Procedury postępowania kadry pedagogicznej i formy współpracy szkoły z instytucjami w sytuacjach zagrożenia uczniów przestępczością i demoralizacją V Liceum Ogólnokształcące im. Janusza Korczaka w Tarnowie Procedury postępowania kadry pedagogicznej i formy współpracy szkoły ze stosownymi instytucjami (z Policją, Sądem Rodzinnym, Wydziałem Rodzinnym i Nieletnich Sądu Rejonowego, Strażą Miejską) w sytuacjach zagrożenia uczniów przestępczością (kradzieże, dewastacje, przemoc i agresja) i demoralizacją (w szczególności uchylaniem się od obowiązku szkolnego i obowiązku nauki) z uwzględnieniem zagrożenia nikotynizmem, alkoholizmem, narkomanią
Do podejmowania działań interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych w szkole zobowiązuje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. W myśl 9 tego dokumentu szkoły i placówki podejmują działania interwencyjne polegające na powiadomieniu rodziców i Policji w sytuacjach kryzysowych, w szczególności gdy dzieci i młodzież używają, posiadają lub rozprowadzają środki [odurzające] lub substancje [psychotropowe], o których mowa w 1. W rozporządzeniu 10 zobowiązuje szkoły i placówki do opracowania strategii działań wychowawczych i zapobiegawczych oraz interwencyjnych wobec dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. Usprawnieniu i zwiększeniu skuteczności oddziaływań szkoły w sytuacjach zagrożenia uczniów demoralizacją i przestępczością na jej terenie służą Procedury postępowania nauczycieli i metody współpracy szkół z Policją w sytuacjach zagrożenia dzieci oraz młodzieży przestępczością i demoralizacją, w szczególności narkomanią, alkoholizmem i prostytucją z dnia 13 stycznia 2004 r. określające działania interwencyjne i metody współpracy szkoły z Policją oraz innymi stosownymi instytucjami. I. Ogólna strategia działań interwencyjnych wobec uczniów, którzy nie ukończyli 18 lat w sytuacjach kryzysowych (używanie alkoholu lub innych środków odurzających, narkotyzowanie się, palenie papierosów, zachowania demoralizujące). 1. Każda osoba, która uzyskała informację o przejawach patologicznego zachowania ucznia i niezgodnego z obowiązującym Statutem Szkoły, przekazuje (w dowolnej formie) tę informację wychowawcy klasy. 2. Wychowawca, po uprzednim i natychmiastowym zgłoszeniu tego faktu do pedagoga / psychologa szkolnego i dyrektora szkoły wzywa do szkoły rodziców / prawnych opiekunów ucznia celem przekazania uzyskanej informacji i odbycia rozmowy interwencyjnej z uczniem w ich obecności. W przypadku potwierdzenia informacji może zostać zawarty kontrakt pomiędzy wychowawcą a uczniem i jego rodzicami / prawnymi opiekunami, w którym określone zostaną sposoby naprawy zachowania. Z odbytej rozmowy wychowawca sporządza notatkę w dzienniku lekcyjnym i zeszycie wychowawcy, w którym uczestnicy spotkania składają swoje podpisy. 3. Dyrektor szkoły powiadamia Sąd Rodzinny lub Policję (specjalistę ds. nieletnich) 2
w sytuacji jeśli rodzice / prawni opiekunowie odmawiają współpracy z wychowawcą, pedagogiem i psychologiem szkolnym lub nie stawiają się do szkoły na trzecie wezwanie. Wychowawca sporządza notatkę w zeszycie wychowawcy i dzienniku lekcyjnym o terminach i formie nawiązania kontaktu z rodzicami / prawnymi opiekunami ucznia. 4. Dyrektor szkoły powiadamia Sąd Rodzinny lub Policję w sytuacji, gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne jej środki oddziaływań wychowawczych, (np. rozmowa z rodzicami / prawnymi opiekunami, ostrzeżenie ucznia, spotkanie z pedagogiem i psychologiem szkolnym, skierowanie do specjalistycznej placówki) a ich zastosowanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów. 5. Jeżeli zachowania świadczące o demoralizacji przejawia uczeń, który ukończył 18 lat, a nie jest to udział w działalności grup przestępczych czy popełnienie przestępstwa to postępowanie nauczyciela określa wewnętrzny Statut Szkoły. II. Szczegółowe działania interwencyjne wobec uczniów podejrzewanych o znajdowanie się pod wpływem alkoholu, różnych środków odurzających i substancji psychotropowych / psychoaktywnych 1. Każdy pracownik szkoły powiadamia wychowawcę klasy o swoich podejrzeniach wobec uczniów, których zachowanie wskazuje na odurzenie lub stan nietrzeźwości. Wychowawca sporządza notatkę w zeszycie wychowawcy na temat przekazanej informacji. 2. Wychowawca zawiadamia o zgłoszonym mu podejrzeniu dyrektora szkoły, pedagoga / psychologa szkolnego oraz rodziców / prawnych opiekunów, których natychmiast wzywa do szkoły. 3. Uczeń zostaje odizolowany od reszty klasy, ze względów bezpieczeństwa nie pozostaje jednak sam. 4. Powiadomieni o zaistniałym zdarzeniu pracownicy szkoły wzywają lekarza w celu stwierdzenia stanu trzeźwości lub odurzenia, ewentualnie udzielenia pomocy. 5. Lekarz w porozumieniu z dyrektorem szkoły decyduje o pozostaniu ucznia w szkole, przewiezieniu do placówki służby zdrowia lub przekazaniu go do dyspozycji funkcjonariuszom Policji, gdy rodzice / prawni opiekunowie odmawiają odebrania dziecka lub przyjścia do szkoły. 3
6. Dyrektor szkoły zawiadamia Sąd Rodzinny oraz rodziców / prawnych opiekunów o umieszczeniu przez Policję ucznia, u którego stwierdzono stan nietrzeźwości w izbie wytrzeźwień lub w policyjnych pomieszczeniach dla osób zatrzymanych. 7. Wychowawca sporządza szczegółową notatkę w zeszycie wychowawcy o przebiegu zaistniałego zdarzenia; potwierdza ją dyrektor szkoły, pedagog, psycholog lub inne osoby w nim uczestniczące. Jeżeli powtarzają się przypadki, w których uczeń znajduje się pod wpływem alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych / psychoaktywnych na terenie szkoły, to dyrektor szkoły powiadamia o tym Policję (specjalistę ds. nieletnich) lub Sąd Rodzinny. Spożywanie alkoholu na terenie szkoły przez ucznia, który ukończył 17lat, stanowi wykroczenie z art. 43 ust. 1 Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi. Należy o tym fakcie powiadomić Policję. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tej instytucji. III. Procedury postępowania wobec ucznia, którego nauczyciel lub inny pracownik szkoły podejrzewa o posiadanie przy sobie substancji przypominającej narkotyk. 1. Osoba ta powiadamia o swoich podejrzeniach dyrektora szkoły, pedagoga / psychologa szkolnego, wychowawcę, a ten rodziców / prawnych opiekunów, których wzywa do natychmiastowego stawiennictwa w szkole. 2. Podejrzewający w obecności choćby jednej z wyżej wymienionych osób żąda przekazania mu tej substancji, pokazania np. zawartości torby szkolnej oraz kieszeni we własnej odzieży. Nikt z pracowników szkoły nie ma prawa samodzielnie wykonać czynności przeszukania odzieży lub teczki ucznia. Jest to czynność zastrzeżona wyłącznie dla Policji. 3. Gdy uczeń odmawia przekazania substancji i pokazania zawartości teczki czy kieszeni, dyrektor szkoły wzywa Policję, a dalsze czynności są wykonywane w ramach jej kompetencji. 4
4. Jeżeli uczeń wyda substancję dobrowolnie, osoba podejrzewająca go o jej posiadanie zobowiązana jest bezzwłocznie przekazać ją (uprzednio zabezpieczoną) do jednostki Policji. Wcześniej odbywa z uczniem rozmowę próbując ustalić szczegóły dotyczące posiadanej substancji. 5. Ze zdarzenia wychowawca lub inny nauczyciel sporządza szczegółową notatkę, którą potwierdza dyrektor szkoły. 6. Do czasu otrzymania wyników ekspertyzy substancji uczeń przekazany zostaje rodzicom / prawnym opiekunom. Zgodnie z przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w Polsce karalne jest: posiadanie każdej psychotropowych; ilości środków odurzających lub substancji wprowadzanie do obrotu środków odurzających; udzielanie innej osobie, ułatwianie lub umożliwianie ich użycia oraz nakłanianie do użycia; wytwarzanie i przetwarzanie środków odurzających. Każde z wymienionych zachowań jest czynem karalnym w rozumieniu przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, jeśli sprawcą jest uczeń, który ukończył 13 lat a nie ukończył 17 lat. Z przestępstwem mamy do czynienia jeżeli któryś z wymienionych czynów popełni uczeń, po ukończeniu 17 lat. W takiej sytuacji mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego. Jeżeli przestępstwo ma miejsce na terenie szkoły, należy wezwać Policję. IV. Procedury postępowania pracowników szkoły w przypadku znalezienia na terenie szkoły substancji przypominającej narkotyk. 1. Osoba ta zachowując środki ostrożności zabezpiecza substancję przed dostępem do niej osób niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem do czasu przyjazdu Policji. 2. Powiadamia o zaistniałym zdarzeniu dyrektora szkoły, który wzywa Policję. 3. Po przyjeździe Policji dalsze czynności są wykonywane w ramach jej kompetencji i za wiedzą dyrektora szkoły. 5
4. Osoba, która zgłosiła o zaistniałym fakcie sporządza szczegółową notatkę potwierdzoną przez dyrektora szkoły. V. Szczegółowe działania interwencyjne wobec uczniów palących papierosy na terenie szkoły 1. Pracownik szkoły, który stwierdził, że dany uczeń pali papierosy na terenie szkoły lub w jej pobliżu, przekazuje informację o zdarzeniu wychowawcy klasy a ten pedagogowi i psychologowi szkolnemu. W obecności innej osoby dorosłej ma prawo zażądać przekazania mu papierosów, pokazania zawartości torby szkolnej oraz kieszeni we własnej odzieży. Fakt ten wychowawca odnotowuje w dzienniku lekcyjnym i zeszycie wychowawcy. 2. Wychowawca informuje o zaistniałym zdarzeniu rodziców / prawnych opiekunów ucznia. Sporządza odnośny zapis w dzienniku lekcyjnym. 3. Wychowawca wzywa do szkoły rodziców / prawnych opiekunów ucznia i przeprowadza z nimi rozmowę oraz w ich obecności z uczniem. Zobowiązuje go do zaniechania negatywnego postępowania; rodziców / prawnych opiekunów do szczególnego nadzoru nad dzieckiem. Efektem rozmowy może być podpisane przez ucznia wobec rodziców / prawnych opiekunów i wychowawcy zobowiązania do niepalenia papierosów. Rodzicom / prawnym opiekunom można zaproponować udanie się z dzieckiem do placówki specjalistycznej i udział ucznia w programie terapeutycznym. 4. Jeśli negatywne zachowanie będzie się powtarzać (trzykrotnie potwierdzone fakty palenia papierosów w szkole) wychowawca jest zobowiązany do zastosowania kar statutowych (np. upomnienia, nagany, zakaz udziału w imprezach szkolnych itp.). Za każdym razem o fakcie palenia informowani są rodzice / prawni opiekunowie ucznia oraz pedagog i psycholog szkolny. 5. Jeśli uczeń nadal pali papierosy w szkole - do szkoły wzywani są rodzice / prawni opiekunowie ucznia i Straż Miejska. 6. Każdy etap tych działań wychowawczych jest odnotowany przez wychowawcę w dzienniku lekcyjnym i zeszycie wychowawcy. 6
VI. Szczegółowe działania interwencyjne wobec uczniów dewastujących szkolne mienie społeczne 1. Pracownik szkoły po stwierdzeniu faktu dewastacji mienia szkolnego ( np. w sali lekcyjnej, na korytarzu szkolnym, w toaletach, szatni, stołówce) informuje dyrektora szkoły o zaistniałym zdarzeniu. 2. Pracownik ten zobowiązany jest w miarę możliwości do ustalenia okoliczności zdarzenia i sprawcy szkody. 3. Dyrektor szkoły w uzasadnionych przypadkach powiadamia i wzywa Policję. 4. W sytuacji gdy sprawca szkody został ustalony, informacja o tym została przekazana wychowawcy, do szkoły wezwani zostają rodzice / prawni opiekunowie ucznia sprawcy szkody. 5. W spotkaniu i rozmowie odnośnie zasad zadośćuczynienia bądź pokrycia strat przez sprawcę i jego rodziców / prawnych opiekunów, biorą udział: dyrektor szkoły, wychowawca, rodzice / prawni opiekunowie oraz sprawca szkody. 6. Dyrektor szkoły udziela kary statutowej sprawcy szkody. 7. Wychowawca sporządza notatkę w zeszycie wychowawcy /dzienniku lekcyjnym potwierdzoną przez dyrektora szkoły. W ujęciu przepisów Ustawy z dnia 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich czynami karalnymi kwalifikowanymi jako przestępstwa z Kodeksu Karnego i części karnych innych ustaw jest m.in.: niszczenie mienia powyżej określonej wartości. Wykroczeniami uznanymi za czyn karalny w myśl tejże ustawy są m.in.: uszkadzanie znaków lub urządzeń zapobiegających niebezpieczeństwu art.74 k. w., niszczenia lub uszkadzanie mienia, jeżeli szkoda dotyczy określonej w k. w. kwoty art. 124 k. w. Porządku w salach lekcyjnych w czasie zajęć i na korytarzach szkolnych podczas dyżurów dopilnowują nauczyciele zgodnie z przepisami porządkowymi uwzględnionymi w Szkolnym Programie Wychowawczym. 7
VII. Szczegółowe działania interwencyjne wobec uczniów uchylających się od obowiązku nauki (tj. wagary) 1. Wychowawca na bieżąco analizuje frekwencję na lekcjach poszczególnych uczniów. 2. W przypadku, gdy uczeń jest nieobecny w szkole dwa dni a wychowawca nie zostaje poinformowany przez rodziców / prawnych opiekunów dziecka o powodach jego absencji, nauczyciel kontaktuje się z rodzicami / prawnymi opiekunami ucznia. Ustala przyczynę nieobecności i przewidywany termin powrotu dziecka do szkoły. 3. Sporządza odnośną adnotację w dzienniku lekcyjnym. 4. W sytuacji, gdy nieobecności ucznia są bardzo częste, wychowawca wzywa do szkoły rodziców / prawnych opiekunów celem szczegółowego omówienia przyczyn wysokiej absencji i ustalenia dalszych działań. 5. Gdy po dwukrotnym telefonicznym wezwaniu do szkoły rodzica / prawnego opiekuna ucznia nie stawia się on na wezwanie, wychowawca zgłasza problem do pedagoga / psychologa szkolnego i wspólnie podejmują kolejne działania (rozmowy telefoniczne pedagoga / psychologa szkolnego z rodzicami / prawnymi opiekunami, spotkania z nimi w szkole, wizyty domowe). 6. Gdy wyżej wymienione działania nie przynoszą oczekiwanego efektu, pedagog / psycholog szkolny przekazują odnośną informację dyrektorowi szkoły. 7. Pedagog / psycholog szkolny, wychowawca wystosowują pismo urzędowe do rodziców / prawnych opiekunów ucznia. Podpisuje je dyrektor szkoły. 8. Gdy upomnienie do rodziców / prawnych opiekunów nie skutkuje, dyrektor szkoły zawiadamia gminę o nierealizowaniu przez ucznia obowiązku szkolnego. 9. Wychowawca sporządza szczegółowe notatki z każdego kolejnego etapu działań wychowawczych i interwencyjnych w zeszycie wychowawcy. Wychowawca na początku roku szkolnego ustala z rodzicami / prawnymi opiekunami sposób usprawiedliwiania nieobecności ucznia w szkole. (np. pisemnie w ciągu tygodnia od powrotu dziecka do szkoły, telefonicznie, osobiście w szkole na cotygodniowych dyżurach wychowawcy). Kary i konsekwencje za godziny nieusprawiedliwione i spóźnienia na lekcje określa Wewnątrzszkolny System Oceniania. 8
VIII. Procedury postępowania pracowników szkoły wobec uczniów, którzy dopuścili się czynu karalnego, wykroczenia uznawanego za czyn karalny lub przestępstwa 1. Niezwłoczne powiadomienie dyrektora szkoły. 2. Ustalenie okoliczności czynu i ewentualnych świadków zdarzenia. 3. Przekazanie sprawcy (o ile jest znany i przebywa na terenie szkoły) dyrektorowi szkoły lub pedagogowi /psychologowi szkolnemu pod opiekę. 4. Powiadomienie rodziców / prawnych opiekunów ucznia-sprawcy. 5. Niezwłoczne powiadomienie Policji w przypadku, gdy sprawa jest poważna (rozbój, uszkodzenie ciała, itp.) lub sprawca nie jest uczniem szkoły i jego tożsamość nie jest nikomu znana. 6. Zabezpieczenie ewentualnych dowodów przestępstwa lub przedmiotów pochodzących z przestępstwa i przekazanie ich Policji (np. sprawca rozboju na terenie szkoły używa noża i uciekając porzuca go lub porzuca jakiś przedmiot pochodzący z kradzieży). 7. Wychowawca wzywa rodziców / prawnych opiekunów ucznia-sprawcy do niezwłocznego stawienia się w szkole. 8. Sporządzenie notatki przez osobę, która zgłosiła dyrektorowi szkoły popełnienie czynu karalnego, przestępstwa przez ucznia szkoły. UWAGA! W każdym przypadku popełnienia czynu karalnego przez ucznia, który nie ukończył 17 lat, należy zawiadomić Policję lub Sąd Rodzinny, a w przypadku popełnienia przestępstwa przez ucznia, który ukończył 17 rok życia prokuratora lub Policję (art. 4 Upn i art. 304 Kpk). W przypadku uzyskania informacji o popełnieniu przez ucznia, który ukończył 17 lat, przestępstwa ściganego z urzędu lub jego udziału w działalności grup przestępczych, zgodnie z art. 304 2 kodeksu postępowania karnego, dyrektor szkoły jako przedstawiciel instytucji obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. 9
IX. Postępowanie pracownika szkoły wobec ucznia, który stał się ofiarą czynu karalnego 1. Udzielenia pierwszej pomocy (przedmedycznej), bądź zapewnienia jej udzielenia poprzez wezwanie lekarza w przypadku, kiedy ofiara doznała obrażeń. 2. Niezwłoczne powiadomienie dyrektora szkoły. 3. Powiadomienie rodziców / prawnych opiekunów ucznia. 4. Niezwłoczne wezwanie Policji w przypadku, kiedy istnieje konieczność profesjonalnego zabezpieczenia śladów przestępstwa, ustalenia okoliczności i ewentualnych świadków zdarzenia. W przypadku znalezienia na terenie szkoły broni, materiałów wybuchowych, innych niebezpiecznych substancji lub przedmiotów, należy zapewnić bezpieczeństwo przebywającym na terenie szkoły osobom, uniemożliwić dostęp osób postronnych do tych przedmiotów i wezwać Policję - tel. 997 lub 112. DODATEK Procedury postępowania wobec osoby obcej" na terenie szkoły Przez osobę obcą na terenie szkoły rozumie się osobę, która: nie jest rodzicem ucznia tej szkoły, nie jest pracownikiem szkoły, nie jest osobą wypełniającą aktualnie na terenie szkoły zadania i funkcje znane dyrekcji szkoły, nie jest osobą zaproszoną przez dyrekcję szkoły bądź też wychowawcę klasy lub też uprawnionego pracownika szkoły, i która swoim zachowaniem w wyraźny sposób narusza zasady i normy współżycia społecznego bądź też w inny sposób stanowi zagrożenie dla porządku na terenie szkoły i bezpieczeństwa dla uczniów oraz innych osób przebywających na terenie szkoły. 10
1. Każdy pracownik szkoły zobowiązany jest do ustalenia powodów obecności osoby postronnej w szkole poprzez obserwacje a także rozmowę z nią. 2. W przypadku powstania wątpliwości lub ujawnienia niepokojących zachowań z jej strony niezwłocznie informujemy dyrekcję szkoły i wspólnie z nią podejmujemy mediacje w celu nakłonienia tej osoby do jasnego określenia celu swojego pobytu lub też opuszczenia terenu placówki. 3. W przypadkach drastycznych niezwłocznie powiadamiamy Policję i jednocześnie podejmujemy działania mające na celu zabezpieczenie dzieci i pracowników przed skutkami tych zachowań. Podstawy prawne stosowanych procedur: 1. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich /Dz. U. z 1982 r. Nr 35 poz. 228 z p. zm. - tekst jednolity Dz. z 2002 r. Nr 11 poz. 109 z / oraz przepisy wykonawcze w związku z ustawą /. 2. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi /Dz. U. Nr 35, poz. 230 z p. zm./ 3. Ustawa z dnia2 sierpnia 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88 poz. 553 z późn. zm.) 4. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) 5. Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii /Dz. U. z 2003 r. Nr 24, poz. 198/. 6. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji /Dz. U. Nr 30 poz. 179 z późn. zm./ 7. Zarządzenie Nr 15/97 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 1997 r. w sprawie form i metod działań policji w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich. 8. Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty /Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 z późn. zm./ 9. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem /Dz. U. Nr 26, poz. 226/. 10. Zarządzenie nr 590 Komendanta Głównego Policji z dnia 24 października 2003 r. w sprawie metod i form wykonywania zadań przez policjantów w zakresie przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich. 11