GEOGRAFIA KL.5 WSiP Ucznia obowiązują wiadomości i umiejętności na daną ocenę oraz na oceny niższe. Wymagania konieczne i podstawowe 1.Używa ze zrozumieniem pojęcia: plan, mapa, legenda mapy, znaki kartografczne, mapa topografczna. 2. Wskazuje kierunki główne na mapach. 3. Posługuje się polskimi nazwami kierunków geografcznych. 4. Przy pomocy nauczyciela czyta plan miejscowości i mapę topografczną korzystając z legendy. 5. Odszukuje położenie własnego miejsca obserwacji za pomocą planu miejscowości. 6. Przy niewielkiej pomocy nauczyciela orientuje mapę w terenie za pomocą Wymagania rozszerzając e Dział 1: Mapa. Uczeń: 1. Wyjaśnia własnymi słowami znaczenie pojęć: plan, mapa, legenda mapy, znaki kartografczne, mapa topografczna. 2. Wskazuje kierunki główne i pośrednie na planach i mapach. 3. Posługuje się polskimi nazwami i skrótami kierunków Wymaga nia dopełnia jące 1. Podaje defnicję pojęcia: plan, mapa, legenda mapy, znaki kartografc zne, mapa topografcz na. 2. Posługuje się polskimi nazwami oraz skrótami polskimi i międzynaro 1
kompasu. 7. Przy niewielkiej pomocy nauczyciela wyznacza kierunki geografczne w terenie za pomocą mapy turystycznej, planów miejscowości i map w atlasie. 8. Odczytuje przy niewielkiej pomocy nauczyciela informacje zawarte na planach miejscowości, mapach turystycznych najbliższej okolicy i mapach w atlasie. 9. Wyjaśnia, co to jest legenda mapy; nazywa elementy mapy. 10. Wskazuje i nazywa umieszczone na mapie znaki z legendy. 11. Wskazuje na mapie półkule północną i południową, wschodnią i zachodnią. 12. Wskazuje na globusie i mapie świata: bieguny, równik, południk zerowy i 180, półkule, zwrotniki i koła podbiegunowe 13. Wyjaśnia, czym jest wysokość względna i bezwzględna. 14. Odczytuje z mapy wysokości szczytów. 15. Oblicza wysokość geografcznych. 4. Czyta plan miejscowości i mapę topografczną korzystając z legendy. 5. Potraf wskazać różnice między mapą topografczną a planem. 6. Orientuje mapę w terenie i odszukuje położenie własnego miejsca obserwacji na planie miejscowości. 7. Wyznacza kierunki i posługuje się nimi na planach miejscowości, mapie turystycznej najbliższej okolicy i na mapach w atlasie. dowymi kierunków geografczn ych. 3. Korzysta z planów miejscowoś ci, mapy topografcz nej najbliższej okolicy i z map w atlasie do wyznaczani a kierunków terenie i obliczania odległości w linii prostej. 4. Wyznacza w terenie za pomocą obiektów i mapy kierunki główne i pośrednie. 5.Zapisuje 2
względną z podanych informacji. 16. Wskazuje na mapie poziomice; odczytuje wartości poziomic. 17. Odczytuje wysokość punktu położonego na poziomicy. 18. Wyjaśnia pojęcia: niziny, wyżyny, góry. 19. Wskazuje na mapie ogólnogeografcznej niziny, wyżyny, góry, miasta wojewódzkie, inne miasta, rzeki, jeziora. 20. Wymienia kontynenty i oceany świata; wskazuje na mapie kontynenty i oceany świata. 21. Wymienia nazwiska wielkich odkrywców. 22. Wymienia jakie mogą być na Ziemi formy ukształtowania powierzchni. 8. Samodzielnie odczytuje informacje z planów miejscowości, mapy topografcznej najbliższej okolicy i z map w atlasie. 9. Posługuje się skalą mapy; oblicza odległość na planie i mapie. 10. Defniuje pojęcia: bieguny, równik, południk zerowy i 180, półkule, zwrotniki i koła podbiegunowe. 11. Wyjaśnia, do czego służy skala mapy. Rozumie wpływ skali mapy na jej szczegółowość. 12.Rozpoznaje na mapie składniki krajobrazu Polski. 13. Posługuje się wysokością skalę różnymi sposobami. 6. Oblicza odległość na planie i mapie za pomocą skali liczbowej lub mianowane j. 7. Korzystając ze znaków umownych, odczytuje informację z mapy fzycznej Polski. 8. Sprawnie posługuje się wysokością względną i bezwzględn ą. 9. Odczytuje wysokość punktu 3
względną i bezwzględną. 14. Oblicza wysokości względne. 15. Wskazuje na rysunku poziomicowego mapy okolic szkoły konkretne formy terenu. 16. Wyjaśnia pojęcie: poziomica. 17. Wskazuje na mapie Polski obiekty wymienione w legendzie mapy. 18. Omawia położenie kontynentów i oceanów na mapie i względem siebie. 19. Wskazuje na mapie wielkie formy ukształtowania powierzchni. położonego między poziomica mi. 10. Czyta mapy poziomicow e i hipsometry czne. 11. Odczytuje wysokość bezwzględn ą z rysunku poziomicow ego i oblicza wysokość względną w zniesienia. 12. Określa, na rysunku poziomicow ego stromiznę stoku. 13. Omawia ukształtow anie terenu na 4
mapy poziomicow ej. 14. Wyjaśnia pojęcie: mapa hipsometry czna. 15. Odczytuje z mapy hipsometry cznej wysokości bezwzględn e nizin, wyżyn i gór. 16. Wskazuje na mapie wielkie formy ukształtowa nia powierzchni na poszczególn ych kontynentac h. 5
17. Określa trasy pierwszych wypraw geografczny ch. 1. Nazywa pasy rzeźby w Polsce i wskazuje je na mapie. 2. Określa elementy środowiska wchodzące w skład krajobrazu; 3. Określa cechy charakterystyczne dla danego pasa rzeźby. 4. Odczytuje z mapy nazwy krain tworzących wybrany pas ukształtowania powierzchni Polski. 5. Wskazuje krainy geografczne na mapie Taatry, W.Krak-Częst., N.Mazowiecka, Poj.Mazurskie, Pobrzeże Słowińskie, W. Śląska, W.Lubelska) 6. Wymienia cechy charakterystyczne środowiska geografcznego występujące w krajobrazie danego regionu. 7. Wymienia najważniejsze obiekty dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Dział 2: Krajobrazy Polski. Uczeń: 1. Określa cechy charakterystyczn e dla danego pasa rzeźby. 2. Omawia dowolny pas ukształtowania powierzchni Polski. 3. Nazywa przykładowe krainy wchodzące w skład danego pasa rzeźby. 4. Przedstawia główne cechy krajobrazów Polski. 5. Rozpoznaje krajobrazy krain w opisach. 6. Przedstawić podstawowe zależności między składnikami 1. Pokazuje na mapie krainy tworzące poszczegól ne pasy ukształtow ania powierzchn i Polski. 2. Rozpoznaje pas ukształtow ania powierzchn i Polski na opisu. 3. Wykazuje zróżnicowa nie poszczegól 6
omawianego regionu. 8. Nazywa grupy etniczne występujące w danym regionie. 9. Podaje nazwy głównych miast Wyżyny Śląskiej i wskazuje je na mapie. 10.Wymienia cechy miast przemysłowych. 11. Określa położenie Wyżyny Lubelskiej. 12. Wymienia produkty rolne charakterystyczne dla regionu. 13. Wskazuje charakterystyczne cechy krajobrazu Wyżyny Lubelskiej. 14. Wskazuje na mapie i omawia położenie Warszawy. 15. Wymienia cechy krajobrazu wielkomiejskiego. 16. Podaje przykłady zmian w krajobrazach powstałe w wyniku działalności człowieka. krajobrazów w regionach. 7. Opisuje zajęcia, tradycje rodzinne i zwyczaje mieszkańców danej krainy geografcznej. 8. Wymienia najważniejsze obiekty dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego regionu oraz wskazuje je na mapie. 9. Wskazuje główne surowce mineralne wydobywane w rejonie Górnego Śląska. 10. Omawia znaczenie warunków naturalnych dla rozwoju rolnictwa na Wyżynie Lubelskiej. 11. Wyjaśnia powstawanie starorzeczy. nych pasów rzeźby. 4. Rozpoznaje krajobrazy krain w opisach, na flmach i ilustracjach. 5. Przedstawia podstawowe zależności między składnikami krajobrazów w regionach. 6. Opisuje zajęcia, tradycje rodzinne i zwyczaje mieszkańcó w krainy geografczn ej. 7. Opisuje najważniejsz e obiekty dziedzictwa przyrodnicze go i kulturowego 7
12. Opisuje krajobraz wielkomiejski. 13. Rozpoznaje na zdjęciach atrakcje turystyczne Warszawy. regionu oraz wskazuje je na mapie. 8.* Porównuje cechy krajobrazu i elementy krajobrazu krain geografczny ch. 9.* Wykazuje specyfkę regionu na map, zdjęć, flmów geografczny ch. 10. Omawia przyczyny rozwoju konurbacji Górnego Śląska. 11. Wskazuje przyczyny i skutki koncentracji przemysłu na Górnym Śląsku. 8
12. Omawia znaczeni gospodarcze Wyżyny Lubelskiej - rolnicze, przemysłow e i społeczne. 13. Porównuje krajobraz Warszawy i innych miast Polski. 1. Wskazuje na mapie strefy klimatyczne Ziemi. 2. Wskazuje na mapie strefy krajobrazowe. 3. Wskazuje na mapie strefę wilgotnych lasów równikowych. 4. Odczytuje z wykresów i map cechy klimatu równikowego, wilgotnego. 5. Podaje przykłady roślin i zwierząt lasu równikowego. 6. Wskazuje na mapie fzycznej świata obszary występowania lasów strefy umiarkowanej. 7. Omawia cechy klimatów Dział 3: Krajobrazy świata. Uczeń: 1. Omawia związek między oświetleniem Ziemi a występowaniem stref klimatycznych. 2. Podaje przykłady przystosowań roślin do warunków panujących w lesie równikowym. 3. Omawia 1. Wyjaśnia układ przestrzen ny poszczegól nych stref klimatyczn o- krajobrazo wych na świecie. 2. Wyjaśnia związek pomiędzy występowa niem stref 9
umiarkowanych: morskiego i kontynentalnego. 8. Podaje przykłady roślin i zwierząt żyjących w klimacie umiark. 9. Wskazuje na mapie strefę sawann na Ziemi. 10. Opisuje na wykresów i map warunki klimatyczne w strefe sawann. 11. Rozpoznaje i nazywa organizmy roślinne i zwierzęce typowe dla sawanny oraz ich przystosowania do środowiska. 12. Wskazuje na mapie strefę stepów na Ziemi. 13. Opisuje warunki klimatyczne w strefe stepów. 14. Opisuje formacje roślinne występujące na stepach. 15. Rozpoznaje niektóre rośliny i zwierzęta żyjące na stepach. 16. Wskazuje na mapie fzycznej świata obszary występowania gorących i lodowych pustyń. 17. Odczytuje z klimatogramu wartości temperatury powietrza wyjątkowość ekosystemów wilgotnego lasu równikowego. 4. Porównuje warunki klimatyczne, krajobrazowe i siedliskowe lasu równikowego i lasu strefy umiarkowanej. 5. Rozpoznaje, nazywa i porównuje piętra lasu równikowego i lasu strefy umiarkowanej. 6. Wyjaśnia przyczyny występowania krajobrazów sawann i stepów na świecie; 7. Rozpoznaje krajobrazy sawanny i stepu na fotografach. 8. Porównuje warunki klimatyczne i krajobrazowe pustyń suchych i gorących. oświetlenia Ziemi a zróżnicowa niem krajobrazo wym świata. 3. Wyjaśnia związek pomiędzy warunkami klimatyczn o- krajobrazo wymi a sposobami życia i zarobkowa nia ludzi w lesie równikowy m. 4. Wykazuje i uzasadnia wpływ warunków klimatyczny ch i krajobrazow ych na życie człowieka w wilgotnych lasach 10
i opadów w klimatach zwrotnikowym suchym i polarnym. 18. Omawia cechy klimatów zwrotnikowego suchego i polarnego. 19. Podaje przykłady roślin i zwierząt żyjących w każdym z tych klimatów. 20. Wskazuje na mapie fzycznej świata obszary występowania krajobrazu śródziemnomorskiego. 21.Omawia na wykresu temperatury i opadów cechy klimatu śródziemnomorskiego. 22. Wymienia typowe gatunki roślin i zwierząt klimatu śródziemnomorskiego. 23. Wskazuje na mapie fzycznej świata obszary występowania tajgi. 24. Odczytuje z klimatogramu warunki klimatyczne w strefe tajgi 25. Wymienia typowe dla tajgi gatunki roślin i zwierząt. 26. Wskazuje na mapie strefę tundry na Ziemi. 27. Odczytuje z klimatogramu warunki klimatyczne w strefe tundry. 28. Opisuje krajobraz tundry. 9. Rozpoznaje i omawia przykładowe gatunki zwierząt i roślin występujących na pustyniach gorących i lodowych. 10. Rozpoznaje wybrane gatunki roślin i zwierząt charakterystyczn e dla krajobrazu śródziemnomorsk iego. 11. Omawia związek pomiędzy warunkami klimatycznymi a rozwojem rolnictwa i turystyki strefy śródziemnomorsk iej. 12. Omawia wpływ wieloletniej zmarzliny na budownictwo. 13. Rozpoznaje i scharakteryzuje wybrane gatunki roślin i zwierząt równikowyc h i lasach strefy umiarkowan ej. 5. Wykazuje i uzasadnia wpływ warunków klimatyczny ch i krajobrazow ych na życie człowieka na sawannach i stepach. 6. Wykazuje i uzasadnia wpływ warunków klimatyczny ch i krajobrazow ych na życie człowieka na pustyniach lodowych i gorących. 7. Porównuje krajobraz śródziemno morski z innymi poznanymi 11
29. Wymienia rośliny i zwierzęta żyjące w tundrze. 30. Odszukuje na mapie fzycznej zzji iimalaje, Wyżynę aybetańską oraz rzeki: Indus, Brahmaputra i Ganges. 31. Wskazuje, jak zmienia się klimat i krajobraz wraz ze wzrostem wysokości n.p.m. 32. Wyjaśnia, skąd bierze się piętrowość klimatycznoroślinna w iimalajach. 33. Podaje przykłady gatunków roślin występujących w różnych piętrach klimatycznych iimalajów. tajgi. 14. Omawia związek między warunkami klimatycznymi a rozwojem flory i fauny tundry. 15. Omawia warunki życia ludzi w tundrze oraz ich główne zajęcia. 16. Rozpoznaje i scharakteryzuje wybrane gatunki roślin i zwierząt żyjące w iimalajach. 17. Podaje przykłady działalności człowieka w iimalajach. krajobrazam i, wyjaśnia różnice. 8. Rozpoznaje krajobraz śródziemno morski na opisów, flmów i ilustracji. 9. Porównuje gospodarkę leśną w lasach borealnych Kanady i Rosji. 10. Rozpoznaje krajobraz tajgi na opisów, flmów i ilustracji. 11.* Wyjaśnić zależności pomiędzy położeniem tajgi, warunkami 12
klimatyczny mi i głównymi cechami krajobrazu. 12. Rozpoznaje krajobraz tundry na opisów, flmów i ilustracji. 13.Ocenia możliwości poprawy warunków życia ludności zamieszkują cej tundrę. 14. *Wyjaśnić zależności pomiędzy położeniem tundry, warunkami klimatyczny mi i głównymi cechami krajobrazu. 15. Rozpoznaje 13
krajobraz wysokogórs ki iimalajów na opisów, flmów i ilustracji; 16. Ocenia warunki do życia i działalności gospodarcze j człowieka w iimalajach. 14