Świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynków komunalnych. Oświetlenie publiczne KONFERENCJA Kraków, HOTEL QUBUS, 27-2828 września 2010 Jacek Piotrowski www.swiatloprojekt.pl

Dyrektywa 2002/91/CE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 16 grudnia 2002 roku dotycząca jakości energetycznej budynków potrzeba uwzględnienia gę w bilansowaniu energii niezbędnej dla funkcjonowania budynków: - energii wynikającej z eksploatacji instalacji oświetleniowych - wykorzystania oświetlenia naturalnego

Norma PN-EN 15193: 2007, Energetyczne właściwości użytkowe budynków wymagania energetyczne dotyczące oświetlenia. ś i - wskazanie nowego podejścia do oświetlenia energetycznie wydajnego - ocena oświetlenia energetycznie wydajnego - komentarz do normy - Bąk J., Wydajnie energetyczne oświetlenie wnętrz Wybrane zagadnienia, Biblioteka COSIW SEP, 2009, Warszawa. (techniki minimalizacji zużycia energii na oświetlenie jak i sposoby liczbowej oceny energochłonności oświetlenia)

Prawne umocowania norm w zakresie oświetlenia Norma PN-EN 12464-1: 2004. Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Dz.U.2003 nr 169 poz.1650 tekst jednolity wraz z póź.zm. Dz.U.2007 nr 49 poz.330. 26.2 (pracodawca)- niezależnie od oświetlenia dziennego powinien zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami, 39.1 pracodawca jest obowiązany oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe w szczególności m.in. zapewnić organizację pracy i stanowisk w sposób zabezpieczający pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia i uciążliwości z uwzględnieniem możliwości psychofizycznych pracowników, 40.1 pracodawca jest zobowiązany ą zapewnić systematyczne y kontrole stanu bezpieczeństwa i higieny pracy. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998r. w sprawie ogólnych przepisów p bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych y w monitory ekranowe. Dz.U.1998 nr 148 poz.973. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Dz.U.2002 nr 75 poz. 690.

Przykłady wymagań oświetleniowych dla pomieszczeń Rodzaj wnętrza, Funkcja, zadania lub czynności E m ( lx ) UGR L - R a - uwagi Segregowanie, kopiowanie, itp. 300 19 80 Pisanie ręczne, obsługiwanie ł i klawiatury, Praca z monitorami i 500 19 80 czytanie, przetwarzanie ekranowymi danych Biura Kreślenie techniczne 750 16 80 Stanowiska projektowania wspomaganiem komputerowym pracy ze 500 19 80 Pokoje spotkań i konferencji 500 19 80 Recepcja 300 22 80 Praca z monitorami ekranowymi Biblioteki Archiwa 200 25 80 Półki na ki książkiki 200 19 80 Miejsca do czytania 500 19 80 Kontuary 500 19 80

Przykłady wymagań oświetleniowych dla pomieszczeń Rodzaj wnętrza, Funkcja, zadania lub czynności E m ( lx ) UGR L - R a - uwagi Pokój zabaw 300 19 80 Przedszkola, świetlica Żłobek 300 19 80 Pokój prac ręcznych 300 19 80 Sale lekcyjne, pokoje nauczycielskie 300 19 80 Sale lekcyjne dla klas wieczorowych i nauki dorosłych wieczorowych i nauki 500 19 80 sterowane Hole wejściowe 200 22 80 Zaleca się oświetlenie sterowane Zaleca się oświetlenie Strefy korytarze komunikacji, korytarze 100 25 80 Szkoły Schody 150 25 80 Sale sportowe, gimnastyczne, baseny pływackie 300 22 80 Stołówki szkolne 200 22 80 Dla prowadzenia aktywności wyższego poziomu od standardowego stosować wymagania PN-EN 12193 Oświetlenie obiektów sportowych kuchnia 500 22 80

Techniczne aspekty realizacja oświetlenia. Projekt oświetleniowy i jego wpływ na koszty oświetlenia Wykorzystanie światła naturalnego

Źródła światła i oprawy stosowane w oświetleniu i ich walory eksploatacyjne. Temperaturowe źródła światła Typ źródła światła Skuteczność świetlna ( lm/w ) Ra (%) Trwałość średnia ( h ) Zalety i wady Żarówki próżniowe i gazowane tradycyjne żarówki halogenowe 10 do 14 100 1000 15-30 100 1000-3000 ( 4000 ) + pełny strumień świetlny zaraz po załączeniu + mało wrażliwa na krótkotrwałe wyłączenia ą zasilania ( zaświeca natychmiast po podaniu zasilania ) + łatwość ściemniania + niska cena + łatwość instalowania ( bez dodatkowego osprzętu ) + duża ilość opraw w eksploatacji - niska trwałość - niska skuteczność świetlna ( duża energochłonność ) Jak dla żarówek tradycyjnych z uwagą, że są wydajniejsze energetycznie 2 krotnie od żarówek

żarówki

Źródła światła i oprawy stosowane w oświetleniu i ich walory eksploatacyjne. C.d. Typ źródła światła świetlówkii głównego szeregu rury T8 o statecznikach magnetycznych świetlówki głównego szeregu ruryt8it5ostatecznikach elektronicznych Skuteczność świetlna ( lm/w ) Niskoprężne lampy wyładowcze fluorescencyjne Ra (%) 40-80 60-70 60-95 80-90 Trwałość średnia ( h ) 8000 do 12000 8000 do 12000 ( 24000 ) Zalety i wady + popularne źródła światłaozróżnicowanej jakości i cenie, niska cena dla typów o niskim oddawaniu barwy, +duży wybór mocy i dobra dostępność + stosunkowo duża trwałość + łatwośćt wymiany + energooszczędność +dostępność typów różnych barw świecenia - efekt tętnienia światła imożliwość wystąpienia efektu stroboskopowego - dochodzenie do pełni strumienia świetlnego po ustabilizowaniu kilkuminutowym -wrażliwość na ilość włączeń (skrócenie trwałości) -kłopotliwe pozbycie się po wyeksploatowaniu (zawartość rtęci) - istotna wartość strat mocy w układzie stabilizacji pracy (20-30%) + dużyż wybór mocy + stosunkowo duża trwałość + łatwość wymiany + energooszczędność + niska wartość strat mocy w układzie stabilizacji pracy (10-25%) +dostępność typów różnych barw świecenia +brakefektutętnienia światła imożliwość ściemniania + bardzo dobre oddawanie barw - dochodzenie do pełni strumienia świetlnego po ustabilizowaniu kilkuminutowym -niższa wrażliwość na ilość włączeń (skrócenie trwałości) -kłopotliwe pozbycie się po wyeksploatowaniu (zawartość rtęci) +duży wybór mocy + stosunkowo duża trwałość + dobre oddawanie kolorów świetlówki zintegrowane do 6000 do + energooszczędność pracy ze statecznikami 50-70 80-90 + umiarkowana cena zakupu magnetycznymi 8000 - wrażliwość na ilość załączeń (skrócenie trwałości) - tylko montaż w oprawach dedykowanych dla tych źródeł -kłopotliwe pozbycie się po wyeksploatowaniu (zawartość rtęci) - istotna wartość strat mocy w układzie stabilizacji pracy (15-40%) 6000 do pracy ze statecznikami 50-80 80-90 + energooszczędność 8000 świetlówki zintegrowane do pracy ze statecznikami elektronicznymi świetlówki zintegrowane kompaktowe z gwintem Edisona ( żarówki energooszczędne ) k kt i t (60) 80 6000 do 40-70 -90 8000 +duży wybór mocy + stosunkowo duża trwałość + umiarkowana cena zakupu + dobre oddawanie kolorów -wrażliwość na ilość załączeń (skrócenie trwałości) - tylko montaż w oprawach dedykowanych dla tych źródeł -kłopotliwe pozbycie się po wyeksploatowaniu (zawartość rtęci) - niska wartość strat mocy w układzie stabilizacji pracy (6-25%) +duży wybór mocy + stosunkowo duża trwałość + łatwość stosowania zamiennie z żarówkami + dobre oddawanie kolorów + energooszczędność -wrażliwość na ilość załączeń (skrócenie trwałości) -duża podaż wyrobów o wątpliwej jakości - stosunkowo wysoka cena zakupu -kłopotliwe pozbycie się po wyeksploatowaniu (zawartość rtęci)

Świetlówki itló energooszczędne

Źródła światła i oprawy stosowane w oświetleniu i ich walory eksploatacyjne. C.d. Wysokoprężne lampy wyładowcze Typ źródła światła Skuteczność świetlna ( lm/w ) Ra (%) Trwałość średnia ( h ) Zalety i wady Wysokoprężne lampy rtęciowe 40-60 40 6000 do 12000 + łatwa dostępność + niska cena zakupu - energochłonność - szybki spadek strumienia świetlnego w czasie eksploatacji -wrażliwość na krótkotrwałe zaniki zasilania (opóźniony start ponowny lampy) -słabe oddawanie barw -kłopotliwe pozbycie się po wyeksploatowaniu (zawartość rtęci) -wartość strat mocy w układzie stabilizacji pracy (8-10%) Wysokoprężne lampy metalohalogenkowe 60 do 100 60-90 6000 do 12000 + wysoka skuteczność świetna +bardzo dobre oddawanie kolorów + energooszczędność -wrażliwość na ilość załączeń (skrócenie trwałości) -wrażliwość na krótkotrwałe zaniki zasilania (opóźniony start ponowny lampy) - wysoka cena zakupu przy nie rewelacyjnej trwałości -kłopotliwe pozbycie się po wyeksploatowaniu (zawartość rtęci) -wartość strat mocy w układzie stabilizacji pracy 10%) Wysokoprężne lampy sodowe + bardzo wysoka skuteczność świetna, energooszczędność +duża trwałość użytkowa + duża stabilność strumienia świetlnego w czasie eksploatacji + umiarkowana cena zakupu przydobrej trwałości 80 do 150 20-23 16000 do 20000 -wrażliwość na ilość załączeń (skrócenie trwałości) -bardzosłabe oddawanie kolorów -wrażliwość na krótkotrwałe zaniki zasilania (opóźniony start ponowny lampy) -kłopotliwe pozbycie się po wyeksploatowaniu (zawartość rtęci) -wartość strat mocy w układzie stabilizacji pracy (10-15%)

Źródła światła i oprawy stosowane w oświetleniu i ich walory eksploatacyjne. C.d. Elektroluminescencyjne źródła światła Typ źródła światła Skuteczność świetlna ( lm/w ) Ra (%) Trwałość średnia ( h ) Zalety i wady Diody LED 60-100 60-90 ok. 50000 +rokujący wzrost skuteczności świetlnej dla fazy rozwojowej wyrobu + dobre oddawanie barw +bardzowysoka prognozowana trwałość + brakwedług dzisiejszej wiedzy zagrożeń dla środowiska -dostępność wyrobów wątpliwej jakości - wysoki koszt zakupu

XLamp XP G LED używana w lampie LR6 230V www.cree.com firma Cree Inc. - dioda o wydajności 105 lm/w

Przykład zastosowania źródeł światła LED

Energia odnawialna wykorzystywana na cele oświetleniowe zasilanie elektrycznych źródeł światła - energia wiatrowa - energia spadku wody - energia słoneczna

Przykład wykorzystywana energii słonecznej ł jdo zasilania i oświetlenia ś i drogowego

Jacek Piotrowski www.swiatloprojekt.pl Dziękuję za uwagę