STANOWISKO RADY NACZELNEJ W SPRAWIE PRZESTRZEGANIA 10 PUNKTU PRAWA HARCERSKIEGO (WYCHOWANIE DO CZYSTOŚCI I ABSTYNENCJI) Uwzględniając realia, w których obecnie żyjemy w kontekście naszych statutowych celów stwierdzamy, iż wychowanie w zgodzie z harcerskim Prawem i Przyrzeczeniem jest z jednej strony coraz trudniejsze, z drugiej zaś wyjątkowo potrzebne. Na tym tle jako szczególne wyzwanie jawi się realizacja 10. punktu Prawa Harcerskiego 1. Waga zagadnienia Walcząc o autentyczne i konsekwentne przestrzeganie 10 punktu możemy wygrać bardzo wiele. Odzwierciedlają to następujące obszary: 1.1. Rodzina Żyjemy w dobie narastającego rozpadu rodziny, lekceważenia czynników prowadzących do jej niszczenia, nie doceniania potrzeby podejmowania trudu w celu budowania prawdziwej miłości, na której można oprzeć trwały związek małżeński. Wszystko to prowadzi do poważnych problemów społecznych związanych zarówno ze zdrowiem psychicznym, obniżaniem poziomu moralno duchowego jak i kwestiami ekonomicznymi. Gdy patrzymy na ten stan rzeczy, musimy stwierdzić, że posiadamy niezwykłe narzędzia, dzięki którym możemy wpływać na poprawę sytuacji w naszym społeczeństwie. 1.2. Dojrzałość osobowa Kolejne problemy, które często obserwujemy w naszym społeczeństwie, łączą się z brakiem dojrzałej osobowości. Przejawia się to w: nieumiejętnym korzystaniu z wolności braku wymagań stawianych sobie lub osobom, którym powinno się je stawiać z powodu istniejących z nimi relacji. braku odpowiedzialności za swoje decyzje i czyny trudnościach w mądrym ocenianiu siebie bierności, znudzeniu, braku celów życiowych Takie postawy skutkują między innymi konfliktami, nieumiejętnością podejmowania ważnych ról społecznych, życiowym zagubieniem. Wychowując zgodnie z ideą harcerską zawartą w Prawie i Przyrzeczeniu, możemy wychowywać osoby dojrzałe, które będą dobrze radziły sobie pośród tych trudności i jednocześnie będą dla innych przykładem. 1.3. Zdrowie Obserwujemy też zachowania, które skutkują utratą zdrowia fizycznego. Chodzi o wczesne lub w późniejszym wieku niekontrolowane używanie alkoholu, które upośledza rozwój młodych ludzi, a także niszczy zdrowie i bardzo często uzależnia. Olbrzymie spustoszenie czyni też korzystanie z różnego rodzaju substancji psychoaktywnych. Sięgają po nie coraz młodsze osoby. Innym problemem są choroby przenoszone drogą płciową, często trudne lub niemożliwe do wyleczenia. Nie ma wątpliwości, że to wszystko niszczy nasze społeczeństwo. Nie ma też wątpliwości, że wychowanie w duchu autentycznego przestrzegania 10 punktu Prawa
Harcerskiego oddziałuje dwojako pozytywnie: chroni przed zagrożeniem osoby, które przestrzegają Prawa, a także stanowi dobry przykład, który może innych pociągnąć. Ten przykład będzie oczywiście pociągał, jeżeli będzie opierał się na głębokiej motywacji i dobrowolności. 2. Co robić? Zasygnalizowane powyżej problemy dotykają całego społeczeństwa, a tym samym są problemami, z którymi w różnym zakresie spotykają się nasze harcerki i harcerze. Co więc może pomóc w konsekwentnym wychowywaniu do przestrzegania 10 punktu Prawa Harcerskiego? 2.1. Interpretacja treści 10. punktu Prawa Harcerskiego Sfery, jakie powinno obejmować wychowywanie do czystości zostały wymienione w p.17 dokumentu Zasady wychowania religijnego w ZHR i z tego względu wystarczy się do nich odwołać: 17. W swojej działalności ZHR opiera się na katolickiej nauce społecznej. W szczególności dotyczy to stanowiska ZHR w kwestiach: godności osoby ludzkiej w tym m.in. nienaruszalności ludzkiego życia od poczęcia do naturalnej śmierci rodziny i życia intymnego w tym m.in. istoty i nienaruszalności sakramentu małżeństwa, czystości małżeńskiej i przedmałżeńskiej, związków niesakramentalnych, wspólnego mieszkania osób nie będących małżeństwem, praktyk homoseksualnych. Określenie: nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych oznacza abstynencję, a tym bardziej wolność od uzależnień. Oczywistością jest, że chodzi tym bardziej o abstynencję w dziedzinie wszelkich środków psychoaktywnych oraz o wolność od jakichkolwiek uzależnień. 2.2. Pogłębienie motywacji Bardzo ważnym elementem w naszej pracy wychowawczej jest głębokie wewnętrzne przekonanie o sensowności tego, co robimy i ku czemu wychowujemy. Bez tego trudno byłoby o dobrowolność czy też przekonywujący własny przykład. Z tego względu ważną sprawą jest wzbogacanie argumentacji. Służyć temu mogą następujące elementy: odpowiednio dobrana literatura. współpraca ze specjalistami, którzy są sprzymierzeńcami w kwestii wychowania do czystości i abstynencji. Z wypróbowanych sprzymierzeńców można wymienić Fundację Homo Homini im. Karola de Foulcauld, a w szczególności program profilaktyki zintegrowanej Archipelag Skarbów oraz programy profilaktyki zachowań ryzykownych i inne działania fundacji. Bardzo ważne w tej dziedzinie byłoby dzielenie się na forum organizacji doświadczeniami ze współpracy z innymi sprzymierzeńcami. 2.3. Kształcenie Trudno przecenić możliwości kształtowania argumentacji i wyjaśniania wątpliwości, jakie dają kursy. Wskazane byłoby opracowanie w chorągwianych Szkołach
Instruktorskich odpowiednich materiałów, które pomogłyby w prowadzeniu zajęć dotyczących omawianych zagadnień na wysokim poziomie merytorycznym. 2.4. Rola opiekunów prób na stopnie Należy położyć duży nacisk na pracę, która dokonuje się podczas prowadzenia prób na stopnie instruktorskie i harcerskie. Indywidualny kontakt opiekunek i opiekunów pozwala rozpoznać szczegółowe potrzeby i reagować na nie. Niezwykle istotne w tym momencie będą elementy metody harcerskiej omówione w dokumencie Podstawowe zasady wychowania harcerskiego w ZHR a w szczególności możliwości, jakie daje oddziaływanie pozytywne oraz wzorzec osobisty. 3. Sposób postępowania w szczególnie trudnych wychowawczo sytuacjach. Szczegółowe wskazania do postępowania w sytuacji łamania Prawa Harcerskiego omówione zostały bardzo wnikliwie w p. 18 i 19 Zasad wychowania religijnego w ZHR. Z całą pewnością w takich przypadkach należy reagować. Zły przykład pozostawiony bez reakcji działałby bardzo antywychowawczo. Jednakże powinno się to odbywać w duchu troski i szacunku. Ważne jest również, aby konsekwencje wyciągane wobec łamiących Prawo były w OH-ek i OH-y analogiczne i współmierne.