Zestaw R-0. Samo opakowanie jest proste i nadaje się tylko do przenoszenia w dłoni. Taśma biodrowa lub ramienna nie sprawdza się w użytkowaniu. Łatwo się otwiera przez zastosowanie dużych chwytów suwaków. Czytelnie oznakowana. W tym wariancie wyposażenie w środku zostało dobrane indywidualnie do zabezpieczenia podczas wypadków drogowych i napadów z użyciem broni palnej. Jakość materiałów zastosowanych do produkcji jest bardzo słaba. 24 styczeń 2009
Lepiej nosić to przez pięć lat i nie użyć ani razu, niż raz nie zabrać i nie móc użyć właśnie wtedy, kiedy będzie potrzebne. Marcin Jędrzejczak styczeń 2009 25
Apteczka zestaw medyczny do udzielania pierwszej pomocy przed lekarskiej w nagłych wypadkach, zanim na miejscu zdarzenia pojawi się karetka pogotowia lub poszkodowany nie zostanie poddany leczeniu szpitalnemu. Nagły wypadek zdarzenie może spotkać każdego z nas podczas pracy, jazdy na rowerze, wycieczki w góry, rejsu jachtem lub uprawiania innych weekendowych pasji, o uczestnikach ruchu drogowego nie wspomnę. Skupmy się jednak na użytkownikach broni palnej prywatnej lub służbowej, używanej do celów 26 hobbystycznych lub zawodowych. Użytkownik broni palnej, już poprzez sam fakt jej posiadania, w pracy, w domu lub na strzelnicy znajduje się w grupie o podwyższonym ryzyku. Przykładem braku wyobraźni i odpowiedzialności może być organizacja strzeleckich zawodów sportowych bez jakiegokolwiek zabezpieczenia medycznego. Lekarz, owszem, był prywatnie ze swoją torbą, w której miał gazetę, worek Ambu, stetoskop i sporą ilość ligniny! A jak wyglądają takie zawody, to trzeba zobaczyć samemu! Zdezelowana skrzynka, wisząca na ścianie jako wyposażenie styczeń 2009
Apteczka osobista polskiego producenta, jak deklaruje w materiałach promocyjnych: na zestaw leków dla jednej osoby informacja ta kłóci się z ogólnie przyjętymi zasadami ratownictwa. Sama konstrukcja pokrowca jest dobra. Rozwijany panel z kieszeniami w środku nie trzyma wymiarów żadnych polskich środków opatrunkowych tak, aby nie trzeba było ich składać i zgniatać, co nie służy opakowaniom. W panel można spakować dużo, ale wtedy są kłopoty z zapięciem kieszeni. System mocowania to indywidualny system producenta, niestety nie jest dopasowany do innych powszechnie stosowanych. Jakość materiałów dobra, pomijając plastikowe elementy, które są zbyt twarde i zbyt mało elastyczne, pękają na mrozie. realizacji zabezpieczenia medycznego podczas strzelania przez zespół karetki reanimacyjnej. Decyzja ta zmieniła się, na co zapewne decydujący wpływ miała faktura dostarczana po realizacji usługi zabezpieczenia medycznego. Lekarz, owszem, był prywatnie ze swoją torbą, w której miał gazetę, worek Ambu, stetoskop i sporą ilość ligniny Warto tu również wspomnieć o firmach ochrony, które codziennie na ulice polskich miast wysyłają setki uzbrojonych konwojentów, o różnym wyszkoleniu w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Ale nawet gdyby byli świetnie wyszkoleni, w większości do tego celu posiadają jedynie zwykłą apteczkę samochodową, kupioną w pobliskim hipermarkecie, nadającą się tylko do zatamowania lekkiego krwawienia ze skaleczonego palca, ale i to nie zawsze. Niektóre firmy wyposażają jeszcze swoich pracowników w wojskowy opatrunek, co uważają za i tak duży krok naprzód w kierunku zabezpieczenia medycznego swoich ludzi. Przykłady można mnożyć w nieskończoność, większość z nas o tym wie, jak to wszystko wygląda w praktyce. Stan taki trwa najczęściej do wypadku, kiedy ktoś odniesie obrażenia lub nawet straci życie. Wtedy jest wielki szum, obietnica poprawy i zakupy renomowanego, czytaj: drogiego sprzętu. A z tym sprzętem bywa różnie, niekiedy jest on zakupiony w sposób przemyślany, a czasem nie do końca, czyli kupiono zestaw do podawania tlenu poszkodowanemu, ale nikt nie wie, jak go użyć i gdzie go napełnić. strzelnicy, w której jest przeterminowana woda utleniona, komplet plastrów na odciski i rozszczelnione opakowanie bandaża elastycznego, to widok niestety częsty w wielu takich obiektach. Taki sam zestaw artykułów ratujących zdrowie i życie poszkodowanym można zobaczyć również w zakładach pracy, biurach i urzędach państwowych. Podobnie jest na okresowych szkoleniach strzeleckich policjantów, gdzie niestety umiejętności posługiwania się bronią palną, powiedzmy oględnie, nie są najwyższe. Policjanci strzelają, kule latają, a zabezpieczenie medyczne? Sytuację uporządkowała nowa instrukcja wyszkolenia strzeleckiego funkcjonariuszy policji. Ideałem bym tego nie nazwał, szczególnie decyzji dotyczącej konieczności posiadają jedynie zwykłą apteczkę samochodową, kupioną w pobliskim hipermarkecie, nadającą się tylko do zatamowania lekkiego krwawienia ze skaleczonego palca, ale i to nie zawsze Zasadne zatem wydaje się posiadanie własnego, mogącego w razie potrzeby obsłużyć kilku poszkodowanych, zestawu do udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej, bowiem jak mówi zasada stosowana przez ludzi poważnie podchodzących do zagadnienia: Lepiej nosić to przez pięć lat i nie użyć ani razu, niż raz nie zabrać i nie móc użyć właśnie wtedy, kiedy będzie potrzebne. W sprzedaży dostępne są gotowe zestawy, apteczki. Figurują one pod różnymi nazwami: domowe, BHP, osobiste, użytku publicznego, profesjonalne, medyczne. Możemy skorzystać z takiej gotowej styczeń 2009 27
oferty, lecz nie są one przygotowane ze specjalnym namysłem, a na pewno nie znajdą zastosowania podczas zabawy z bronią przez osobę cywilną czy mundurową. Owszem można złożyć zamówienie w specjalistycznej firmie, która zajmuje się handlem artykułami medycznymi i kupić indywidualny zestaw R-0 za średnio ok. 1000-1200 zł. Raczej mierna korzyść, a i przeznaczenie nie do końca właściwe, choć jak ktoś wie istnieje możliwość, aby takie zestawy kompletować indywidualnie. Tak, ale żeby kupić to, co rzeczywiście będzie nam potrzebne, trzeba mieć pewien zakres wiedzy o udzielaniu pomocy przedlekarskiej w nagłych wypadkach. Sprzedawca bowiem, raczej zaoferuje nam to, co on sam preferuje lub używa i niekoniecznie musi znać się na specyfice działań, w których taki zestaw będzie wykorzystywany. Pamiętajmy, że jego cel to sprzedaż, a nasz to właściwy zakup, takich przedmiotów, z których będziemy korzystać, a może nawet ratować nasze lub czyjeś zdrowie, lub życie. Możemy skorzystać z takiej gotowej oferty, lecz nie są one przygotowane ze specjalnym namysłem, a na pewno nie znajdą zastosowania podczas zabawy z bronią przez osobę cywilną czy mundurową. Kieszeń medyczna. Jest to element systemu kieszeni dopinanych do kamizelki taktycznej jednego z ważniejszych zagranicznych producentów. Poza najlepszą jakością zastosowanych materiałów i wykonania, nie ma w tym produkcie nic wartego polecenia. Kieszeń otwiera się tylko do trzech czwartych wysokości, gumy mocujące są zbyt ciasno wszyte w środku, kolejny indywidualny system mocowania, całkowicie inny od wszystkich. Na uwagę zasługuje zastosowanie bryzgoszczelnego suwaka z doszytym odcinkiem taśmy nylonowej jako chwyt. Po co jednak wykonano otwór odpływowy? Opakowania środków medycznych należy chronić tak samo przed wodą, jak i pyłem. Tutaj to się nie uda. Ważnym krokiem jest odbycie podstawowego kursu pierwszej pomocy, nastawionego na praktyczną naukę, takiego gdzie prowadzone są specjalne scenariusze ćwiczeń, a nie tylko wykłady w multimedialnej sali. Warto tu wspomnieć, że większość Polaków jest przeszkolona z pierwszej pomocy, na kursach prawa jazdy, na szkoleniach przy przyjmowaniu do jakiejkolwiek pracy (obowiązkowe szkolenie BHP), na wszelkiego rodzaju szkoleniach przy uzyskiwaniu specjalistycznych uprawnień np. instruktora sportu, licencji ochroniarskiej. Niestety, praktyka pokazuje dobitnie, że bez przejścia profesjonalnego szkolenia w firmach, które się tym zajmują, mało kto potrafi poprawnie udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu. Takie podstawowe, dwudniowe szkolenie da nam podstawową wiedzę na temat udzielania pomocy przedlekarskiej, na podstawie której określimy wielkość i skład własnej apteczki. Bez tej wiedzy nie skorzystamy z najbardziej wymyślnej torby medycznej. właściwy zakup, takich przedmiotów, z których będziemy korzystać, a może nawet ratować nasze lub czyjeś zdrowie, lub życie. Jak zbudować własny zestaw, co na jaką okazję zabrać, jak i w co spakować cały asortyment? Postaram się pomóc znaleźć odpowiedzi na te pytania i wskazać kierunek w doborze opakowania i wyposażenia zestawu medycznego do udzielania pomocy w nagłych wypadkach. Krok I Musimy w miarę precyzyjnie określić cel, jakiemu ma służyć nasz zestaw, gdzie będzie on używany, jakie czynności będziemy wykonywać 28 styczeń 2009
w określonym przez nas miejscu? Ważne jest, czy nasz zestaw ma obsłużyć jedną osobę, czy kilka? I w końcu, co złego może nas spotkać w tym czasie i miejscu, czyli rodzaj i charakter urazów i sytuacji nagłych, wymagających użycia naszego zestawu. mało kto potrafi poprawnie udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu Wiedza wyniesiona z kursu pomocy przedlekarskiej utwierdzi nas, że wszystko czym musimy i możemy się zająć to urazy, więc tym kluczem należy się kierować. Podawanie leków nie należy do zakresu wiedzy, jaki nabędziemy w czasie kursów pierwszej pomocy i ich podawanie nie jest zalecane przez osoby niemające wykształcenia medycznego. Krok III W jaki sposób i w jakim miejscu będziemy przenosić zawartość naszego zestawu. Czy chcemy go mieć zawsze pod ręką, czy w pobliżu (w plecaku, torbie, pojeździe)? A może ma to być osobne opakowanie z indywidualnym systemem do przenoszenia? Czy okoliczności przechowywania wymagają, żeby opakowanie było miękkie, czy sztywne? Pamiętajmy o wielkości i rozmiarze naszego wyposażenia, tak aby zmieściło się do apteczki. Jeśli będzie to typowa kieszeń medyczna, sposób rozpinania koniecznie na płask, czyli suwak musi być wszyty w trzech ścianach kieszeni. Krok II Na podstawie otrzymanych odpowiedzi przystępujemy do ustalenia listy potrzebnych nam produktów. Tworząc listę, pamiętajmy o rozmiarach wyposażenia i opakowania. Często bywa tak, że mamy to, co chcemy, ale to po prostu się nie mieści do naszej apteczki. Tylko w naszym kraju pakuje się bandaże w kartonowe pudełko, które nigdzie nie da się zamocować w naszej apteczce, a jeśli już się da, to niszczy się opakowanie i bandaż przestaje być czysty. Kieszeń medyczna. Uszyta z myślą o przenoszeniu wewnątrz plecaka, torby lub innej większej kieszeni. Wymiary kieszeni są przystosowane do większości rozmiarów polskich produktów medycznych. Kieszeń ta jest rozpinana na płasko, suwaki zakończone chwytami z linki z węzłem na końcu. W środku szeroka, płaska guma, przyszyta we właściwych odległościach. Na wierzchu naszyty rzep do przyczepienia oznakowania. Do odszycia zastosowano materiały krajowych producentów. styczeń 2009 29
Kolejny krok to zaplanowanie rozmieszczenia zakupionego wyposażenia, czyli wybranie takiego opakowania, które nam to umożliwi. Zwróćmy uwagę na wielkość i sztywność kieszeni, rodzaj zapięcia, łatwość uchwycenia suwaków, liczbę gum montażowych, możliwość szybkiego otwarcia przez zastosowanie tzw. języka szybkiego dostępu, umiejscowienie jednej małej kieszeni za zewnątrz. Kieszeń medyczna, jeden z elementów kieszeni i ładownic polskiego producenta z systemem mocowania taśma w taśmę pozwala na mocowanie do systemu MOLLE oraz na każdy pas. Z przodu, zewnętrzna, mała, zapinana na rzep, z miejscem na umocowanie plakietki znakującej, kieszeń na rękawiczki medyczne. Suwaki, wyposażone w chwyt z linki z węzłem, rozpinana na płasko. Kieszeń ma właściwe wymiary, tak że może pomieścić krajowe i zagraniczne wyposażenie. Mocowanie wewnątrz standardowe, z płaskiej, szerokiej gumy. Wewnątrz kieszeni są wszyte trzy płaskie kieszenie, dwie małe i jedna na całej długości. Materiały zastosowane: Cordura, YKK. Jest to idealne opakowanie do spakowania zestawu indywidualnego. Krok IV Kiedy precyzyjnie ustalimy listę potrzebnych nam materiałów, śmiało możemy ruszyć na zakupy. Część wyposażenia możemy zakupić w pobliskiej aptece, będzie drożej, ale szybciej. Warto poszukać na aukcjach internetowych, często pojawiają się tam ciekawe produkty za niewielkie pieniądze, których nie próżno szukać w krajowych sklepach. Przykładem tu są opatrunki termiczne, opatrunki zaciskowe, środki opatrunkowe pakowane próżniowo w folię, która się nie przeciera i nie rozłazi pod wpływem wilgoci, jak to jest w przypadku krajowych produktów. Jednak większość potrzebnych nam rzeczy zakupimy w hurtowni medycznej. Poniżej przedstawiam dwie propozycje wyposażenia apteczki indywidualnej i powiększonej. Wyposażenie jest przygotowane do udzielania wszystko czym musimy i możemy się zająć to urazy pomocy głównie podczas urazów mechanicznych ciała osoby poszkodowanej lub naszego. W wyposażeniu tym, oprócz zwykłych środków opatrunkowych, z którymi każdy miał już do czynienia, znajdują się również opatrunki hemostatyczne typu, Quick Clock, Hem Con, oraz staza taktyczna. Umiejętności ich używania nie uczy się na podstawowych kursach. Jest to wyposażenie powszechnie stosowane przez paramedyków 30 styczeń 2009
wojskowych i policyjnych, nie znaczy to, że my nie możemy go stosować. Niezbędna jest tylko wiedza, jak skutecznie i bezpiecznie używać tego wyposażenia. Każdy użytkownik broni palnej powinien być przeszkolony na okoliczność skutków użycia broni świadomie lub nieświadomie wobec osoby. Kwestia faktycznego stanu prawnego jest jasna, nie ma obowiązku szkolenia, jeśli chodzi o posiadaczy broni. Jest natomiast obowiązek udzielenia pomocy po zaistniałym zdarzeniu z użyciem broni palnej. Ale jak, czym? Inaczej jest z instruktorami strzelectwa, którzy odbywają podstawowe szkolenie medyczne na kursach instruktorskich, którego jakość pozostawia wiele do życzenia. Możemy zadbać o to sami, uczestnicząc w odpowiednich szkoleniach oraz wyposażając się w właściwie dobrany i zapakowany zestaw pierwszej pomocy. Jest to powiększona kopia kieszeni medycznej opisanej powyżej. Dodatkowo rozbudowana o dwie, płaskie kieszenie umieszczone pod gumami montażowymi. Na zewnątrz wszyto z płaskiej gumy uchwyty na światło chemiczne. Zastosowano też język szybkiego otwarcia. Kieszeń ma mocowanie taśma w taśmę, co pozwala na dołączenie do systemu MOLLE oraz na każdy pas. Po rozpięciu zamocowanej kieszeni na płask, dodatkowo w dolnej części mamy do wykorzystania elastyczną taśmę mocująca, którą możemy przypiąć wokół uda. Mamy wtedy do dyspozycji panel medyczny. Ciekawe rozwiązanie, adresowane raczej do ratowników taktycznych. Materiały zastosowane: Cordura, YKK. Z kolei ta kieszeń pomieści całe wyposażenie proponowanego zestawu powiększonego. Wyposażenia do zestawów pierwszej pomocy Zestaw indywidualny Mały, jednoosobowy, podstawowy: rękawiczki jednorazowe (wytrzymałe, np. Nitrylowe) 2 pary; gaza opatrunkowa 0,5, 1m2 3 szt.; mały jałowy opatrunek wojskowy 1 szt.; maseczka do sztucznego oddychania 1 szt.; plaster bez opatrunku najlepiej wodoodporny 1 szt.; gaziki opatrunkowe 5x5 cm 3 szt.; gaziki nasączone alkoholem 5 szt.; opaska dziana (bandaż) 4x5 cm 2 szt.; opaska dziana (bandaż) 4x10 cm 2 szt.; opaska elastyczna (bandaż) 4x15 cm 1 szt; staza taktyczna 1 szt.; nożyczki medyczne 1 szt. Dodatkowe: opatrunek hemostatyczny Quick Clock/ Hem Con. styczeń 2009 31
Zestaw powiększony Kilkuosobowy, kilkudniowy: rękawiczki jednorazowe (wytrzymałe, np. Nitrylowe) 4 pary; gaza opatrunkowa 0,5, 1m2 3 szt.; maseczka do sztucznego oddychania 3 szt.; plaster bez opatrunku najlepiej wodoodporny ( wąski i szeroki) 2 szt.; gaziki opatrunkowe 5x5 cm,7x7 cm 4 szt.; gaziki nasączone alkoholem 10 szt.; opatrunek osobisty wojskowy duży 2 szt.; opatrunek osobisty wojskowy mały 2 szt.; bandaż elastyczny duży i mały 2 szt.; staza taktyczna 1 szt.; opatrunek hemostatyczny Quick Clock/ Hem Con 1 szt.; Jest obowiązek udzielenia pomocy po zaistniałym zdarzeniu z użyciem broni palnej. chusta trójkątna 2 szt.; światło chemiczne 4 szt.; latarka tzw. czołówka 1 szt.; folia NRC 2 szt.; 32 styczeń 2009
nożyczki medyczne 1 szt.; opatrunek wentylowy Aschermana 2 szt. Opatrunki wojskowe polskiej produkcji to najprostsze rozwiązanie, jeśli mamy możliwość zdobycia odpowiedników zagranicznych, bardziej jąca się o pracę jako opiekunka do dzieci musi ukończyć kurs pomocy przedlekarskiej, w Polsce nie dostrzega się takich problemów. W naszym kraju powszechny sposób myślenia to taki, że zdąży dojechać karetka. Jednak historia zna wiele przypadków, że nie zdążyła dojechać. Podstawowym czynnikiem podczas prowadzenia pomocy poszkodowanemu jest wiedza ratownika. zaawansowanych opatrunków typu: OLAES, Cinch Tching, Big Cinch, to oczywiście polecam. W udzielaniu pomocy przed lekarskiej kwalifikacje posiadane przez osobę ratującą stanowić będą o możliwości wykorzystania większej ilości, zaawansowanego sprzętu. Czyli wracamy do Pamiętajmy o wielkości i rozmiarze naszego wyposażenia, tak aby zmieściło się do apteczki. Podsumowując całą sytuację związaną z udzielaniem pomocy osobie poszkodowanej, można stwierdzić, że wydanie około 300 zł na wyposażenie apteczki, raz na dwa lata nie jest dużym wydatkiem. Trzeba jednocześnie pamiętać, że w około 70% przypadków, kiedy osoby, które nie są zawodowymi ratownikami, podejmują czynności, mające na celu ratowania życia lub zdrowia innej osoby, są to przypadki wobec swoich najbliższych lub osób, z którymi pracują. kwestii szkolenia. Podstawowym czynnikiem podczas prowadzenia pomocy poszkodowanemu jest wiedza ratownika. W Anglii, Francji osoba, stara- US Army IFAK. Indywidualna, osobista kieszeń medyczna żołnierza armii amerykańskiej. Typowa kieszeń wojskowa, obszyta systemem MOLLE. Uwagę zwraca prosty patent wyróżnienia tej kieszeni z całego zestawu, zapiętego na kamizelce przez użytkownika, przez oznaczenie jej czerwona taśmą. Jest zapinana podwójnie, najpierw trzeba rozpiąć klamrę, potem rzep, w środku mamy osobny, zwijany, panel umocowany na elastycznym kablu, który ma zapobiegać zgubieniu panelu. Panel wyposażony jest w system mocowania płaską gumą, przeznaczony dla amerykańskich produktów medycznych. Kieszeń zgodnie z regulaminem bezpieczeństwa ma otwór odpływowy. Jakość wykonania najlepsza z opisywanych opakowań. Ocena ogólna dobra, ale tyko pod warunkiem zakupu z oryginalną zawartością. W innym przypadku sama kieszeń słabo nam posłuży. styczeń 2009 33