Wzór wniosku o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego Organ właściwy wierzyciela 1) realizujący świadczenia z funduszu alimentacyjnego: Adres: WNIOSEK O USTALENIE PRAWA DO ŚWIADCZEŃ Z FUNDUSZU ALIMENTACYJNEGO Część I 1. Dane osoby ubiegającej się o świadczenia 2) Imię i nazwisko PESEL 3) NIP 3) Stan cywilny Obywatelstwo Miejsce zamieszkania 4) Telefon 1) Wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej lub miejsce jej pobytu. 2) Wypełnia pełnoletnia osoba uprawniona do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna, a w przypadku niepełnoletniej osoby uprawnionej do alimentów jej przedstawiciel ustawowy. 3) W przypadku gdy nie nadano tego numeru lub w przypadku cudzoziemców serię i numer dowodu osobistego, paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość. 4) Wpisać miejscowość, ulicę, nr domu, nr mieszkania, kod pocztowy, pocztę. Z powyższego wyjaśnienia wynika, iż o świadczenia z funduszu alimentacyjnego może ubiegać się pełnoletnia osoba uprawniona lub jej przedstawiciel ustawowy. Należy jednak pamiętać, iż pełnoletnia osoba uprawniona może upoważnić inną osobę do reprezentowania w sprawach dotyczących świadczeń z funduszu alimentacyjnego, np. drugiego z rodziców. Osoba upoważniona do reprezentowania osoby uprawnionej stanie się jej pełnomocnikiem, jednakże w danych osoby ubiegającej się o świadczenia z funduszu alimentacyjnego powinny znaleźć się dane osoby uprawnionej. Pełnomocnik jest bowiem upoważniony (w zależności od zakresu złożonego upoważnienia) do złożenia wniosku, składania oświadczeń i podpisów, odbioru świadczeń lub decyzji. Jednakże wniosek o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego powinien zawierać dane pełnoletniej osoby uprawnionej. Adresatem decyzji powinna być również pełnoletnia osoba uprawniona. 2. Wnoszę o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego: Lp. 1. Imię i nazwisko osoby uprawnionej PESEL 3) Rodzaj szkoły lub szkoły wyższej, do której uczęszcza osoba uprawniona 2. 3. 4. 5. 6. 7. 3) W przypadku gdy nie nadano tego numeru lub w przypadku cudzoziemców - serię i numer dowodu osobistego, paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość. 1
W tej części powinny znaleźć się dane dziecka uprawnionego do alimentów na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna. W przypadku pełnoletniej osoby uprawnionej szczególnie ważne jest uzupełnienie rubryki Rodzaj szkoły lub szkoły wyższej do której uczęszcza osoba uprawniona". Konieczne jest dołączenie do wniosku zaświadczenia ze szkoły lub szkoły wyższej potwierdzającego naukę w szkole. 3. Dane członków rodziny, w tym dzieci do ukończenia 25 lat, a także dziecka, które ukończyło 25. rok życia, otrzymującego świadczenia z funduszu alimentacyjnego lub legitymującego się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne; do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, pełnoletniego dziecka posiadającego dziecko, a także rodzica osoby uprawnionej zobowiązanego tytułem wykonawczym pochodzącym lub zatwierdzonym przez sąd do alimentów na jej rzecz. W skład rodziny wchodzą: 1.... 2.... 3.... 4.... 5.... 3) W przypadku gdy nie nadano tego numeru lub w przypadku cudzoziemców - serię i numer dowodu osobistego, paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość. Przed miejscem przeznaczonym na wpisanie składu rodziny w pkt 3 wniosku znajduje się definicja rodziny. Zdarza się jednak, iż któryś z członków rodziny zostanie pominięty. Skład rodziny można rozpatrywać w dwóch sytuacjach. Podstawę do ustalenia składu rodziny mógłby stanowić rok bazowy służący do ustalenia dochodu rodziny. Jeżeli małżeństwo rodzica osoby uprawnionej zostało zawarte przed rokiem bazowym, to nie ulega wątpliwości, iż małżonek rodzica osoby uprawnionej powinien zostać umieszczony w składzie rodziny osoby uprawnionej. Jednak zdarza się, że osoba uprawniona nie zgłasza do składu rodziny małżonka rodzica, z którym w roku bazowym lub po tym roku został zawarty związek małżeński. Najczęściej taka sytuacja ma miejsce, gdy o świadczenia z funduszu alimentacyjnego ubiega się pełnoletnia osoba uprawniona. Do składu rodziny podaje matkę, ale nie podaje małżonka matki. Sytuacja jest prostsza, gdy matka i dziecko mają inne nazwiska. Wówczas łatwo jest zauważyć, że w takim wypadku konieczne będzie złożenie wyjaśnień. Natomiast w sytuacji, gdy matka wychodzi za mąż, jednak pozostaje przy tym samym nazwisku, zauważenie nieprawidłowości czy braków we wniosku jest o wiele trudniejsze. Wyjaśniając kwestię pominięcia współmałżonka rodzica we wniosku, osoby tłumaczą zazwyczaj, że ojczym nie łoży i nie chce łożyć na ich utrzymanie. Sytuacja przedstawia się inaczej, gdy małżeństwo zostanie zawarte po roku bazowym. Należy wówczas udzielić odpowiedzi na pytanie, czy małżonek rodzica powinien być w takiej sytuacji zaliczony do składu 2
rodziny. Definicja rodziny nie uwzględnia jednak sytuacji mających miejsce przed, po lub w trakcie roku bazowego. Zgodnie z wyrokiem WSA w Olsztynie z 11.9.2009 r., II SA/Ol 650/09 (niepubl), jeżeli małżeństwo zostało zawarte po roku bazowym, to, w ocenie sądu, dochód z roku kalendarzowego poprzedzającego okres zasiłkowy może dotyczyć wyłącznie tych osób, które były członkami rodziny w roku poprzedzającym okres zasiłkowy. Ponadto, zdaniem sądu, należy uznać, że zmiana w sytuacji rodziny, która zaszła po zakończeniu roku kalendarzowego poprzedzającego okres zasiłkowy, powinna być potraktowana jak zmiana, która zaszła po wydaniu decyzji przez organ. W związku z tym nie ma podstaw do żądania zaświadczenia o wysokości dochodu męża rodzica osoby uprawnionej za rok bazowy stanowiący podstawę ustalenia sytuacji dochodowej rodziny. Tak więc jeżeli do dochodu rodziny nie można wliczyć dochodu małżonka osoby uprawnionej, ponieważ w roku bazowym nie byli oni małżeństwem, to nie można umieścić go również w składzie rodziny, bo nie należał do niej w roku bazowym. Na gruncie przytoczonych powyżej wyjaśnień sądu wydaje się, że ustalenie składu rodziny nie jest skomplikowane. Nadal jednak nie jest jasne, jak należy traktować sytuację, w której w trakcie roku lub po roku bazowym zachodzą pewne istotne z punktu widzenia świadczeń z funduszu alimentacyjnego zmiany. Jak to już zostało podkreślone, zawarta we wniosku definicja jasno określa, kogo należy uwzględnić w składzie rodziny, nie wskazuje jednak, który moment jest istotny dla ustalenia składu rodziny: okres bazowy czy dzień złożenia wniosku. Trudno jest do końca zgodzić się ze wskazanym wyżej wyrokiem, wydaje się bowiem, że organ powinien brać pod uwagę wszystkie okoliczności na dzień wydania rozstrzygnięcia. W tym celu ustala skład rodziny, a następnie na jego podstawie ustala dochód rodziny. Jeżeli organ miałby brać pod uwagę okoliczności zachodzące w roku bazowym lub po tym okresie, mogłoby to doprowadzić do pewnych absurdów. Tytułem przykładu wskazać można sytuacje odwrotne do prezentowanych powyżej, np. małżeństwo zostaje rozwiązane przez rozwód lub następuje zgon jednego z członków rodziny. W takiej sytuacji pomimo rozwodu należałoby w dalszym ciągu brać pod uwagę dochody małżonka, gdyż w roku bazowym małżeństwo trwało. Z kolei w przypadku zgonu należałoby umieścić zmarłego w składzie rodziny, gdyż w roku bazowym był jej członkiem. Zdaniem M. Wasilewskiej członków rodziny ustala się według stanu istniejącego w chwili złożenia wniosku o przyznanie świadczeń. Ustawa - poprzez przyjęcie konstrukcji ustalania dochodu na podstawie dochodów uzyskanych w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy wszystkich obecnych członków rodziny - wprowadza w ten sposób jednolite zasady dla wszystkich wnioskodawców. Według tej zasady nie jest istotne, kto, od jakiej daty stał się członkiem rodziny, ponieważ w dniu składania wniosku osoby te stanowią rodzinę i dochody każdego z jej członków stają się dochodem całej rodziny. Również kwota dochodu podlega podziałowi na każdego z jej członków, niezależnie od kiedy do niej należy" 1. Należy podzielić wskazane wyżej stanowisko i uznać, że skład rodziny powinien być ustalany na dzień złożenia wniosku o świadczenia z funduszu alimentacyjnego, a w ślad za nim ustalany powinien być dochód rodziny. 4. Inne dane 4.1. Łączna kwota alimentów świadczonych przez członków rodziny na rzecz innych osób wyniosła w roku... 5)... zł... gr. 5 ) Wpisać rok kalendarzowy, z którego dochód rodziny stanowi podstawę ustalenia prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. W tym miejscu powinna znaleźć się kwota ustalona na podstawie dowodów potwierdzających zapłacone przez członka rodziny alimenty na rzecz osób spoza rodziny. Oznacza to, że organ nie powinien sugerować się wysokością alimentów zasądzonych, lecz faktycznie zapłaconych, na poczet których zobowiązany do alimentacji członek rodziny posiada dowody w formie przekazów pocztowych, przelewów bankowych, zaświadczeń komornika dotyczących dokonanych potrąceń w roku bazowym bądź oświadczeń osoby płacącej alimenty i odbiorcy świadczenia. 1 M.Wasilewska, Świadczenia rodzinne i fundusz alimentacyjny. Instruktaż postępowania. Wzory, Gdańsk 2009, s. 21, s. 167. 3
Dochód utracony i uzyskany zostanie omówiony razem z kwestią ustalania dochodu rodziny. 4.2. Dochód utracony z roku... 5) miesięcznie wyniósł...zł 5) Wpisać rok kalendarzowy, z którego dochód rodziny stanowi podstawę ustalenia prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. 4.3. Dochód uzyskany w roku... 6) miesięcznie wyniósł...zł 6) Wpisać rok, w którym osoba uzyskała dochód, po roku stanowiącym podstawę ustalenia prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Dochód utracony i uzyskany zostanie omówiony razem z kwestią ustalania dochodu rodziny. Część II 1. Oświadczenia służące ustaleniu prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego (oświadcza przedstawiciel ustawowy lub pełnomocnik osoby uprawnionej do alimentów) - powyższe dane są prawdziwe, - zapoznałam(-łem) się z warunkami uprawniającymi do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, - osoba(-by) uprawniona(-ne), w imieniu której ubiegam się o świadczenia z funduszu alimentacyjnego, nie pozostaje w związku małżeńskim ani nie przebywa w rodzinie zastępczej lub instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, tj. domu pomocy społecznej, placówce opiekuńczo-wychowawczej, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, schronisku dla nieletnich, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym, zakładzie karnym, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, szkole wojskowej lub innej szkole, jeżeli instytucje te zapewniają nieodpłatnie pełne utrzymanie, - osoba(-by) uprawniona(-ne), w imieniu której ubiegam się o świadczenia z funduszu alimentacyjnego, nie jest osobą pełnoletnią, która posiada własne dziecko. - osoba(-by) uprawniona(-ne), w imieniu której ubiegam się o świadczenia z funduszu alimentacyjnego w kolejnym roku szkolnym lub akademickim będzie uczyć się w szkole lub w szkole wyższej, - w przypadku rezygnacji z kontynuacji nauki osoby (osób) uprawnionej (-nych), w imieniu której ubiegam się o świadczenia z funduszu alimentacyjnego zobowiązuję się niezwłocznie poinformować organ przyznający świadczenia z funduszu alimentacyjnego. 2. Oświadczenia służące ustaleniu prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego (oświadcza pełnoletnia osoba uprawniona do świadczeń alimentacyjnych) - powyższe dane są prawdziwe, - zapoznałam(-łem) się z warunkami uprawniającymi do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, - nie pozostaję w związku małżeńskim ani nie przebywam w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, tj. domu pomocy społecznej, placówce opiekuńczo-wychowawczej, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, schronisku dla nieletnich, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym, zakładzie karnym, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, szkole wojskowej lub innej szkole, jeżeli instytucje te zapewniają nieodpłatnie pełne utrzymanie, - nie posiadam własnego dziecka. 4
- w kolejnym roku szkolnym lub akademickim będę uczyć się w szkole lub w szkole wyższej, - w przypadku rezygnacji z kontynuacji nauki zobowiązuję się niezwłocznie poinformować organ przyznający świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Powyższe oświadczenia podpisuje przedstawiciel ustawowy niepełnoletniego dziecka, pełnomocnik lub pełnoletnia osoba uprawniona. Oświadczenia mają na celu potwierdzenie prawdziwości przekazanych danych, potwierdzenie zapoznania się zarówno z warunkami uprawniającymi do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, jak i z ograniczeniami powodującymi ustanie prawa do świadczeń. Ponadto oświadczenie dodatkowe skierowane zostało w szczególności do pełnoletnich osób uprawnionych i dotyczy kontynuacji nauki w szkole oraz zobowiązania do powiadomienia organu w przypadku zaprzestania nauki w szkole lub szkole wyższej. Z mojego doświadczenia wynika, że najczęściej zadłużenia z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego powstają w związku z zaprzestaniem nauki w szkole lub szkole wyższej przez pełnoletnie osoby uprawnione i niezgłoszeniem tego faktu organowi. przekazałam(-łem) organowi egzekucyjnemu wszelkie znane mi informacje niezbędne do prowadzenia postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi. W tym oświadczeniu przedstawiciel ustawowy lub pełnoletnia osoba uprawniona oświadcza, iż przekazała komornikowi sądowemu prowadzącemu postępowanie egzekucyjne wszelkie informacje niezbędne do prowadzenia postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu. do alimentacji zobowiązani są: 1)... 2)... 3)... 4)... 5
Oświadczenie o zobowiązanych do alimentacji różni się od oświadczenia, które należało wypełnić, ubiegając się o zaliczkę alimentacyjną. W tamtym bowiem wypadku oświadczenie dotyczyło osób zobowiązanych w dalszej kolejności do alimentów, natomiast przy funduszu alimentacyjnym dotyczy konkretnych osób zobowiązanych do alimentacji. W tym miejscu należy wskazać wszelkie informacje, jakie wierzyciel posiada o dłużniku alimentacyjnym, a więc jego imię, nazwisko, wiek, miejsce zamieszkania, informacje dotyczące zatrudnienia oraz sytuacji ekonomicznej. Jeżeli wierzyciel podaje, że nic nie wie o dłużniku i nie utrzymuje z nim kontaktu, powinien dodatkowo potwierdzić to stosownym oświadczeniem. W toku dokonywanych czynności oraz podejmowanych działań wobec dłużnika alimentacyjnego weryfikację złożonych oświadczeń można uzyskać po złożeniu wniosku do prokuratury o ściganie za przestępstwo uporczywego uchylania się dłużnika alimentacyjnego od obowiązku alimentacji. Wezwani do złożenia wyjaśnień przedstawiciele ustawowi małoletnich osób pokrzywdzonych często na Policji składają inne oświadczenia niż we wnioskach o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Wskazane wyżej oświadczenia powinny być wyczerpująco opisane przez przedstawiciela ustawowego lub osobę uprawnioną. Jak wskazuje praktyka, pewien procent rodzin tak naprawdę tworzy z dłużnikiem rodzinę żyjącą ze świadczeń na dzieci, natomiast alimenty są zasądzane w sądach rodzinnych na podstawie ugody. Problem stanowi jednak udowodnienie tego faktu. Nawet w przypadku, gdy w rodzinie rodzą się kolejne dzieci tego samego dłużnika, organ, w obecnym stanie prawnym, jest bezradny. W przypadku zmiany liczby członków rodziny lub innych zmian mających wpływ na prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, zwłaszcza uzyskania dochodu, wyjazdu członka rodziny za granicę w celu pracy zarobkowej, ukończenia przez osobę uprawnioną do świadczeń z funduszu alimentacyjnego 18. roku życia lub 25. roku życia, jeżeli uczy się w szkole lub w szkole wyższej, oraz zmian w wysokości egzekwowanych przez komornika sądowego świadczeń alimentacyjnych osoba ubiegająca się jest zobowiązana niezwłocznie powiadomić o tych zmianach organ właściwy wierzyciela. Powyższe zobowiązanie wynika z art. 19 ust. 1 u.p.a. i dotyczy zgłaszania pewnych zdarzeń, które mogą mieć wpływ na prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Jednak jak wskazuje praktyka zarówno to, jak i inne oświadczenia są przez wnioskodawców podpisywane bez zapoznania się przez nich z ich treścią. Bardzo często jest tak, że wnioskodawcy nie czytają podpisywanych oświadczeń, a następnie decyzji (za wyjątkiem rozstrzygnięcia), czego skutkiem są nienależnie pobrane świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Do wniosku dołączam następujące dokumenty: 1)... 2)... 3)... 4)... 5)... 6)... W tym miejscu wpisuje się wszystkie dołączone do wniosku dokumenty. Skrupulatne uzupełnienie tej części wniosku zyskuje szczególne znaczenie w sytuacji, gdy wnioskodawca, wezwany np. do uzupełnienia braków, utrzymuje, że dostarczył określony dokument wcześniej. Pouczenie 1. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej do świadczenia alimentacyjnego na podstawie tytułu 6
wykonawczego, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna (art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7, z późn. zm.)). 2. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej do ukończenia 18. roku życia albo, w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej, do ukończenia 25. roku życia, albo w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności - bezterminowo (art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów). 3. Świadczenie z funduszu alimentacyjnego nie przysługuje (art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów), jeżeli osoba uprawniona: 1) została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej; 2) jest pełnoletnia i posiada własne dziecko; 3) zawarła związek małżeński. 4. Zgodnie z art. 233 6 Kodeksu karnego, za złożenie fałszywego oświadczenia grozi kara pozbawienia wolności do lat 3. Końcowe pouczenie zawarte we wniosku w skrócie określa, komu i na jakich warunkach przysługują świadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz komu te świadczenia nie przysługują, lub jakie okoliczności powodują ustanie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Ponadto przed końcowym podpisaniem wniosku wnioskodawca zostaje pouczony o sankcji, którą kodeks karny przewiduje za składanie fałszywych oświadczeń. 7