MATURA 2014 sesja wiosenna TEMATY DO EGZAMINU WEWNĘTRZNEGO Z JĘZYKA POLSKIEGO W II LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCYM IM. WALEREGO WRÓBLEWSKIEGO W GLIWICACH LITERATURA 1. Analizując wybrane przykłady, omów główne tematy i poetykę reportażu literackiego. 2. Analizując wybrane teksty, przedstaw różne funkcje motywu snu w literaturze. 3. Biografia jako klucz interpretacyjny. Na podstawie wybranych przykładów omów związki między życiem artysty a jego twórczością. 4. Bohater negatywny jako temat literatury. Przedstaw wybrane realizacje i określ ich funkcje. 5. Bohaterowie literaccy wobec pytań o sens życia. Przywołując wybrane przykłady, przedstaw, jakie pytania zadają sobie i jak poszukują odpowiedzi na nie. 6. Bohaterowie literaccy w poszukiwaniu szczęścia. Omów problem, przywołując wybrane przykłady. 7. Bohaterowie literatury wobec Boga. Rozważ problem, odwołując się do wybranych tekstów. 8. Człowiek w systemie totalitarnym. Przedstaw przykłady różnych postaw bohaterów wobec ideologii. 9. Dialog z kultura antyczną w literaturze XIX i XX wieku. Przedstaw problem, analizując wybrane utwory. 10. Dramat polskiego emigranta w literaturze XIX i XX wieku. Przedstaw zagadnienie na wybranych przykładach, uwzględniając źródła i konsekwencje tego zjawiska. 11. Etos rycerski w literaturze. Porównaj sposoby funkcjonowania tego motywu w różnych utworach. 12. Filozofia jako narzędzie do analizy utworów literackich. Omów na wybranych przykładach. 13. Funkcja i sposoby ujęcia motywów fantastycznych w literaturze różnych epok. Omów temat, opierając się na wybranych przykładach. 14. Historia jako motyw literacki. Przedstaw, w jaki sposób wydarzenia historyczne są prezentowane w wybranych tekstach i określ, jaką funkcję spełniają. 15. Inspiracje filozofią J. J. Rousseau w literaturze polskiej. Scharakteryzuj i porównaj sposób wykorzystania w wybranych tekstach. 16. Jak twórcy literatury wykorzystują teorie filozofów? Odpowiedz na pytanie, odwołując się do wybranych utworów. 17. Konteksty filozoficzne w interpretacji utworów literackich. Omów ich znaczenie na wybranych przykładach. 18. Korzystając z wybranych dzieł, zaprezentuj sposoby przedstawiania środowisk młodzieżowych przez twórców literatury. 19. List jako motyw literacki przedstaw jego funkcje, analizując wybrane utwory. 20. Literacki portret lekarza. Przedstaw wybrane wizerunki, porównaj sposób realizacji tego tematu. 21. Literackie portrety kobiet w okresach wielkich przemian obyczajowych. Omów ich rolę, analizując wybrane przykłady z literatury XIX i XX wieku. 22. Marzenia ludzi jako temat literatury. Omów problem, analizując wybrane utwory. 23. Metamorfozy bohaterów literackich. Porównaj różne ujęcia tego motywu w wybranych przykładach. 1
24. Miłość jako temat literatury. Przedstaw i porównaj sposoby pokazywania tego uczucia w wybranych tekstach. 25. Mistrzowie, nauczyciele, duchowi przewodnicy bohaterów wybranych dzieł literackich. Scharakteryzuj ich, określając różne role autorytetów. 26. Motyw buntu w literaturze. Przedstaw jego różne realizacje, analizując wybrane teksty. 27. Motyw cierpienia w literaturze. Porównaj sposoby realizacji tego tematu, analizując wybrane teksty. 28. Motyw domu i rodziny w literaturze. Przedstaw jego różne realizacje, analizując wybrane przykłady. 29. Motyw śmierci w literaturze. Przedstaw wybrane realizacje i określ ich funkcje. 30. Motyw theatrum mundi w literaturze. Porównaj sposoby jego funkcjonowania w tekstach polskich i obcych. 31. Motyw wędrówki w literaturze. Porównaj jego funkcje w wybranych tekstach różnych epok. 32. Motyw zdrady w literaturze. Zaprezentuj i porównaj wybrane jego realizacje. 33. Motywy apokaliptyczne w utworach literackich różnych epok. Przedstaw, w jaki sposób są prezentowane w wybranych tekstach i określ, jaką funkcję spełniają. 34. Motywy biblijne lub mitologiczne jako inspiracja poezji współczesnej. Zaprezentuj różne sposoby ich wykorzystania w wybranych wierszach. 35. Motywy gotyckie w literaturze współczesnej. Zaprezentuj, w jaki sposób twórcy czerpią z literatury gotyckiej i określ cel tych nawiązań. 36. Motywy zwierzęce lub roślinne w literaturze. Porównaj różne sposoby ich funkcjonowania w wybranych tekstach. 37. Obraz Boga w literaturze porównaj sposób jego ujęcia w wybranych utworach. 38. Obraz kresów w literaturze polskiej. Przedstaw temat, analizując wybrane utwory XIX i XX wieku. 39. Obraz Górnego Śląska w literaturze porównaj sposoby jego ujęcia w różnych epokach. 40. Omów twórczość wybranego pisarza, wskazując, jak w niej funkcjonują motywy biblijne lub mitologiczne. 41. Parabola jako gatunek literacki. Odwołując się do utworów z różnych epok, zwróć uwagę na sposób kreowania świata i fabuły oraz ich funkcje. 42. Pisarze współcześni wobec kryzysu wartości etycznych. Rozważ problem, zwracając uwagę na źródła ich postawy. 43. Porównaj kreacje istot nadprzyrodzonych w literaturze, odwołując się do wybranych przykładów. 44. Porównując wybrane teksty, omów zjawisko kiczu literackiego. 45. Portrety artystów w literaturze. Przedstaw i zinterpretuj sposób prezentowania tych postaci. 46. Portrety czarnych charakterów w tekstach literatury popularnej. Omów sposoby kreacji postaci oraz ich funkcje w wybranych utworach. 47. Portrety kobiet w literaturze. Przedstaw wybrane postacie, wskazując podobieństwa i/lub różnice w ich kreacjach 48. Portrety Żydów w literaturze. Przedstaw i porównaj sposób ich kreowania w wybranych utworach. 49. Postać władcy w literaturze. Zaprezentuj wybrane realizacje tego motywu i określ ich funkcje. 50. Postawy bierności, odsunięcia się od życia jako temat literatury. Zaprezentuj i oceń bohaterów, którzy je przyjmowali. 51. Przedmioty zwykłe, szczególne, magiczne Przedstaw ich różne funkcje, analizując wybrane utwory literackie. 52. Przedstaw i zinterpretuj sposoby funkcjonowania motywu podróży lub wędrówki w wybranych tekstach literackich. 2
53. Przedstaw i zinterpretuj sposób funkcjonowania motywu upływu czasu i śmierci w twórczości wybranego współczesnego poety polskiego lub obcego. 54. Realizm i kreacjonizm jako dwa sposoby przekazywania prawdy o świecie i człowieku. Przedstaw analizę problemu na przykładzie wybranych utworów. 55. Relacje między ludźmi tematem literatury. Rozważ problem, analizując wybrane utwory. 56. Rola uczuć w życiu człowieka. Przedstaw problem, odwołując się do wybranych utworów literackich. 57. Rozważ, w jaki sposób literatura łagrowa ujmuje problem ocalenia człowieczeństwa. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady. 58. Rozważ, w jaki sposób literatura ujmuje problem tożsamości narodowej Ślązaków. Omów zagadnienie, analizując wybrane utwory. 59. Rozważ, w jaki sposób literatura ujmuje temat młodości człowieka. Omów zagadnienie, analizując wybrane utwory. 60. Różne sposoby i funkcje nawiązań do sarmatyzmu w literaturze. Przedstaw je, analizując wybrane utwory. 61. Różne sposoby kreowania wizerunku miasta jako przestrzeni życiowej bohatera literackiego. Omów na podstawie analizy wybranych przykładów. 62. Różne sposoby prezentacji postaci dziecięcych w literaturze. Dokonaj ich analizy i interpretacji, przywołując wybrane teksty. 63. Satyryczny obraz społeczeństwa polskiego w wybranych utworach literackich. Przedstaw i porównaj sposoby kreacji. 64. Szaleńcy jako bohaterowie literaccy. Porównaj sposoby realizacji tego tematu, dokonując analizy wybranych tekstów. 65. Sztuka felietonu. Przedstaw rozwój gatunku w XIX i XX wieku, analizując wybrane przykłady. 66. Świat na opak jako sposób przedstawiania i objaśniania rzeczywistości. Omów zagadnienie, zwracając uwagę na jego funkcje w wybranych utworach literackich. 67. Świat przedstawiony w literaturze fantastycznej. Porównaj różne sposoby jego kreowania, odwołując się do wybranych przykładów. 68. Świat widziany oczyma dziecka. Omów funkcję narratora i/lub podmiotu lirycznego w tekstach różnych epok. 69. Tragedia holocaustu jako temat literacki. Zaprezentuj i porównaj sposoby jego ujęcia w wybranych tekstach. 70. Utopie i antyutopie. Zaprezentuj sposoby kreacji światów alternatywnych w literaturze, dokonując analizy wybranych tekstów. 71. Ważne problemy społeczne jako temat literatury. Określ, w jaki sposób twórcy mówią o trudnych problemach ludzkich. Wskaż cel tego typu utworów. 72. Wątek detektywistyczny w literaturze. Omów i porównaj różne jego warianty, określ, jaką funkcję pełni w wybranych utworach. 73. Wiedza, nauka, wykształcenie przedstaw rolę tych wartości w życiu bohaterów literackich różnych epok, analizując wybrane utwory. 74. Wizje świata w literaturze XX wieku. Przedstaw i porównaj sposoby funkcjonowania tego motywu w utworach różnych twórców. 75. Zanalizuj i porównaj literackie kreacje zaświatów, odwołując się do wybranych utworów. 3
KORESPONDENCJA SZTUK 1. Adaptacje filmowe dzieł wybranego twórcy literatury. Dokonaj ich analizy, porównując z literackim pierwowzorem. 2. Anioły i demony we współczesnych utworach literackich i innych tekstach kultury. Omów wybrane wizerunki i sposób ich przedstawienia. 3. Biografia jako klucz interpretacyjny dzieł literackich i innych dziedzin sztuki. Na podstawie wybranych przykładów omów związki między życiem artysty i jego twórczością. 4. Budowanie nastroju w dziele literackim i teatralnym (lub filmowym). Porównaj sposoby jego tworzenia w różnych tekstach kultury. 5. Hinduizm jako inspiracja literatury i innych dziedzin sztuki polskiej i/lub europejskiej. Omów funkcjonowanie motywu w wybranych tekstach kultury i wskaż jego funkcje. 6. Humor jako kategoria estetyczna i światopoglądowa. Scharakteryzuj i porównaj sposób jego funkcjonowania w wybranych dziełach literatury i malarstwa. 7. Kierunki malarskie jako inspiracja literatury. Dokonaj analizy i interpretacji porównawczej rozwiązań twórczych. 8. Kino i literatura drogi. Porównaj literackie i filmowe kreacje motywu podróży. 9. Kolonializm i niewolnictwo jako temat literatury i sztuki XIX i XX wieku. Porównaj funkcjonowanie motywu i sposób ujęcia tematu. 10. Kolory, które znaczą. Omów i porównaj funkcje barw w wybranych tekstach literatury i malarstwa. 11. Kryminał literacki i filmowy. Porównaj sposoby budowania napięcia i kształtowania fabuły w wybranych utworach. 12. Literackie i filmowe (lub malarskie) portrety kobiet. Porównaj sposoby prezentowania kobiecości na wybranych przykładach. 13. Literackie i filmowe wizje Litwy. Omów temat, analizując wybrane teksty kultury. 14. Literackie i malarskie wędrówki po zaświatach. Porównaj funkcjonowanie motywu w wybranych tekstach. 15. Literatura i inne dziedziny sztuki wobec kształtowania poczucia tożsamości narodowej w czasach niewoli. Dokonaj analizy i interpretacji wybranych dzieł literackich i malarskich oraz określ, jakimi środkami autorzy próbują wpłynąć na odbiorcę. 16. Literatura jako inspiracja muzyki. Dokonaj analizy porównawczej rozwiązań twórczych. 17. Malarski i literacki obraz śmierci w sztuce. Omów i porównaj na wybranych przykładach. 18. Motyw anioła w literaturze i innych tekstach kultury. Porównaj sposoby jego realizacji, analizując wybrane przykłady. 19. Motyw ogrodu w literaturze i malarstwie. Przedstaw i porównaj różne realizacje, odwołując się do wybranych przykładów. 20. Motyw rewolucji. Scharakteryzuj i porównaj sposób jej przedstawienia w wybranych dziełach literatury i innych sztuk. 21. Motyw sportu i sportowca w literaturze i sztuce. Omów sposoby jego ukazania oraz funkcje. 22. Motyw tańca w wybranych dziełach literatury i innych tekstach kultury. Przedstaw sposoby jego realizacji i funkcje w wybranych przykładach. 23. Motyw zła w literaturze i filmie. Porównaj sposoby jego realizacji w wybranych utworach. 24. Motywy apokaliptyczne w literaturze i innych dziedzinach sztuki różnych epok. Wykorzystując wybrane dzieła, przedstaw i porównaj sposoby ich realizacji. Określ, jaką funkcję spełniają w tekstach kultury. 25. Motywy celtyckie w sztuce różnych epok. Przedstaw, w jaki sposób twórcy literatury i filmu czerpią z kultury celtyckiej i określ cel tych nawiązań. 4
26. Motywy fantastyczne w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Porównaj, jaką funkcję spełniają i jak są zaprezentowane w wybranych utworach. 27. Motywy franciszkańskie w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Porównaj różne ich ujęcia w wybranych tekstach kultury. 28. Motywy mitologiczne lub biblijne w literaturze i innych sztukach. Porównaj sposób ich wykorzystania, odwołując się do wybranych tekstów kultury. 29. Motywy wędrówki lub podróży w literaturze i filmie. Wykorzystując wybrane dzieła, przedstaw i porównaj sposoby ich realizacji. Określ, jakie znaczenie mają w tekstach kultury. 30. Obraz magii w literaturze i innych tekstach kultury. Przedstaw i porównaj wybrane ujęcia tematu. 31. Obraz PRL-u w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Dokonaj analizy wybranych tekstów kultury, zwracając uwagę na użyte środki wyrazu. 32. Obraz wsi w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Dokonaj analizy i interpretacji porównawczej. 33. Obraz życia w PRL u w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Zbadaj problem, analizując i porównując wybrane teksty. 34. Obrazy powstań narodowych w literaturze i innych tekstach kultury. Porównaj je, odwołując się do wybranych przykładów. 35. Omów adaptacje filmowe utworów fantastyczno naukowych lub fantasy. Dokonaj ich analizy, porównując z literackim pierwowzorem. 36. Omów i porównaj sposoby kreowania postaci historycznych w literaturze i sztuce, analizując wybrane przykłady. 37. Orient jako źródło inspiracji dla twórców kultury. Przedstaw problem, porównując różne realizacje tematu. 38. Owady jako motyw literatury i muzyki. Scharakteryzuj wybrane przedstawienia i funkcje, jakie spełniają. 39. Pejzaż w sztuce. Porównaj sposoby jego prezentowania w wybranych dziełach literatury i innych tekstach kultury. 40. Polskie mity narodowe i ich demitologizacje w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Omów różne sposoby ich kreacji i funkcjonowania w wybranych tekstach kultury. 41. Porównaj portrety szaleńców. Określ, jaką rolę spełniają w wybranych dziełach literackich i filmowych. 42. Porównaj różne inscenizacje tego samego dramatu, wykorzystując wybrany tekst i jego realizacje teatralne. 43. Porównaj sposób wykorzystania motywów japońskich w literaturze i sztuce, odwołując się do wybranych przykładów. 44. Portret Sarmaty w literaturze i malarstwie. Porównaj ujęcia tematu, odwołując się do wybranych dzieł. 45. Portret wampira. Przedstaw wybrane wizerunki w literaturze i innych dziedzinach sztuki, porównaj sposób ich funkcjonowania. 46. Portrety emancypantek i feministek w literaturze i filmie. Porównaj różne kreacje, odwołując się do wybranych przykładów. 47. Postać szlachetnej prostytutki w literaturze i filmie. Przedstaw na wybranych przykładach i omów funkcje tej bohaterki w strukturze dzieła. 48. Postacie drugiego planu. Porównaj, jaką funkcję spełniają i jak są zaprezentowane w wybranych utworach literackich i filmowych. 49. Postmodernizm w literaturze i filmie. Dokonaj analizy i interpretacji porównawczej rozwiązań twórczych. 50. Problem holocaustu w literaturze i filmie. Przedstaw i porównaj różne realizacje tego tematu. 51. Przedstaw i porównaj obraz wybranego powstania w literaturze i innych dziedzinach sztuki. 5
52. Przedstaw i porównaj obrazy wybranego miasta w literaturze i innych dziedzinach sztuki. 53. Przedstaw i porównaj sposoby kreowania bohaterów w literaturze i filmie. Odwołaj się do wybranych przykładów. 54. Przedstaw sposoby realizacji i funkcje motywu Arkadii w literaturze i innych dziedzinach sztuki, analizując i interpretując wybrane przykłady. 55. Rola groteski i karykatury w literaturze i sztuce. Rozważ problem, analizując wybrane teksty kultury. 56. Różne inscenizacje dzieł literackich jednego twórcy. Omów zagadnienie, porównując wybrane przedstawienia teatralne. 57. Różne sposoby prezentacji istot nadprzyrodzonych w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Omów temat, wykorzystując wybrane teksty kultury. 58. Różne sposoby prezentacji postaci dziecięcych w literaturze i innych tekstach kultury. Dokonaj ich analizy i interpretacji, przywołując wybrane przykłady. 59. Różne sposoby prezentacji przyrody w literaturze i malarstwie dokonaj ich analizy i interpretacji, przywołując wybrane przykłady. 60. Sceny batalistyczne w literaturze i filmie (lub malarstwie). Porównaj różne sposoby realizacji tego tematu i jego funkcje w wybranych przykładach. 61. Sposoby ukazywania żywiołów w literaturze i malarstwie. Omów temat, interpretując wybrane teksty kultury. 62. Subkultury jako temat literatury i innych dziedzin sztuki współczesnej. Porównaj sposoby jego wykorzystania, dokonując analizy wybranych przykładów. 63. Sylwetka bohatera Szekspirowskiego w sztuce. Porównaj sposoby ujęcia postaci w literaturze i innych tekstach kultury. 64. Symbol jako środek wyrazu w literaturze i malarstwie. Rozważ problem na podstawie wybranych tekstów kultury. 65. Szaleństwo jako temat literatury i innych dziedzin sztuki. Porównaj wybrane utwory, które wykorzystują ten motyw; określ sposób jego ujęcia oraz funkcję. 66. Śląsk jako temat polskiej literatury i filmu. Zbadaj problem, analizując i porównując wybrane teksty kultury. 67. Świat jest zbiorem znaków. Na wybranych przykładach omów i porównaj różne funkcje symbolu w literaturze i sztuce. 68. Świat na opak jako sposób przedstawiania i objaśniania rzeczywistości. Dokonaj analizy i interpretacji porównawczej wybranych dzieł literatury i malarstwa. 69. Termopile historia, mit, symbol. Omów i porównaj sposoby funkcjonowania motywu w literaturze i innych tekstach kultury. 70. Tyran, despota, władca absolutny. Scharakteryzuj i porównaj wybranych bohaterów literatury i innych tekstów kultury. 71. Ubiór jako element znaczący w literaturze i innych tekstach kultury. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady. 72. Wizerunki świętych w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Porównaj sposoby kreacji postaci i ich rolę w wybranych tekstach. 73. Wizje senne jako temat literatury i innych dziedzin sztuki. Porównaj sposoby jego wykorzystania, dokonując analizy wybranych przykładów. 6
JĘZYK 1. Dokonaj analizy cech językowych wybranego gatunku publicystycznego, wykorzystując przykłady z prasy. 2. Dokonaj analizy słowotwórczej nazewnictwa występującego w wybranych utworach literatury fantastycznej. 3. Dokonując analizy języka wybranych utworów groteskowych, wyjaśnij, jaki obraz świata one kreują. 4. Funkcje języka i sposoby jego wykorzystania w reklamie społecznej. Omów zagadnienie na wybranych przykładach. 5. Gry z cenzurą i ich wpływ na kształt języka wybranych tekstów literackich. Przedstaw zjawisko na przykładzie wybranych utworów. 6. Gwary środowiskowe i ich wpływ na kształtowanie się współczesnej polszczyzny; opracuj temat, wykorzystując zebrane materiały. 7. Jak ludzie przemawiają? Zbadaj językowe środki perswazji, zastosowane w mowach wybranych bohaterów literackich lub postaci autentycznych. 8. Język czatu internetowego. Wskaż i omów zjawiska typowe dla tej odmiany języka. 9. Język jako instrument walki o władzę. Zanalizuj wybrane materiały wyborcze. 10. Język jako narzędzie manipulacji. Omów problem na przykładzie języka telewizji i/lub reklam. 11. Kicz na przykładzie języka romansów brukowych i telenoweli. Scharakteryzuj zjawisko, odwołując się do wybranych przykładów. 12. Komizm językowy. Scharakteryzuj zjawisko w oparciu o wybrane teksty literackie, zwróć uwagę na jego rolę. 13. Nasze błędy językowe. Omów przyczyny ich powstawania oraz kryteria poprawności, analizując wybrane przykłady. 14. Na wybranych przykładach przedstaw cechy języka komentatorów wydarzeń sportowych. Oceń jego poprawność. 15. Nazewnictwo miejskie. Zbadaj zagadnienie, odwołując się do nazw sklepów, kawiarni, instytucji, ulic w twoim miejscu zamieszkania. Oceń ich poprawność językową. 16. Objaśnij budowę słowotwórczą, znaczenie i funkcję neologizmów artystycznych w twórczości wybranego pisarza XX wieku. 17. Omów sposób funkcjonowania frazeologizmów w poezji współczesnych twórców polskich. 18. Polszczyzna potoczna w literaturze XX wieku. Zanalizuj problem, odwołując się do utworów wybranych twórców. 19. Retoryka jako sztuka przekonywania. Na podstawie wybranych przemówień dokonaj analizy i interpretacji najciekawszych figur retorycznych. 20. Scharakteryzuj język, jakim posługują się wybrani bohaterowie literaccy w czasie konfliktów. Oceń, czy użyte środki wyrazu mają wpływ na ich rozwiązywanie. 21. Słowo jako narzędzie propagandy politycznej. Przedstaw językowe sposoby politycznego oddziaływania na odbiorcę. 22. Słowotwórcze działania pisarzy. Omów funkcję neologizmów w wybranych utworach XX wieku. 23. Specyfika języka bohaterów lub narracji polskich powieści fantasy i/lub science fiction; dokonaj analizy i porównania wybranych przykładów. 24. Specyfika nagłówka gazety dokonaj analizy tematycznej i formalnej, opracowując wybrane przykłady z kilku czasopism. 25. Stylizacja biblijna i jej funkcje w wybranych utworach różnych epok. Rozwiń zagadnienie, korzystając z wybranych przykładów. 26. Stylizacja gwarowa (dialektyzacja) i jej funkcje w wybranych utworach literackich. 7
27. Tak mówią bohaterowie literaccy. Omów język wybranych postaci ze szczególnym uwzględnieniem cech, ujawniających ich przynależność środowiskową i charakter. Zanalizuj wybrane przykłady z literatury polskiej. 28. Zbadaj język prasy młodzieżowej i oceń jego poprawność, analizując wybrane przykłady. 29. Zbadaj zjawiska słowotwórcze, towarzyszące powstawaniu polskich nazw geograficznych. Omów problem na wybranych przykładach. 30. Zjawisko amerykanizacji w języku polskim. Omów zagadnienie, odwołując się do języka prasy i reklam. 8