CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl E-mail: sekretariat@cbos.pl BS/4/2009 PROBLEM LIKWIDACJI SZKÓŁ KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, STYCZEŃ 2009 PRZEDRUK I ROZPOWSZECHNIANIE MATERIAŁÓW CBOS W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI ORAZ WYKORZYSTANIE DANYCH EMPIRYCZNYCH JEST DOZWOLONE WYŁĄCZNIE Z PODANIEM ŹRÓDŁA
W grudniowym sondażu 1 poruszyliśmy kwestię likwidacji szkół. Według Głównego Urzędu Statystycznego od roku szkolnego 1990/1991 liczba szkół regularnie maleje w roku szkolnym 2007/2008 była mniejsza o 173 (tj. o 1,2%) w stosunku do poprzedniego roku, a w porównaniu z rokiem szkolnym 2000/2001 zmniejszyła się o 2400 (tj. o 14,5%) 2. Z naszego badania wynika, że Polacy zauważają ten trend. Większość ankietowanych (61%) słyszała o problemie likwidowania szkół, z utrzymaniem których samorządy sobie nie radzą. CBOS RYS. 1. CZY SŁYSZAŁ(A) PAN(I) O PROBLEMIE LIKWIDOWANIA SZKÓŁ, Z KTÓRYCH UTRZYMANIEM SAMORZĄDY SOBIE NIE RADZĄ? Nie słyszałe(a)m, ale chciał(a)bym coś wiedzieć na ten temat 9% 40% Słyszałe(a)m, ale nie znam konkretnych przypadków Nie słyszałe(a)m i nie interesuje mnie to 29% 1% Trudno powiedzieć 21% Słyszałe(a)m i znam co najmniej jeden taki przypadek Z problemem likwidacji szkół bardziej zaznajomieni są mieszkańcy wsi niż miast. O ile wśród ludności wsi 29% słyszało o problemie likwidacji szkół i zna co najmniej jeden taki przypadek, o tyle w największych miastach, liczących 501 tys. i więcej mieszkańców, odsetek ten wynosi 19%. W miastach do 20 tys. ludności oraz od 20 tys. do 100 tys. 1 Badanie Aktualne problemy i wydarzenia (223) zrealizowano w dniach 4 10 grudnia 2008 roku na liczącej 1011 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski. 2 Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2007/2008, Informacje i opracowania statystyczne, GUS, Warszawa 2008, s. 36.
- 2 - odsetek takich wskazań jest jeszcze niższy po 17%, a w miastach liczących 101 500 tys. mieszkańców najniższy (10%). Jakie rozwiązanie przyjąć w sytuacji, gdy samorząd jako organ prowadzący nie radzi sobie z utrzymaniem konkretnej szkoły? Większość badanych (68%) uważa, że prowadzenie szkoły powinno się przekazać innemu niż samorząd organowi, np. lokalnemu stowarzyszeniu rodziców. CBOS RYS. 2. CZY W SYTUACJI, GDY SAMORZĄD JAKO ORGAN PROWADZĄCY NIE RADZI SOBIE Z UTRZYMANIEM KONKRETNEJ SZKOŁY, LEPSZYM ROZWIĄZANIEM, WEDŁUG PANA(I) OPINII, JEST: przekazanie prowadzenia szkoły innemu niż samorząd organowi, np. lokalnemu stowarzyszeniu rodziców 68% 16% 16% likwidacja tej placówki i rozmieszczenie uczniów w innych okolicznych szkołach Trudno powiedzieć/ odmowa odpowiedzi Dane przedstawione na powyższym wykresie oraz w tabeli 1 wskazują, że badani są raczej przeciwni likwidacji placówek szkolnych i rozmieszczaniu uczniów w innych okolicznych szkołach jest to jednoznaczne i nie zależy od tego, czy mają dzieci czy też nie. O tym, że zamiast likwidowania szkół powinno się przekazywać ich prowadzenie innemu niż samorząd organowi, przekonana jest większość respondentów zarówno mających dzieci w wieku 6 lat lub starsze (75%), jak i niemających dzieci w tym wieku (66%). Tabela 1 Wskazania respondentów Czy w sytuacji, gdy samorząd jako organ prowadzący mających dzieci w wieku niemających dzieci nie radzi sobie z utrzymaniem konkretnej szkoły, 6 lat i starsze w wieku 6 lat i starszych lepszym rozwiązaniem, według Pana(i) opinii, jest: w procentach likwidacja tej placówki i rozmieszczenie uczniów w innych okolicznych szkołach 16 16 przekazanie prowadzenia szkoły innemu niż samorząd organowi, np. lokalnemu stowarzyszeniu rodziców 75 66 Trudno powiedzieć/odmowa odpowiedzi 9 18 Ogółem 100 100
- 3 - Kolejne pytanie dotyczyło warunków, jakie powinny towarzyszyć przekazaniu szkoły innemu podmiotowi niż samorząd. Tabela 2 Czy, Pana(i) zdaniem, warunkiem przekazania szkoły innemu niż samorząd podmiotowi powinno być: Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć/ odmowa odpowiedzi w procentach zagwarantowanie uczniom kontynuacji bezpłatnego kształcenia 74 18 1 1 6 zagwarantowanie uczniom co najmniej takiej samej lub lepszej oferty kształcenia 74 19 1 0 6 użyczenie budynku szkoły i jej wyposażenia nowemu organowi na czas prowadzenia szkoły 58 27 4 0 11 rozwiązanie umowy o pracę ze wszystkimi nauczycielami i zatrudnienie wybranych nauczycieli na nowo 13 14 32 25 16 zagwarantowanie ciągłości finansowania szkoły z budżetu państwa, pomimo przekazania jej nowemu organowi prowadzącemu 48 35 4 1 12 zagwarantowanie nauczycielom możliwości kontynuacji zatrudnienia w tej samej szkole 48 36 4 1 11 sprzedanie budynku szkoły i jej wyposażenia nowemu organowi prowadzącemu 16 21 27 18 18 Przedstawione w tabeli 2 opinie ankietowanych są spójne. Po zsumowaniu odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak okazuje się, że aż dziewięciu na dziesięciu badanych uważa, iż warunkiem przekazania szkoły innemu niż samorząd podmiotowi powinno być zagwarantowanie uczniom zarówno kontynuacji bezpłatnej nauki, jak i co najmniej takiej samej lub lepszej oferty kształcenia. Respondenci są zgodni także w kwestii użyczenia budynku szkoły i jej wyposażenia nowemu podmiotowi oraz zagwarantowania ciągłości finansowania szkoły z budżetu państwa (w każdym przypadku ponad 80% odpowiedzi twierdzących). Jeśli zaś chodzi o los nauczycieli z likwidowanych szkół, ankietowani jednoznacznie opowiadają się za ich ochroną. Zdecydowana większość (84%) jest zdania, że nauczyciele powinni mieć zapewnioną możliwość kontynuacji zatrudnienia w tej samej szkole, a ponad połowa (57%) że rozwiązanie umowy o pracę ze wszystkimi nauczycielami i zatrudnienie wybranych osób na nowo nie powinno mieć miejsca.
- 4 - Podsumowując można powiedzieć, że społeczne opinie na temat likwidacji szkół są raczej jednoznaczne i spójne. Większość badanych dostrzega ten problem i podziela pogląd, iż szkoły powinny być przekazywane innym podmiotom niż samorząd, a nie likwidowane. Obraz tego, jakie warunki powinny towarzyszyć likwidacji szkół, jest jednolity. Zarówno uczniowie, jak i nauczyciele powinni mieć zagwarantowaną możliwość kontynuacji nauki i pracy przynajmniej w takich samych lub lepszych warunkach. Opracowała Ewelina KUŹMICZ