CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

Transkrypt

1 CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI , , UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT W A R S Z A W A TELEFAX INTERNET sekretariat@cbos.pl BS/154/2008 PODZIAŁ KOMPETENCJI MIĘDZY PREZYDENTEM A PREMIEREM KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, PAŹDZIERNIK 2008 PRZEDRUK I ROZPOWSZECHNIANIE MATERIAŁÓW W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI ORAZ WYKORZYSTANIE DANYCH EMPIRYCZNYCH JEST DOZWOLONE WYŁĄCZNIE Z PODANIEM ŹRÓDŁA

2 Podział kompetencji między prezydentem i rządem nie jest w polskiej konstytucji precyzyjnie określony. W efekcie harmonijne współdziałanie obu organów władzy wykonawczej, szczególnie gdy prezydent i rząd wywodzą się z różnych opcji politycznych, jest utrudnione i w znacznej mierze zależy od dobrej woli obu stron. Trwająca już niemal rok kohabitacja prezydenta Lecha Kaczyńskiego i rządu koalicji PO PSL pokazuje, że woli do współpracy często brakuje, a oba ośrodki władzy raczej ze sobą rywalizują, niż współdziałają. Spory kompetencyjne między prezydentem i rządem są szczególnie widoczne w kształtowaniu polskiej polityki zagranicznej. W związku z nieostrym podziałem konstytucyjnych uprawnień prezydenta i rządu premier Donald Tusk zadeklarował, że chciałby publicznej debaty na temat kompetencji obu organów władzy wykonawczej, a w przyszłości zmian w konstytucji. Pomysł ten zyskał przychylność opinii społecznej 1. Większość Polaków (58%) uważa, że konstytucyjne zmiany w podziale uprawnień między prezydentem a rządem są potrzebne. Przeciwny ich wprowadzeniu jest co piąty badany (20%). RYS. 1. CZY, PANA(I) ZDANIEM, W KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ NALEŻY WPROWADZIĆ ZMIANY W PODZIALE KOMPETENCJI, UPRAWNIEŃ MIĘDZY PREZYDENTEM A RZĄDEM CZY TEŻ NIE? Zdecydowanie nie Zdecydowanie tak Raczej nie 7% 26% 22% 32% Raczej tak 1 Badanie Aktualne problemy i wydarzenia (220) zrealizowano w dniach 5 9 września 2008 roku na liczącej 1070 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.

3 - 2 - We wszystkich analizowanych grupach społeczno-demograficznych więcej jest zwolenników niż przeciwników dokonania zmian w podziale kompetencji między głównymi organami władzy wykonawczej. Co ciekawe, za wprowadzeniem zmian opowiadają się sympatycy wszystkich partii politycznych cieszących się obecnie największym poparciem społecznym. Tabela 1 Elektoraty partyjne Czy, Pana(i) zdaniem, w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej należy wprowadzić zmiany w podziale kompetencji, uprawnień między prezydentem a rządem czy też nie? Tak Nie PO SLD PiS PSL Zwolennicy dokonania zmian w podziale kompetencji między oboma ośrodkami władzy najczęściej uważają, że więcej uprawnień niż dotychczas powinien mieć rząd. Za poszerzeniem kompetencji rządu opowiada się niemal dwie trzecie z nich (65%, co stanowi 37% ogółu ankietowanych). Wzmocnienie w konstytucji pozycji głowy państwa popiera 30% zwolenników wprowadzenia zmian w ustawie zasadniczej (tj. 17% ogółu badanych). RYS. 2. CZY, PANA(I) ZDANIEM, WIĘCEJ KOMPETENCJI, UPRAWNIEŃ NIŻ DOTYCHCZAS POWINIEN MIEĆ PREZYDENT CZY TEŻ RZĄD? Odpowiedzi ogółu badanych Odpowiedzi zwolenników zmian w konstytucji (N=614) Prezydent 17% 30% Prezydent Rząd 37% 65% 5% Trudno powiedzieć 3% Rząd Brak poparcia dla zmian w zakresie kompetencji między rządem i prezydentem 42%

4 - 3 - Opinie w tej kwestii zależą w dużej mierze od identyfikacji politycznych i partyjnych respondentów. Za poszerzeniem konstytucyjnych uprawnień rządu opowiadają się na ogół potencjalni wyborcy PO i SLD. Za przyznaniem prezydentowi większych niż obecnie prerogatyw najczęściej optują zwolennicy PiS. Podzieleni w opiniach na ten temat są sympatycy PSL, którzy niemal równie często popierają zwiększenie kompetencji rządu, co prezydenta. Tabela 2 Czy, Pana(i) zdaniem, więcej kompetencji, uprawnień niż dotychczas powinien mieć prezydent czy też rząd? Prezydent Rząd Trudno Brak poparcia dla zmian Elektoraty partyjne powiedzieć w zakresie kompetencji między rządem i prezydentem PiS PSL PO SLD Wszystkich respondentów, niezależnie od ich poglądów na temat potrzeby zmian w zakresie konstytucyjnych uprawnień głowy państwa i rządu, zapytaliśmy o najlepszy dla Polski ich zdaniem model relacji między głównymi organami władzy politycznej. Okazuje się, że największa grupa badanych zalicza się do zwolenników systemu, w którym władzę wykonawczą sprawuje zarówno rząd, jak i prezydent. Pozostali uważają na ogół, że w Polsce powinien obowiązywać system parlamentarno-gabinetowy. Stosunkowo najmniej zwolenników ma w naszym kraju system prezydencki. RYS. 3. CZY, PANA(I) ZDANIEM, W POLSCE POWINIEN OBOWIĄZYWAĆ: system mieszany, w którym władzę wykonawczą sprawuje zarówno prezydent, jak i rząd system parlamentarno-gabinetowy, w którym władzę wykonawczą sprawuje głównie rząd 32% 41% system prezydencki, w którym władzę wykonawczą sprawuje głównie prezydent

5 - 4 - Opinie w tej kwestii także zależą od sympatii partyjnych badanych. System, w którym władza wykonawcza jest podzielona między rząd i prezydenta, preferuje większość zwolenników PiS i PSL. Sympatycy PiS wyróżniają się przy tym stosunkowo dużym poparciem dla modelu prezydenckiego, w którym to władzę wykonawczą sprawuje przede wszystkim głowa państwa. Z kolei system parlamentarno-gabinetowy ma swoich zwolenników głównie w elektoratach PO i SLD. Tabela 3 Elektoraty partyjne system prezydencki, w którym władzę wykonawczą sprawuje głównie prezydent Czy, Pana(i) zdaniem, w Polsce powinien obowiązywać: system parlamentarno- -gabinetowy, w którym władzę wykonawczą sprawuje głównie rząd system mieszany, w którym władzę wykonawczą sprawuje zarówno prezydent, jak i rząd Trudno powiedzieć PiS PSL PO SLD Polacy deklarują, że chcą zmian w zakresie uprawnień rządu i prezydenta, przy czym częściej opowiadają się za przyznaniem większych prerogatyw rządowi niż głowie państwa. Z drugiej jednak strony przeważająca grupa preferuje taki model relacji między głównymi instytucjami politycznymi, w którym władzę wykonawczą sprawuje zarówno rząd, jak i prezydent, a więc model zakładający konieczność współpracy między oboma organami władzy. Mimo iż doświadczenia ostatnich kilkunastu lat (także z okresu obowiązywania małej konstytucji i prezydentury Lecha Wałęsy) wskazują, że współpraca rządu z prezydentem nie zawsze układa się harmonijnie, Polacy nie są skłonni do oddania pełni lub niemal pełni władzy wykonawczej tylko jednemu ośrodkowi. Opracowała Beata ROGUSKA