3. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

3. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 3.1. Komunikacja 3.1.1. Drogownictwo Przedstawiono tu stan dróg publicznych na terenie gminy Bogdaniec. 3.1.1.1. Drogi krajowe Na terenie gminy Bogdaniec drogi krajowe nie występują. 3.1.1.2. Drogi wojewódzkie Przez gminę Bogdaniec przebiega jedna droga wojewódzka nr 22 Gorzów Wlkp. Kostrzyn n/o o długości 8,5 km i nawierzchni bitumicznej, jedynie na odcinku w miejscowości Jenin nawierzchnia jest brukowa. Ze względu na znaczenie drogi stanowiącej dojazd do granicy z Niemcami i wynikające z tego znaczne natężenie ruchu drogowe, droga ta wykazuje duże odkształcenia podłużne nawierzchni (koleiny). Zarząd nad tą drogą sprawuje Dyrekcja Dróg Publicznych - Zarząd Drogowy w Gorzowie Wlkp. ul. Zielona 10. 3.1.1.3. Drogi powiatowe Drogi powiatowe na terenie gminy przedstawia poniższa tabela. Lp. Nr drogi Nazwa drogi 40 Powierzch nia tys.m 2 Długość dróg o naw. twardej (km) Średnia szerokość jezdni (m) 1. 11-141 Lubno-Bogdaniec 24,2 5.5 5,0 2. 11-146 Racław-Łupowo 25,4 5,5 5,0 3. 11-301 Gorzów-Chwałowice- Krzyszczyna 62,1 13,6 4,5 4. 11-342 Kwiatkowice-Świerkocin 8,5 1,7 5,0 5. 11-344 6. 11-345 Łupowo-Łubczyno- Chwałowice 21,6 5,4 4,0 Bogdaniec-Kwiatkowice -Gostkowice 31,2 7,6 4,0 RAZEM 173,0 39,3 Drogi mają nawierzchnię bitumiczną a w miejscowości Krzyszczyna nawierzchnię brukową, stan techniczny dróg dostateczny wymagający stałej konserwacji. modernizacji. Odcinek drogi w miejscowości Włostów w stanie bardzo złym wymagający pilnej

Zarząd nad tymi drogami sprawuje ul.szczecińska 25 Powiatowy Zarząd Dróg w Gorzowie Wkp. 3.1.1.4. Drogi gminne Gmina nie posiada ewidencji dróg gminnych, aktualnie prowadzone są prace nad uporządkowaniem ewidencji dróg komunalnych, w ramach, których będą wskazane do zaliczenia drogi o kategorii dróg publicznych gminnych. Drogi komunalne wg stanu na 31.12.1999 r. - Ogółem: - 87 km w znacznej części posiadają nawierzchnię gruntową. Nakłady na utrzymanie tych dróg w 1999 roku wyniosły 106,7 tys. zł. Zarząd nad tymi drogami sprawuje Zarząd Gminy Bogdaniec. 3.1.2. Komunikacja publiczna Teren gminy Bogdaniec objęty jest w 100 % podmiejską komunikacją autobusową (MZK Gorzów Wlkp.). W dniach 10-15 stycznia 2000 roku były przez MZK przeprowadzone badania mające na celu określenie dochodów z przedmiotowych linii komunikacji zbiorowej, pod kątem badano możliwości wprowadzenia strefy o tańszej taryfie obejmującej miejscowość Łupowo w odległości ok. 2 km od granic miasta Gorzowa Wlkp. Badania było wykonywane na liniach 106, 107, 115, 120. Ich wyniki przedstawia poniższy wykres. 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 dzień roboczy soboty niedziele 1997 2000 41

Badania wykazały niewielki spadek ilości przewozów pasażerów między rokiem 1997 a 2000, a jednocześnie wskazały, że w skali roku aktualne koszty prowadzenia komunikacji na terenie gminy Bogdaniec są wyższe od szacunkowych wpływów o 18.704,70 Zł., tj. o 2,7 % 3.1.3. Powiązania komunikacyjne Przez Gminę Bogdaniec przebiega linia kolejowa towarowo-osobowa Gorzów Wlkp. Kostrzyn n/o - Krzyż, dzięki której mieszkańcy gminy mają możliwość połączenia z innymi regionami kraju, jak również z zachodnim sąsiadem Polski - Niemcami. Funkcjonuje także regularna linia autobusowa na trasie Gorzów Wlkp. - Kostrzyn n/o. 3.2. Telekomunikacja Rejon gminy Bogdaniec obsługuje Zakład Telekomunikacyjny w Gorzowie Wlkp. ul. Pocztowa 17. W obszarze pasma Wyżyny Bogdanieckiej obejmującej miejscowości Łupowo, Jenin, Bogdaniec, Motylewo gmina objęta jest centralą telefoniczną przewodową automatyczno-cyfrową zlokalizowaną w Bogdańcu o pojemności 2800 nn, która obsługuje w/w wsie. Miejscowości Racław i Stanowice obsługuje centrala z Baczyny zlokalizowana poza terenem gminy Bogdaniec. Ilość abonentów telefonicznych wg stanu na 31.12.1999 roku wynosiła 711 szt., co daje wskaźnik 88,9 /1000 według danych uzyskanych w Urzędzie Gminy Bogdaniec. W tracie telefonizacji jest miejscowość Jasiniec. Pas nadwarciański planowany jest do przyłączenia do sieci telekomunikacyjnej w systemie telefonii bezprzewodowej. 3.3. Elektroenergetyka 3.3.1. Zasilanie Gmina Bogdaniec zasilana jest z rozdzielni sieciowej Elektrociepłowni Gorzów Wlkp. oraz Elektrowni Dolna Odra, poprzez linię zasilającą wysokiego napięcia 110 kv Teren gminy zasilany głównie poprzez GPZ 110/15 kv zlokalizowany jest w Łupowie. 3.3.2. Sieć elektroenergetyczna Sieć elektroenergetyczna SN - 15 kv jest dobrze rozbudowana. Jest to sieć napowietrzna. Na dzień dzisiejszy w pełni odpowiada zapotrzebowaniu gminy w energię 42

elektryczną i daje możliwość dalszej rozbudowy. Gmina nie posiada i nie przystąpiła do opracowania planu zaopatrzenia w energię elektryczną. 3.3.3. Oświetlenie drogowe Na terenie gminy oświetlenie drogowe funkcjonuje głównie wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 22 w miejscowości Motylewo, Bogdaniec, Jenin, Łupowo. Miejscowości Jeniniec, Racław, Stanowice są oświetlone punktowo. Istniejące oświetlenie jest energochłonne na bazie opraw rtęciowych. Jedynie na odcinku Jenin - Łupowo są instalowane w ramach budowy linii oświetleniowej oprawy energooszczędne - sodowe. Eksploatację i konserwację urządzeń oświetlenia drogowego prowadzi Rejon Energetyczny w Gorzowie Wlkp. ul. Energetyków 4 a jego stan przedstawia poniższa tabela. Informacja o stanie oświetlenia dróg na dzień 02.01.2000 r. na terenie gminy Boganiec P u n k t y ś w i e t l n e D R O G I Rodzaj Ilość Moc Suma mocy OUR 2x250 OUS 250 OUR 250 2 6 10 500 W 250 W 250 W 1000 W 1500 W 2500 W Gminne OUS 150 4 150 W 600 W OUR 125 4 125 W 500 W SGS 10 18 100 W 1800 W RAZEM 44 7.900 W Powiatowe OUS 150 22 150 W 3300 W SGS 10 11 100 W 1100 W RAZEM 33 4400 W Wojewódzkie OUR 2x250 OUR 400 OUR 250 OUR 125 SGS 10 32 3 66 17 5 500 W 400 W 250 W 150 W 100 W 16000 W 1200 W 16500 W 2125 W 500 W RAZEM 123 36325 W OGÓŁEM 200 48625 W Doświadczenia gmin w Polsce, które dokonały kompleksowej modernizacji oświetlenia drogowego wykazują, że przeprowadzona modernizacja daje znaczny spadek mocy zainstalowanej opraw o ok. 50 %, a w niektórych przypadkach gdzie funkcjonowały w dużym procencie oprawy rtęciowe o dużej mocy 250 W i więcej, nawet o 80 %. Wiąże się to również z utrzymaniem a w znacznym stopniu także poprawieniem efektywności oświetlenia. Wskazana byłaby realizacja tej modernizacji w gminie Bogdaniec zwłaszcza, 43

że jest jedną z nielicznych inwestycji komunalnych samo finansujących się. Spowoduje taka inwestycja nie tylko zmniejszenie wydatków budżetu gminy z tytułu opłat za zużytą energię, ale również z tytułu konserwacji opraw. 3.4. Ciepłownictwo 3.4.1. Źródła ciepła W większości budynki na terenie gminy Bogdaniec ogrzewane są z kotłowni własnych, paliwem stałym oraz gazem. Na terenie gminy działają 3 kotłownie obsługujące kompleksy budynków i są to: - kotłownia Rafinerii Płock w Łupowie stacja pomp "Strebel" gazowo-olejowa o mocy 250-320 kw, dostarczająca ciepło do 18 mieszkań + biura stacji pomp - stan techniczny b.dobry, - kotłownia lasów Państwowych w Łupowie z 2 piecami gazowymi "TORUS", o mocy 200 kw każdy ogrzewająca 61 mieszkań - stan,techniczny b. dobry. - kotłownia Spółdzielni Mieszkaniowej w Baczynie obsługująca popegeerowską wieś Stanowice, wyposażona w piec olejowy o mocy 225 kw i ogrzewająca 24 mieszkania - stan techniczny dobry. Gmina nie posiada i nie przystąpiła do opracowania planu zaopatrzenia w energię cieplną. 3.4.2. Sieci cieplne Istnieją wyłącznie wewnętrzne sieci osiedlowe w technologii kanałowej,sieci cieplne do osiedla Rafinerii Płock, rury preizolowane. 3.4.3. Stan techniczny ciepłowni i sieci centralnego ogrzewania Stan techniczny wszystkich kotłowni wymienionych wyżej jest dobry lub bardzo dobry (kotłownia Lasów Państwowych w Łupowie oraz Rafinerii Płock w Łupowie). Stan techniczny sieci bardzo zły, wykazujący duże straty ciepła na przesyle, kwalifikujący się do wymiany. Wyjątek stanowią sieci cieplne do osiedla Rafinerii Płock, które są w stanie b. dobrym. 44

3.5. Gazownictwo 3.5.1. Obecny stan gazyfikacji - Bogdaniec, - Jenin, W 1992 roku rozpoczęto budowę gazociągu, w ramach, której zgazyfikowano wsie: - częściowo Motylewo i Łupowo. Do roku 1999 wykonano następującą ilość przyłączy: - Bogdaniec - 66 szt. w roku 1996 i 4 szt. w 1997, - Jenin - 68 szt. w roku 1996 i 3 szt. w 1998, - Łupowo - 61 szt. w roku 1996, - Motylewo - 45 szt. w roku 1996 i 10 szt. w 1999. Pozostałe miejscowości nie są zgazyfikowane. 3.5.2. Koncepcja gazyfikacji Gmina nie posiada nowej koncepcji gazyfikacji oraz nie przystąpiła do planu zaopatrzenia w energię gazową. 3.6. Oczyszczanie gminy W gminie na wywóz odpadów komunalnych stałych posiada zezwolenie Altvater Sulo Polska z siedzibą w Gorzowie Wlkp. oraz "Efekt" Witnica. Systemem wywozu objętych jest 12 wsi a łącznie 665 gospodarstw wyposażonych jest w pojemniki na odpady stałe. Pozostałych 9 wsi nie jest objętych systemem wywozu. Odpady są odstawiane do Zakładu Utylizacji Odpadów w Chruściku k/ Gorzowa Wlkp. Odpady płynne są odbierane beczkowozami przez prywatnych "wozaków" posiadających koncesję na wywóz odpadów płynnych ( 3 osoby ), do oczyszczalni ścieków w Gorzowie Wlkp. 3.7. Urządzenia zaopatrzenia w wodę i oczyszczanie ścieków 3.7.1. Ujęcia wody pitnej Na terenie gminy Bogdaniec funkcjonują 4 ujęcia wody pitnej w miejscowościach: - Jenin "Osiedle Jenin I" - trzy studnie o wydajności 108 m 3 / h, - Racław - dwie studnie o łącznej wydajności 77 m 3 / h, - Łupowo "Osiedle Lasów Państwowych" - dwie studnie o łącznej wydajności 50 m 3 / h, 45

- Łupowo "Rafineria Płock" stacja nr 6 Łupowo - studnia o wydajności 50 m 3 / h, - Stanowice - dwie studnie o łącznej wydajności 66 m 3 / h. 3.7.2. Stacje uzdatniania wody Na terenie gminy funkcjonują 4 stacje uzdatniania wody: - Stanowice w skład stacji wchodzi 1 odżelaziacz oraz 2 hydrofory - stan techniczny zły. Stacja w zarządzie gminy Bogdaniec, wymaga pilnej modernizacji, - Racław - stan techniczny stacji dobry po modernizacji, uzdatnianie odbywa się poprzez filtry żwirowe z dodatkiem masy filtracyjnej, woda na stację podawana jest z 2 studni za pomocą pomp Grudfosa, napowietrzanie odbywa się poprzez aspirator. W stacji zastosowano falownik mający na celu utrzymanie stałego ciśnienia wody w sieci, - Łupowo (osiedle Lasów Państwowych) - typowy sposób uzdatniania wody przy zastosowaniu odżelaziacza oraz hydroforów. Stan techniczny dobry, - Łupowo (Rafineria Płock) stacja nr 6 Łupowo - typowy sposób uzdatniania wody przy zastosowaniu odżelaziacza oraz hydroforów. Stan techniczny bardzo dobry. 3.7.3. Sieć wodociągowa w tym wodociągi wiejskie Sieć wodociągowa na terenie gminy rozmieszczona jest w sposób następujący: a) Wodociąg grupowy "Nowiny Wielkie i gmina Bogdaniec, wsie Podjenin, część wsi Motylewo, Jeninek, Kwiatkowice, Jeniniec, Gostkowice, Krzyszczynka, Krzyszczyna, Włostów, Roszkowice, część wsi Chwałowice, część wsi Lubczyno, Jeżyki, Jeże: - sieć przesyłowo - rozdzielcza od Ø 315 do Ø 90, o długości L= 61,3 km, - sieć przyłączeniowa o długości L=20,7 km, - przyłącza wodociągowe - 381 szt. Ujęcie wody - 3 studnie oraz stacja uzdatniania znajdują się w miejscowości Nowiny Wielkie gm. Witnica. Stacja pracuje w układzie zamkniętym, w jej wyposażenie wchodzi sześć kompletów odżelaziaczy wraz z filtrami oraz 4 hydrofory. Stan techniczny ujęcia i stacji bardzo dobry, oddana do użytku na przełomie roku 1990-91. Do pełnego zakończenia inwestycji konieczne jest wybudowanie zbiorników wyrównawczych, pod które przygotowane są nawet fundamenty. Z założenia stacja ma obsługiwać wszystkie miejscowości nadwiarciańskie od Pyrzan do Jeży, w tym miejscowości położone w gminie Bogdaniec. 46

Wodociąg zasilany z ujęcia wody w Nowinach Wielkich gmina Witnica i eksploatowany przez Zakład Obsługi Wodociągów i Kanalizacji w Witnicy. b) wodociąg Racław (wodociąg wiejski): - sieć wodociągowa o długości L= 4 km, - sieć przyłączeniowa o długości L= 1,3 km, - przyłącza wodociągowe - 76 szt. Wodociąg eksploatowany przez Wojewódzki Zakład Konserwacji Urządzeń Wodnych i Melioracyjnych w Gorzowie Wlkp. c) wodociąg Stanowice (wodociąg wiejski): - sieć wodociągowa o długości L= 1,6 km, - sieć przyłączeniowa o długości L= 1 km, - przyłącza wodociągowe - 98 szt. Wodociąg eksploatowany przez Urząd Gminy Bogdaniec. d) wodociąg Jenin - Osiedle Jenin I (wodociąg wiejski): - sieć wodociągowa przesyłowo - rozdzielcza od Ø 225 do Ø 90 o długości L= 4,5 km, - sieć przyłączeniowa o długości - 1,8 km, - przyłącza wodociągowe - 83 szt. Wodociąg eksploatowany przez Wojewódzki Zakład Konserwacji Urządzeń Wodnych i Melioracyjnych w Gorzowie Wlkp. e) Łupowo ( Osiedle Lasów Państwowych ) - wodociąg zakładowy, f) Łupowo (Rafineria Płock) - wodociąg zakładowy. Gmina posiada opracowaną koncepcję zwodociągowania Wyżyny Bogdanieckiej. 3.7.5. Sieć kanalizacyjna Wyłącznie na Osiedlu Jenin I w Jeninie: - długość sieci zbiorczej o długości - 4,1 km, - ilość przyłączy kanalizacyjnych - 69 szt. Eksploatacją zajmuje się Wojewódzki Zakład Konserwacji Urządzeń Wodnych i Melioracyjnych w Gorzowie Wlkp. 47

3.8. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków Oczyszczanie ścieków na terenie gminy odbywa się poprzez: a) Oczyszczalnię kontenerową biologiczno - mechaniczną o wydajności 100 m 3 / dobę w Jeninie, b) Oczyszczalnię kontenerową biologiczną - EKOBLOK, wydajność 30 m 3 /dobę eksploatowana przez Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych "Przyjaźń" S.A. Płock, Stacja nr 6 Łupowo, odbierającą ścieki z osiedla mieszkaniowego ( 18 mieszkań ) + biura stacji pomp. Stan techniczny oczyszczalni dobry, posiada ona ważne pozwolenie wodno prawne, c) Oczyszczalnię typu Bioblok w Łupowie o wydajności 30 m 3 /dobę pracującej na potrzeby osiedla Lasów Państwowych - stan techniczny zły, d) BIOBLOK we wsi Stanowice odbierający ścieki z osiedla 24 mieszkaniowego. Jedynie oczyszczalnia w Jeninie pozwala na przyłączenie nowych podmiotów pozostałe pracują na lokalne potrzeby. Gmina posiada opracowaną koncepcję dla Wyżyny Bogdanieckiej. Konieczne jest opracowanie nowej koncepcji gospodarki ściekowej dla pozostałej części (pas nadwarciański) gminy, określającej bilans ścieków, warianty zagospodarowania ścieków, łącznie z kolektorami przerzutowymi itp. 3.9. Zestawienie stanu infrastruktury technicznej 3.9.1. Odbiorcy indywidualni wyposażeni w wybrane elementy infrastruktury technicznej Procentowy stan wyposażenia odbiorców indywidualnych wyposażonych w elementy infrastruktury technicznej przedstawia poniższy wykres: 100 80 60 40 media w % 20 0 woda gaz ścieki energia telefon 48

Jak wynika z wykresu wyposażenie indywidualnych gospodarstw domowych z grupowych urządzeń w wodę, gaz, ścieki jest w gminie Bogdaniec na niskim poziomie. 3.9.2. Systemy melioracyjne i zabezpieczenie przeciwpowodziowe Tereny zmeliorowane za pomocą melioracji podstawowych i szczegółowych obejmują powierzchnię 2.579 ha, w tym: 586 ha to użytki zdrenowane (Stanowice), 132 ha - użytki nawadniane (Bogdaniec, Jenin). Łączna długość rowów szczegółowych wynosi 151 km, z tego objętych bieżącą konserwacją - 113,8 km. Łączna długość kanałów wynosi 88,4 km, w tym 10,6 km o nieuregulowanym stanie prawnym. Wskazane urządzenia melioracyjne uzbrojone są w następujące budowle: przepusty - 84 szt., zastawki - 3 szt.. W granicach administracyjnych gminy znajduje się 20 km wału przeciwpowodziowego, który chroni obszar o powierzchni 70 km 2 oraz Stacja Pomp Gostkowice chroniąca powierzchnię 2.000 ha. Konserwacja i utrzymanie urządzeń melioracji szczegółowych należy do ich właścicieli (rolników) i jest wykonywane przez Gminną Spółkę Wodną. Stan techniczny tych melioracji jest różny w zależności od czasookresu ich wykonania. Konserwacja i utrzymanie urządzeń melioracji podstawowych są prowadzone przez Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Oddział w Gorzowie Wlkp. Stan techniczny większości kanałów - przy ich corocznej pełnej konserwacji - jest dobry. Niezbędna jest kontynuacja zadania inwestycyjnego pn. "Kanał Jasiniecki - Kołomęt" na terenie wsi Jasiniec, Chwałowice, Jeżyki, Jeże, Wieprzyce, Krzyszczynka, Krzyszczyna. Zabezpieczenie przeciwpowodziowe - obszar chroniony jest wałem przeciwpowodziowym obejmującym wsie: Jeże, Jeżyki, Jasiniec, Chwałowice, Lubczyno, Roszkowice, Gostkowice, Podjenin, Krzyszczyna, Krzyszczynka, Włostów, Jeniniec, Jeninek, Kwiatkowice oraz cześć wsi Jenin i Bogdaniec (do torów kolejowych). Wał przeciwpowodziowy jako urządzenie melioracji podstawowych utrzymywane jest przez Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych - Oddział w Gorzowie Wlkp. W opinii LZMIUW wał nie posiada rzędnej korony odpowiadającej jednej klasie, nie posiada prawidłowego stopnia zagęszczenia. Różnorodność materiału użytego do budowy wału oraz ich warstwowy układ powoduje wysączanie na całej długości skarpy odpowietrznej. Wał na całej długości jest użytkowany jako trasa komunikacyjna, co przyczynia się do zaniżenia korony i powoduje powstawanie licznych wybojów. 49

Gmina posiada pełną informację o stanie i plan utrzymania systemów melioracyjnych oraz zabezpieczenia przeciwpowodziowego. LITERATURA 1. Urząd Statystyczny Zielona Góra 1998 r - praca zbiorowa. 2. Wykaz dróg powiatowych - Powiatowy Zarząd Dróg w Gorzowie Wlkp. 3. Informacje Urzędu Gminy Bogdaniec : J.Arcab, T. Trybuś, L.Dobosiewicz. 4. Dane Zakładu Obsługi Wodociągów i Kanalizacji w Witnicy. 5. Dane Wojewódzkiego Zakładu Konserwacji i Eksploatacji Urządzeń Wodnych w Gorzowie Wlkp. 6.Informacja o stanie i utrzymaniu systemów melioracyjnych oraz zabezpieczeniu przeciwpowodziowym - J.Arcab. 50