Ministerstwo Edukacji Narodowej PROGRAM NAUCZANIA TECHNIK GEODETA 31 1[10] - Zatwierdzam Zbigniew-Wiiodkwski Minister Edukacji Narodowej T Warszawa 2008
Autorzy: mgr ini. Wanda Brzescihska dr ini. Stanislaw Grodzicki mgr ini. Jacek Plaska Recenzenci: dr inz. Marian Cisak dr ini. Barbara Gilsowska Opracowanie redakcyjne: mgr int. Krystyna Elzbieta Hejlasz
Spis tresci I. Plany nauczania II. Programy nauczania przedrniotow zawodowych 1. Geodezja ogolna 2. Geodezja iniynieryjna 3. Geodezja w gospodarce nieruchomosciami 4. Fotogrametria 5. lnformatyka geodezyjna i kartograficzna 6. Jezyk obcy zawodowy 7. Cwiczenia geodezyjne 8. Praktyka zawodowa
I. PLANY NAUCZANIA PLAN NAUCZANIA Czteroletnie technikum Zawod: technik geodeta 311[10] Podbudowa programowa: gimnazjum godzin Przedmioty nauczania letnim okresie Program wybranej przez szkole specjalizacji opracowuje szkolny zespm przedmiotowy wlasciwy dla zawodu. *' cwiczenia geodezyjne zaieca sit realizowab przez 4 tygodnie w klasie I, 4 tygodnie w kiasie I1 i 4 tygodnie w klasie Ill pod koniec kaidego roku szkolnego.
I. PLANY NAUCZANIA PLAN NAUCZANIA Szkota policealna Zawod: technik geodeta 311[10] Podbudowa programowa: szkola dajqca wyksztalcenie Srednie LP. 1. 2. 3. - / I> Przedmioty nauczania Geodezja og61na Geodezja intynielyjna Geodezja w go spodarce nieruchomo$ci;. )mi... 1. Cwiczenia geodezyjne"*- 47 IL +l'nn.l"i VJ1",,. Dla mlodzie~yl Dla I,,.. godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Semestly I - IV 6. 1 Jqzyk obcy zawodowy 2 1 7. / Specjalizacja* 1 2 1 1 Razem 1 50 37 Praktyki zawodowe 14 tygodni, w tym: 2. Praktyka zawodowa w przedsiqbiorstwie geodezyjnym -2 tygodnie letnim okresie nauczania 4. 5 4 I.,.,,. 1 68 3. lnformatyka geoaezyjna t,-a*-y- I' <,.- / 6 5 1 8 2 1 "a'l"y'alrlrl11~ I I 27 27 682 Fotogrametria I I Program wybranej przez szkdoig specjalizacji opracowuje szkoiny zespbt plzedmiotowy wlasciwy dla zawodu. *" Cwiczenia geodezyjne zaleca siq realizowac przez 6 tygodnie w semestne II i 6 tygodni w semestne IV pod koniec kaidego roku szkolnego. 16 11 dwuletnim okresle nauczani a Semesty Forma stacjonarna 12 8 I - IV Forma zaoczna 218 150
II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTOW ZAWODOWYCH GEODEZJA OGOLNA Szczegolowe cele ksztalcenia W wyniku procesu ksztaicenia uczen (siuchacz) powinien umiec: - wyjasnie pojecie,,geodezjan, - scharakteryzowac giowne dzialy geodezji, - dobrat metody pozyskiwania danych o terenie w zaleinosci od rodzaju wykonywanych prac geodezyjnych, - posiuiyc sie pojeciami stosowanymi w geodezji i kartografii, - postuzyc sig podstawowymi pojqciami z metrologii geodezyjnej, - rozroznii: rodzaje map oraz wyjasnic zasady ich sporzqdzania, - wyjasnic budowe i zasade dziaiania instrumentbw geodezyjnych, - zorganizowac stanowisko do wykonywania pomiarow geodezyjnych zgodnie z wymaganiami technologicznymi, przepisami bezpieczetistwa i higieny pracy oraz ochrony Srodowiska, - dokonat sprawdzenia i rektyfikacji instrument6w geodezyjnych, - postuiyc sie instrumentami i sprzetem geodezyjnym zgodnie z zasadami uiytkowania, - sklasyfikowae i scharakteryzowal. rodzaje osnow geodezyjnych, - wykonac stabilizacje punktow geodezyjnych w terenie, - sporzqdzit opisy topograficzne punktow geodezyjnych, - dobra6 metody wykonywania pomiar6w liniowych oraz wyznaczania dtugosci odcinkow, - wytyczyt proste w terenie roinymi metodami, - wyznaczyc diugosci okreslonych odcinkow, - sklasyfikowae szczeg6ly terenowe, - dobrac metody pomiarow szczeg6l6w terenowych, - wyznaczyc pdoienie szczegoiow terenowych, - sporzqdzic szkice pomiarowe, - przetworzye wyniki pomiarow terenowych na dane numeryczne i graficzne, - sporzqdzie opracowanie geodezyjne i kartograficzne z wykorzystaniem okreslonych technik komputerowych, - zastosowac zasady podziatu map na arkusze, - wykorzystac do sporzqdzania map oraz innych opracowari geodezyjno-kartograficznych dane o terenie, - zaktualizowac map? zasadniczq oraz sporzqdzic mapy pochodne,
- wykonat niwelacjg terenu rotnymi metodarni, - dobra6 metody i przyrzqdy do pomiaru kqtow poziomych i pionowych, - wykonac pomiary kqtow w terenie, - wykonac obliczenia geodezyjne z zastosowaniem regut rachunkowych Krytowa-Bradisa, - zastosowac symbole rachunkowe Hausbrandta w obliczeniach geodezyjnych, - zaprojektowac; zatotyc oraz wyrownat szczeg6lowe i pomiarowe osnowy geodezyjne, - rozroinit konstrukcje geodezyjnych osnow poziomych i wysokosciowych, - dokonac transformacji wspotrzgdnych punktow, - postutyc sig pojgciami rachunku wyrownawczego, - ocenic doktadnosc pomiar6w i obliczen, - wyrownac spostrzeienia geodezyjne roinymi metodami, - dokonac klasyfikacji osn6w geodezyjnych, - wykonak pomiary szczegotowych i pomiarowych osnow geodezyjnych, - zastosowac zasady rachunku wspotrzgdnych w uktadach geodezyjnych, - wyrownat szczeg6towe i pomiarowe osnowy geodezyjne, - zastosowac niwelacje trygonometryczn$ - wykonac pomiary sytuacyjno - wysokosciowe metodq tachimetrycznq, - sporzqdzic mapg sytuacyjnq i sytuacyjno-wysokosciow& - objasnic uktady wspotrzgdnych stosowane w geodezji, - postutyc sig pojgciami z geodezji wyzszej, - wykonac pomiary i obliczenia geodezyjne z wymaganqdokladnosciq, - okreslic wspotrzgdne punktbw wyznaczonych rotnymi metodami, - objasnic zasady dziatania globalnego systemu pozycyjnego GNSS (Global Navigation Satellite System), - rozroinic metody wyznaczania wspolrzgdnych punktow z wykorzystaniem techniki GNSS, - wykonac pomiary geodezyjne zgodnie z przepisarni bezpieczelistwa i higieny pracy, ochrony przeciwpotarowej oraz ochrony srodowiska. Material nauczania 1. WiadomoSci podstawowe Zarys historii geodezji. Podziat i zadania geodezji. Rodzaje prac i opracowan geodezyjnych
Ksztalt Ziemi. Magnetyzm ziemski, deklinacja magnetyczna, zbietnos1. poludnikow, uchylenie magnetyczne. Zorientowanie kierunku prostej. Rodzaje azymutow i zaleznosci miedzy nimi. Sprzet geodezyjny. Miary stosowane w geodezji. Mapy i ich rodzaje. Znaki umowne stosowane w geodezji. Pojecie osnowy geodezyjnej i jej rodzaje. Wyznaczanie i stabilizacja punktow w terenie, opis topograficzny punktu. Pomiary geodezyjne i zasady ich wykonywania. Przepisy prawa geodezyjnego i kartograficznego. Cwiczenia: Przeliczanie jednostek miar kqta: miary stopniowej na gradowq i odwrotnie, miary stopniowej i gradowej na analitycznq i odwrotnie. Obliczanie azymutow: geograficznego, magnetycznego oraz kartograficznego okreslonego odcinka. 2. Pomiary liniowe i sytuacyjne Przyrzqdy do pomiar6w liniowych. Zasady tyczenia linii prostych. Pomiary dtugosci odcinkow. Tyczenie kqt6w prostych. Ogolne zasady zawadania poziomych osnow szczeg~towych i pomiarowych. Klasyfikacja szczegotow terenowych. Sposoby bezposredniego pomiaru szczego16w terenowych. Szkic polowy pomiaru sytuacyjnego. Organizacja pomiaru szczegotow.. ~wiczenia: Tyczenie linii prostych w terenie. Wykonywanie pomiarow dtugosci odcinkow tasmqgeodezyjnq Wykonywanie pomiarow dlugosci odcink6w dalmierzem optycznym. Sporzqdzanie szkicu pomiaru sytuacyjnego. Zaktadanie osnowy pomiarowej kqtowo-liniowej. Wykonywanie porniarow szczegot6w sytuacyjnych rotnymi metodami. Sporzqdzanie opisow topograficznych punktow osnowy pomiarowej. 3. Zasady sporzqdzania map sytuacyjnych Sporzqdzanie map sytuacyjnych na podstawie bezposrednich pomiarow terenowych. Mapa zasadnicza. Podziat mapy na arkusze.
Przyrzqdy do kartowania tresci mapy Kartowanie szczegotow terenowych. Opracowanie mapy sytuacyjnej. Cwiczenia: Sporzqdzanie mapy sytuacyjnej na podstawie wykonanych pomiarow terenowych. Opracowywanie mapy sytuacyjnej z zastosowaniem techniki komputerowej. 4. Elementy optyki w instrumentach geodezyjnych Prawa odbicia i zatamania Swiatla. Zwierciadla. Plytka plaskorownolegta i jej zastosowanie w instrumentach geodezyjnych. Klin optyczny i jego zastosowanie w instrumentach geodezyjnych. Pryzmaty i ich zastosowanie. Soczewki, graficzna konstrukcja obrazow, wady soczewek. Lupa, mikroskop, luneta. Cechy charakterystyczne lunety. Daimierze optyczne. Cwiczenia: Wyznaczanie odlegtosci migdzy dwoma punktami przy uiyciu dalmierzy optycznych. Wyznaczanie kqtow prostych przy uiyciu wegielnicy pryzmatycznej. 5. Niwelacja geometryczna Pomiary wysoko~ciowe, poziomy odniesienia. Sposoby prezentacji rzeiby na mapach. Znaki umowne. Rodzaje i metody niwelacji geometrycznej. lnstrumenty i przyrzqdy stosowane w niwelacji geometrycznej. Sprawdzanie i rektyfikacja niwelatorow. Technika wykonywania niwelacji geometrycznej. Niwelacja techniczna reper6w. Niwelacja podluina i poprzeczna. Niwelacja powierzchniowa metodq: siatki, profili, oraz punktow rozproszonych. Warstwice. Kartowanie punktow wysokosciowych terenu. lnterpolacja warstwic. Kreslenie warstwic. Automatyczne generowanie warstwic. Zasady wykonywania niwelacji precyzyjnej. lnstrumenty i przyrzqdy do niwelacji precyzyjnej.
Cwiczenia: r Sprawdzanie warunkow geometrycznych niwelatora i jego rektyfikacja. r Wykonywanie niwelacji reperow w ciqgu zarnknigtym i obliczenie wysokosci reperow. r Wykonywanie niwelacji reperow ciqgu otwartego, dwustronnie dowiqzanego oraz obliczanie wysokosci reperow. Wykonywanie niwelacji podiuznej i poprzecznej oraz sporzqdzanie profilow terenu.. Wykonywanie niwelacji powierzchniowej terenu rnetodq punktow rozproszonych oraz sporzqdzanie rnapy wysokosciowej. Sprawdzanie warunkow geometrycznych niwelatorow precyzyjnych. Dokonywanie odczytow na lacie do niwelacji precyzyjnej oraz wprowadzanie danych do dziennika niwelacyjnego. Wykonywanie pomiaru wysokosci reperow rnetodq niwelacji precyzyjnej. 6. lnstrumenty do pomiarow kqtow poziomych i pionowych Pojecie kqta poziornego i kqta pionowego. Geornetryczne zasady budowy instrumentow kqtornierczych. Budowa i zasady dziaiania teodolitu. Systerny i urzqdzenia odczytowe teodolitow optycznych i elektronicznych. Warunki geornetryczne i rektyfikacja teodolitu. Cwiczenia: Dokonywanie odczytow w rbinych systemach odczytowych teodolit6w. Sprawdzanie i rektyfikacja libelli alidadowej. Okreslenie bied6w kolimacji i inklinacji. Wyznaczanie miejsca zera kota pionowego. 7. Pomiar kqtow poziomych i pionowych Centrowanie i poziomowanie teodolitu. Zasady pomiaru kqtbw poziomych i pionowych Metody pomiaru kqtow poziomych. Dokladnosc porniaru kqtow poziomych. Porniar kqt6w pionowych. Cwiczenia:. Centrowanie i poziomowanie teodolitu. Wykonywanie pomiarow pojedynczego kqta metodq kqtowq,
prowadzenie dziennika obserwacji kqtowych oraz obliczanie Sredniej wartoici kqta. Wykonywanie pomiarow kqtow metodq kierunkow% prowadzenie dziennika obserwacji kqtowych oraz obliczanie Srednich wartosci kierunkow. Wykonywanie pomiar6w kqtow pionowych, prowadzenie dziennika obserwacji kqtowych oraz obliczanie wartosci kqtow. 8. Rachunek wspotrzgdnych Geodezyjny uklad wsp6trzgdnych prostokqtnych ptaskich. Obliczanie wspdtrzgdnych. Obliczenia geodezyjne na liczbach przyblizonych. Dokladnosc obiiczeri, reguty rachunkowe Krytowa - Bradisa. Symbole rachunkowe Hausbrandta. Obliczanie azymutow, kqtow i dlugosci odcinka ze wspotrzgdnych. Obliczanie wsp6trzgdnych punktow terenowych wyznaczonych metodq domiarow prostokqtnych i metodq biegunowq Obliczanie wspolrzgdnych punktow na podstawie kqtowego i liniowego wcigcia w przod, wcigcia wstecz oraz metodq Hansena. Rodzaje transformacji. Transformacja wsp6lrzgdnych punktow. Cwiczenia: Obliczanie dlugosci odcinka i jego azymutu na podstawie wso6lrzednvch. k, ~bliczanie wsp6lrzgdnych dowolnego punktu. Obliczanie wspotrzgdnych punkt6w na podstawie domiar6w prostokqtnych. Obliczanie wspmrzgdnych punktu metodq kqtowego wcigcia w przod, liniowego wcigcia w przod, wcigcia wstecz z zastosowaniem kalkulatorow i program6w komputerowych. Wyznaczanie wspmrzgdnych punktow metodq Hansena. Przeliczanie wspotrzgdnych biegunowych na prostokqtne oraz prostokqtnych na biegunowe. Wykonywanie transformacji wspdtrzgdnych punktow. 9. Elementy rachunku wyrownawczego Pochodne funkcji zlozonych. Rtriniczka funkcji wielu zmiennych. Rozwinigcie funkcji w szereg. Podstawowe wiadomosci o wyznacznikach, krakowianach i macierzach. Spostrzezenia jednakowo i niejednakowo doktadne.
Blgdy spostrzeieh, ich rodzaje i charakterystyka. Prawa i rodzaje b$dow przypadkowych. WtasnoSci btgd6w przypadkowych. Prawo przenoszenia sie btgd6w Srednich. Zadania rachunku wyrownawczego. Metoda najmniejszych kwadratow i jej zastosowanie. Wyrownanie spostrzeieh bezposrednich. Obliczenie Sredniego blgdu typowego spostrzetenia. Wagi spostrzeieh. Srednia arytmetyczna. 0g61ne zasady wyrownania obserwacji metodq posredniczqcq. Rownania poprawek i r6wnania normalne. Obliczanie Srednich blgdow obserwacji, Srednich btqd6w niewiadomych i ich funkcji. Metoda posredniczqca i jej zastosowanie. Ogolne zasady wyrownania obserwacji metodqzawarunkowanq Rownania warunkowe i rownania poprawek obserwacyjnych. Metoda korelacyjna i metoda warunkowa oraz ich zastosowanie. ewiczenia: Obliczanie pochodnych funkcji jednej i wielu zmiennych.. Wyrownywanie spostrzeieir bezposrednich oraz obliczanie Sredniego biqdu z wielokrotnych obserwacji jednakowo doktadnych. Obliczanie Sredniego btgdu typowego spostrzezenia w obserwacjach niejednakowo doktadnych. Obliczanie Sredniego btedu wyrownanej wartosci wielkosci mierzonej. Obliczanie srednich blgd6w na podstawie roinic spostrzezen jednej. pary. Wyrownywanie sieci niwelacyjnej metodq posredniczqcq. Wyrownywanie sieci kqtowej metodq posredniczqcq.. Wyrownywanie sieci kqtowo - liniowej metodq posredniczqcq, Wyrownywanie sieci niweiacyjnej metodqzawarunkowanq. Wyrownywanie sieci kqtowej w postaci czworoboku geodezyjnego rnetodq zawarunkowanq. 10. Elektroniczne instrumenty geodezyjne Ruch falowy. Charakterystyka fali elektromagnetycznej. Podzial dalmierzy elektronicznych. Budowa i zasady dzialania dalmierzy elektronicznych. Budowa i zasady dziatania tachimetrow elektronicznych i niwelatorow elektronicznych. Zasady pomiaru odleglosci za pomocqdalmierzy elektronicznych.
Cwiczenia: Sprawdzanie warunkow geometrycznych instrumentow elektronicznych. Wykonywanie pomiaru dalmierzami elektronicznymi oraz tachimetrami i niwelatorami elektronicznymi. I I. Osnowy geodezyjne Podziai osnow. Charakterystyka osnowy poziomej. Charakterystyka szczegotowej osnowy poziomej. Ogdlne zasady projektowania i zakiadania szczeg6lowych oraz pomiarowych osn6w poziomych. Pomiary kqtowe i liniowe w szczegoiowych oraz pomiarowych osnowach geodezyjnych. Obliczanie wsp6lrzgdnych punktow ciqgow poligonowych. Obliczanie i wyrownanie sieci poligonowych: niezaleinych, nawiqzanych z jednym punktem wedowym oraz wielowezlowych sieci nawiqzanych. Charakterystyka osnowy wysokosciowej. charakte&sty6a szczegolowej osnowy wyso60sciowe;. Projektowanie sleci nlwelac~i techn.cznej ]el stabilizac,a. pomar Obliczanie najbardziej prawdopodobnych wysokosci reperow wezlowych. DokladnosC niwelacji technicznej. Osnowy dwufunkcyjne. Pomiar osnow geodezyjnych z wykorzystaniem techniki GNSS Cwiczenia: Wykonywanie szkicu podstawowej i szczegotowej osnowy poziomej. Sporzqdzanie szkicu podstawowej i szczeg6lowej osnowy wysokosciowej. Wykonywanie pomiaru ciqgu dwustronnie nawiqzanego. Projektowanie wielowgziowej osnowy pomiarowej obejmujqcej dany obszar. Wykonywanie pomiarow zaprojektowanej osnowy. Obliczanie wspolrzednych punktow osnowy. Wyrownywanie sieci niwelacyjnej z jednym punktem weziowym Wyrownywanie wielowezlowej i nawiqzanej sieci niwelacyjnej. 12. Niwelacja trygonometryczna Zasady wykonywania niwelacji trygonometrycznej. Wptyw krzywizny Ziemi i refrakcji pionowej na trygonometryczny pomiar wysokosci. Pomiar i obliczenie wysokosci niedostepnego punktu. Zastosowanie niwelacji trygonometrycznej.
. Cwiczenia:. Wykonywanie pomiarow i obliczanie wysokosci niedostgpnego punktu. Obliczanie sredniego blgdu pomiaru polotenia wysokosciowego danego punktu. 13. Tachimetria Zasady wykonywania pomiarow tachimetrycznych. lnstrumenty tachimetryczne. Organizacja pracy zespolu pomiarowego. Opracowanie wynikow pomiarow terenowych. Zasady opracowywania map wysokosciowych. Kontrola prawidlowosci wykonania mapy wysokosciowej. Analiza doktadnosci pomiarow. Cwiczenia: Wykonywanie pomiarow sytuacyjno-wysoko~ciowych na danym terenie metodq tachimetrycznq. Opracowywanie mapy sytuacyjno-wysokosciowej terenu. Wykonywanie pomiaru rzeiby terenu przy uiyciu tachimetru elektronicznego z automatycznq rejestracjqdanych. Opracowywanie mapy sytuacyjno-wysokosciowej w technologii numerycznej. 14. Podstawy geodezji wyiszej, satelitarnej i astronomii geodezyjnej Ksztalt i wymiary Ziemi. Elipsoida, geoida i sferoida. Powierzchnie ekwipotencjalne. Podstawowe wiadomosci z grawimetrii. Podstawowa osnowa grawimetryczna. Wsp6lrzqdne geodezyjne B, L, H. System odniesienia WGS-84. Globalny System Nawigacji Satelitarnej GNSS. Zasady zakladania osnowmetodami GNSS. Niwelacja satelitarna. Techniki pozycjonowania. Podstawowe wiadomosci z astronomii. Uklady wspolrzgdnych stosowanych w astronomii. Czas sloneczny i gwiazdowy. Czasy strefowe.
Cwiczenia: Przeliczanie sredniego czasu stonecznego w danej strefie czasowej na sredni miejscowy czas sloneczny, prawdziwy czas stoneczny i gwiazdowy. + Wyznaczanie wspotrzednych punktow z wykorzystaniem techniki GNSS. 15. Elementy kartografii Klasyfikacja map. Generaiizacja tresci map. Ogolne zasady redakcji map. Reprodukcja kartograficzna. Kartografia cyfrowa. Podstawy teorii odwzorowan kartograficznych. Og6lna charakterystyka odwzorowari. Charakterystyka odwzorowati Gaussa-Krugera i UTM. Zasady przeliczania wsp6trzgdnych elipsoidalnych punktu na wspotrzgdne prostokqtne ptaskie oraz wspolrzgdnych prostokqtnych na elipsoidalne. Cwiczenia: + Czytanie tresci map. Odczytywanie wspotrzednych punktow z map topograficznych w rotnych ukladach wspotrzgdnych. Sporzqdzenie matrycy fragmentu mapy. ~rodki dydaktyczne Komputery z geodezyjnym oprogramowaniem obliczeniowym i graficznym. Modele i przekroje instrumentow geodezyjnych. lnstrukcje obstugi przyrzqdow i instrumentow geodezyjnych. lnstrukcje i wytyczne techniczne do wykonywania prac geodezyjnych. Normy PN-ISO, IS0 oraz przepisy prawne z zakresu geodezji i kartografii. Dokumentacje opracowari geodezyjno-kartograficznych. Dzienniki pomiarowe, formularze szkicow i opisow topograficznych punktow oraz formularze obliczen. Arkusze mapy zasadniczej, map tematycznych, ewidencyjnych i topograficznych. Wzory, symbole, objasnienia znakow topograficznych. Kalkulatory elektroniczne. Tablice astronomiczne. Optyczne teodolity techniczne.
Elektroniczne teodolity techniczne. Tachimetry elektroniczne. Dalmierze elektrooptyczne. Pionowniki optyczne. Odbiorniki GNSS. Optyczne niwelatory automatyczne: techniczne i precyzyjne. Niwelatory kodowe z kompletem tat kodowych. Statywy geodezyjne. Lustra do instrumentow elektronicznych. Tasmy geodezyjne ze szpilkami. Ruletki geodezyjne. Tyczki geodezyjne ze stojakami. Szkicowniki. Wegielnice. Piony sznurkowe. Piony optyczne. Zabki niwelacyjne. Uwagi o realizacji Przedmiot Geodezja ogdlna jest podstawowym przedmiotem nauczania w zawodzie. Program nauczania przedmiotu integruje tresci z geodezji i kartografii, matematyki, fizyki oraz geografii. Obejmuje wiedze z zakresu: prowadzenia pomiarow liniowych i sytuacyjnych, sporzqdzania map sytuacyjnych i sytuacyjno - wysokosciowych, dobierania i przygotowywania instrumentow geodezyjnych do pomiaru kqtow poziomych i pionowych, wykonywania obliczeti geodezyjnych, projektowania i zaktadania osnbw geodezyjnych oraz prowadzenia pomiarow tachimetrycznych. Skutecznosc nauczania przedmiotu w znacznym stopniu zaleiy od wtasciwego doboru tresci i metod nauczania. Nalezy preferowac te metody, ktore zapewniajq: - wdrazanie ucznia do samodzielnego i logicznego myslenia, - aktywny udzial w rozwiqzywaniu zadati i problemow, - stosowanie zdobytej wiedzy w praktyce, - ksztattowanie u uczniow okreslonych umiejgtnosci i nawykow. Do realizacji programu zaleca sig stosowanie nastgpujqcych metod nauczania: wykladu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objasnieniem, pokazu z instruktazem, tekstu przewodniego, metody projektow oraz cwiczen praktycznych.
Geodezyjne Cwiczenia praktyczne stanowiq integralnq czgsc procesu dydaktycznego, umoiliwiajq uczniom zdobycie umiejgtnosci w zakresie wykonywania pomiarow geodezyjnych, opracowywania wynikow pomiarow oraz sporzqdzania map i innych opracowan geodezyjnych. Realizujqc program naleiy zwracac uwagg na koniecznosc stosowania obowiqzujqcej w geodezji zasady,,od ogotu do szczegolu". Zajgcia dydaktyczne naleiy prowadzic w odpowiednio wyposaionej w srodki dydaktyczne pracowni przedmiotowej, natomiast Cwiczenia pomiarowe bezposrednio w terenie na poligonie szkolnym lub innym miejscu, gdzie moiliwe jest wykonanie Cwiczen przewidzianych w programie nauczania. Cwiczenia pomiarowe w terenie uczniowie powinni wykonywac w zespotach 5 - osobowych. Przed przystapieniem do ich wykonywania nalezy przeprowadzic instruktaz wstepny w zakresie obslugi sprzgtu i instrumentow geodezyjnych, wykonywania pomiarow, zapisywania wynik6w w dziennikach pomiarowych, poinformowac uczniow o zasadach pracy w zespolach pomiarowych oraz zwr6cic uwagg na koniecznosc przestrzegania przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy oraz ochrony srodowiska podczas wykonywania Cwiczen. Cwiczenia dotyczqce ksztattowania umiejetnosci w zakresie wykonywania obliczeti geodezyjnych, sporzqdzania map i innych opracowan graficznych oraz dokumentowania prac geodezyjnych naleiy prowadzic w grupach 10-15 osobowych, w pracowni przedmiotowej oraz komputerowej z wykorzystaniem dostepnych programow obliczeniowych i graficznych. Zamieszczone w programie Cwiczenia naleiy traktowac jako propozycjg, kt6rq moina wykorzystat w czasie zajec. Nauczyciel moie opracowac inne Cwiczenia o zroznicowanym stopniu trudnosci, moiliwych do wykonania w warunkach szkoly. Podczas realizacji programu nauczania naleiy wdraiac uczniow do samodzielnej pracy, studiowania czasopism i literatury zawodowej oraz korzystania z zasobow lnternetu. Wskazane jest r6wniei ksztattowanie cech niezbgdnych w zawodzie, takich jak: uczciwosc, odpowiedzialnosc za wyniki pomiarow i obliczen, poprawnos6 dokumentacji, dbatosc o wysokqjakosc Swiadczonych uslug oraz umiejgtnosc pracy w zespole. W procesie dydaktycznym wskazane jest rowniei organizowanie wycieczek dydaktycznych do firm geodezyjnych, na targi i wystawy sprzgtu geodezyjnego, pokazy nowych technologii, a takze zapraszanie specjalistow do prowadzenia prelekcji z zakresu nowoczesnych technologii pomiarow i opracowan geodezyjno-kartograficznych.
Proponuje sie nastgpujqcy podzial godzin na realizacje ooszczea6lnvch dzialow tematvcznvch: Dziaty tematyczne Orientacyjna /geodezyjnych 5. / Niwelacja geometryczna 31 6. )lnstrumenty do pomiarow kqtow poziomych 1 31 Podane w tabeli liczby godzin na realizacje poszczegolnych dziatow majq charakter orientacyjny. Nauczyciel moie wprowadzie pewne zmiany, majqce na celu lepsze dostosowanie programu do specyfiki szkoty. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiqgniqc edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osianiqc uczniow powinno odbywat sig systematycznie przez caty czas realizacji programu nauczania na podstawie okreslonych kryteriow, zgodnie z obowiqzujqcqskalqocen. Proces oceniania powinien obejmowak diagnoze stanu wiedzy i umiejetnosci uczniow w odniesieniu do celow ksztatcenia, rejestrowanie postepow w toku realizacji programu nauczania oraz rozpoznawanie trudnosci w osiqganiu zalozonych celow. W trakcie oceniania naleiy informowac uczniow o poziomie ich osianigc w stosunku do wymagan programowych.
Osiqgnigcia uczniow moina oceniac na podstawie: - ustnych i pisemnych sprawdzianow, - obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania kwiczeri, - wykonanych projektow. Podczas oceniania osiqgnigf: edukacyjnych uczniow szczegolnq uwage naleiy zwrocie na: - organizowanie stanowiska pracy, - dobieranie metod pozyskiwania danych o terenie, - dobieranie instrumentow geodezyjnych i przyrzqdow pomiarowych, - poslugiwanie sie instrumentami geodezyjnymi, - wykonywanie pomiarow kqtow, dlugosci odcinkow i wysokosci punktow, - wykonywanie obliczen geodezyjnych, - sporzqdzanie map sytuacyjno-wysokosciowych, - opracowywanie dokumentacji pomiarowej, obliczeniowej i graficznej, - przestrzeganie przepisow bezpieczenstwa i higieny pracy oraz ochrony srodowiska. Podczas kontroli i oceny dokonywanej na podstawie wypowiedzi ustnej, naleiy zwracac uwage na operowanie zdobytq wiedzq, poprawnost merytorycznq wypowiedzi, poslugiwanie sie terminologiq zawodowq oraz poprawnose wnioskowania. Po zakoriczeniu realizacji programu, w celu zbadania poziomu osiqgniec uczniow, proponuje sig zastosowanie testu osiqgnigc szkolnych z zakresu poszczegolnych dzialow przedmiotowych. Ocena osiqgniec edukacyjnych powinna motywowat i aktywizowat.ucznia do nauki oraz wpiywac na ksztattowanie dyscypliny, pracowitokci i odpowiedzialnosci za wykonanq pracg. W ocenie koficowej naleiy uwzglednik wyniki wszystkich, stosowanych przez nauczyciela, metod sprawdzania osiqgnigt uczniow. Literatura Czarnecki K.: Geodezja wspoiczesna w zarysie. Wydawnictwo Wiedza i Zycie, Warszawa,1995. Jagielski A.: Geodezja I. Wydawnictwo P.W.,,StabilU, Krakow, 2002. Jagielski A,: Geodezja 11. Wydawnictwo P.W.,,Stabiln, Krakow, 2003. Jarzebowski T.: Elementy astronomii. Podrgcznik dla technikum geodezyjnego. PPWK, Warszawa, 1984. Kamela Cz., Lipiriski M.: Geodezja. PPWK, Warszawa, 1985. Lazzarini T. i inni: Geodezja. PPCK, Warszawa, 1995. Platek A.: Geodezyjne dalmierze elektromagnetyczne i tachimetiy elektroniczne. CzesC I. PPWK, Warszawa-Wroctaw, 1991. Piatek A.: Geodezyjne dalmierze elektromagnetyczne i tachimetry
elektroniczne. CzeSC II. PPWK, Warszawa-Wroclaw, 1992. Skorczynski A,: Podstawy obliczen geodezyjnych. PPWK, Warszawa, 1983. Wojcik M., Wyczatek I.: Geodezja. Wydawnictwo Politechniki Poznahskiej, Poznari, 1999. Wysocki J., Geodezja i fotogrametria. Wyd. SGGW, Warszawa, 1995. Zqbek J.: Geodezja I. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 1998. lnstrukcje geodezyjne: 0-1 Ogolne zasady wykonywania prac geodezyjnych. 0-2 Ogolne zasady opracowania map do celow gospodarczych. 0-3 Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kaitograficznej. G - I Geodezyjna osnowa pozioma. G - 2 Geodezyjna osnowa wysokosciowa. G - 3 Geodezyjna obstuga inwestycji. G - 5 Pomiary sytuacyjne i wysokosciowe. K - 1 Mapa zasadnicza. Wytyczne techniczne: K -1.1, K -1.3, K -1.4. Czasopisma: Przeglqd Geodezyjny, Geodeta, GPS World. Opisy obliczeniowych i graficznych programow komputerowych. Wykaz literatuiy nalezy aktualizowad w miare ukazywania sic nowych pozycji wydawniczych.
GEODEZJA INzYNIERYJNA Szczegotowe cele ksztatcenia W wyniku procesu ksztatcenia uczeri (stuchacz) powinien umiek: - opracowac geodezyjnie projekty planow realizacyjnych obiektow budowlanych, - zastosowac roine metody geodezyjnego opracowania projektow obiektow budowlanych, - dobrat narzedzia i metody tyczenia w zaletnosci od wymaganej doktadnosci prac geodezyjnych, - zaprojektowac osnowy realizacyjne, - wytyczyt w terenie osnowg realizacyjnq do budowy i montaiu obiektow budowlanych, - zastosowac roine metody tyczenia sytuacyjnego i wysokosciowego obiektdw budowlanych, - sporzqdzit szkice dokumentacyjne, - przeprowadzic geodezyjnq obsluge budowy obiektow budowlanych oraz skontrolowac ich przestrzenne usytuowanie, - opracowac geodezyjnie geometric prostych i krzywoliniowych odcinkow tras, - wytyczyt w terenie, na ptaszczyinie poziomej i pionowej proste i krzywoliniowe odcinki tras, - wykonac prace geodezyjne zwiqzane z tyczeniem tras drogowych i kolejowych, - wykonac pomiary realizacyjne podczas budowy tras komunikacyjnych, - wytyczyc w terenie obiekty budownictwa wodnego, - wykonac inwentaryzacje geodezyjnqsieci uzbrojenia terenu, - zatoiyc i zaktualizowac kataster obiektow uzbrojenia terenu, - zlokalizowat w terenie przewody uzbrojenia podziemnego terenu, - opracowac geodezyjnie projekt realizacji inwestycji na danym terenie, - przeprowadzic geodezyjnq obsluge budowy wysokich obiektow budowlanych, - wykonac geodezyjne pomiary przemieszczeri i odksztatceri budowli, - zatoiyc osnowy geodezyjne do tyczenia tuneli, - wykonac prace realizacyjne w budownictwie tunelowym, - zastosowac przepisy prawa, instrukcje i normy obowiqzujqce w geodezji iniynieryjnej, - zastosowac zasady bezpieczeiistwa i higieny pracy oraz ochrony Srodowiska podczas wykonywania pomiarow geodezyjnych.
Material nauczania 1. Wiadomosci wstgpne Przedmiot i zadania geodezji iniynieryjnej. Specyfika pomiarow iniynieryjnych. Narzgdzia i techniki pomiarowe. Materialy geodezyjno - kartograficzne stosowane do celow projektowych oraz geodezyjnej obslugi inwestycji. Przepisy prawa budowlanego, geodezyjnego i kartograficznego, wytyczne techniczne, normy i instrukcje stosowane w geodezji iniynieryjnej.. Cwiczenia: Czytanie i interpretowanie tresci map zgodnie z instrukcjarni i wytycznymi technicznymi GUGiK. Czytanie i interpretowanie opracowari geodezyjno - kartograficznych oraz projektow inwestycj/. 2. Geodezyjne osnowy realizacyjne Klasyfikacja geodezyjnych osnow realizacyjnych. Pozioma osnowa realizacyjna: przeznaczenie, projektowanie, zakladanie i utrwalanie punktow. Pomiar i wyrownanie poziomych osnow realizacvinvch. wysok&ibwa osnowa realizacyjna: przeznaczenie, projektowanie, zakladanie i utrwalanie punktow. Porniar i wyrownanie wysokosciowych osnow realizacyjnych. Cwiczenia: Wytyczanie w terenie punkow charakterystycznych, linii prostych lub uklabu prostych zgodnie ze wspolrzgdnymi punktow ustalonymi w projekcie. Zakladanie i utrwaianie w terenie roboczych punktow osnowy wysoko~ciowej. Wykonywanie pomiar6w roinic wysokosci punktow oraz obliczanie i wyrownanie punktow osnowy. 3. Pomiary realizacyjne Opracowania geodezyjne do projektu pojedynczego obiektu inwestycyjnego. Opracowania geodezyjne do projektu zespotu obiektow budowlanych. Szczeg6lowe plany zagospodarowania przestrzennego terenu. Plany realizacyjne osiedli mieszkaniowych. Piany realizacyjne zakladow przemyslowych. Projekty szlakow kornunikacyjnych. Zasady tyczenia lokalizacyjnego. 22
Metody tyczenia. Tyczenie jedno- i dwuetapowe. Pomiary kontrolne. Pomiary liniowe, kqtowe i wysokosciowe. Tyczenie linii i plaszczyzn o okreslonym nachyleniu. Tyczenie prostych rownolegtych. Przenoszenie wysokosci punktow na roine poziomy. Metody pionowania. Zasady ustalania dokladnosci tyczenia. Zasady organizacji i wykonywania pomiarow realizacyjnych. Zasady prowadzenia geodezyjnej obslugi podczas montaiu budowli z prefabrykatow. Zasady ustalania doktadnosci montaiu elementow budowli. Cwiczenia: Opracowywanie geodezyjne projektu pojedynczego obiektu budowlanego metodq domiarow prostokqtnych oraz metodq biegunowq. Tyczenie lokalizacyjne pojedynczego obiektu budowlanego na podstawie opracowanego szkicu dokumentacyjnego. Projektowanie wciec liniowych i kqtowych oraz sporzqdzanie szkicow dokumentacyjnych tyczonego obiektu. Tyczenie w terenie prostej rownolegtej do ptaszczyzny pionowej, przechodzqcej przez wskainiki konstrukcyjne. Wtyczanie teodolitu w danq ptaszczyzne pionowq. Wyznaczanie w terenie potoienia punktow o okreslonych wysokosciach. Wyznaczanie w terenie przebiegu linii o okreslonym pochyleniu. Wytyczanie w terenie zaprojektowanej wartosci kqta i zaprojektowanej dtugosci odcinka. Sprawdzanie pionowosci danego elementu konstrukcyjnego budynku. 4. Metodyka tyczenia tras Definicja trasy. Zasady tyczenia tras. Metody tyczenia prostych odcinkow tras. Krzywoliniowe odcinki tras: luki kolowe, tuki koszowe, krzywe przejsciowe, luki kolowe z krzywymi przejsciowymi, luki odwrotne. Metody tyczenia krzywoliniowych odcinkow tras. Programy komputerowe do obliczania i kreslenia elementow geometrycznych trasy.