Temat: Odpady papierowe jak zrobić papier z makulatury? Cele: Uczeń zna zalety zbierania makulatury - potrafi wykonać proste obliczenia dotyczące oszczędności związanych ze zbiórką makulatury - podaje zastosowanie papieru w Ŝyciu codziennym - zna zasady sortowania odpadów papierowych - opisuje etapy produkcji papieru - wymienia drzewa, z których wytwarza się papier Środki: Teksty, papier biurowy, gazety, wytłoczki po jajkach, papier pakowy, pudełka kartonowe (nie woskowane); miska (wystarczająco duŝa, aby swobodnie zanurzyć ramę); garnek; mikser (malakser); gąbka; sito - do drewnianej ramy (np od obrazu) przypinamy pinezkami firankę (z drobnymi oczkami); firanka musi być dobrze naciągnięta; krochmal (nie koniecznie); suszone kwiatki, liście, przyprawy; kawałki tkaniny (większe niŝ nasz format naszego papieru), trzeba pamiętać o tym, Ŝe faktura materiału odbije się na papierze; stary ręcznik i taca plastikowa. Metody, formy i techniki: Pogadanka, stoliki eksperckie, doświadczenie Tok lekcji 1.Wprowadzenie. Nauczyciel przedstawia uczniom opłacalność zbiórki makulatury Zasadą działania recyklingu jest maksymalizacja ponownego wykorzystania tych samych materiałów z uwzględnieniem minimalizacji nakładów na ich przetworzenie, przez co chronione są surowce naturalne, które słuŝą do ich wytworzenia oraz surowce słuŝące do ich późniejszego przetworzenia. Papier pochodzi z jednego z naszych najbardziej drogocennych źródeł surowców - lasu. Zawarte w drzewach włókno celulozowe jest na tyle mocne, Ŝe moŝna je do produkcji papieru wykorzystać aŝ siedmiokrotnie, zanim ostatecznie stanie się paliwem biologicznym, a w końcu popiołem, który z kolei moŝe posłuŝyć jako nawóz dla następnego pokolenia drzew. Do wyrobu papieru surowce wtórne wykorzystywano od dawna. JuŜ jego wynalazca - Chińczyk Caj Lun - swoje pierwsze arkusze w 105 r. n.e. wyprodukował m.in. ze starych sieci rybackich. W Europie jako surowiec papierniczy zastosowano włókna ze szmat lnianych i konopnych. Makulatura powaŝnie zyskała na znaczeniu dopiero w drugiej połowie XX w., wraz ze zwiększającym się zapotrzebowaniem na papier. Początkowo powstawały z niej głównie papiery do pakowania, z czasem zastosowano ją jako surowiec na papier toaletowy i tekturę falistą, a od ok. dwudziestu lat z makulatury produkuje się równieŝ papier gazetowy. Zbierając makulaturę (gazety, czasopisma, zapisane zeszyty, kartki papieru itp.) chronimy lasy. Jedna tona makulatury daje tyle papieru, co 17 drzew (: www.greenpeace.pl) 2. Aby uzmysłowić uczniom potrzebę sortowania i recyklingu papieru nauczyciel prosi uczniów analizę tabeli i rozwiązanie zadań. Elementy środowiska Produkcja 1 tony papieru Koszty środowiskowe Papier zwykły Papier makulaturowy Drewno 3.8 m³ ok. 12 drzew makulatura 3.8 m³ Woda 280 m³ 180 m³ 100 m³ Energia 4750 kwh 2750 kwh 2000 kwh Oszczędności wynikające z produkcji papieru z makulatury 1. Średnio kaŝdy mieszkaniec świata zuŝywa rocznie ok. 50 kg papieru. 2. Przeciętne gospodarstwo domowe zuŝywa miesięcznie od kilkuset do kilku tysięcy (przy ogrzewaniu prądem duŝego domu) kwh energii elektrycznej. W przeliczeniu rocznym zuŝycie prądu dla poszczególnych grup odbiorców wygląda następująco:
- gospodarstwo jednoosobowe około 1900 kwh, - gospodarstwo dwuosobowe około 3100 kwh, - gospodarstwo trzyosobowe około 3500 kwh, - gospodarstwo czteroosobowe około 4500 kwh, - gospodarstwo pięcioosobowe około 5700 kwh. (www.ciekawnik.pl/content/view) 1. Ile drzew pozostanie przy Ŝyciu jeŝeli rodzina 5 osobowa będzie sortować makulaturę przez rok? 50kg x 5 =250 kg papieru /rok rodzina 1 000 kg papieru 12 drzew 250 kg - 3 drzewa Odp : 3 drzewa/ rok 2. Ile energii zaoszczędzi ta rodzina sortując makulaturę przez rok? 5 700 * 12 = 68400 kwh./rok 3. Ile drzew pozostanie przy Ŝyciu jeŝeli makulaturę sortować będzie przez rok 38 mln ludzi? 50 kg * 38000000 = 1900000000 kg = 1900000 t makulatury 1 tona = 12 drzew 1900000 t = x drzew = 22800000 drzew 7 296000 m³ drewna : 144 m³ = 50667 ha lasów 1 drzewo = 0. 32 m³ drewna 1 ha lasu dostarcza 144 m³ drewna 3. Nauczyciel dokonuje podziału klasy na 4 grupy, 5-6 osobowe - stoliki eksperckie kaŝda z nich dostaje do przedyskutowania część tekstu ( załącznik 1) w określonym czasie. 4. Po przeanalizowaniu tekstu następuje zmiana grup. KaŜdy z uczniów przy stoliku eksperckim ma numer kolejno 1,2,3,4, Następnie poszczególne numery siadają razem. Jedynki z jedynkami itd. Powstaje 6 grup czteroosobowych. 5. KaŜdy z ekspertów przedstawia zdobytą wiedzę pozostałym członkom grupy. 6. Podsumowanie pytania dla wszystkich uczniów na tematy podane w tekstach 1. Jaki jest kolor pojemnika na odpady papierowe 2. Jakie odpady moŝna wrzucać do pojemnika na odpady papierowe 3. Jakich odpadów nie naleŝy wrzucać do pojemnika na odpady papierowe 4. Na co naleŝy zwrócić uwagę sortując odpady papierowe 5. W jaki sposób moŝesz oszczędzać papier na co dzień 6. Ile drzew ratujemy przed wycięciem sortując makulaturę 7. Ile razy moŝna przetwarzać włókno celulozowe? 8. Wymień etapy produkcji papieru z makulatury 9. Jakie drzewa wykorzystuje się w przemyśle papierniczym 10. Ile tlenu wytwarza 1 buk
Doświadczenie produkcja papieru Najprostszy przepis na papier czerpany: Przygotuj: papier biurowy, gazety, wytłoczki po jajkach, papier pakowy, pudełka kartonowe (nie woskowane); miska (wystarczająco duŝa, aby swobodnie zanurzyć ramę); garnek; mikser (malakser); gąbka; sito - do drewnianej ramy (np od obrazu) przypinamy pinezkami firankę (z drobnymi oczkami); firanka musi być dobrze naciągnięta; krochmal (nie koniecznie); suszone kwiatki, liście, przyprawy; kawałki tkaniny (większe niŝ nasz format naszego papieru), trzeba pamiętać o tym, Ŝe faktura materiału odbije się na papierze; stary ręcznik i taca plastikowa. 1. Papier porwij na kawałki, zalej wrzątkiem i odstaw na kilka godzin. 2. Następnie zmiksuj namoczony papier i wodę (1 szklanka masy papierowej i 2 szklanki wody) 3. Do miski wlej masę papierową i tyle wody, aby moŝna było swobodnie zanurzyć sito. 4. Zanurz sito w wodzie w taki sposób, Ŝeby masa osadziła się na nim. 5. Sito z osadzoną masą potrzymaj chwilę nad miską z wodą (aby woda odciekła). Następnie je odwróć i zdecydowanym ruchem połóŝ na przygotowanym wcześniej materiale (na tacy połóŝ odpowiednio złoŝony ręcznik i pierwszy kawałek materiału). Usuń nadmiar wody gąbką i delikatnie zdejmij sito, a papier przykryj dwoma kawałkami materiału. 6. Czynności powtarzaj, dolewając od czasu do czasu zmiksowaną masę papierową. 7. Po zakończeniu mieszankę z miski przelej na sitko. Jak woda odcieknie przełóŝ do zamykanego pojemnika i włóŝ do lodówki (następnego dnia moŝesz uŝyć masy papierowej do robienia papieru czerpanego lub do PAPIER MACHE) 8. Papier czerpany przypnij klamerkami do linki (kaŝdy arkusz naszego papieru jest pomiędzy dwoma kawałkami tkaniny) i poczekaj aŝ wyschnie.
Test 1. Kolor pojemnika na odpady papierowe jest: a) niebieski b) Ŝółty c) czerwony d) zielony 2. Do pojemnika na odpady papierowe naleŝy wrzucać: a) tapety b) worki po cemencie c) papier powlekany d) foldery 3. Do pojemnika na odpady papierowe nie naleŝy wrzucać: a) torby i worki papierowe b) tektury i kartony c) artykułów higienicznych d) koperty. 4. Aby uchronić przed wycięciem 50 sosen naleŝy oddać: a) 17 ton makulatury a) 3 ton makulatury a) 10 ton makulatury a) 1 tonę makulatury 5. Włókno celulozowe moŝna przetwarzać: a) 7- krotnie b) 10- krotnie c) 15- krotnie d) 30- krotnie 6. Etapy produkcji papieru to: a) sortowanie, mielenie, odseparowywanie, odwadnianie, formowanie prasowanie, suszenie. b) sortowanie, mielenie, odseparowywanie, formowanie prasowanie i suszenie, odwadnianie c) odseparowywanie, formowanie prasowanie, sortowanie, odwadnianie, suszenie d) odseparowywanie, odwadnianie, formowanie prasowanie, suszenie, sortowanie, mielenie. 7. W ciągu jednego słonecznego dnia jeden buk wytwarza tyle tlenu ile potrzebuje na dobę: a) 20 ludzi b) 40 ludzi c) 60 ludzi d) 80 ludzi 8. W Polsce w przemyśle papierniczym nie wykorzystuje się drewna: a) sosny b) świerku c) brzozy d) lipy 9. Pierwsze arkusze papieru zostały wytworzone w Chinach ok. 100 w n.e. z: a) drzewa cedrowego b) sieci rybackich c) szmat lnianych d) liści figowca 10. Średnio kaŝdy mieszkaniec świata zuŝywa rocznie ok.: a) 50 kg papieru. b) 10 kg papieru. c) 100 kg papieru. d) 150 kg papieru.
Załącznik 1 1. grupa Jak segregować opady papierowe Gdzie powinno trafić? Kolor pojemnika na papier: niebieski. Wrzucaj: Gazety i czasopisma, ksiąŝki, zeszyty, katalogi i reklamy, prospekty, foldery, torby i worki papierowe, tektury i kartony, koperty. NIE wrzucaj: Kartonów do płynnej Ŝywności, tj. po mleku, sokach itp. (tzw. opakowań Tetra-Pak), makulatury wilgotnej, tapet, papierów wilgotnych lub mokrych, zabrudzonego, szczególnie zatłuszczonego papieru worków po cemencie, papieru powlekanego, lakierowanego, papieru faksowego, artykułów higienicznych, folii, plastikowych okładek oraz innych tworzyw sztucznych. Bardzo waŝne jest, Ŝeby makulatura nie była mokra wilgotność to istotny parametr jej jakości - oraz aby razem z papierem nie trafiły do pojemnika Ŝadne zanieczyszczenia mechaniczne (np. metale, szkło, tekstylia, piasek), chemiczne (np. kleje, farby) czy mikrobiologiczne (pleśń czy grzyby).www.greenpeace.pl www.czystaakcja.pl 2 grupa. Jak naleŝy oszczędzać papier na co dzień? Kilka porad: -pamiętaj, Ŝe kartka ma dwie strony, które moŝna zadrukować, a oprogramowanie umoŝliwia ustawianie marginesów druku; -na zapisanie numeru telefonu potrzebujesz jedynie kilku centymetrów kwadratowych, a nie formatu A4; -maili nie trzeba drukować moŝna je zarchiwizować w podręcznej pamięci albo na jakimkolwiek innym nośniku; -zamiast fabrycznych, kolorowych fiszek, uŝywaj skrawków niezapisanych albo niezadrukowanych kartek (w chwili wolnej moŝesz je powycinać w zabawne kształty - kupuj produkty papierowe powstałe z makulatury - zachowaj do powtórnego uŝycia pudła kartonowe, papier pakunkowy, www.greenpeace.pl 3. Grupa Jak wytwarza się papier z makulatury? Obrazowo wygląda to tak, Ŝe oddając do skupu tonę makulatury, ratujemy przed wycięciem około 17 porządnych sosen. Dodajmy, Ŝe zawarte w drzewach włókno celulozowe jest na tyle mocne, Ŝe moŝna je do produkcji papieru wykorzystać aŝ siedmiokrotnie. Masę papierniczą przygotowuje się, rzecz jasna, nie tylko z makulatury i wody. NajwaŜniejszą rolę pełnią tu surowce włókniste (masy celulozowe).z pojemnika koloru niebieskiego transportowane są odpady do zakładu sortowania, gdzie są oddzielane od innych surowców Najpierw następuje tak zwane rozczynienie surowców i oczyszczenie masy z elementów foliowych, sznurków, etc. Potem odbywa się mielenie i odseparowywanie wartościowego materiału od pozostałych zanieczyszczeń. Tak przygotowana masa trafia na specjalne sita, gdzie jest odwadniana, formowana w konkretny format. Następnie poddawana jest prasowaniu i suszeniu. Dodać naleŝy, Ŝe w ten oto sposób powstają towarzyszące nam, na co dzień produkty, takie jak: eleganckie papiery higieniczne (serwetki, chusteczki), papier gazetowy czy materiały termoizolacyjne stosowane w budownictwie 4. Grupa Wykorzystanie lasów do produkcji papieru? Wyprodukowanie 1 tony papieru wymaga wycięcia około 17 drzew. Wprowadzenie do obiegu stosu gazet o wysokości 125 cm oszczędza wycięcie 6 metrowej sosny. W Polsce w przemyśle papierniczym wykorzystuje się drewno sosny, świerku, brzozy, topoli i buku. W ciągu jednego słonecznego dnia jeden stary buk wytwarza tyle tlenu ile potrzebuje na dobę 40 ludzi. Kiedy ginie takie drzewo, aby wyrównać straty trzeba posadzić kilka tysięcy młodych buków. Makulatura uŝyta jako surowiec wtórny do wyrobu papieru moŝe z powodzeniem zastąpić w tej produkcji pierwotne surowce naturalne - drewno. Zmniejszenie zapotrzebowania przemysłu papierniczego na drewno, którego zuŝycie przez ten przemysł stanowi z całkowitej ilości pozyskiwanego drewna grubego, pozwala na znaczące ograniczenie wielkości wyrębu drzew i ochronę lasów przed nadmierną eksploatacją. www.puk-ostroda.com.pl
Materiały wykorzystane ze strony internetowej www.greenpeace.pl www.ciekawnik.pl/content/view www.greenpeace.pl www.czystaakcja.pl www.witrynawiejska.org.pl/ www.puk-ostroda.com.pl http://zapytaj.com.pl