Główne cele lekcji w postaci wymagań edukacyjnych

Nr lekcji Temat lekcji Treści nauczania Główne cele lekcji w postaci wymagań edukacyjnych Zapis w nowej podstawie programowej Proponowane środki dydaktyczne i procedury osiągania celów Środowisko przyrodnicze 4 Położenie, granice i obszar. Podział administracyjny 5. Dzieje geologiczne obszaru 6. Zlodowacenia na obszarze Położenie w Europie i na świecie Granice i obszar Sąsiedzi Granice na morzu Podział administracyjny Jednostki tektoniczne Europy i Najważniejsze wydarzenia na obszarze w poszczególnych erach geologicznych Powstawanie węgla kamiennego Zasięg zlodowaceń plejstoceńskich Formy polodowcowe na Niżu m Cechy rzeźby młodoglacjalnej i peryglacjalnej Górskie formy polodowcowe charakteryzuje na podstawie mapy ogólnogeograficznej położenie na świecie i w Europie charakteryzuje położenie własnego regionu w Polsce na podstawie mapy ogólnogeograficznej oblicza rozciągłość równoleżnikową i południkową opisuje przebieg granic na podstawie mapy ogólnogeograficznej oraz danych statystycznych opisuje podział administracyjny wymienia nazwy województw i ich stolic oraz wskazuje je na mapie administracyjnej opisuje najważniejsze wydarzenia z przeszłości geologicznej : powstanie węgla kamiennego, powstawanie gór oraz zalewy mórz wyjaśnia proces powstawania węgla kamiennego opisuje zlodowacenia na obszarze i ich wpływ na współczesną rzeźbę powierzchni omawia zasięg zlodowaceń plejstoceńskich w Polsce na podstawie mapy wymienia formy terenu powstałe w wyniku działalności lądolodu oraz wód polodowcowych opisuje cechy rzeźby młodoglacjalnej i peryglacjalnej opisuje górskie formy polodowcowe 4.1 4.2 4.2 analizowanie mapy ogólnogeograficznej i administracyjnej określenie położenia geograficznego na podstawie mapy Położenie matematyczne zamieszczonej w analizowanie tabeli Granice zamieszczonej w analizowanie mapy Granice na morzu zamieszczonej w analizowanie mapy Podział administracyjny zamieszczonej w analizowanie mapy Jednostki tektoniczne zamieszczonej w analizowanie map ilustrujących dzieje geologiczne zamieszczonych w analizowanie infografiki Jak tworzyły się złoża węgla kamiennego zamieszczonej w analizowanie tabeli stratygraficznej zamieszczonej w analizowanie mapy Zasięg zlodowaceń plejstoceńskich zamieszczonej w analizowanie infografiki Powstawanie głównych form

7. Skały i surowce mineralne 8. Ukształtowanie powierzchni. Skały występujące w Polsce Podział i pochodzenie surowców mineralnych Rozmieszczenie surowców mineralnych Znaczenie gospodarcze surowców mineralnych Cechy ukształtowania powierzchni Krzywa hipsograficzna Cechy pasów ukształtowania powierzchni 9. Klimat Czynniki geograficzne kształtujące klimat Cechy wybranych elementów klimatu Przejściowość klimatyczna rozpoznaje główne rodzaje skał występujących w regionie oraz w Polsce wskazuje na mapie najważniejsze obszary występowania tych skał podaje przykłady wykorzystania skał w różnych dziedzinach życia człowieka wymienia główne rodzaje surowców mineralnych występujących w Polsce wymienia na podstawie mapy tematycznej obszary występowania najważniejszych surowców mineralnych w Polsce omawia znaczenie gospodarcze surowców mineralnych wykazuje zależność pomiędzy współczesną rzeźbą a wybranymi wydarzeniami geologicznymi omawia cechy ukształtowania powierzchni na podstawie mapy hipsometrycznej oraz krzywej hipsograficznej wykazuje pasowość rzeźby terenu na podstawie mapy ogólnogeograficznej charakteryzuje pasy rzeźby terenu w Polsce omawia główne cechy klimatu wykazuje związek cech klimatu z geograficznymi czynnikami, które je kształtują analizuje klimatogramy wykazuje przejściowość klimatyczną w Polsce wyjaśnia mechanizm powstawania wiatru halnego i 4.3 4.2 4.4 polodowcowych na Niżu m zamieszczonej w analizowanie infografiki Górskie formy polodowcowe zamieszczonej w praca ze schematami, zdjęciami lub filmem porównanie rzeźby terenu podczas postoju lądolodu i po jego zaniku rozpoznawanie skał i surowców mineralnych występujących w Polsce (praca z okazami) analizowanie fotografii skał zamieszczonych w analizowanie mapy Skały powierzchniowe zamieszczonej w analizowanie mapy Rozmieszczenie surowców mineralnych zamieszczonej w analizowanie tabeli Wybrane surowce mineralne w Polsce zamieszczonej w analizowanie infografiki Znaczenie gospodarcze surowców mineralnych zamieszczonej w lekcja terenowa Skały najbliższej okolicy analizowanie zdjęć i filmu przedstawiających cechy ukształtowania powierzchni analizowanie krzywej hipsograficznej zamieszczonej w analizowanie infografiki Równoleżnikowe pasy rzeźby terenu zamieszczonej w lekcja terenowa Rozpoznajemy formy terenu i mierzymy wysokość względną pagórka

10. Wody powierzchniowe i podziemne 11 Morze Bałtyckieznaczenie przyrodnicze i gospodarcze. Cechy sieci rzecznej w Polsce Cechy wybranych rzek Jeziora i ich klasyfikacja genetyczna Wody podziemne Położenie Morza Bałtyckiego Linia brzegowa i rodzaje wybrzeży Cechy fizyczne wód morskich oraz środowiska przyrodniczego Znaczenie gospodarcze Bałtyku Degradacja wód Bałtyku 12 Gleby Klasyfikacja i charakterystyka gleb w Polsce Degradacja gleb w Polsce Znaczenie gospodarcze gleb bryzy wymienia główne rodzaje zasobów wód i własnego regionu omawia wybrane cechy wód powierzchniowych i podziemnych w Polsce opisuje na podstawie mapy rozmieszczenie wód powierzchniowych i podziemnych w Polsce oraz określa ich znaczenie gospodarcze wskazuje na mapie Morze Bałtyckie, największe jego zatoki, wyspy, cieśniny, głębie przedstawia główne cechy położenia Bałtyku opisuje linię brzegową Bałtyku, wymienia rodzaje wybrzeży i wskazuje miejsca ich występowania na mapie ogólnogeograficznej omawia cechy fizyczne wód morskich oraz środowiska przyrodniczego Morza Bałtyckiego wykazuje znaczenie gospodarcze Bałtyku omawia przyczyny i skutki degradacji wód Bałtyku wymienia główne typy genetyczne gleb występujących w Polsce i we własnym regionie opisuje rozmieszczenie gleb w Polsce na podstawie 4.5 7.6 4.5 analizowanie infografiki Kierunki napływu mas powietrza nad obszar zamieszczonej w analizowanie klimatogramów zamieszczonych w analizowanie map klimatycznych zamieszczonych w analizowanie tabeli Temperatura powietrza i opady atmosferyczne wg wybranych stacji meteorologicznych w Polsce w latach 1971 2000 zamieszczonej na końcu podręcznika analizowanie infografiki Wiatry lokalne w Polsce zamieszczonej w lekcja terenowa Stacja meteorologiczna analizowanie mapy Sieć rzeczna zamieszczonej w analizowanie infografiki Jeziora zamieszczonej w analizowanie tabel: Najdłuższe rzeki, Największe jeziora, Najgłębsze jeziora zamieszczonych na końcu podręcznika analizowanie mapy Morze Bałtyckie zamieszczonej w analizowanie infografiki Mierzeja Helska zamieszczonej w analizowanie map Temperatura wód powierzchniowych i Zasolenie wód zamieszczonych w analizowanie infografiki Znaczenie gospodarcze Morza Bałtyckiego zamieszczonej w analizowanie infografiki Degradacja wód Morza Bałtyckiego zamieszczonej w

13. 14-15 Świat roślin i zwierząt. Ochrona przyrody Zbiorowiska leśne w Polsce Funkcje lasów Świat zwierząt Formy ochrony przyrody w Polsce Podsumowanie i sprawdzian wiadomości 1 Liczba ludności i jej zmiany 2 Struktura płci i wieku ludności Liczba ludności Przyrost naturalny Piramida płci i wieku Struktura płci i wieku mapy oraz określa ich znaczenie gospodarcze opisuje przyczyny i skutki degradacji gleb opisuje wybrane cechy szaty roślinnej i świata zwierzęcego w Polsce i swoim regionie opisuje rozmieszczenie lasów w Polsce i swoim regionie na podstawie mapy oraz określa ich znaczenie gospodarcze opisuje świat zwierząt w Polsce charakteryzuje formy ochrony przyrody w Polsce wykazuje konieczność ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego w Polsce proponuje konkretne działania na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego w Polsce i we własnym regionie Ludność i urbanizacja opisuje na podstawie danych statystycznych zmiany liczby ludności w latach 1939 2009 oblicza współczynnik przyrostu naturalnego określa przyczyny i skutki spadku przyrostu naturalnego w ostatnich latach wyjaśnia i poprawnie stosuje podstawowe pojęcia z zakresu demografii: przyrost naturalny, urodzenia, zgony, niż demograficzny, wyż demograficzny odczytuje z różnych źródeł (m.in. rocznika statystycznego) dane dotyczące liczby ludności, urodzeń, zgonów oraz przyrostu naturalnego porównuje piramidę płci i wieku społeczeństwa 4.5, analiza mapy Gleby występujące w Polsce zamieszczonej w analizowanie profilów glebowych analizowanie diagramu Bonitacja gleb zamieszczonego w analizowanie mapy Lasy w Polsce zamieszczonej w analizowanie struktury powierzchni lasów państwowych na podstawie diagramu w opisanie świata zwierzęcego na podstawie infografiki zamieszczonej w przedstawienie form ochrony przyrody na podstawie infografiki zamieszczonej w 5.1 Planeta Nowa 3 (zagadnienie 2) analizowanie diagramu Liczba ludności w Polsce w latach 1939 2009 zamieszczonego w praca z wykresami i danymi statystycznymi analiza zmian liczby ludności porównanie współczynnika przyrostu naturalnego w Polsce i w wybranych krajach na podstawie wykresu zamieszczonego w analizowanie mapy Współczynnik przyrostu naturalnego zamieszczonej w analizowanie tabeli Przyrost naturalny, saldo migracji, ludność do 18 roku życia i stopa bezrobocia wg województw zamieszczonej na końcu podręcznika 5.2

3 Rozmieszczenie ludności w Polsce. 4. Migracje ludności w Polsce. 5. Struktura zatrudnienia. Problemy rynku pracy społeczeństwa polskiego Średnia długość życia w Polsce i innych krajach Grupy ekonomiczne ludności Gęstość zaludnienia Czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności Przyczyny i skutki migracji Kierunki migracji ludności Przyrost rzeczywisty Polacy na świecie Struktura zatrudnienia w Polsce Problemy rynku pracy Stopa bezrobocia młodego i starego oraz piramidę płci i wieku opisuje strukturę wiekową społeczeństwa polskiego odczytuje z piramidy płci i wieku dane dotyczące liczby ludności charakteryzuje na podstawie mapy gęstości zaludnienia zróżnicowanie rozmieszczenia ludności w Polsce i zamieszkiwanym regionie wymienia nazwy obszarów o największej oraz najmniejszej gęstości zaludnienia w Polsce i wskazuje je na mapie wyjaśnia wpływ czynników przyrodniczych, historycznych, społeczno-ekonomicznych na rozmieszczenie ludności w Polsce wyjaśnia przyczyny i skutki migracji wewnętrznych i zewnętrznych odczytuje główne kierunki i wielkość migracji z i do oblicza przyrost rzeczywisty ludności omawia liczebność Polaków zamieszkujących poza granicami opisuje zmiany w strukturze zatrudnienia w Polsce wykazuje różnice w strukturze zatrudnienia ludności w Polsce i we własnym regionie wymienia główne, aktualne problemy rynku pracy w 5.3 Planeta Nowa 3 (zagadnienie 2) analizowanie piramidy płci i wieku społeczeństwa młodego i starego na podstawie wykresów w analizowanie piramidy płci i wieku społeczeństwa polskiego na podstawie wykresu w analizowanie tabeli Grupy ekonomiczne ludności zamieszczonej w Planeta Nowa 3 (zagadnienie 2) analizowanie mapy Gęstość zaludnienia zamieszczonej w analizowanie czynników wpływających na rozmieszczenie ludności w Polsce 5.2 Planeta Nowa 3 (zagadnienie 2) analizowanie diagramu Wielkość migracji w miastach w latach 1946 2008 zamieszczonego w analizowanie diagramu Wielkość migracji zewnętrznych w Polsce w latach 1980 2008 zamieszczonego w analizowanie diagramów Główne kierunki migracji zewnętrznych mieszkańców w 2008 roku zamieszczonych w analizowanie tabeli Przyrost naturalny, saldo migracji, ludność do 18. roku życia i stopa bezrobocia wg województw zamieszczonej na końcu podręcznika analizowanie mapy Polacy na świecie zamieszczonej w 5.4, 5.5

6. Struktura narodowościowa. Społeczności etniczne 7. Urbanizacja w Polsce. Struktura narodowościowa ludności Rozmieszczenie mniejszości narodowych i etnicznych Społeczności etniczne Urbanizacja Wskaźnik urbanizacji Rozmieszczenie i wielkość miast w Polsce Typy aglomeracji Przyczyny rozwoju miast Funkcje miast Przemiany współczesnych miast Problemy mieszkańców dużych miast Polsce i we własnym regionie Planeta Nowa 3 (zagadnienie 2) analizowanie diagramów Zmiany w strukturze zatrudnienia w Polsce zamieszczonych w analizowanie infografiki Struktura zatrudnienia zamieszczonej w analizowanie diagramu Stopa bezrobocia w Polsce w latach 1990 2009 oraz kartogramu Stopa bezrobocia w Polsce w 2008 roku zamieszczonych w analizowanie tabel Przyrost naturalny, saldo migracji, ludność do 18 roku życia i stopa bezrobocia wg województw oraz Struktura zatrudnienia w 2008 roku oraz wartość PKB w 2007 roku wg województw zamieszczonych na końcu podręcznika opisuje strukturę narodowościową wymienia nazwy regionów zamieszkiwane przez mniejszości narodowe i wskazuje je na mapie wymienia nazwy społeczności etnicznych i opisuje ich rozmieszczenie na mapie odczytuje wskaźniki urbanizacji dla wybranych regionów z danych statystycznych opisuje, analizuje, porównuje i ocenia rozmieszczenie oraz wielkość miast w Polsce i zamieszkiwanym regionie wymienia nazwy obszarów najbardziej zurbanizowanych w Polsce i wskazuje je na mapie wymienia nazwy aglomeracji miejskich i wskazuje je na mapie wyjaśnia przyczyny rozwoju wielkich miast w Polsce opisuje funkcje miast na wybranych przykładach określa przemiany zachodzące we współczesnych miastach omawia problemy mieszkańców dużych miast 5.3 5.6 Planeta Nowa 3 (zagadnienie 2) analizowanie tabeli Mniejszości narodowe i etniczne zamieszczonej w analizowanie mapy Mniejszości narodowe i etniczne zamieszczonej w analizowanie infografiki Społeczności etniczne zamieszczonej w Planeta Nowa 3 (zagadnienie 2) film edukacyjny i zdjęcia przedstawiające miasta praca z danymi statystycznymi analizowanie diagramów Wskaźnik urbanizacji w Polsce w latach 1950 2008 oraz Miasta według grup wielkościowych w 2008 roku zamieszczonych w analizowanie wykresu Wskaźnik urbanizacji w Polsce w 2008 roku zamieszczonego w analizowanie mapy Rozmieszczenie i wielkość miast zamieszczonej w analizowanie tabeli Największe miasta zamieszczonej w analizowanie map przedstawiających typy aglomeracji zamieszczonych w

8-9 Podsumowanie i sprawdzian wiadomości analizowanie schematu Funkcje miast zamieszczonego w Rolnictwo i przemysł 1. Warunki rozwoju rolnictwa w Polsce. 2. Produkcja roślinna w Polsce. 3. Produkcja zwierzęca w Warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa Warunki pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa Rośliny uprawne w Polsce Struktura upraw Rozmieszczenie najważniejszych upraw Główne kierunki hodowli zwierząt w Polsce warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa wyróżnia główne cechy struktury użytkowania ziemi oraz wielkości i własności gospodarstw rolnych w Polsce na podstawie analizy map, wykresów i danych liczbowych opisuje poziom mechanizacji i chemizacji rolnictwa w Polsce na podstawie danych statystycznych podaje przyczyny zróżnicowania w rozmieszczeniu wybranych upraw (pszenicy, ziemniaków, buraków cukrowych) w Polsce wymienia nazwy obszarów upraw wybranych roślin i wskazuje te obszary na mapie tematycznej wyróżnia główne cechy struktury zasiewów w Polsce na podstawie analizy map, wykresów i danych liczbowych opisuje strukturę i wielkość zasiewów w Polsce na podstawie danych statystycznych wyróżnia główne cechy struktury hodowli w Polsce na 6.1 6.1, 6.2 6.1, Planeta Nowa 3 (zagadnienie 3) zajęcia terenowe wizyta w wybranym gospodarstwie rolnym analizowanie map tematycznych zamieszczonych w atlasie geograficznym analizowanie mapy Przyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa zamieszczonej w analizowanie diagramów: Struktura użytkowania ziemi w Polsce, Struktura wielkościowa indywidualnych gospodarstw rolnych w Polsce w 2008 roku i Zużycie nawozów sztucznych w Polsce w wybranych latach zamieszczonych w analizowanie kartodiagramu Średnia wielkość indywidualnych gospodarstw rolnych oraz powierzchni użytków rolnych na 1 ciagnik zamieszczonego w analizowanie tabeli Lasy, użytki rolne, zużycie nawozów i mechanizacja rolnictwa wg województw w 2008 roku zamieszczonej na końcu podręcznika Planeta Nowa 3 (zagadnienie 3) analizowanie danych statystycznych dotyczących produkcji roślinnej w Polsce analizowanie diagramu Struktura powierzchni zasiewów w Polsce zamieszczonego w analiza kartogramów Rozmieszczenie upraw zamieszczonych w analizowanie tabeli Uprawa roślin i hodowla zwierząt wg województw zamieszczonej na końcu podręcznika

Polsce. 4. Zmiany w polskim przemyśle Rozmieszczenie hodowli zwierząt Kryteria podziału przemysłu Czynniki lokalizacji przemysłu Specjalne strefy ekonomiczne Restrukturyzacja przemysłu w Polsce Okręgi przemysłowe 5. e górnictwo Górnictwo Obszary wydobycia poszczególnych surowców mineralnych Wielkość wydobycia surowców mineralnych Import surowców mineralnych 6. Energetyka w Polsce. Powtórzenie wiadomości z działu Rolnictwo i przemysł. Struktura produkcji energii elektrycznej według rodzajów elektrowni Rozmieszczenie elektrowni w Polsce podstawie analizy map, wykresów, danych liczbowych wymienia przyczyny zróżnicowania w rozmieszczeniu hodowli bydła i trzody chlewnej w Polsce wymienia nazwy obszarów hodowli wybranych zwierząt i wskazuje je na mapie klasyfikuje przemysł na sekcje i działy charakteryzuje czynniki lokalizacji przemysłu w Polsce wyjaśnia znaczenie specjalnych stref ekonomicznych opisuje restrukturyzację przemysłu w Polsce wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w przemyśle w Polsce i we własnym regionie wskazuje najlepiej rozwijające się obecnie w Polsce działy produkcji przemysłowej omawia lokalizację okręgów przemysłowych w Polsce klasyfikuje surowce mineralne wymienia nazwy obszarów wydobywania poszczególnych surowców mineralnych i wskazuje je na mapie analizuje wielkości wydobycia węgla kamiennego i brunatnego w Polsce przedstawia strukturę wykorzystania źródeł energii w Polsce i ocenia jej wpływ na stan środowiska przyrodniczego wyjaśnia przyczyny i skutki dominacji energetyki cieplnej 6.2 Planeta Nowa 3 (zagadnienie 3) interpretacja danych statystycznych dotyczących pogłowia wybranych zwierząt oraz produkcji mleka i mięsa analizowanie diagramów Struktura hodowli zwierząt gospodarskich w Polsce oraz Pogłowie bydła i trzody chlewnej w Polsce zamieszczonych w analizowanie kartogramów Pogłowie bydła i trzody chlewnej na 100 ha w Polsce zamieszczonych w analizowanie tabeli Uprawa roślin i hodowla zwierząt wg województw zamieszczonej na końcu podręcznika 6.4 4.5 6.3 Planeta Nowa 3 (zagadnienie 4) film dydaktyczny Przemysł w Polsce analizowanie schematu Podział przemysłu na sekcje i działy zamieszczonego w analizowanie mapy Specjalne strefy ekonomiczne zamieszczonej w analizowanie mapy Okręgi przemysłowe w Polsce zamieszczonej w Planeta Nowa 3 (zagadnienie 4) analizowanie diagramu Wydobycie węgla kamiennego i brunatnego w Polsce w wybranych latach zamieszczonego w analizowanie mapy Wydobycie surowców mineralnych zamieszczonej w Planeta Nowa 3 (zagadnienie 4)

7. Sprawdzian wiadomości wykazuje korzyści z wykorzystywania alternatywnych źródeł energii analizowanie schematu Źródła energii zamieszczonego w analizowanie diagramu Struktura produkcji energii elektrycznej w Polsce według rodzajów elektrowni w 2008 roku zamieszczonego w analizowanie mapy Rozmieszczenie i moc elektrowni w Polsce zamieszczonej w Usługi 8. Podział usług Podział usług Znaczenie usług w krajowej gospodarce Usługi telekomunikacyjne 9. Transport lądowy Podział transportu Transport kolejowy Transport samochodowy Transport przesyłowy rozróżnia rodzaje usług wyjaśnia szybki rozwój wybranych usług w Polsce i we własnym regionie opisuje znaczenie usług w krajowej gospodarce wymienia przykłady działów usług rozwijających się wymienia rodzaje usług świadczonych przez komunikację opisuje znaczenie internetu i telefonii komórkowej wyróżnia rodzaje transportu opisuje na podstawie map i wyjaśnia zróżnicowanie gęstości i jakości sieci transportowej w Polsce wykazuje wpływ sieci transportowej na rozwój innych dziedzin gospodarki charakteryzuje wybrane rodzaje transportu lądowego omawia wybrane problemy transportu w Polsce 1.8 6.5 6.7 Planeta Nowa 3 (zagadnienie 5) analizowanie schematu Usługi zamieszczonego w analizowanie schematu Komunikacja zamieszczonego w analizowanie mapy przedstawiającej dostęp do usług telekomunikacyjnych w Europie zamieszczonej w analizowanie kartogramu Dostęp do internetu w 2009 roku zamieszczonego w analizowanie diagramu Liczba abonentów telefonów stacjonarnych i komórkowych w Polsce w wybranych latach zamieszczonego w analizowanie tabeli Samochody osobowe, drogi, linie kolejowe, abonenci telefonii stacjonarnej wg województw w 2008 roku zamieszczonej na końcu podręcznika Planeta Nowa 3 (zagadnienie 5) analizowanie schematu Transport zamieszczonego w analizowanie diagramów Przewozy ładunków transportem kolejowym według grup ładunków w 2008 roku oraz Udział poszczególnych rodzajów transportu w przewozach ładunków i pasażerów w Polsce zamieszczonych w analizowanie mapy Sieć kolejowa zamieszczonej w

10. Transport wodny i lotniczy 11. Handel krajowy i zagraniczny. 12. Turystyka jej znaczenie dla gospodarki kraju. Transport morski, porty morskie Transport śródlądowy, kanały śródlądowe Transport lotniczy, porty lotnicze Znaczenie handlu Wpływ importu i eksportu na gospodarkę kraju Bilans handlu zagranicznego Partnerzy handlowi Rodzaj turystyki Ruch turystyczny Infrastruktura turystyczna Walory turystyczne Regiony o najwyższych walorach turystycznych e obiekty znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO opisuje na podstawie map i wyjaśnia zróżnicowanie gęstości i jakości sieci transportowej w Polsce wykazuje wpływ transportu wodnego i lotniczego na rozwój innych dziedzin gospodarki wyjaśnia znaczenie transportu morskiego, śródlądowego i lotniczego w gospodarce kraju omawia przyczyny wzrostu znaczenia tanich linii lotniczych opisuje znaczenie handlu zagranicznego przedstawia bilans handlu zagranicznego w Polsce wymienia nazwy głównych partnerów handlowych wymienia główne towary eksportowe i importowe dokonuje podziału turystyki ze względu na formę spędzania wolnego czasu opisuje infrastrukturę turystyczną omawia ruch turystyczny w Polsce na tle wybranych krajów Europy wykazuje na przykładach walory turystyczne opisuje obiekty znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO 6.7 analizowanie kartogramu Gęstość dróg kołowych oraz autostrady w Polsce w 2008 roku zamieszczonego w analizowanie tabeli Samochody osobowe, drogi, linie kolejowe, abonenci telefonii stacjonarnej wg województw w 2008 roku zamieszczonej na końcu podręcznika Planeta Nowa 3 (zagadnienie 5) analizowanie diagramów Udział morskich portów handlowych w przeładunkach w Polsce w 2008 roku oraz Międzynarodowy ruch pasażerski w portach morskich w Polsce w 2008 roku zamieszczonych w analizowanie tabeli Morska flota transportowa w Polsce w 2008 roku zamieszczonej w analizowanie infografiki Transport lotniczy zamieszczonej w 6.5 Planeta Nowa 3 (zagadnienie 5) analizowanie diagramu Bilans handlu zagranicznego w Polsce w latach 1998 2008 zamieszczonego w analizowanie diagramów Główni partnerzy handlowi w 2008 roku zamieszczonych w analizowanie tabeli Wartość eksportu na jednego mieszkańca w wybranych krajach w 2008 roku zamieszczonej w 6.6, 7.4 Planeta Nowa 3 (zagadnienie 5) film dydaktyczny, przewodniki turystyczne, albumy, zdjęcia analizowanie diagramu Przyjazdy turystów i wpływy z

13-14 Powtórzenie wiadomości i sprawdzian. 1. Miejsce w świecie 1. Zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego Poziom rozwoju społecznogospodarczego Miejsce w produkcji światowej Inwestycje zagraniczne Organizacje międzynarodowe, których członkiem jest Polska Euroregiony Źródła zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego Zanieczyszczenia przemysłowe Zanieczyszczenia komunalne Zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego Zanieczyszczenia wytwarzane przez środki transportu Skutki zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego Polska w świecie opisuje na podstawie danych statystycznych poziom rozwoju społeczno-gospodarczego na tle innych krajów opisuje inwestycje zagraniczne w Polsce przedstawia udział w organizacjach międzynarodowych wyjaśnia znaczenie euroregionów przedstawia główne cechy środowiska przyrodniczego i gospodarki oraz formy współpracy z krajem będącym najbliższym sąsiadem regionu, w którym uczeń mieszka Degradacja środowiska przyrodniczego wymienia źródła zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego ocenia wpływ struktury wykorzystania energii w Polsce na stan środowiska przyrodniczego wymienia skutki zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego wyjaśnia proces powstawania kwaśnych opadów 8.5 turystyki w wybranych krajach Europy w 2008 roku zamieszczonego w analizowanie kartogramu Ruch turystyczny w Polsce w 2008 roku zamieszczonego w analizowanie infografiki Walory turystyczne zamieszczonej w wykonanie prezentacji multimedialnej Walory turystyczne wybranego regionu geograficznego ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych multimedialne programy edukacyjne, dyskusja na temat korzyści i zagrożeń wynikających członkostwa w organizacjach międzynarodowych analizowanie diagramów Produkt krajowy brutto w wybranych krajach w 2009 roku oraz Liczba studentów na 10 tys. osób w wybranych krajach w 2007 roku zamieszczonych w analizowanie tabeli Miejsce w produkcji światowej w 2007 roku zamieszczonej w analizowanie infografiki Euroregiony zamieszczonej w analizowanie tabeli Struktura zatrudnienia w 2008 roku oraz wartość PKB w 2007 roku wg województw zamieszczonej na końcu podręcznika 6.3 Planeta Nowa 3 (zagadnienie 6) wykonanie portfolio Ochrona przyrody w Polsce zajęcia terenowe np. wizyta na składowisku odpadów, w oczyszczalni ścieków lub w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska analizowanie infografiki Kwaśne opady zamieszczonej w analizowanie diagramów przedstawiających stan jakości

wód Wisły i Odry zamieszczonych w Przegląd regionów geograficznych 1. e pobrzeża Środowisko przyrodnicze oraz najważniejsze cechy gospodarki pobrzeży Żuławy Wiślane Atrakcje turystyczne pobrzeży 2 Pas pojezierzy Środowisko przyrodnicze oraz najważniejsze cechy gospodarki pojezierzy Rzeźba młodoglacjalna Zróżnicowanie klimatyczne pojezierzy Atrakcje turystyczne pojezierzy wymienia nazwy krain geograficznych pobrzeży i wskazuje je na mapie środowisko przyrodnicze pobrzeży ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu omawia genezę Żuław Wiślanych najważniejsze cechy gospodarki pobrzeży oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi charakteryzuje atrakcje turystyczne pobrzeży wymienia nazwy krain geograficznych pasa pojezierzy i wskazuje je na mapie środowisko przyrodnicze pojezierzy wyróżnia cechy rzeźby młodoglacjalnej opisuje na podstawie map klimatycznych zróżnicowanie klimatyczne pojezierzy wymienia nazwy bogactw naturalnych pojezierzy najważniejsze cechy gospodarki pojezierzy oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi charakteryzuje atrakcje turystyczne pojezierzy 1.9 1.8 analizowanie schematu Etapy tworzenia się Żuław Wiślanych zamieszczonego w turystycznych wybranego regionu geograficznego w pasie pobrzeży analizowanie ilustracji Wysad solny zamieszczonej w analizowanie ilustracji Cień opadowy zamieszczonej w turystycznych wybranego regionu geograficznego w pasie pobrzeży 3 Niziny Środkowopolskie Środowisko przyrodnicze oraz najważniejsze cechy gospodarki Nizin Środkowopolskich Rzeźba staroglacjalna Bory i puszcze nizin Największe miasta pasa nizin wymienia nazwy krain geograficznych Nizin Środkowopolskich i wskazuje je na mapie środowisko przyrodnicze Nizin Środkowopolskich opisuje cechy rzeźby peryglacjalnej wymienia nazwy wielkich kompleksów leśnych nizin i wskazuje je na mapie najważniejsze cechy gospodarki Nizin Środkowopolskich oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi charakteryzuje największe miasta pasa nizin Warszawę i Łódź 1.8 analizowanie schematu Warszawska niecka artezyjska zamieszczonego w turystycznych wybranego regionu geograficznego pasa nizin

4 Wyżyny e Środowisko przyrodnicze oraz najważniejsze cechy gospodarki Wyżyn ch Wyżyna Śląsko-Krakowska Wyżyna Małopolska Wyżyna Lubelska i Roztocze Miasta Wyżyn ch 5 Kotliny Podkarpackie Środowisko przyrodnicze oraz najważniejsze cechy gospodarki Kotlin Podkarpackich Kraków i jego atrakcje turystyczne 6 Karpaty Podział Karpat Cechy środowiska przyrodniczego Karpat Zewnętrznych i Karpat Wewnętrznych Wysokogórska rzeźba Tatr Piętra klimatyczno-roślinne w Tatrach Cechy gospodarki Karpat Turystyka w Karpatach 7 Sudety Podział Sudetów Cechy środowiska przyrodniczego Sudetów Góry zrębowe Cechy gospodarki Sudetów charakteryzuje atrakcje turystyczne Nizin Środkowopolskich wymienia nazwy krain geograficznych Wyżyn ch i wskazuje je na mapie środowisko przyrodnicze Wyżyn ch opisuje rzeźbę krasową wyjaśnia urozmaicenie rzeźby Gór Świętokrzyskich najważniejsze cechy gospodarki Wyżyn ch oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi charakteryzuje miasta Wyżyn ch charakteryzuje atrakcje turystyczne Wyżyn ch wymienia nazwy krain geograficznych Kotlin Podkarpackich i wskazuje je na mapie środowisko przyrodnicze Kotlin Podkarpackich wyjaśnia genezę zapadliska tektonicznego najważniejsze cechy gospodarki Kotlin Podkarpackich oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi charakteryzuje Kraków i jego atrakcje turystyczne wymienia nazwy krain geograficznych Karpat i wskazuje je na mapie rozróżnia Karpaty Zewnętrzne i Karpaty Wewnętrzne środowisko przyrodnicze Karpat Zewnętrznych i Karpat Wewnętrznych opisuje wysokogórską rzeźbę Tatr wykazuje piętrowość klimatyczno-roślinną Tatr najważniejsze cechy gospodarki Karpat oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi charakteryzuje atrakcje turystyczne Karpat wymienia nazwy krain geograficznych Sudetów i wskazuje je na mapie środowisko przyrodnicze Sudetów 1.8 1.8 1.8 turystycznych wybranego regionu geograficznego pasa wyżyn analizowanie zdjęcia Wąwóz lessowy zamieszczonego w turystycznych wybranego regionu geograficznego w pasie kotlin analizowanie planszy Rzeźba krasowa turystycznych wybranego regionu geograficznego analizowanie infografiki Wysokogórska rzeźba Tatr zamieszczonej w analizowanie infografiki Piętra klimatyczno-roślinne w Tatrach zamieszczonej w analizowanie tabeli Najwyższe szczyty w pasmach górskich zamieszczonej na końcu podręcznika

8 Mój region moja mała ojczyzna 9-10 Turystyka w Sudetach Położenie regionu, w którym mieszka uczeń Cechy środowiska przyrodniczego regionu, w którym mieszka uczeń Cechy gospodarki regionu, w którym mieszka uczeń Atrakcje regionu, w którym mieszka uczeń Podsumowanie i sprawdzian wiadomości charakteryzuje budowę geologiczną Sudetów wyjaśnia genezę gór zrębowych opisuje krajobraz gór średnich na podstawie ilustracji lub filmu wykazuje, że Sudety są górami średnimi omawia cechy klimatu Sudetów najważniejsze cechy gospodarki Sudetów oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi charakteryzuje atrakcje turystyczne Sudetów wymienia nazwy krainy geograficznej, w którym mieszka i wskazuje go na mapie środowisko przyrodnicze swojego regionu najważniejsze cechy gospodarki swojego regionu oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi charakteryzuje atrakcje turystyczne swojego regionu projektuje i opisuje na podstawie map turystycznych, tematycznych i ogólnogeograficznych oraz własnych obserwacji terenowych podróż wzdłuż wybranej trasy we własnym regionie (z uwzględnieniem walorów przyrodniczych i kulturowych) 1.8 1.9 turystycznych wybranego regionu geograficznego w Sudetach analizowanie infografiki Minerały Sudetów zamieszczonej w analizowanie tabeli Najwyższe szczyty w pasmach górskich zamieszczonej na końcu podręcznika turystycznych regionu geograficznego, w którym mieszka uczeń zajęcia terenowe środowisko przyrodnicze i społecznogospodarcze regionu, w którym mieszka uczeń prezentacja multimedialna Mój region wykonanie portfolio Ludność mojego regionu zajęcia warsztatowe Podróż po moim regionie