Tematy na ustny egzamin maturalny z języka polskiego w roku szkolnym 2012/2013 I. Literatura: 1. Obraz dziecka w literaturze wybranych epok. Porównaj sposób kreowania postaci na podstawie wybranych epok. 2. Więźniowie lagrów i łagrów jako bohaterowie literaccy. Omów i porównaj sposób kreowania postaci w wybranych dziełach literatury polskiej/ lub obcej. 3. Porównaj obrazy Warszawy w literaturze XIX i XX wieku, wykorzystaj właściwe przykłady literackie. 4. Rola pracy w życiu postaci literackich. Omów zagadnienie na wybranych 5. Dialog twórców literatury z filozofami. Przedstaw problem na wybranych przykładach dzieł literatury dawnej / lub współczesnej. 6. Polacy jako zbiorowość w satyrze i grotesce. Dokonaj analizy zagadnienia, odwołując się do wybranych utworów. 7. Rola lektur w kształtowaniu charakteru postaci literackich. Przedstaw na wybranych 8. Rozważ problem powinności rządzących wobec narodu. Dokonaj analizy zagadnienia na podstawie tekstów wybranych utworów. 9. Motyw metamorfozy i jego funkcja w kreacji wybranych bohaterów literackich. Rozważ problem odwołując się do tekstów literatury polskiej i/lub obcej. 10. Obraz Sarmaty w literaturze epok późniejszych. Omów na wybranych 11.Motyw snu i jego funkcje w literaturze różnych epok. Omów na wybranych
12.Przedstaw różne ujęcia problematyki Holocaustu w literaturze polskiej. Odwołaj się do wybranych utworów. 13.Na wybranych przykładach literatury XX wieku rozważ, w jaki sposób młodość determinuje życie bohatera. 14. Przedstaw funkcje motywu rozstania w wybranych utworach literackich. 15.Udowodnij, że przestrzeń determinuje losy bohatera. Odwołaj się do wybranych utworów polskich i/lub obcych. 16. Różnorodne ujęcie motywu pożegnania w literaturze/ i sztuce. Przedstaw na wybranych 17.Różne sposoby funkcjonowania tradycji homeryckiej w literaturze polskiej. Omów na wybranych 18.Porównaj różne wcielenia diabła w literaturze i omów ich funkcje, odwołując się do wybranych tekstów literackich. 19.Sposoby kreowania Arkadii w literaturze. Omów na wybranych 20.Topos dumy i sławy poetyckiej - exegi monumentum. Porównaj, jak został on zrealizowany w wybranych utworach literackich. 21. Rola wybranych utworów literackich w edukacji obywatelskiej Polaka. Omów zagadnienie odwołując się do wybranych tekstów literackich. 22. Omów funkcję motywu wędrówki w wybranych przykładach z literatury. 23.Omów sposoby kreacji rzeczywistości (kreowania świata przedstawionego)w wybranych utworach literackich. Zanalizuj problem odwołując się do wybranych tekstów. 24.Omów problem dojrzewania bohaterów przedstawionych w literaturze polskiej. Rozważ temat, odwołując się do wybranych przykładów. 25.Bunt i pokora jako dwie postawy bohaterów literackich. Przedstaw różne sposoby ujęcia tematu. 26.Konflikt starzy i młodzi w utworach literackich. Zanalizuj problem odwołując się do wybranych utworów. 27.Zbadaj funkcję tytułu, motta i ostatniej sceny w utworach literackich wybranych epok. 28. Herosi różnych epok. Porównaj wybrane kreacje bohaterów literackich, zwracając uwagę na podobieństwa i różnice. 2
29.Udowodnij, że wybrani bohaterowie literaccy realizują ideały swojej epoki. 30.Obrazy literackich samotników. Dokonaj analizy porównawczej wybranych kreacji bohaterów. 31. Bohaterowie literaccy różnych epok w poszukiwaniu szczęścia. Rozważ na wybranych 32.Idealiści i marzyciele w zderzeniu z rzeczywistością - omów problem na wybranych przykładach bohaterów literackich. 33.Biografia pokoleniowa jako tworzywo literackie - omów problem, odwołując się do utworów wybranej epoki literackiej. 34. Przedstaw dylematy bohaterów literackich. Omów problem w oparciu o wybrane teksty. 35.Różne kreacje Boga w literaturze wybranych epok - przedstaw i omów zagadnienie w oparciu o teksty literackie. 36. Kreacje władców w literaturze - przedstaw na wybranych 37.Kreacja światów autonomicznych w powieści fantastycznej - problem przedstaw na przykładzie utworów A. Sapkowskiego i/ lub J.R.Tolkiena. 38.Literatura XX wieku w poszukiwaniu dekalogu. Omów na wybranych 39.Wskaż, że literatura może być źródłem wartości dla współczesnego człowieka - omów problem na przykładzie wybranych utworów. 40. Przedstaw różne ujęcia motywu śmierci w literaturze wybranych epok. 41.Zanalizuj problem winy i kary, opierając się na wybranych przykładach z literatury polskiej i obcej. 42.Przedstaw i porównaj różne modele patriotyzmu. Omów na wybranych 43.Przedstaw na wybranych przykładach funkcjonowanie tradycji antycznej w literaturze późniejszych epok. 44.Przedstaw i porównaj funkcjonowanie wybranego motywu antycznego w literaturze / w kulturze. 45.Wskaż i zanalizuj motywy buntu przeciw Bogu w wybranych utworach literackich. 46.Kreacja Żydów w literaturze polskiej. Przedstaw i omów zagadnienie na przykładach wybranych z różnych epok. 3
47.Obłąkani i szaleni w dramatach Szekspira i w utworach romantycznych. Przedstaw różne kreacje bohaterów. 48.Dokonaj analizy portretów psychologicznych kobiet w literaturze polskiej i obcej. 49.Od plebana do św. Maksymiliana Kolbe, czyli o bohaterach w sutannie i habicie. Przedstaw różne kreacje bohaterów. 50.Omów relację: człowiek wobec Boga, na podstawie wybranych dzieł literackich. 51.Przedstaw bohatera romantycznego i jego wcielenia w wybranych utworach różnych epok. 52. Omów wzorce rodziny, odwołując się do wybranych tekstów literackich. 53.Człowiek jako aktor, świat jako teatr przedstaw i omów koncepcję theatrum mundi w literaturze i w wybranych utworach innych epok. 54.Motywy ludowe w literaturze polskiej. Omów zjawisko analizując wybrane przykłady literackie. 55. Przedstaw i zanalizuj różne kreacje bohatera tragicznego w literaturze. 56.Różne oblicza samotności. Omów zagadnienie na wybranych przykładach z literatury polskiej i obcej. 57.Topos matki w poezji średniowiecznej, romantycznej, współczesnej. Porównaj, jak został on zrealizowany w wybranych utworach literackich. 58.Odwołując się do dwóch wybranych utworów uzasadnij, że są one zwierciadłem czasu, w którym powstały. 59.Scharakteryzuj i porównaj obrazy codzienności na podstawie wybranych przez Ciebie utworów literackich różnych epok. 60.Scharakteryzuj i porównaj różne rozumienie pojęcia godności na podstawie wybranych przez Ciebie utworów literackich różnych epok. 61.Wizerunek lekarza w literaturze. Omów zagadnienie na wybranych przykładach literackich. 62.Portret ojca. Omów zagadnienie odwołując się do wybranych utworów literackich/i dzieł sztuki. 63.Stół i biesiada jako motyw literacki. Omów na wybranych przykładach literackich. 64.Portret żony w różnych tekstach kultury. Omów na wybranych 4
65.Motyw wiernego sługi w literaturze. Przedstaw temat odwołując się do wybranych utworów. 66.Żywotność wybranych postaci biblijnych w literaturze polskiej. Omów zagadnienie odwołując się do wybranych utworów. 67.Przedstaw funkcjonowanie motywu domu w poezji i prozie różnych epok. Omów analizując wybrane przykłady literackie. 68.Etykieta w kulturze różnych epok. Ukaż rolę obyczajów, tradycji, odwołując się do wybranych utworów literackich. 69.Oceń drogi życiowe Wokulskiego, Judyma, Ziembiewicza oraz omów przyczyny klęski każdego z nich. 70. Omów sposób kreowania bohaterów w literaturze fantastycznej. Odwołaj się do wybranego utworu/wybranych utworów. 71.Przedstaw różne ujęcia motywu tańca w literaturze i/lub sztuce. Odwołaj się do wybranych przykładów. 72.Funkcjonowanie motywu vanitas w literaturze i/lub malarstwie. Omów na wybranych 73.Młodzież, jej świat dawniej i dziś. Omów na wybranych przykładach literackich. 74.Kostium, maska. przebranie. Zaprezentuj bohaterów literackich ukrywających swoją tożsamość i motywy ich postępowania. 75. Ballada jako gatunek literacki. Przedstaw jej cechy i ewolucje, analizując wybrane utwory polskich pisarzy różnych epok. 76.Dramat pokolenia Kolumbów wyrażony w literaturze. Określ jego istotę i wymiar analizując wybrane utwory. II. Związki literatury z innymi dziedzinami sztuki (korespondencja sztuk) 1. Inspiracje mitologiczne w kulturze. Omów na wybranych 5
2. Zaprezentuj mężczyznę typ bohatera literackiego i filmowego od średniowiecznego rycerza do współczesnego macho na podstawie wybranych przykładów literackich i filmowych. 3. Obraz getta warszawskiego w polskiej literaturze/filmie. Odwołując się do wybranych przykładów porównaj sposoby ukazania zagłady oraz moralną i poznawczą wartość dzieł. 4. Zalety i wady filmowych adaptacji dzieł literackich. Rozważ problem na wybranych 5. Na wybranych przykładach przedstaw i porównaj sposoby i funkcje kreowania postaci rycerza w literaturze i innych dziedzinach sztuki. 6. Przedstaw i porównaj impresjonistyczne pejzaże ukazane w liryce i malarstwie Młodej Polski. 7. Obraz powstania styczniowego w literaturze i malarstwie polskim porównaj sposób kreowania obrazu w wybranym dziele literackim z wybraną wizją malarską. 8. Symbole w dramacie S. Wyspiańskiego i malarstwie Młodej Polski zanalizuj symbole i wskaż funkcje, jakie pełnią w wybranych 9. Przedstaw i porównaj różne ujęcia Matki Bożej w literaturze i sztuce wybranych epok. 10.Przedstaw i porównaj różne ujęcia postaci św. Franciszka w poezji i sztuce wybranych epok. Odwołaj się do jego poglądów. 11. Topos genezyjski w literaturze i malarstwie. Scharakteryzuj i porównaj wybrane przykłady, zwracając uwagę na sposób kreowania toposu. 12.Przedstaw i porównaj różne ujęcia tańca śmierci w literaturze i malarstwie wybranych epok. 13. Inspiracje antyczne w kulturze scharakteryzuj je, analizując wybrane dzieła literackie i inne (np. malarstwie, rzeźbiarstwie, architektoniczne). 14. Inspiracje biblijne w kulturze scharakteryzuj je, analizując wybrane dzieła literackie i inne (np. malarstwie, rzeźbiarstwie, architektoniczne). 15. Obrazy miasta jako przestrzeni życiowej zanalizuj i porównaj wybrane dzieła literackie i inne (np. malarskie, filmowe) 16.Przedstaw i porównaj różne realizacje motywu Sądu Ostatecznego w literaturze i sztuce wybranych epok. 6
17.Portret Sarmaty w literaturze i sztuce porównaj kreację bohatera literackiego ze sposobem przedstawienia Sarmaty na wybranym obrazie. 18.Scharakteryzuj i porównaj literackie i malarskie ujęcia śmierci w wybranych dziełach różnych epok. 19.Scharakteryzuj i porównaj literackie i malarskie obrazy przyrody w wybranych dziełach różnych epok. 20.Przedstaw i porównaj ikoniczne i literackie wizerunki Boga w wybranych dziełach różnych epok. 21.Bohater literacki i filmowy naprawiający świat. Omów i porównaj kreacje bohaterów w wybranych dziełach rożnych epok. 22. Porównaj literacką i filmową kreacje bohaterów dwóch wybranych powieści (literatura polska i/ lub obca). 23. Porównaj literacką i filmową kreacje dzieci w wybranych dziełach. 24.Przedstaw i porównaj przykłady artystycznych inspiracji historią w literaturze i malarstwie. 25.Przedstaw i porównaj różne ujęcia motywu pożegnania w literaturze i sztuce. 26.Porównaj różne wizerunki matki w literaturze i sztukach plastycznych. Przedstaw na wybranych 27.Porównaj literackie i malarskie sposoby tworzenia wizji apokaliptycznych. Odwołaj się do wybranych tekstów kultury. 28.Dzieło literackie a adaptacja filmowa wybranych dramatów Szekspira. Omów podobieństwa i różnice. 29.Literacka i filmowa wizja PRL-u. Omów i porównaj na wybranych 30.Artystyczne inspiracje historią w dziele literackim i filmowym. Dokonaj analizy porównawczej. 31. Obraz ogrodu w literaturze i sztuce. Omów sposób kreowania i funkcjonowania motywu. 32.Przedstaw i porównaj najciekawsze realizacje motywu pojedynku w literaturze i sztuce. 33.Motyw dworu szlacheckiego w literaturze i sztuce polskiej jako znak życia polskiego udowodnij tezę, odwołując się do wybranych dzieł. 7
34.Przedstaw i porównaj różne rozumienie piękna i brzydoty ciała ludzkiego w wybranych dziełach literackich i malarskich różnych epok. 35.Powstaniec w literaturze pięknej i sztukach plastycznych. Omów sposoby kreacji tej postaci w wybranych dziełach. 36.Różne ujęcie motywu powrotu w literaturze / i filmie. Omów na wybranych 37.Na wybranych przykładach przedstaw sposoby i funkcje kreowania postaci rycerza w literaturze/ i innych dziełach sztuki. 38.Porównaj wybraną adaptację filmową z jej literackim pierwowzorem 39.Rola kochanków w literaturze i filmie. Omów na wybranych 40.Rozważ problem obecności archetypów i toposów w komiksie i funkcje, jakie w tym komiksie pełnią wspomniane elementy. Odwołaj się do odpowiednich przykładów. 41. Kobiece piękno uchwycone w poezji i malarstwie. Przedstaw zagadnienie w odniesieniu do wybranych dzieł. 42. Hagiografia piórem i pędzlem malowana. Zanalizuj zjawisko, odwołując się do wybranych przykładów. 43. Miłość w cieniu grobów. Zaprezentuj zagadnienia odwołując się do wybranych tekstów kultury. 44. Motyw ogrodu w literaturze, malarstwie i filmie. Porównaj sposoby kreowania i omów funkcje tego motywu. 45. Język filmu i język literatury. Dokonaj analizy porównawczej dzieła literackiego i jego filmowej adaptacji. III. Język 1. Perswazyjna funkcja reklamy. Omów na wybranych przykładach reklamy telewizyjnej, radiowej i prasowej. 2. Omów perswazyjną funkcję języka, odwołując się do wybranych przykładów tekstów propagandowych. 8
3. Tak mówią bohaterowie literaccy. Omów język wybranych postaci ze szczególnym uwzględnieniem cech ujawniających ich przynależność środowiskową i charakter. 4. Zapożyczenia językowe. Omów problem i oceń zasadność najnowszych zapożyczeń w języku polskim. 5. Dlaczego niektóre wyrazy stają się modne. Zanalizuj przykłady ze współczesnej polszczyzny. 6. Analiza językowa i kulturowa przysłów polskich. Omów zagadnienie na przykładzie przysłów o określonej tematyce. 7. Język mówiony jako tworzywo literatury, np. w twórczości B. Prusa, J. Tuwima, M. Białoszewskiego, S. Barańczaka. Zanalizuj celowo wybrane utwory. 8. Język w służbie satyry dawnej i dziś. Omów zagadnienie na wybranych 9. Dialekty terytorialne języka polskiego jako tworzywo literackie. Omów na przykładach wybranych utworów. 10.Ekspresja i impresja analizując celowo zgromadzony materiał językowy, określ właściwości wypowiedzi świadczące o nadawcy i odbiorcy. 11.Oceń poprawność językową wybranych tekstów prasowych. Scharakteryzuj kryteria, którymi się posłużyłeś. 12.Etymologia nazw sklepów w twojej okolicy. Omów na wybranych 13.Żywotność frazeologizmów o rodowodzie biblijnym / antycznym we współczesnej polszczyźnie. Omów na wybranych 14.Różne typy stylizacji językowej w utworze i ich funkcje. Omów na wybranych 15.Wypowiedzi o funkcji impresywnej i publicystyce. Omów na wybranych 16.Rola interpunkcji w procesie komunikacji językowej. Omów zagadnienie na wybranych 17. Na wybranych przykładach przedstaw charakterystyczne cechy stylu dowolnego twórcy literatury. 18.Zjawisko komizmu językowego w literaturze wybranych epok. Omów na wybranych 9
19.Słowotwórcze środki stylistyczne i ich funkcja w utworze literackim. Omów na wybranych 20.Zapożyczenia z języków obcych jako sposób bogacenia słownictwa. Omów na wybranych 21.Analiza językowa wybranych reklam z prasy, radia i telewizji. Omów na wybranych 22.Atrakcyjność i poprawność językowa ogłoszeń prasowych. Omów na wybranych 23.Język wyznań miłosnych w utworach wybranych epok. Omów na wybranych 24.Stylizacja biblijna i jej funkcje w utworze literackim. Omów na wybranych 25.Sztuka przemawiania w wybranych utworach staropolskich omów zagadnienie zwracając uwagę na zabiegi perswazyjne nadawcy. 26.Żargon uczniowski w twórczości Żeromskiego i Gombrowicza a dzisiejszy. Dokonaj analizy porównawczej. 27.Gwary środowiskowe, ich rola i znaczenie.. Omów na wybranych 28.Omów pochodzenie i formę słowotwórczą nazw sklepów, kawiarni, obiektów sakralnych oraz instytucji w Twoim mieście. 29.Język narzędziem walki o władzę. Omów na wybranych przykładach z kampanii wyborczych. 30.Język prasy młodzieżowej. Omów cechy języka publicystycznego pism przeznaczonych dla młodego czytelnika. 31.Czy język angielski zagraża polszczyźnie? Ustosunkuj się do problemu, analizując sposób funkcjonowania zapożyczeń we współczesnym języku polskim. 32.Język w reklamie. Omów na wybranych przez siebie przykładach (np. czasopisma, audycje radiowe, telewizyjne). 33.Scharakteryzuj język wybranych bohaterów literackich. Przywołaj różne przykłady. 10