św. Jan Paweł Wielki: "Mistrz w wierze i świadek Boga żywego, święty Jan do Krzyża przyciąga szczególn Karol Wojtyła poznał patrona dnia dzisiejszego dzięki dzięki lekturze jego dzieł. W roku 1942 Wojtyła uczestniczył w uroczystościach 400-lecia urodzin św. Jana od Krzyża, zorganizowanych mimo okupacji, przez krakowskich karmelitów. Prawdopodobnie wtedy pojawiła się w nim myśl, aby wstąpić do tego zakonu. Jako kleryk w 1944 pod wpływem duchowości św. Jana od Krzyża Wojtyła napisał poemat Pieśń o Bogu ukrytym, opublikowany anonimowo w Głosie karmelu dwa lata później. W lutym 1946 r. na seminarium naukowym z teologii dogmatycznej (u ks. dr. Ignacego Różyckiego) przygotował referat pt. Analiza wiary wg św. Jana od Krzyża. Wiara jako środek do zjednoczenia duszy z Bogiem. Wtedy także Karol Wojtyła nauczył się też hiszpańskiego (przy pomocy słownika niemiecko-hiszpańskiego), aby czytać dzieła Karmelity w oryginale. Karol Wojtyła napisał pracę magisterską pt: Pojęcie środka zjednoczenia duszy z Bogiem w nauce św. Jana od Krzyża. (Archiwum UJ: WT II 253) O Janie od Krzyża przygotował też pracę doktorską pt. Zagadnienie wiary u św. Jana od Krzyża, którą obronił 19 czerwca 1948 na Wydziale Teologicznym w Papieskim Uniwersytecie Angelicum. Praca doktorska została napisana po łacinie, zgodnie z panującym obyczajem. Do formalnego uznania doktoratu należało pracę ogłosić drukiem, na co jednak nie było stać ubogiego studenta z Polski. Rozprawa tłumaczona była już w 1979 na język włoski i hiszpański, a wkrótce potem na angielski i francuski. W przekładzie polskim ukazała się po raz pierwszy w Krakowie w 1990 (w tłumaczeniu o. Leonarda od Męki Pańskiej OCD). Pracę doktorską w rozszerzonej wersji, obronił również na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego 16 grudnia 1948, zostając doktorem teologii. Wypowiedzi świętego Jana Pawła Wielkiego o św. Janie od Krzyża: 1 / 5
Karol Wojtyła opublikował artykuł O humanizmie św. Jana od Krzyża w nr 27 miesięcznika Znak. Jako Papież przywoływał postać św. Jana od Krzyża m.in. w Liście apostolskim Maestro en la fe z okazji 400-lecia śmierci świętego Jana od Krzyża oraz w Akcie ku czci świętego Jana od Krzyża, w Segovii, 4 listopada 1982 r. "Dzięki składam Opatrzności, która pozwoliła przybyć mi tu, aby uczcić relikwie i przywołać postać oraz naukę świętego Jana od Krzyża, któremu tyle zawdzięcza moja duchowa formacja. Nauczyłem się go i poznałem w młodości i zdołałem nawiązać wewnętrzny dialog z tym nauczycielem wiary, z jego językiem i myśleniem, aż do momentu kulminacyjnego, jakim było opracowanie tezy doktorskiej na temat wiary u świętego Jana do Krzyża. Od tamtego czasu stał się on dla mnie przyjacielem i mistrzem, który wskazywał światło jaśniejące w ciemności, ażeby zawsze podążać ku Bogu: "Bez innego przewodnika, ni światła, prócz tego, które w sercu płonęło. Ono mnie prowadziło bezpieczniej niż światło południa". (...) Święty z Fontiveros jest wielkim nauczycielem ścieżek, które prowadzą do zjednoczenia z Bogiem. Jego dzieła są wciąż aktualne, w pewnym sensie objaśniają i uzupełniają dzieła świętej Teresy od Jezusa. On wskazuje drogi poznania przez wiarę, ponieważ tylko takie poznanie przysposabia umysł do zjednoczenia z Bogiem Żywym". Akt ku czci świętego Jana od Krzyża, Segovia, 4 listopada 1982 r. "Wśród rzeczy najbardziej przykuwających uwagę w dziełach świętego Jana od Krzyża znajduje się przenikliwość, z jaką opisuje cierpienia ludzkie, kiedy duszę oblegają świetliste i oczyszczające ciemności wiary. Jego analizy zadziwiają filozofa, teologa, a nawet psychologa. Doktor Mistyczny uczy nas konieczności biernego oczyszczenia, ciemnej nocy, którą Bóg wywołuje w wierzącym, aby tym czystsze stało się jego przylgnięcie do wiary, do nadziei i do miłości. Tak jest. Od Boga samego pochodzi moc oczyszczenia duszy ludzkiej. Święty Jan od Krzyża jak mało kto był świadom tej mocy. Bóg oczyszcza duszę ludzką aż do najgłębszych jej tajników, zapalając we wnętrzu człowieka "żywy płomień miłości": swego Ducha. 2 / 5
Ze zdumiewającą głębokością wiary, wychodząc od własnych doświadczeń w jej oczyszczaniu, święty Jan kontemplował tajemnicę Chrystusa Ukrzyżowanego, aż po moment Jego opuszczenia na krzyżu, gdzie ofiarowuje się nam, jak mówi, jako przykład i światło człowieka duchowego. Tam Umiłowany Syn Ojca "zmuszony był wołać: "Boże mój, Boże mój, czemuś Mnie opuścił?" (Mt 27,46). To było największe odczuwalne opuszczenie w Jego życiu. Ale też wtedy dokonał dzieła większego niż wszystkie cuda, które zdziałał, dzieła największego na niebie i ziemi, jakim jest pojednanie i połączenie przez łaskę rodzaju ludzkiego z Bogiem". Akt ku czci świętego Jana od Krzyża, Segovia, 4 listopada 1982 r. "Mistrz w wierze i świadek Boga żywego, święty Jan do Krzyża (...). Doktor Mistyczny przyciąga dzisiaj szczególną uwagę wielu wierzących i niewierzących swym opisem nocy ciemnej jako doświadczeniem typowo ludzkim i chrześcijańskim. Nasza epoka przeżyła dramatyczne momenty, w których doświadczyła boleśnie uczucia milczenia czy nieobecności Boga (...). Dzisiaj doktryna Świętego jest przyzywana wobec niezgłębionego misterium cierpienia ludzkiego (...). Cierpienia fizyczne, moralne czy duchowe, jak choroba, plaga głodu, wojna, niesprawiedliwość, samotność, brak sensu życia, kruchość ludzkiego istnienia, bolesne doświadczenie grzechu, pozorna nieobecność Boga są dla wierzącego doświadczeniem oczyszczającym, które można nazwać nocą wiary (...). Milczenie i nieobecność Boga, jako oskarżenie czy lament człowieka, jest uczuciem prawie że spontanicznym wobec doświadczenia bólu lub niesprawiedliwości. Ci, którzy nie przypisują Bogu przyczyn radości, czynią Go często odpowiedzialnym za ludzki ból i cierpienie. W inny sposób, ale chyba z większą głębią przeżywa chrześcijanin mękę utraty Boga lub Jego oddalenie się, aż do uczucia znalezienia się w ciemnościach przepaści. Doktor nocy ciemnej odkrywa w tym doświadczeniu miłosną pedagogię Bożą. Bóg nie raz milczy i ukrywa się, ponieważ przemawiał już i dał się odczuć z wystarczającą jasnością. W końcu doświadczenie Jego nieobecności może być środkiem udzielającym wiarę, nadzieję i miłość, pod warunkiem otwarcia się na Niego z pokorą i łagodnością. (...) Bóg jest jednakowo Ojcem miłującym w godzinach radości i w momentach bólu. (...) 3 / 5
Jest wiele aspektów, dzięki którym święty Jan od Krzyża jest znany w Kościele i w świecie kultury: jako pisarz i poeta języka kastylijskiego, jako poeta i humanista, jako człowiek o głębokim doświadczeniu mistycznym, teolog i duchowy egzegeta, duchowy mistrz i kierownik dusz. Będąc mistrzem na drogach wiary, sprawia, iż jego postać i pisma oświecają tych wszystkich, którzy szukają doświadczenia Boga na drodze kontemplacji i w zapominającej o sobie służbie braciom". List apostolski Maestro en la fe z okazji 400-lecia śmierci świętego Jana od Krzyża, 14 grudnia 1990 r. Bibliografia: Biesaga T., Mistyka i metafizyka w antropologii Karola Wojtyły, w: Wokół antropologii Karola Wojtyły, red. A. Maryniarczyk, P. Sulenta, T. Duma, Lublin 2016, s. 59 72. Boniecki A., Kalendarium życia Karola Wojtyły, Znak, Kraków 2000. Buttiglione R., Myśl Karola Wojtyły, Lublin 2010. Galarowicz J., Człowiek jest osobą. Podstawy antropologii filozoficznej Karola Wojtyły, Kraków 1994. 4 / 5
Wojtyła K., Aby Chrystus się nami posługiwał, Kraków 1979. Wojtyła K., Miłość i odpowiedzialność, Lublin 2001. Wojtyła K., Poezje i dramaty, Kraków 1979. Wojtyła K., Świętego Jana od Krzyża nauka o wierze, Lublin 2000. Wojtyła K., Zagadnienie podmiotu moralności, Lublin 2001. Zdybicka Z., Jan Paweł II filozof i mistyk, Lublin 2009. 5 / 5