Marcin Łukaszewicz Zbigniew Kasprzykowski Patryk Rowiński

WSTĘP Monitoring Zimujących Ptaków Wodnych (International Waterbird Census) prowadzony jest w Europie od połowy lat 60. XX wieku. Dane gromadzone są w Wageningen w Holandii. W kraju koordynacja tej akcji przechodziła różne koleje, od roku 2006 prowadzi ją prof. Włodzimierz Meissner z Uniwersytetu Gdańskiego, który przejął koordynację po Mateuszu Cyganie z PAN w Łomiankach. W połowie stycznia 1984 r. rozpoczęto styczniowe liczenia ptaków w dolinach rzecznych także naszego regionu na Nizinie Mazowieckiej. Wraz z rozwojem akcji do listy początkowo notowanych ptaków wodnych włączono również inne - lądowe gatunki zimujące w dolinach rzek.

METODY TERMIN LICZEŃ Liczenia prowadzono w drugiej dekadzie stycznia, za termin optymalny przyjęto 15-16 stycznia, z dopuszczalnym zakresem 15-23 stycznia. PODZIAŁ RZEK NA ODCINKI Kontrolowane rzeki podzielone są na ponumerowane pięciokilometrowe odcinki. Granice odcinków oraz ich numery są naniesione na mapy. Każdy odcinek jest traktowany jako jednostka podstawowa. MIASTA Warszawa i Radom kontrolowano zbiorniki, stawy, kanały i inne obiekty w granicach administracyjnych (analizowano wyłącznie gatunki wodne). NOTOWANE GATUNKI W dolinach rzek i zbiornikach liczeniami objęto nie tylko gatunki wodne, ale również WSZYSTKIE pozostałe, w tym tzw. "inwazyjne" oraz gatunki rzadko zimujące.

OBSZAR LICZEŃ

W styczniu 2011 roku skontrolowano na Mazowszu (1085 km rzek i zbiorników): WISŁA (225 km) WSCHÓD (355 km): Bug (145 km), Liwiec (135 km), Narew (60 km), Wkra (15 km) ZACHÓD (480 km): Pilica (200 km), Radomka (70 km), Rawka (60 km), Drzewiczka (35 km), Iłżanka (30 km), Bzura (25 km), Zwolenka (25 km), Zagożdżonka (25 km), Mogielanka (10 km) ZBIORNIK ZEGRZYŃSKI (20 km), ZBIORNIK DOMANIÓW (55 km), WARSZAWA, RADOM, WYSYPISKO W ŁUBNEJ.

WARUNKI ATOMOSFERYCZNE, STAN WÓD Zima była łagodna, średnie temperatury dla regionu wynosiły od -5 do 5 st. Zachmurzenie w całym okresie od średniego do dużego, intensywnych opadów nie stwierdzono. Stan wód w WIŚLE i jej dorzeczu układał się w strefie wody wysokiej. Miejscami powyżej stanu alarmowego (Bug, Pilica). Zlodzenie nie występowało na WIŚLE (wyjątek okolice Płocka) oraz rzekach na zachodzie regionu, notowano je natomiast na wschodzie (BUG na poziomie 80-100%, NAREW - miejscowo).

WYNIKI Liczebność łącznie: 45 823 os. Gatunki wodne: 27 546 os. Gatunki lądowe: 18 277 os. Gatunki łącznie: 90 (+6 nieozn.) Gatunki wodne: 34 (+4 nieozn.) Gatunki lądowe: 56 (+2 nieozn.)

WYNIKI Najliczniejsze gatunki wodne: Krzyżówka - 20 545 os. Gągoł - 1 425 os. Nurogęś - 1 287 os. Mewa srebrzysta - 847 os. Łabędź niemy - 680 os.

WARSZAWA Nos.=6145, Ngat.=11 D = ANP, FU ZB. ZEGRZE Nos.=2340, Ngat.=18 (+2) D = BC, ANP, MEM WYS. ŁUBNA Nos.=494, Ngat.=4 D = LAA WSCHÓD Nos.=4832, Ngat.=23 (+3) D = ANP, BC, CY ZACHÓD Nos.=7311, Ngat.=20 (+1) D = ANP, MEM, CY ZB. DOMANIÓW Nos.=508, Ngat.=6 D = ANP, MEM RADOM Nos.=864, Ngat.=2 D = ANP WISŁA Nos.=5052, Ngat.=19 (+4) D = ANP, LAA, MEM

PRZEGLĄD WYBRANYCH GATUNKÓW WODNYCH: PERKOZEK łącznie 22 os., z czego 15 os. na zachodzie regionu. KORMORAN blisko 300 os., 163 os. notowano na Wiśle CZAPLA BIAŁA łącznie - 25 os. Na Wiśle (15 os.) i zachodzie (10 os.) ŁABĘDŹ KRZYKLIWY łącznie 13 os., z czego na Pilicy stado 10 os. KRAKWA 1 os. na Pilicy ROŻENIEC 2 ptaki w Warszawie OGORZAŁKA para ptaków na Narwi SZLACHAR 1 os. na Zbiorniku Zegrzyńskim ŁYSKA łącznie 125 ptaków, z czego 106 os. w Warszawie MEWA SREBRZYSTA łącznie 847 os., wysypisko Łubna (450 os.) MEWA SIODŁATA 7 ptaków (Wisła, Zb. Zegrzyński, Łubna)

WYNIKI Najliczniejsze gatunki lądowe: Czyż 43,6 N os./10 km Bogatka 15,7 N os./10km Trznadel 15 N os./10 km Wrona siwa 10 N os./10 km Kawka 9,9 N os./10 km Raniuszek 9,5 N os./10 km Z śr. = 168,4 os./10 km

Gatunki lądowe ZACHÓD Nos.= 10132 Ngat.= 54 (+2) D = CS, PJ, EI WSCHÓD Nos.= 6011 Ngat.= 49 (+1) D = CS, EI, PJ WISŁA Nos.= 2134 Ngat.= 43 (+1) D = COC, PJ, COM

PRZEGLĄD WYBRANYCH GATUNKÓW LĄDOWYCH: BIELIK łącznie 62 os., z czego 38 os. na Wiśle BŁOTNIAK ZBOŻOWY 5 os. wyłącznie na wschodzie regionu MYSZOŁÓW WŁOCHATY 7 os., wyłącznie na wschodzie regionu JEMIOŁUSZKA blisko 400 os., tylko jeden ptak obserwowany na wschodzie STRZYŻYK stwierdzono 50 ptaków, z czego 40 os. w części zachodniej WĄSATKA 3 os. w dolinie Pilicy PEŁZACZ OGRODOWY łącznie 31 os., stwierdzony tylko w części zachodniej SZPAK łącznie 34 os. ZIĘBA blisko 200 ptaków, 155 os. na zachodzie regionu CZECZOTKA razem 88 osobników POTRZOS 1 os. w części zachodniej regionu (dolina Rawki)

NAJWYŻSZA LICZEBNOŚĆ PTAKÓW (na 5 km odcinku) Radomka (odc. nr 8) 1563 os. (P. Malczyk) Narew (odc. nr 1) 988 os. (A. Dmoch) Pilica (odc. nr 28) 738 os. (T. Dzierżanowski)

NAJCIEKAWSZE OBSERWACJE RZADKOŚCI: KAROLINKA Aix sponsa 1 os. (samiec) Warszawa (M. Wojnar) BERNIKLA KANADYJSKA Branta canadensis 1 os. na Narwi (Z. Kasprzykowski) MANDARYNKA Aix galericulata 1 os. (samiec) na Narwi MANDARYNKA (A. Dmoch), oraz 35 os. Warszawa, Park Łazienki (K. Pietrasz) FENOLOGICZNE: CZAJKA Vanellus vanellus 2 os. w dolinie Pilicy (S. Chmielewski) ŚWIERGOTEK ŁĄKOWY Anthus pratensis 2 os. w dolinie Radomki (P. Malczyk)

OBSZERWATORZY 81 osób Barbara i Paweł Barańscy, Paweł Cieśluk, Tomasz Chodkiewicz, Piotr Chołuj, Sławomir Chmielewski, Maciej Cmoch, Anna Dławichowska, Julia Dobrzańska, Andrzej Dombrowski, Adam Dmoch, Tomasz Dzierżanowski, Marek Elas, Tomasz Figarski, Artur Goławski, Mateusz Grzębkowski, Tomasz Grzybowski, Cezary Iwańczuk, Robert Jóźwik, Sławomir Kasjaniuk, Zbigniew Kasprzykowski, Marcin Kaźmierczak, Szymon Kielan, Krzysztof Klimaszewski, Beata Kojtek, Paweł Kozanecki, Radosław Kozik, Robert Kraska, Kamil Kryński, Roman Kubów, Rafał Kuropieska, Mieczysław Kurowski, Michał Lecyk, Kacper Lisiak, Marcin Łukaszewicz, Paweł Malczyk, Michał Maniakowski, Patrycja Maniszewska, Łukasz Matyjasiak, Dariusz Michałowski, Anna Mikołajewska, Cezary Mitrus, Mariusz Molęda, Mariusz Mucha, Marek Murawski, Jarosław Mydlak, Mirosław Nowicki, Grzegorz Okołów, Adam Olszewski, Grzegorz Osojca, Stanisław Oszkiel, Agnieszka Parapura, Rafał Patryniak, Krzysztof Pietrasz, Łukasz Popławski, Marcin Rejmer, Patryk Rowiński, Krzysztof Serafin, Karol Sieczak, Anna Siwak, Jacek Słupek, Tomasz Stański, Łukasz Stępień, Przemysław Stolarz, Ewa Szczepankiewicz, Erazm Szulc, Jacek Tabor, Robert Tęcza, Asia, Magda i Marian Tusień, Rafał Tusiński, Paweł, Emil i Ewa Wacławik, Marcin Wężyk, Maciej Wieczorek, Monika Wojnar, Bartek Woźniak, Jarosław Zawadzki, Hanna Żelichowska.

LICZBA OBSERWATORÓW WSCHÓD: 19 osób WARSZAWA: 27 osób WISŁA: 16 osób ZACHÓD: 23 osoby RADOM: 4 osoby

OBSZERWATORZY największa liczba skontrolowanych odcinków: Dariusz Michałowski 60 km (Bug) Cezary Iwańczuk 55 km (Pilica, Drzewiczka) Radosław Kozik 50 km (Liwiec) Rafał Kuropieska 50 km (Pilica, Radomka) Marcin Łukaszewicz 50 km (Wisła, Pilica, Iłżanka)

PODZIĘKOWANIA Składamy serdeczne podziękowania WSZYSTKIM uczestnikom tegorocznych liczeń w dolinach rzecznych na Mazowszu. Dziękujemy za trud i poświęcony czas, licząc na udział również w kolejnych sezonach. Koordynatorzy W prezentacji wykorzystano zdjęcia własne oraz z wikimedia.com