Projekt plakatu: Andrzej Pągowski
BORYS GODUNOW Modest Musorgski MEGAWIDOWISKO OPERY WROCŁAWSKIEJ HALA STULECIA WROCŁAW, PAŹDZIERNIK 2007 TERMIN REALIZACJI PROJEKTU Spektakl zostanie wystawiony sześciokrotnie, w dwa następujące po sobie weekendy. Premiera spektaklu odbędzie się 19 października 2007 r., kolejne przedstawienia będą miały miejsce w dniach: 20 (sob.), 21 (niedz.), 26 (pt.), 27 (sob.) i 28 (niedz.) października 2007 r. o godz. 19.00. na scenie Hali Stulecia we Wrocławiu. CYKLICZNOŚĆ PROJEKTU Megaprodukcje Opery Wrocławskiej w Hali Stulecia realizowane są od 1997 r. Każdego roku w październiku zespól wrocławskiego teatru operowego proponuje swoim melomanom nową spektakularną inscenizację operową. "Borys Godunow" Modesta Musorgskiego będzie 16 w kolejności superprodukcją Opery Wrocławskiej, przygotowywana w niezwykłej scenerii Hali Stulecia. Do tej pory megaprodukcje Opery Wrocławskiej obejrzało ponad pół miliona widzów z całej Polski i zagranicy. MIEJSCE REALIZACJI PROJEKTU Borys Godunow zostanie wystawiony w formie megawidowiska operowego na scenie zbudowanej w Hali Stulecia. Budowla ta jest jednym z ważniejszych dzieł architektury światowej XX w. Wzniesiona została w latach 1911-1913 według projektu niemieckiego architekta Maksa Berga. Niezwykle nowoczesna w swym wyrazie i konstrukcji Hala, przez wiele lat jedna z największych sklepionych budowli żelbetowych na świecie, zawiera wiele ukrytych odwołań do dawniejszej architektury. Położona w Parku Szczytnickim, w sąsiedztwie Pawilonu Czterech Kopuł (proj. Hans Poelzig) oraz stawu otoczonego zabytkową Pergolą tworzy wraz z Ogrodem Japońskim i Ogrodem Zoologicznym ulubione tereny sportowo-rekreacyjne mieszkańców Wrocławia i turystów. Jako wyjątkowe osiągnięcie konstrukcyjne i architektoniczne obiekt został wpisany 13 lipca 2006 r. na listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO. Wrocław, Hala Stulecia z Pergolą 2
OPIS PROJEKTU KOMPOZYTOR I DZIEŁO Modest Musorgski, genialny samouk, muzyczny i dramatyczny realista, uchodzi za enfant terrible muzyki rosyjskiej XIX w. Jego cała twórczość była ściśle związana z intonacjami rosyjskiej muzyki ludowej. Nowatorskie dążenia kompozytora najsilniej objawiły się w dziedzinie harmoniki, wywierając znaczny wpływ na późniejszą twórczość impresjonistów przede wszystkim Debussy ego. Na gruncie opery Musorgski stworzył odmienny pod wieloma względami od dotychczasowych form gatunek ludowego dramatu muzycznego. Borys Godunow Musorgskiego to jedno z dzieł muzycznych o szczególnym dla historii muzyki znaczeniu. Zajmuje ono miejsce wyjątkowe zarówno w całej muzyce rosyjskiej, jak też i w twórczości samego Musorgskiego. Choć wtajemniczeni w sztukę kompozycji mogą w nim znaleźć błędy i niedociągnięcia, dzieło przedstawia niezwykle wysoką wartość pod względem muzycznym i dramatycznym. Wywarło wpływ na całą estetykę gatunku operowego, a mimo to nie zdołało służyć za wzór samemu kompozytorowi, bowiem próba stworzenia drugiego dzieła o podobnym charakterze Chowańszczyzny nie została uwieńczona pełnym powodzeniem. Kolejnym paradoksem jest fakt, że Borys Godunow zachowuje tradycyjne, ulubione przez XIX-wieczną arystokrację i burżuazję formy grand opéra, a jednocześnie spełnia postulaty najbardziej postępowych krytyków i teoretyków sztuki ówczesnej Rosji, zwalczających ideę sztuki dla sztuki, a żądających jej związania z życiem i problemami społecznymi. Jest to więc dzieło rdzennie rosyjskie odzwierciedla znakomicie różnorodne prądy i kierunki nurtujące w tym okresie inteligencję rosyjską. W oparciu o poemat Puszkina Musorgski stworzył 7 scen operowych malujących wyraziście tragedię rosyjskiego ludu oraz polityczną anarchię, a na tym tle osobisty dramat cara Borysa. Pod względem dramatycznym sceny te jednak nie bardzo się ze sobą wiązały; główne postaci pojawiały się i znikały bezpowrotnie, ze szkodą dla rozwoju akcji. Poza tym w całej operze znajdowała się tylko jedna i to uboczna rola kobieca. Dodając do tego muzyczne nowatorstwo i dość rewolucyjny miejscami charakter libretta, nietrudno zrozumieć, że opera Musorgskiego wydała się władzom Carskiej Opery w Petersburgu nadto nietypowa i że w 1871 r. została odrzucona. Kompozytor jednak nie zraził się i w ciągu dwóch lat opracował nową redakcję Borysa Godunowa. Podzielił go na 4 akty z prologiem, dodał 2 pełne sceny ukazujące fałszywego Dymitra na polskim dworze wojewody Mniszcha, ponadto wprowadził szereg istotnych zmian. W nowej wersji Borys Godunow został wystawiony w Teatrze Maryjskim, przynosząc kompozytorowi ogromny sukces. Jednak najbliżsi przyjaciele Musorgskiego z Potężnej Gromadki nie mogli mu darować licznych nieprawidłowości muzycznych, surowości harmonii i pozornego ubóstwa instrumentacji. Najbardziej raziło to Nikołaja Rimskiego-Korsakowa, mistrza orkiestracji i techniki kompozytorskiej, który chcąc przysłużyć się dziełu zmarłego przyjaciela, w latach 90 XIX w. sporządził kompletnie nową wersję całej opery, korygując i retuszując cały szereg momentów, jego zadaniem wyraźnie słabych czy błędnych. Opracował nową instrumentację i dokonał radykalnych skrótów. Krytykowany za swoje interwencje stworzył w latach 1906-1908 nową wersję, rozszerzoną o uroczystą muzykę koronacyjną i poloneza. Te wstawki są charakterystyczne dla stylu opracowania Rimskiego- 3
Korsakowa. Dramat muzyczny Musorgskiego nabrał charakteru wielkiej opery romantycznej, który wyraźnie wzmocniła barwna, jasna instrumentacja, udoskonalenia i uproszczenia harmonii i rytmu oraz podział na akty i sceny. Podczas paryskiej premiery w 1908 r. Fiodor Szalapin, jeden z najwybitniejszych śpiewaków (bas) przełomu XIX i XX wieku, przyczynił się do światowego sukcesu opery w opracowaniu Rimskiego-Korsakowa. Wrocławska inscenizacja oparta będzie właśnie na tej wersji. Modest Musorgski Nikołaj Rimski-Korsakow REŻYSER I DZIEŁO YURI ALEXANDROV SŁOWO OD REŻYSERA WIELKA SMUTA Wrocławski Borys to próba ujęcia całej historii rosyjskiego caryzmu na przestrzeni czterech wieków od początku władania Domu Romanowych do naszych czasów, pokazująca jak dużo wspólnego jest w rozwoju ludzkości. Sedno spektaklu nie leży w tym, czy Borys uczestniczył w fizycznym usunięciu carskiego potomka, ale w tym, że w losie każdego władcy narodowa plotka będzie szukać i znajdować swojego zabitego carewicza i będzie odpowiadać na ucisk swoją obcością wobec władzy, cyniczną obojętnością wobec zła i dobra, zmieniającą się w bezsensowną wesołość i straszne święto, od którego zaczyna się spektakl i którym się kończy w scenie pod Kromami. Główny obraz spektaklu to skomplikowane przeplatanie się szyn kolejowych, szpecących ziemię. To ślepy zaułek. To drogi, po których porusza się historia ludzkości. Masy ludowe istnieją w tej zamkniętej przestrzeni rodząc carów, prawowitych i samozwańczych i niemal się nie zmieniają wraz z upływem czasu. Obok przesuwają się wagony pociągów maleńki wagonik z ciałem zabitego carewicza, od czasu do czasu przenikając przestrzeń sceny przesuwa się brudny, ciasny wagon ogrzewanym piecykiem (scena w kielii) czy platforma dla więźniów (scena z Wasilija Błażennego ). To wieczny ruch od Borysa Godunowa do Mikołaja II i Putina. Zmieniają się władcy, ale nie zmienia się ludzkość, bo naród to wyjątkowa, stała wielkość. Scena będzie również dworcem kolejowy, który jednoczy wszystkich, i Rosjan i Polaków. Wszyscy jesteśmy na dworcu, bo dworzec to przede wszystkim zmienność, nieśmiała nadzieja na przemiany te oczekiwane i te wzbudzające lęk. 4
Biorąc pod uwagę skalę i niezwykły zasięg przestrzeni teatru (Hala Stulecia), twórcy tego spektaklu pragną poszerzyć znaczeniowe ramy utworu, w pierwszej kolejności rozpatrując go jako dramat Rusi, w której odbijają się problemy, o których, mam nadzieję, rozmyśla się również w Polsce. Z tego powodu wybrano rzadko wykorzystywaną drugą redakcję tekstu, w której zawarty jest polski akt i sławne Kromy scena bezsensownego i ostrego buntu święta kończącego spektakl wiecznym pytaniem: co dalej? Siergiej Wasilijewicz Iwanow W czasach smuty Yuri Alexandrov W reżyserii Yurija Alexandrova Borys Godunow, który w historii gatunku stanowi dzieło przełomowe, zarówno jeżeli chodzi o treść libretta, temat jak i formę muzyczną, staje się uniwersalnym dramatem władzy. Niemal jak w antycznej tragedii sam fakt jej zdobywania, sprawowania i konieczność jej utrzymania uruchamia mechanizm destrukcji, niszczący samego tyrana i będący przekleństwem podległego mu narodu. Za sprawą niezłomnej i nieuleczalnej natury ludzkiej mechanizm władzy staje się cykliczny, koniec jednej tyranii staje się początkiem następnej i koło historii toczy się znów po tym samym zamkniętym torze. W historii panowania Borysa Godunowa można odnaleźć obraz sprawowania rządów przez władców wszystkich epok, generacji i krain staje się ona przypowieścią o jednym z największych problemów ludzkości: wspólnej tragedii rządzących i rządzonych. Reżyser spektaklu, Yuri Alexandrov, wraz ze scenografem Pawłem Dobrzyckim zamierzają wykorzystać architekturę Hali Stulecia jako naturalną scenerię spektaklu. 5
REALIZATORZY I WYKONAWCY W megawidowisku weźmie udział łącznie ok. 200 artystów. KIEROWNICTWO MUZYCZNE prof. Ewa Michnik, dyrektor naczelny i muzyczny Opery Wrocławskiej, posiada bardzo wysokie kwalifikacje muzyczne w realizacji megaprodukcji operowych, to wybitny dyrygent występujący ze znakomitymi zespołami na najbardziej liczących się scenach operowych Europy i świata. Wszystkie dotychczasowe megawidowiska Opery Wrocławskiej przygotowane w warstwie muzycznej według jej koncepcji artystycznej były bardzo wysoko oceniane przez międzynarodowe grono krytyków muzycznych. REŻYSERIA Yuri Alexandrov. To jeden z najwybitniejszych rosyjskich reżyserów teatralnych, któremu przypisuje się miano innowatora opery. Od prawie 30 lat związany jest z Teatrem Maryjskim w St. Petersburgu. W 1987 r. reżyser założył Chamber Music Theatre, początkowo pomyślany jako kreatywne laboratorium operowe, które z czasem rozwinęło się w profesjonalną Scenę Operową St. Petersburga, znaną w Rosji i za granicą. Za swoją twórczość reżyser został uhonorowany najważniejszymi nagrodami teatralnymi w Rosji. Inscenizacje Alexandrova cechuje naturalność, różnorodność i odwaga inscenizatorska. Śmiało adaptuje, analizuje i eksperymentuje z klasycznymi tekstami operowymi. Dzięki unikalnej estetyce i oryginalnym pomysłom jego sztuka wyznacza nowe kierunki w reżyserii scenicznej. Pomysły inscenizacyjne Alexandrova są intrygujące, przepełnione alegorią i metafizyką. Jedną z głównych dewiz artysty jest metafora, wyrażająca jego wewnętrzny, głęboko duchowy, filozoficzny i poetycki świat. Spektakle w reżyserii Yurija Alexandrova każdorazowo wywołują poruszenie wśród odbiorców i krytyki, urastając do rangi wydarzeń artystycznych, odnotowywanych przez wszystkie media. Yuri Alexandrov wystawił ponad dwieście produkcji operowych na rosyjskich i światowych scenach operowych. Były to m.in. Opowieści Hoffmanna Offenbacha (Mińsk), Rigoletto i Aida Verdiego, Kniaź Igor Borodina, Uprowadzenie z Seraju Mozarta i Trubadur Verdiego (Cheboksary), Adrienne Lecouvreur Cilea (Chisinau), Magdalena Prokofiewa, Napój miłosny Donizettiego (Samara), Traviata Verdiego, Eugeniusz Onegin Czajkowskiego (Kazachstan), Napój miłosny Donizettiego (Ryga), Chowańszczyzna Musorgskiego (Moskwa, Teatr Balszoj), Don Giovanni Mozarta (Wilno), Kniaź Igor Borodina, Eugenisz Onegin Czajkowskiego (Turcja), Eugenisz Onegin Czajkowskiego, Don Giovanni Mozarta (Włochy) i Dama pikowa Czajkowskiego (USA). Jednym z ostatnich spektakli wyreżyserowanych przez Alexandrova jest Turandot Pucciniego, zrealizowany w czerwcu 2003 w Weronie. Było to wydarzenie bez precedensu; po raz pierwszy w historii teatr w Weronie zaprosił rosyjskiego reżysera na scenę klasycznej opery włoskiej. W marcu 2006 r. w Metropolitan Opera z entuzjazmem została przyjęta Mazepa Czajkowskiego w doskonałej inscenizacji Alexandrova. SCENOGRAFIA Paweł Dobrzycki KOSTIUMY Małgorzata Słoniowska PRZYGOTOWANIE CHÓRU Małgorzata Orawska CHOREOGRAFIA Bożena Klimczak SOLIŚCI (40 osób) gwiazdy polskich i europejskich scen operowych. 6
ORKIESTRA (85 muzyków), CHÓR (200 osób) i BALET (30 osób) Opery Wrocławskiej, muzycy dysponujący bardzo wysokimi kwalifikacjami muzycznymi, występujący na najbardziej liczących się scenach muzycznych Europy, mający na koncie udział w licznych inscenizacjach operowych i megaprodukcjach, a także regularnie uczestniczący w fonograficznych nagraniach dzieł operowych. PROJEKT PLAKATU Andrzej Pągowski, jeden z najwybitniejszych plakacistów polskich. Artysta zaprojektował plakat do spektaklu premierowego Opery Wrocławskiej już po raz trzeci; poprzednie realizacje dla wrocławskiego teatru plakaty do premiery Straszny dwór (1983) oraz Halka (2005). Andrzej Pągowski studiował w PWSSP w Poznaniu, a dyplom z wyróżnieniem uzyskał w 1978 roku w pracowni Waldemara Świerzego. Obecnie, od 1990, jest Dyrektorem Generalnym i Kreatywnym własnej Agencji Reklamowej "Studio P". Jego twórczość obejmuje plakaty, okładki i ilustracje książkowe, okładki płytowe, scenografię, kampanie reklamowe, teledyski. Jest autorem billboardów do wielu kampanii społecznych. Brał udział w największych krajowych i międzynarodowych przeglądach plakatu, które przyniosły mu najwyższe uznanie. Ważniejsze nagrody, jakie otrzymał to: Brązowy Medal na Międzynarodowym Biennale Grafiki Użytkowej Brno 1978, Srebrny Medal na Biennale Plakatu Polskiego - Katowice 1983, Nagrody za plakat w konkursie "The Hollywood Reporter" Los Angeles: 1980 (III nagroda i wyróżnienie), 1981 (I nagroda), 1984 (I nagroda), 1986 (I i III nagroda), 1987 (I, II i III nagroda), 1988 (III nagroda i wyróżnienie), 1989 (III nagroda), 1990 (I nagroda, oraz nagroda "Best of Show"), 1991 (I nagroda, III nagroda). Otrzymał również nagrody w konkursie na plakat w Chicago: 1982 (Srebrna Plakietka), 1987 (Złota i Srebrna Plakietka), (II nagroda Srebrny Hugon ), I nagrodę Biennale Plakatu Teatralnego, Rzeszów 1987, Nagrodę "Plakat Roku" w 1983 i 1987r. (Warszawa) oraz ponad 40 wyróżnień w konkursie "Najlepszy Plakat Warszawy" 1979-89 oraz I Nagrodę w Międzynarodowym Konkursie Plakatu Filmowego Istambuł 1989. Jego prace można oglądać w zbiorach muzeów w Europie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku oraz w kolekcjach prywatnych w kraju i za granicą. S.Moniuszko Straszny dwór 1983 S. Moniuszko Halka 2005 Państwowa Opera we Wrocławiu Opera Wrocławska ZASIĘG ZADANIA I WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE 7
Gigantyczne dekoracje, nowatorskie formy inscenizacji, najnowsze osiągnięcia techniki teatralnej, łączenie światła z efektownymi i otwierającymi ogromne możliwości środkami multimedialnymi i projekcjami filmowymi to estetyczne formy przekazu, jakie daje niepowtarzalna przestrzeń Hali Stulecia. Dzięki temu megaprodukcje Opery Wrocławskiej cieszą się ogromnym zainteresowaniem zarówno wśród mieszkańców miasta, regionu i kraju, jak i turystów z całego świata. Przedstawienie wykonywane będzie w języku rosyjskim, bazując na oryginalnej wersji libretta. Na tablicach umieszczonych nad sceną wyświetlane będzie polskie tłumaczenie libretta. Czas trwania spektaklu: ok. 4 godziny, w tym 2 przerwy po 45 min., podczas których zostaną zaprezentowane wystawy poświęcone dotychczasowym produkcjom Opery Wrocławskiej oraz inscenizacjom Borysa Godunowa na scenach operowych świata, a także wystawa scenografii Pawła Dobrzyckiego. Ze względu na wyjątkową wartość muzyczną i historyczną dzieła organizatorzy planują szereg działań edukacyjnych związanych z zadaniem. W ramach akcji edukacyjnej pod hasłem Teatr operowy za kulisami 40-osobowe grupy młodzieży będą poznawały teatr od strony technicznego przygotowania przedstawień (perukarnia, pracownia kostiumów, pracownia dekoratorska, malarska itd.) oraz wezmą udział w próbach ansamblowych do spektaklu. Uczniowie zostaną zaproszeni na próby generalne do Hali Ludowej. Wśród młodzieży uczestniczącej w akcji edukacyjnej zostanie przeprowadzony konkurs na najciekawszą recenzję przedstawienia. Wnioskodawca umożliwi zainteresowanym studentom Wydziałów Dyrygentury i Edukacji Muzycznej przy Akademii Muzycznej we Wrocławiu udział w próbach orkiestrowych i scenicznych. Dla studentów i uczniów szkół muzycznych zorganizowane zostaną spotkania o charakterze warsztatów z dyrygentem, reżyserem oraz odtwórcami głównych partii dramatu. Do realizacji zadania zostanie wykorzystanych wiele nowatorskich rozwiązań i technologii, m.in. transmisja spektaklu za pośrednictwem Internetu. Na stronie internetowej Opery Wrocławskiej zostanie zamieszczony link umożliwiający wszystkim zainteresowanym melomanom, posiadającym dostęp do sieci Internet, udział w bezpośredniej transmisji internetowej spektaklu operowego prosto z Hali Stulecia we Wrocławiu. Hala Stulecia, Wrocław 8
ODBIORCY PROJEKTU: łączna ilość widzów sześciu spektakli przewidywana jest na poziomie 24 tys. Widownia każdego widowiska to ok. 4 tys. osób. CELE PROJEKTU popularyzacja europejskiego dziedzictwa kulturowego wśród jak najszerszej publiczności, szeroko pojęta edukacja kulturalna społeczeństwa, propagowanie udziału w wydarzeniach kulturalnych jako formy spędzania wolnego czasu, oddziaływanie na aktywność kulturalną społeczeństwa, kształtowanie kultury wolnego czasu mieszkańców Wrocławia i Dolnego Śląska (zgodne ze strategią ubiegania się miasta Wrocławia o organizację EXPO 2012), stworzenie mieszkańcom Wrocławia i Dolnego Śląska oraz polskim i zagranicznym turystom licznie odwiedzającym miasto i region, atrakcyjnej oferty kulturalno-rekreacyjnej w jednym z najpiękniejszych zabytków architektury Wrocławia, promocja Wrocławia i Dolnego Śląska w kraju i Europie, ugruntowanie wizerunku miasta i regionu jako europejskiego centrum kultury, posiadającego bogatą ofertą kulturalno-turystyczną, zwiększenie turystyki przyjazdowej do Wrocławia i na Dolny Śląsk. Z doświadczenia Opery Wrocławskiej wynika, że dzięki swojej atrakcyjności megawidowiska operowe przyciągają tysiące melomanów z całej Europy. Wsparcie realizacji zadania Opery Wrocławskiej należy traktować więc jako wspomaganie społeczno-ekonomicznego rozwoju miasta i regionu oraz sposób budowy stałych przewag konkurencyjnych, w oparciu o wykorzystanie potencjału regionalnego, zwłaszcza zasobów dziedzictwa kulturowego oraz bogactwa architektury, wykreowanie wizerunku Opery Wrocławskiej jako teatru o najwyższym poziomie wykonawczym. PROMOCJA ZADANIA billboardy 500 tablic na terenie największych miast w Polsce oraz 150 tablic w Niemczech, afisze i plakaty, city lighty (podświetlane plakaty na przystankach komunikacji miejskiej, łącznie 400 szt. na terenie Wrocławia, Warszawy, Krakowa, Poznania; czas ekspozycji: mobilne billboardy przemieszczane na terenie Wrocławia - 5 szt., wielkoformatowe bannery na terenie Wrocławia 2-4 szt., ulotki reklamowe w języku polskim, niemieckim i angielskim nakład 50 tys. egz., dystrybucja w Polsce i za granicą, m. in. poprzez przedstawicielstwa Polskiej Organizacji Turystycznej w Niemczech, Anglii, Francji, Włoszech, Austrii, Szwajcarii, Hiszpanii, Holandii, Belgii oraz na targach turystycznych w Polsce i Europie, konferencja prasowa poświęcona realizacji Borysa Godunowa M. Musorgskiego w Hali Ludowej, informacje o realizacji megawidowiska na stronie internetowej Opery Wrocławskiej, program premierowy megawidowiska, ogólnopolski dodatek Rzeczpospolita poleca (nakład 100 tys. egz.), wydawnictwo Kurier Operowy, poświęcony realizacji Borysa Godunowa (nakład 10 tys. egz., dystrybucja bezpłatna wśród widzów spektaklu, w hotelach, restauracjach, centrach handlowych, na 9
lotnisku, na dworcach PKP, PKS, w punktach informacji turystycznej, w Urzędach Miejskim, Wojewódzkim, Marszałkowskim oraz na stoiskach Opery Wrocławskiej podczas targów turystycznych w Barcelonie, Ulm, Görlitz, Magdeburgu, Rostocku, ITB w Berlinie i innych europejskich miastach), informacje w mediach patronackich Opery Wrocławskiej, ogłoszenia reklamowe w prasie lokalnej i ogólnopolskiej (Rzeczpospolita, Gazeta Wyborcza, Wprost) oraz w informatorach typu Scena Polska, The Visitor, Co jest grane, w magazynach kulturalnych: Magazyn Muzyczny Hi-Fi, Muzyka 21, wywiady dla telewizji, radia i prasy, przeprowadzane z realizatorami megawidowiska, informowanie o realizacji megawidowiska w relacjach dla TVP Kultura, spoty reklamowe w lokalnej telewizji ODRA (TeDe), spoty radiowe w lokalnych rozgłośniach (Polskie Radio Wrocław, Radio RAM) i ogólnopolskich (Radio RMF Classic, Polskie Radio S.A. Program 2), organizacja konkursów, w których nagrodami będą bilety na spektakle Borys Godunow dla słuchaczy Programu 2 i Programu 1 Polskiego Radia S.A., Radia RMF Classic, Polskiego Radia Wrocław, Radia RAM; dla widzów Telewizji Polskiej S.A. (program Kawa czy herbata? ), Telewizji Polskiej we Wrocławiu, Telewizji TeDe; dla czytelników prasy ogólnopolskiej, regionalnej i lokalnej, za pomocą poczty elektronicznej o spektaklu zostaną poinformowane wszystkie znaczące polskie instytucje i organizacje związane z muzyką poważną, a także biura podróży typu incoming specjalizujące się w turystyce przyjazdowej do Polski oraz zagraniczni tour-operatorzy zajmujący się turystyką kulturalną na obszarze Europy Środkowej. 10