Zbiór Orzeczeń WYROK TRYBUNAŁU (dziesiąta izba) z dnia 4 czerwca 2015 r. * Odesłanie prejudycjalne Podatki Dyrektywa 92/83/EWG Podatki akcyzowe Piwo Artykuł 4 Niezależne, małe browary Obniżona stawka podatku akcyzowego Przesłanki Brak działania na mocy licencji Produkcja zgodnie z metodą produkcji należącą do podmiotu trzeciego i z jego upoważnienia Używanie znaku towarowego tego podmiotu trzeciego na podstawie upoważnienia W sprawie C-285/14 mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Cour de cassation (Francja) postanowieniem z dnia 3 czerwca 2014 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 11 czerwca 2014 r., w postępowaniu: Directeur général des douanes et droits indirects, Directeur régional des douanes et droits indirects d Auvergne przeciwko Brasserie Bouquet SA, TRYBUNAŁ (dziesiąta izba), w składzie: C. Vajda (sprawozdawca), prezes izby, A. Rosas i E. Juhász, sędziowie, rzecznik generalny: N. Jääskinen, sekretarz: A. Calot Escobar, uwzględniając pisemny etap postępowania, rozważywszy uwagi przedstawione: w imieniu Brasserie Bouquet SA przez adwokata F. Moliniégo, w imieniu rządu francuskiego przez. J.S. Pilczera oraz D. Colasa, działających w charakterze pełnomocników, w imieniu rządu greckiego przez K. Nasopoulou, działającą w charakterze pełnomocnika, w imieniu Komisji Europejskiej przez F. Dintilhaca oraz M. Wasmeiera, działających w charakterze pełnomocników, PL * Język postępowania: francuski. ECLI:EU:C:2015:353 1
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii, wydaje następujący Wyrok 1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 4 ust. 2 dyrektywy Rady 92/83/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie harmonizacji struktury podatków akcyzowych od alkoholu i napojów alkoholowych (Dz.U. L 316, s. 21 wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 9, t. 1, s. 206). 2 Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy directeur général des douanes et droits indirects [dyrektorem generalnym ds. ceł i podatków pośrednich] oraz directeur régional des douanes et droits indirects d Auvergne [dyrektorem regionalnym ds. ceł i podatków pośrednich dla Owernii] a spółką Brasserie Bouquet SA (zwaną dalej Brasserie Bouquet ) w przedmiocie stosowania obniżonej stawki podatku akcyzowego do piwa produkowanego przez tę spółkę w latach 2007 2010. Ramy prawne Prawo Unii 3 Motywy trzeci, siódmy i siedemnasty dyrektywy 92/83 stanowią, co następuje: [ ] dla prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego ważne jest ustalenie wspólnych definicji dla wszystkich produktów zaliczanych do tej grupy; [ ] w przypadku piwa produkowanego w niezależnych, małych browarach oraz alkoholu etylowego produkowanego w małych gorzelniach konieczne jest przyjęcie wspólnych rozwiązań, pozwalających państwom członkowskim na stosowanie obniżonych stawek podatku akcyzowego od tych produktów; [ ] [ ] w wypadku gdy państwom członkowskim zezwala się na stosowanie obniżonych stawek podatku, takie obniżone stawki nie powinny powodować zakłócenia konkurencji na rynku wewnętrznym. 4 Artykuł 4 dyrektywy 92/83 stanowi: 1. Państwa członkowskie mają prawo stosować do piwa produkowanego przez niezależne, małe browary obniżone stawki podatku akcyzowego, zróżnicowane zależnie od wielkości rocznej produkcji danych browarów, z zachowaniem następujących limitów: stawek obniżonych nie stosuje się wobec zakładów produkujących ponad 200 000 hl piwa rocznie, stawki obniżone, które mogą kształtować się poniżej poziomu stawki minimalnej, mogą być niższe maksymalnie o 50% od standardowej, krajowej stawki podatku akcyzowego. 2. Do celów stosowania obniżonych stawek podatku akcyzowego przez pojęcie»niezależny, mały browar«rozumie się browar, który jest prawnie i ekonomicznie niezależny od wszelkich innych browarów, mieści się w budynkach usytuowanych poza terenem należącym do jakiegokolwiek innego browaru i nie działa na mocy licencji. Jednakże w przypadku gdy dwa lub więcej małych browarów współpracują ze sobą, a ich łączna wielkość rocznej produkcji nie przekracza 200 000 hl, mogą one być traktowane jako jeden niezależny, mały browar. 2 ECLI:EU:C:2015:353
3. Państwa członkowskie mają obowiązek dopilnowania, aby wszelkie stosowane przez nie obniżone stawki podatku stosowane były na równych prawach do piwa dostarczanego na ich terytorium z niezależnych małych browarów znajdujących się w innych państwach członkowskich. W szczególności są one zobowiązane dopilnować, by od poszczególnych dostaw piwa z innych państw członkowskich nie pobierano podatku wyższego niż dokładna równowartość odpowiedniego podatku w walucie krajowej. Prawo francuskie 5 Artykuł 178-0 bis A załącznika III do code général des impôts [francuskiej ordynacji podatkowej] ma następujące brzmienie: Dla celów stosowania obniżonych stawek podatku szczególnego, o których mowa w art. 520 A pkt I akapity od piątego do ósmego code général des impôts, niezależny, mały browar oznacza browar z siedzibą w państwie członkowskim Wspólnoty Europejskiej, który spełnia łącznie trzy następujące kryteria: 1) produkuje rocznie poniżej 200 000 hl piwa; 2) jest prawnie i ekonomicznie niezależny od wszelkich innych browarów; 3) mieści się w budynkach usytuowanych poza terenem należącym do jakiegokolwiek innego browaru; 4) nie działa na mocy licencji. W przypadku gdy co najmniej dwa małe browary współpracują ze sobą, a ich łączna wielkość rocznej produkcji nie przekracza 200 000 hl, mogą one być traktowane jako jeden niezależny, mały browar. Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne 6 Brasserie Bouquet prowadzi restaurację, w której sprzedaje produkowane przez nią samą piwo. 7 Produkcja ta odbywa się zgodnie z umową z dnia 10 grudnia 1998 r. zwaną Contrat d affiliation au»cercle des trois brasseurs [umową w sprawie stowarzyszenia ze zrzeszeniem trzech piwowarów] zawartą ze spółką ICO 3B SARL (zwaną dalej umową w sprawie stowarzyszenia ). Na mocy umowy w sprawie stowarzyszenia ICO 3B zezwoliła Brasserie Bouquet na wykorzystywanie swych znaków towarowych i szyldu oraz zobowiązała się przekazać jej swój know-how i w szczególności dostarczyć szczepy drożdży. 8 W zamian Brasserie Bouquet ma obowiązek przestrzegać obowiązków zapisanych w Bible du Cercle des 3 brasseurs [biblii zrzeszenia trzech piwowarów], która zawiera informacje dotyczące między innymi know-how i metody produkcji w mikrobrowarze. Z umowy w sprawie stowarzyszenia wynika również, że Brasserie Bouquet ma obowiązek zaopatrywać się w niektóre produkty wyłącznie u ICO 3B SARL oraz uiścić na rzecz tej spółki kwotę pieniężną tytułem opłaty za dopuszczenie do Cercle des 3 brasseurs oraz comiesięczny ryczałt. 9 Brasserie Bouquet, uznawszy, że spełniała warunki przewidziane w art. 178-0 bis A załącznika III do code général des impôts, jako niezależny mały browar, zgłosiła do administration des douanes [urzędu celnego] ilość piwa produkowaną w jej zakładzie zgodnie z obniżoną stawką przewidzianą w art. 520 A pkt I lit. a) code général des impôts. ECLI:EU:C:2015:353 3
10 Rzeczony administration des douanes skierował do Brasserie Bouquet decyzję w sprawie korekty podatku, kwestionując stosowanie obniżonej stawki podatkowej w okresie od grudnia 2007 r. do listopada 2010 r., a następnie wezwanie do zapłaty żądanej kwoty. 11 Brasserie Bouquet, po oddaleniu jej odwołania w trybie administracyjnym, a następnie skargi do tribunal de grande instance [sądu okręgowego] w Clermont-Ferrand, wniosła skargę apelacyjną do cour d appel [sądu apelacyjnego] w Riom, który uwzględnił jej apelację. Administration des douanes wniósł skargę kasacyjną od tego wyroku do Cour de cassation [sądu kasacyjnego]. 12 Cour de cassation zaznacza, że w świetle przesłanek wymienionych w art. 4 dyrektywy 92/83, aby browar mógł być uznany za niezależny, mały browar i w konsekwencji mógł korzystać z obniżonej stawki podatku akcyzowego, należy, dla celów zawisłego przed nim sporu, ustalić, co oznacza przesłanka niedziałania na mocy licencji w rozumieniu art. 4 ust. 2. 13 W takich okolicznościach Cour de cassation postanowił zawiesić toczące się przed nim postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym: Czy art. 4 ust. 2 dyrektywy Rady 92/83 należy interpretować w ten sposób, że działanie na mocy licencji oznacza wyłącznie działanie na mocy licencji na korzystanie z patentu lub znaku towarowego albo że przepis ten można interpretować w ten sposób, iż działanie na mocy licencji oznacza działanie zgodnie z metodą produkcji należącą do podmiotu trzeciego i z jego upoważnienia?. W przedmiocie pytania prejudycjalnego 14 Jak zwracają uwagę rząd francuski i Komisja Europejska w swych uwagach na piśmie, w pytaniu prejudycjalnym sformułowanym przez sąd odsyłający, proponuje on dwie możliwości interpretacji pojęcia działania na mocy licencji w rozumieniu art. 4 ust. 2 dyrektywy 92/83, natomiast umowa w sprawie stowarzyszenia zawiera postanowienia wchodzące w zakres tych dwóch interpretacji. Na mocy tejże umowy Brasserie Bouquet jest bowiem upoważniona zarówno do posługiwania się znakami towarowymi ICO 3B SARL, jak też do produkowania piwa według metody produkcji należącej do tej spółki. 15 Należy przypomnieć, że w ramach ustanowionej w art. 267 TFUE procedury współpracy między sądami krajowymi a Trybunałem do tego ostatniego należy udzielenie sądowi krajowemu użytecznej odpowiedzi, która umożliwi mu rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu. W tym aspekcie do Trybunału należy gdy zajdzie taka potrzeba przeformułowanie przedstawionych mu pytań (zob. w szczególności wyrok Le Rayon d Or, C-151/13, EU:C:2014:185, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo). 16 W tym względzie z uzasadnienia wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, że sąd odsyłający, w celu rozstrzygnięcia wniesionej do niego skargi kasacyjnej musi ustalić, czy produkcja piwa na warunkach takich jak przewidziane w umowie w sprawie stowarzyszenia stanowi działanie na mocy licencji w rozumieniu art. 4 ust. 2 zdanie pierwsze dyrektywy 92/83. 17 Należy wobec tego rozumieć, że zadane pytanie zmierza w istocie do ustalenia, czy dla celów stosowania obniżonego podatku akcyzowego na piwo przewidziana w art. 4 ust. 2 dyrektywy 92/83 przesłanka, wedle której browar nie może działać na mocy licencji, nie jest spełniona, jeżeli dany browar produkuje swe piwo zgodnie z porozumieniem upoważniającym go do posługiwania się znakami towarowymi i metodami produkcji podmiotu trzeciego. 18 Jeżeli chodzi o działanie na mocy licencji wspomniane w art. 4 ust. 2 dyrektywy 92/8, zarówno z motywu trzeciego tej dyrektywy, jak też z jej tytułu wynika, że w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego wprowadza ona wspólne definicje dla wszystkich produktów 4 ECLI:EU:C:2015:353
objętych jej zakresem oraz wpisuje się w ramy polityki harmonizacji struktury podatków akcyzowych od alkoholu i napojów alkoholowych. W celu zapewnienia jej jednolitego stosowania wykładnia zawartych w niej pojęć powinna mieć charakter autonomiczny, oparty na brzmieniu odpowiednich przepisów, jak również na celach, którym służy ta dyrektywa (zob. wyrok Glückauf Brauerei, C-83/08, EU:C:2009:228, pkt 21 i przytoczone tam orzecznictwo). 19 Ponadto art. 4 dyrektywy 92/83 przewidujący stosowanie po spełnieniu pewnych przesłanek obniżonej stawki podatku akcyzowego na piwo warzone przez niezależne, małe browary, stanowi odstępstwo od stosowania zwykłej stawki podatku akcyzowego na piwo. Przesłanki stosowania takiej obniżonej stawki podatku akcyzowego należy wobec tego interpretować w sposób zawężający. 20 Jeżeli chodzi o te przesłanki, art. 4 ust. 1 zawiera przesłankę ilościową, dotyczącą maksymalnej produkcji rocznej browaru wynoszącej 200 000 hl piwa. Artykuł 4 ust. 2 stanowiący że przez niezależny, mały browar rozumie się browar, który jest prawnie i ekonomicznie niezależny od wszelkich innych browarów, mieści się w budynkach usytuowanych poza terenem należącym do jakiegokolwiek innego browaru i nie działa na mocy licencji, przewiduje tym samym przesłankę jakościową, odnoszącą się do niezależności takiego browaru od jakiegokolwiek innego browaru (zob. podobnie wyrok Glückauf Brauerei, C-83/08, EU:C:2009:228, pkt 22 24). 21 Co się tyczy celu dyrektywy 92/83 w odniesieniu do piwa produkowanego w niezależnych, małych browarach, to z motywów siódmego i siedemnastego tej dyrektywy wynika, że jest nim przyjęcie wspólnych rozwiązań pozwalających państwom członkowskim na stosowanie obniżonych stawek podatku akcyzowego do tego produktu, przy jednoczesnym zapewnieniu, by stawki te nie prowadziły do zakłóceń konkurencji na rynku wewnętrznym. Rzeczona dyrektywa ma na celu zapobieganie temu, by korzyść w postaci obniżonej stawki podatku akcyzowego była przyznawana browarom, których rozmiar i zdolność produkcji mogą wywoływać takie zakłócenia (zob. podobnie wyrok Glückauf Brauerei, C-83/08, EU:C:2009:228, pkt 25, 26). 22 W konsekwencji art. 4 ust. 2 dyrektywy 92/83 wymaga, by małe browary, których roczna produkcja piwa nie przekracza 200 000 hl, były rzeczywiście niezależne od wszelkich innych browarów zarówno z punktu widzenia struktury prawno-ekonomicznej, jak i struktury produkcji, gdy wykorzystują budynki mieszczące się poza terenem jakiegokolwiek innego browaru i nie działają na mocy licencji (wyrok Glückauf Brauerei, C-83/08, EU:C:2009:228, pkt 27). 23 Niedziałanie na mocy licencji stanowi tym samym jedną z przesłanek mających zagwarantować, że mały browar jest naprawdę niezależny od jakiegokolwiek innego browaru. Wynika z tego, że pojęcie działania na mocy licencji należy interpretować w ten sposób, iż obejmuje ono produkcję piwa na podstawie jakiegokolwiek upoważnienia, z którego wynika, że rzeczony mały browar nie jest całkowicie niezależny od podmiotu trzeciego, który udzielił mu tego upoważnienia. Jest tak w wypadku upoważnienia do korzystania z patentu, znaku towarowego lub metody produkcji należącej do owego podmiotu trzeciego. 24 Z powyższego wynika, że browar znajdujący się w sytuacji takiej jak sytuacja spółki Brasserie Bouquet, która produkuje swe piwo zgodnie z umową w sprawie stowarzyszenia, nie spełnia przewidzianej w art. 4 ust. 2 dyrektywy 92/83 przesłanki niedziałania na mocy licencji. Po pierwsze, spółka ta, na mocy rzeczonej umowy, ma bowiem prawo posługiwać się znakami towarowymi swego kontrahenta. Po drugie, jest ona upoważniona do produkowania piwa według metody produkcji należącej do ICO 3B SARL, ponieważ korzysta, zgodnie z tą umową z know-how ICO 3B SARL ujętego w dokumencie zatytułowanym Bible du Cercle des 3 brasseurs, który zawiera między innymi opis metody i procesów produkcji piwa w mikrobrowarze. ECLI:EU:C:2015:353 5
25 W świetle powyższego na zadane pytanie należy odpowiedzieć, że dla celów stosowania obniżonego podatku akcyzowego na piwo, przewidziana w art. 4 ust. 2 dyrektywy 92/83 przesłanka, wedle której browar nie może działać na mocy licencji nie jest spełniona, jeżeli dany browar produkuje swe piwo zgodnie z porozumieniem upoważniającym go do posługiwania się znakami towarowymi i metodami produkcji podmiotu trzeciego. W przedmiocie kosztów 26 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi. Z powyższych względów Trybunał (dziesiąta izba) orzeka, co następuje: Dla celów stosowania obniżonego podatku akcyzowego na piwo przewidziana w art. 4 ust. 2 dyrektywy Rady 92/83/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie harmonizacji struktury podatków akcyzowych od alkoholu i napojów alkoholowych, przesłanka, wedle której browar nie może działać na mocy licencji, nie jest spełniona, jeżeli dany browar produkuje swe piwo zgodnie z porozumieniem upoważniającym go do posługiwania się znakami towarowymi i metodami produkcji podmiotu trzeciego. Podpisy 6 ECLI:EU:C:2015:353