pieniężnych z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej. Nakaz zapłaty wydany w EPU ma postać wyłącznie elektroniczną. E-sąd Do rozpoznawania spraw w EPU został wyznaczony jeden sąd na cały kraj: XVI Wydział Cywilny Sądu Rejonowego w Lublinie. www.e-sad.gov.pl 9
Charakterystyka elektronicznego postępowania upominawczego cd. Główne cele wprowadzenia EPU odciążenie sędziów rozpoznających liczne sprawy sądowe o drobne roszczenia pieniężne obniżenie kosztów doręczeń pism sądowych uproszczenie i przyspieszenie procesu 10
Charakterystyka elektronicznego postępowania upominawczego cd. Podstawa prawna: art. 505 28 i nast. k.p.c. Przepisy dotyczące EPU zostały wprowadzone do k.p.c. na mocy ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 26, poz. 156). Nowelizacja k.p.c. weszła w życie 1 stycznia 2010 r. 11
Charakterystyka elektronicznego postępowania upominawczego cd. Podstawa prawna cd.: akty wykonawcze rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 listopada 2012 r. w sprawie przekazania rozpoznawania spraw w elektronicznym postępowaniu upominawczym (Dz. U. poz. 1348) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 grudnia 2009 r. w sprawie sposobów wnoszenia pism procesowych drogą elektroniczną w elektronicznym postępowaniu upominawczym Dz. U. Nr 226, poz. 1832) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 grudnia 2009 r. w sprawie trybu zakładania konta oraz sposobu posługiwania się podpisem elektronicznym w elektronicznym postępowaniu upominawczym (Dz. U. Nr 226, poz. 1830) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 grudnia 2009 r. w sprawie trybu doręczeń elektronicznych w elektronicznym postępowaniu upominawczym (Dz. U. Nr 226, poz. 1831) 12
Charakterystyka elektronicznego postępowania upominawczego cd. W EPU mogą być dochodzone roszczenia, które stały się wymagalne w okresie trzech lat przed dniem wniesienia pozwu. Czynności w EPU może wykonywać referendarz sądowy. Czynności sądu, referendarza i przewodniczącego utrwalane są wyłącznie w systemie teleinformatycznym, a wytworzone w ich wyniku dane w postaci elektronicznej opatrywane są bezpiecznym podpisem elektronicznym. 13
Komunikacja z e-sądem w EPU Art. 505 31 k.p.c. 1. Pisma procesowe powoda niewniesione drogą elektroniczną nie wywołują skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma do sądu. 2. Pisma procesowe pozwanego mogą być wnoszone także drogą elektroniczną. 3. Przepis 1 ma zastosowanie do pozwanego od momentu wniesienia przez niego pisma drogą elektroniczną. 4. O skutkach wniesienia pisma drogą elektroniczną sąd powinien pouczyć pozwanego przy pierwszym doręczeniu. 5. Datą wniesienia pisma procesowego drogą elektroniczną jest data wprowadzenia pisma do systemu teleinformatycznego. 14
Komunikacja z e-sądem w EPU cd. W formie tradycyjnej (papierowej) z e-sądem może prawnie skutecznie komunikować się tylko pozwany, który nie wniósł pierwszego pisma procesowego (np. sprzeciwu, wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu) drogą elektroniczną. Nawet jeśli powód wniesie pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym, pozwany ma prawo wybrać sposób komunikowania się z sądem może zgodzić się na kontakt elektroniczny albo pozostać przy kontakcie tradycyjnym. E-sąd zawsze wysyła pozwanemu nakaz zapłaty wraz z odpisem pozwu za pomocą tradycyjnej poczty, także wtedy, gdy pozwany założył konto na portalu e-sądu. 15
E-pisma procesowe, podpis elektroniczny Art. 126 5 k.p.c. Pismo procesowe wniesione drogą elektroniczną powinno być opatrzone podpisem elektronicznym w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. z 2013 r. poz. 262). Mowa tu o zwykłym podpisie elektronicznym. W EPU taki podpis uzyskuje się ze strony EPU, bez opłat, po uprzednim założeniu konta. Po aktywacji konta należy złożyć wniosek o wydanie certyfikatu przez Centrum Certyfikacji EPU, a następnie należy pobrać certyfikat. Okres ważności certyfikatu wynosi 1 rok. Użytkownicy mogą także korzystać z bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu, uzyskanego wcześniej u jednej z firm certyfikacyjnych. 16
Komunikacja z e-sądem cd. Pozew w EPU Pozew składa się za pomocą elektronicznego formularza znajdującego się na stronie internetowej e-sądu. Pozew powinien spełniać wymogi formalne przewidziane dla pism procesowych (art. 126 k.p.c.), wymogi formalne przewidziane dla pozwu (art. 187 k.p.c.) oraz wymogi szczególe przewidziane dla pozwu w EPU. W pozwie powód powinien wskazać dowody na poparcie swoich twierdzeń. Dowodów nie dołącza się do pozwu. 17
Pozew w EPU cd. Pozew powinien zawierać również: 1) numer PESEL lub NIP pozwanego będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku lub 2) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP pozwanego niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania, 3) datę wymagalności roszczenia. Podanie tych identyfikatorów umożliwia uzyskanie loginu i hasła do konta w systemie teleinformatycznym. 18
Opłata sądowa od pozwu w EPU Art. 130 6 k.p.c. W elektronicznym postępowaniu upominawczym pozew wnosi się wraz z opłatą sądową. Wniesienie pozwu bez opłaty nie wywołuje skutków jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma procesowego do sądu. Przepisów zdania pierwszego i drugiego nie stosuje się, jeżeli powód jest zwolniony od kosztów sądowych z mocy prawa. 19
Brak podstaw do wydania nakazu zapłaty, sprzeciw od nakazu zapłaty w EPU W przypadku braku podstaw do wydania nakazu zapłaty sąd przekazuje sprawę do sądu według właściwości ogólnej. Postanowienie o przekazaniu sprawy doręcza się tylko powodowi. Sprzeciw od nakazu zapłaty nie wymaga uzasadnienia i przedstawienia dowodów, jednak w sprzeciwie pozwany powinien przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. W razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty traci moc w całości, a sąd przekazuje sprawę do sądu według właściwości ogólnej. 20
Elektroniczne akta sądowe w EPU Podstawa prawna: 245 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 czerwca 2015 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. poz. 925) 1. W elektronicznym postępowaniu upominawczym akta sprawy są prowadzone w systemie teleinformatycznym. 2. Pisma w postaci papierowej są przekształcane na formę elektroniczną, a następnie są włączane do akt, o których mowa w ust. 1. 3. Po przekształceniu pisma w postaci papierowej przechowuje się w pomocniczym zbiorze dokumentów. Pomocniczy zbiór dokumentów jest udostępniany na zasadach analogicznych do zasad udostępniania akt sądowych. 21
Klauzula wykonalności nadawana nakazowi zapłaty w EPU Art. 782 k.p.c. 2. Nakazowi zapłaty wydanemu w elektronicznym postępowaniu upominawczym nadaje się klauzulę wykonalności z urzędu niezwłocznie po jego uprawomocnieniu się. Art. 783 k.p.c. 4. Jeżeli tytułem egzekucyjnym jest orzeczenie wydane w elektronicznym postępowaniu upominawczym, postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności jest wydawane bez spisywania odrębnej sentencji, przez umieszczenie klauzuli wykonalności w systemie teleinformatycznym i opatrzenie jej podpisem elektronicznym sędziego albo referendarza sądowego, który wydaje postanowienie. 22
Nakaz zapłaty w EPU jako tytuł wykonawczy Art. 797 2-5 k.p.c. Wniosek o wszczęcie egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego, o którym mowa w art. 783 4 [nakaz zapłaty w EPU], może być złożony do komornika także za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego elektroniczne postępowanie upominawcze. Jeżeli podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy, o którym mowa w art. 783 4 [nakaz zapłaty w EPU], do wniosku lub żądania przeprowadzenia egzekucji z urzędu należy dołączyć dokument uzyskany z systemu teleinformatycznego umożliwiający organowi egzekucyjnemu weryfikację istnienia i treści tego tytułu, a w przypadku wszczęcia postępowania egzekucyjnego drogą elektroniczną wskazuje się tytuł wykonawczy. 23
Specyfika EPU jako postępowania elektronicznego podsumowanie Wprowadzenie elektronicznego postępowania upominawczego, które jest pierwszym w pełni elektronicznym postępowaniem sądowym, stanowiło podstawę dalszej informatyzacji sądownictwa. W EPU nowoczesne technologie pełnią funkcję służebną, ale nie zastępują pracy człowieka. Informatyzacja postępowań sądowych nie wyklucza udziału czynnika ludzkiego w podejmowaniu decyzji procesowych. Efektywna konstrukcja EPU, będąca wynikiem powiązania zwykłego postępowania upominawczego z osiągnięciami i możliwościami informatyzacji sądownictwa, pozwala na zredukowanie czasu i kosztów postępowania, zarówno dla stron, jak i dla sądu. 24