RAPORT PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO Z AKCJI WAŻENIA PLECAKÓW.

RAPORT PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO Z AKCJI WAŻENIA PLECAKÓW. GRUDZIEŃ 2018

1. Wstęp i założenia akcji. W związku z podpisaną 17 stycznia 2018 roku deklaracją współpracy zawartą pomiędzy Ministrem Edukacji Narodowej i Głównym Inspektorem Sanitarnym na rzecz rozwoju edukacji zdrowotnej w środowisku szkolnym 1 października ogłoszono Ogólnopolskim Dniem Tornistra. Tego dnia z inicjatywy Warmińsko-Mazurskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Warmińsko-Mazurskim Urzędzie Wojewódzkim odbyła się konferencja poświęcona powyższemu zagadnieniu, w której udział wzięli: Wojewoda Warmińsko-Mazurski Pan Artur Chojecki, Warmińsko-Mazurski Wicekurator Oświaty Pan Wojciech Cybulski, Warmińsko-Mazurki Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny Pan Janusz Dzisko oraz Dyrektor Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Olsztynie Pani Krystyna Piskorz-Ogórek. Adresatami konferencji byli przede wszystkim dyrektorzy szkół oraz nauczyciele, ale udział w niej wzięli także pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. W trakcie konferencji wygłoszono cztery wkłady: Obciążenie uczniów plecakami wyniki badań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w województwie warmińsko-mazurskim Janusz Dzisko, Warmińsko-Mazurski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny; Ciężki plecak, druga strona medalu mgr fizjoterapii Jacek Żukowski, kierownik Działu Rehabilitacji Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala dziecięcego w Olsztynie; Epidemiologia i skutki wad postawy prof. Ireneusz Kowalski, kierownik Kliniki Rehabilitacji Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Olsztynie; Jak żywieniem wzmocnić kręgosłup dr Anna Hinburg, dietetyczka Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Olsztynie. Jednym z założeń Ogólnopolskiego Dnia Tornistra miało być przeprowadzenie w październiku br. oceny obciążenia uczniów na terenie całego kraju. W każdym powiecie powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne miały wyznaczyć do oceny dwie szkoły podstawowe, które są objęte profilaktyczną opieką zdrowotną nad uczniami, w tym jedną szkołę wiejską i jedną szkołę miejską. Preferowano szkoły, w których były co najmniej dwie klasy w jednym roczniku. Termin badań należało uzgodnić z dyrekcją szkoły i pielęgniarką szkolną, która zgodzi się udostępnić swój gabinet na badanie, tak aby możliwe było indywidualne przeprowadzenie pomiaru ucznia i ciężaru jego tornistra. Założono, że w każdej wyznaczonej szkole podstawowej ocena obciążenia zostanie przeprowadzona minimum w 16 klasach (po dwie klasy z każdego ciągu). W praktyce okazało się, że w części szkół (zwłaszcza wiejskich) w ramach jednego rocznika był tylko jeden oddział. Polskie ustawodawstwo nie reguluje kwestii maksymalnego ciężaru wagi plecaka dzieci i młodzieży szkolnej. W literaturze poświęconej temu zagadnieniu nie ma jednolitego stanowiska co do maksymalnego stosunku wagi ciała ucznia. Na świecie przyjmuje się wielkość od 10% do 20% masy ciała ucznia, zaś w Polsce zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego przyjmuje się, iż ten stosunek nie powinien być większy niż 15%. Podczas tegorocznej akcji posłużono się wartościami stosowanymi w trakcie oceny obciążenia uczniów przeprowadzonej w roku 2016. Przyjęto tzw. niską normę, w której stosunek ciężaru ucznia wynosi do 10% oraz tzw. wysoką normę, w której stosunek ciężaru ucznia wynosi do 15%. W ramach bieżących badań oceniono również, czy i w jaki sposób szkoły zapewniają uczniom możliwość pozostawienia części podręczników i przyborów szkolnych. Wymaganie to wynika z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2009 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 139, poz. 1130). 2

2. Narzędzie badawcze. Przed przystąpieniem do badań wszystkim stacjom sanitarno-epidemiologicznym przesłano arkusze kalkulacyjne opracowane przez Główny Inspektorat Sanitarny uwzględniające typ szkoły, klasę, wiek, płeć dziecka, ciężar ciała ucznia, wagę plecaka oraz wyniki w zakresie obciążenia tornistrem. Wypełnione arkusze (zweryfikowane przez Oddziały Higieny Dzieci i Młodzieży Wojewódzkich Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych) przesłano do Głównego Inspektoratu Sanitarnego. 3. Dane liczbowe. Zgodnie z założeniami akcji na terenie województwa warmińsko-mazurskiego badaniami objęto po dwie szkoły podstawowe z każdego powiatu, co dało ogólną liczbę 38 szkół podstawowych. Oceną objęto 9148 uczniów (4490 dziewcząt i 4658 chłopców) z 497 oddziałów. Uszczegóławiając były to: 62 klasy pierwsze (38 w miastach i 24 na wsi), 61 klas drugich (38 w miastach; 23 na wsi), 51 klas trzecich (29 w miastach; 22 na wsi), 69 klas czwartych (38 w miastach; 31 na wsi), 70 klas piątych (37 w miastach; 33 na wsi), 60 klas szóstych (36 w mieście; 24 na wsi), 61 klas siódmych (36 w miastach; 25 na wsi) oraz 63 klasy ósme (37 w miastach; 26 na wsi). Spośród ocenionych uczniów 5768 uczęszczało do szkół miejskich, a 3380 pobierało naukę na wsi. Jak wcześniej wspomniano w trakcie bieżącej oceny za właściwy stosunek ciężaru plecaka do wagi jego użytkownika przyjęto wartość do 15% (tzw. wysoka norma), choć metodyka przewidywała również rozpoznanie sytuacji w zakresie do 10% (tzw. niska norma). Po analizie danych przesłanych przez powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne przeprowadzające akcję w szkołach podstawowych stwierdzono, że przeciążone plecaki miało 1758 uczniów szkół tego typu (19,2%). Pozostali uczniowie nosili plecaki ważące mniej niż 15% masy ich ciała. Szczegółowe dane dotyczące akcji ważenia plecaków w szkołach podstawowych przedstawiają poniższe tabele. Tabela 1. Liczba oddziałów oraz liczba badanych objętych oceną obciążenia uczniów tornistrami w szkołach podstawowych województwa warmińsko-mazurskiego Liczba oddziałów, w których przeprowadzono akcję ważenia plecaków Dziewczęta Chłopcy Razem klasy pierwsze 62 574 556 1130 klasy drugie 61 499 544 1043 klasy trzecie 51 385 385 770 klasy czwarte 69 640 712 1352 klasy piąte 70 646 643 1289 klasy szóste 60 592 625 1217 klasy siódme 61 568 644 1212 klasy ósme 63 586 549 1135 Ogółem 497 4490 4658 9148 Przeanalizowano także strukturę obciążenia u uczniów poszczególnych klas. Okazało się, że największą grupą z przeładowanymi plecakami są czwartoklasiści (36,9%), zaś 3

najlepiej w tej kategorii wypadli uczniowie klas ósmych, wśród których jedynie 6,7% nosiło zbyt ciężki tornister. Tabela 2. Struktura ciężaru tornistrów u uczniów szkół podstawowych województwa warmińsko-mazurskiego. Klasy Liczba uczniów, wynosił: do 10% 10-15% powyżej 15% % nieprawidłowych w stosunku do zbadanych w danym ciągu pierwsze 452 497 181 16 drugie 447 417 179 17,2 trzecie 322 324 124 16,1 czwarte 279 574 499 36,9 piąte 404 553 332 25,8 szóste 495 494 228 18,7 siódme 584 489 139 11,5 ósme 688 371 76 6,7 Ogółem 3671 3719 1758 19,2 W miastach na 5768 zbadanych uczniów u 1128 stwierdzono nadmierny ciężar plecaka (19,6%). Z kolei spośród 3370 uczniów wiejskich podstawówek, zbyt ciężkie plecaki miało 630 (18,6%). Z zestawień w tabelach 3 i 4 wynika, że nieco większy odsetek uczniów noszących plecaki poniżej normy odnotowano u uczniów miejskich szkół podstawowych. Tabela 3. Akcja ważenia plecaków w szkołach podstawowych struktura badań z podziałem na szkoły miejskie i wiejskie Szkoły miejskie Szkoły wiejskie Liczba oddziałów Liczba uczniów objętych oceną Liczba oddziałów Liczba uczniów objętych oceną klasy pierwsze 38 740 24 390 klasy drugie 38 706 23 337 klasy trzecie 29 507 22 263 klasy czwarte 38 801 31 551 klasy piąte 37 713 33 576 klasy szóste 36 807 24 410 klasy siódme 36 783 25 429 klasy ósme 37 711 26 424 Ogółem 289 5768 208 3380 4

Tabela 4. Wyniki badań oceny obciążenia w szkołach podstawowych podział na miasto i wieś. szkoły podstawowe miejskie szkoły podstawowe wiejskie Liczba uczniów, wagi plecaka do wynosił: do 10% 10 15% powyżej 15% % nieprawidłowych w stosunku do zbadanych 2277 2363 1128 19,6 1394 1356 630 18,6 Analizie poddano również strukturę obciążenia u poszczególnych płci. Oceną objęto 4490 dziewcząt i 4658 chłopców; zbyt ciężki plecak nosiło 956 dziewcząt (21,3%), podczas gdy wśród chłopców grupa ta liczyła 802 osoby (17,2%). Tabela 5. Wyniki badań oceny obciążenia w szkołach podstawowych podział wg płci. Liczba uczniów, wagi plecaka do wynosił: do 10% 10 15% powyżej 15% % nieprawidłowych w stosunku do zbadanych dziewczęta 1603 1931 956 21,3% chłopcy 2068 1788 802 17,2% Największy odsetek uczniów z przeciążonymi plecakami odnotowano w Szkole Podstawowej Nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi w Iławie, gdzie na 319 uczniów objętych oceną u 301 ciężar plecaka był wyższy niż 15% masy ich ciała (94,4%). Z kolei najlepszą sytuację w tym zakresie stwierdzono w Szkole Podstawowej Nr 2 im. Chwały Oręża Polskiego w Giżycku, gdzie na 190 uczniów objętych oceną u zaledwie 12 stwierdzono zbyt ciężki plecak (6,3%). Podobnie jak w roku 2016 nie odnotowano ani jednej podstawówki, w której wszyscy uczniowie mieli prawidłową masę tornistrów. Zakres ciężaru plecaków odnotowany w trakcie bieżącej oceny był bardzo duży i wynosił od 0,3 kg aż do 20 kg, natomiast stosunek masy ciała wynosił od 0,7% do 56,4%. Najcięższy plecak posiadała uczennica klasy ósmej, której tornister ważył 20 kg (waga ciała 50,1 kg, stosunek masy ciała 39 %). Z kolei najwyższy odnotowany w roku 2018 stosunek ucznia wyniósł aż 56,4% (uczennica klasy czwartej o masie ciała 25 kg; waga plecaka 14,1 kg). Bardzo często zdarzało się, że uczeń, u którego stwierdzono maksymalny stosunek ciężaru plecaka do masy ciała posiadał najcięższy plecak (stwierdzono 83 takie przypadki na terenie naszego województwa). Tabela 6. Wartości minimalne i maksymalne dotyczące ciężaru plecaka. 5

klasy I Najlżejszy plecak (płeć/ciężar ciała/stosunek masy ciała) 0,7 kg (chłopiec/26,8 kg/2,6%) 0,7 kg (dziewczynka/29,7 kg/2,4%) 6 Najcięższy plecak (płeć/ciężar ciała/stosunek masy ciała) 11,8 kg (chłopiec/27,9 kg/42,3%) klasy II 0,7 kg (dziewczynka/24,3 kg/2,9%) 10 kg (chłopiec/44,1 kg/22,7%) klasy III 0,85 kg (chłopiec/31,2 kg/2,7%) 13,6 kg (dziewczynka/40,7 kg/33,5%) klasy IV 0,59 kg (chłopiec/40,3 kg/1,5%) 16,8 kg (chłopiec/38,3 kg/43,9%) klasy V 1,1 kg (dziewczynka/47,2 kg/2,3%) 16,5 kg (dziewczynka/48,8 kg/33,8%) klasy VI klasy VII 0,7 kg (dziewczynka/55,5 kg/1,3%) 0,9 kg (chłopiec/45 kg/2%) 16,8 kg (chłopiec/35,6 kg/47,2%) 16,8 kg (dziewczynka/53,5 kg/31,4%) 17,3 kg (chłopiec/63,3 kg/27,3 %) 17,3 kg (dziewczynka/46,7 kg/37%) klasy VIII 0,3 kg chłopiec/46 kg/0,7%) 20 kg (dziewczynka/50,1 kg/39,9%) Tabela 7. Wartości minimalne i maksymalne dotyczące stosunku ciężaru plecaka do masy ciała ucznia. Najniższy stosunek ciężaru użytkownika (płeć/masa ciała/waga plecaka) Najwyższy stosunek ciężaru użytkownika (płeć/masa ciała/waga plecaka) klasy I 2,4% (dziewczynka/29,7 kg/0,7 kg) 51,4% (dziewczynka/22,7 kg/11,7 kg) klasy II 2,9% (dziewczynka/24,3 kg/0,7 kg) 42,6% (dziewczynka/23,2 kg/9,9 kg) klasy III 2% (dziewczynka/64,6 kg/1,3 kg) 46,5% (dziewczynka/18,5 kg/8,6 kg) klasy IV 1,5% (chłopiec/40,3 kg/0,59 kg) 56,4% (dziewczynka/25 kg/14,1 kg) klasy V 1,8% (chłopiec/77,6 kg/1,42 kg) 51,6% (dziewczynka/25,2 kg/13 kg) klasy VI 1,3% (dziewczynka/55,5 kg/0,7 kg) 50,3% (dziewczynka/28,6 kg/14,4 kg) klasy VII 1,7 % (chłopiec/100,5 kg/1,7 kg) 47,1% (dziewczynka/32,9 kg/15,5 kg) klasy VIII 0,7% (chłopiec/46 kg/0,3 kg) 39,9% (dziewczynka/50,1 kg/20 kg) Bywało, iż najcięższe plecaki nosiły osoby najlżejsze i na odwrót, choć nie można tego zjawiska określać jako ogólnie panującej zasady. Przy prowadzeniu oceny obciążenia uczniów tornistrami stwierdzono spore dysproporcje uczniów z tego samego rocznika. Uzyskane dane na temat maksymalnego uczniów w poszczególnych klasach szkół podstawowych mogą budzić niepokój. Oto przykłady największej masy ciała uczniów: w klasach pierwszych 58,2 kg, w klasach drugich 64,2 kg, w klasach trzecich 91 kg, w klasach czwartych 91 kg, w klasach piątych 110,7 kg, w klasach szóstych 108,2 kg, w klasach siódmych 126 kg, w klasach ósmych 137,5 kg.

Należy jednak zwrócić uwagę, iż z tych wartości nie można jednak wyciągać daleko idących wniosków, ponieważ ocena obciążenia uczniów nie obejmowała analizy przyczyn takiego stanu. 4. Porównanie aktualnych danych z akcją obciążenia plecakami przeprowadzoną w roku 2016. Ocena obciążenia ciężaru plecaków szkolnych przeprowadzona w bieżącym roku była kolejną akcją tego typu na terenie naszego województwa (ogółem było ich już cztery). Ostatnie badanie poświęcone temu zagadnieniu przeprowadzono w roku 2016 w szkołach podstawowych i gimnazjach. Wówczas w szkołach podstawowych oceniono wagę plecaków w klasach pierwszych, drugich, trzecich, czwartych, piątych i szóstych. W roku 2016 ocenie obciążenia uczniów plecakami poddano ogółem 3799 uczniów szkół podstawowych. Na potrzeby tamtej oceny przyjęto, iż waga plecaka nie powinna przekraczać 15% masy ciała. W toku analizy stwierdzono wówczas, że zbyt ciężkie plecaki nosiło 531 uczniów, co stanowiło 14 % ogółu zbadanych. Tabela 8. Ocena obciążenia uczniów tornistrami porównanie badań z lat 2016 i 2018. Rok 2016 Rok 2018 Klasy liczba uczniów, u których przeprowadzon o ocenę obciążenia plecakami liczba uczniów, u których stosunek był wyższy niż 15 % % z niedopuszczalną wagą (w stosunku do liczby zbadanych w danych klasach) liczba uczniów, u których przeprowadzono ocenę obciążenia plecakami liczba uczniów, u których stosunek był wyższy niż 15 % % z niedopuszczalną wagą (w stosunku do liczby zbadanych w danych klasach) pierwsze 699 132 18,9 1130 181 16 drugie 641 107 16,7 1043 179 17,2 trzecie 597 42 7 770 124 16,1 czwarte 633 106 16,7 1352 499 36,9 piąte 635 93 14,6 1289 332 25,8 szóste 594 51 8,6 1217 228 18,7 siódme nie badano 1212 139 11,5 ósme nie badano 1135 76 6,7 OGÓŁEM 3799 531 14 9148 1758 19,2 Z porównania danych ogólnych z ocen przeprowadzonych w roku 2016 i 2018 wynika jednoznacznie, iż znacznie wzrósł odsetek uczniów szkół podstawowych województwa warmińsko-mazurskiego, u których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnej wagi plecaków (z 14% w roku 2016 do 19,2% w roku 2018). Gdyby jednak odnieść się tylko do danych uzyskanych z klas I VI (podczas oceny w roku 2016 w szkołach podstawowych nie było klas siódmych i ósmych), okazałoby się, iż odsetek uczniów, u których stwierdzono niewłaściwy stosunek ciężaru plecaka do wagi ciała byłby jeszcze wyższy i wynosiłby 22,7%. Niepokoi również fakt, iż od ostatniej oceny obciążenia uczniów tornistrami nastąpił wzrost maksymalnego stosunku ciężaru plecaka do masy ciała, jak również zwiększenie ciężaru najcięższego tornistra. Jak wcześniej wspomniano, najwyższy stosunek wagi plecaka do ucznia odnotowany w roku 2016 wyniósł 25,7%, podczas gdy w roku 2018 wyniósł on aż 56,4%. Najcięższy plecak w roku 2016 ważył 8,7 kg, zaś w roku 2018 20 kg. 7

W kontekście uzyskanych danych należałoby ocenić skuteczność dotychczasowych działań mających na celu zapewnienie miejsca na przechowywanie części podręczników i przyborów szkolnych. Wszystkie szkoły biorące udział w aktualnym badaniu spełniły wymóg zapewnienia miejsca do przechowywania części podręczników i przyborów szkolnych, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 6, poz. 69 z późn. zm.). 18 szkół wyznaczyło miejsce do przechowywania części podręczników i przyborów szkolnych, siedem zakupiło wszystkim uczniom indywidualne szafki, a pozostałe wprowadziły rozwiązania mieszane. W tych ostatnich placówkach część uczniów pozostawiała przybory w klasach (najczęściej były to klasy nauczania początkowego zajmujące stałe sale lekcyjne bez konieczności przemieszczania się do innych pomieszczeń), a pozostali (najczęściej starsi uczniowie) mieli do dyspozycji indywidualne szafki. Jak pokazują uzyskane wyniki zapewnienie miejsc do przechowywania podręczników i innych pomocy w szkołach nie spowodowało obniżenia odsetka uczniów noszących przeciążone plecaki. 5. Podsumowanie. Z powyższych rozważań wynika jasno, iż w porównaniu do roku 2016 sytuacja w zakresie obciążenia uczniów tornistrami znacząco się pogorszyła. Wyniki uzyskane podczas bieżącej oceny każą się zastanowić, dlaczego wzrosła liczba uczniów ze zbyt ciężkimi plecakami, pomimo zapewnienia przez wszystkie oceniane szkoły miejsca do przechowywania część podręczników i przyborów szkolnych, prowadzenia szerokiej akcji informacyjnej oraz propagowaniu wśród rodziców programów prozdrowotnych obejmujących niniejsze zagadnienie. Odpowiedź wydaje się być oczywista. Choć uczeń może pozostawić książki w placówce, w praktyce tego nie czyni, bo ilość zadań domowych rodzi potrzebę zabrania podręczników do domu. Należy zatem rozważyć wprowadzenie podręcznika cyfrowego, lub stworzenie platformy cyfrowej, z której przy pomocy komputera uczeń mógłby korzystać także w domu. Wówczas zniknęłaby konieczność taszczenia książek ze szkoły do domu i z powrotem. Mimo niekorzystnych tendencji w zakresie obciążenia uczniów tornistrami, które obserwujemy na przestrzeni ostatnich kilku lat, Państwowa Inspekcja Sanitarna nadal przy każdej sposobności będzie kontynuować działania zmierzające do zapewnienia uczniom optymalnych warunków procesu nauczania w tym zmniejszenia ciężaru tornistrów szkolnych oraz odciążenia układu kostno-mięśniowego młodych organizmów. Służą temu m.in. programy edukacyjne realizowane przy okazji przejścia przedszkolaków do szkół, wywiady i wystąpienia w mediach w okresie poprzedzającym rozpoczęcie roku szkolnego i kompletowania wyprawki szkolnej oraz cykliczny monitoring sytuacji w tym zakresie. ZAŁĄCZNIKI: Wykaz szkół podstawowych, w których przeprowadzono ocenę obciążenia uczniów tornistrami: 1. Szkoła Podstawowa Nr 3 im. T. Kościuszki ul. A. Wajdy 18, 11 200 Bartoszyce, 2. Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka Kandyty 77, 11 220 Górowo Iławeckie, 3. Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Zespole Szkolno Przedszkolnym ul. Ornecka 8, 14 520 Pieniężno, 4. Szkoła Podstawowa w Płoskini, Płoskinia 43, 14 526 Płoskinia, 5. Szkoła Podstawowa im. K. Małłka w Zespole Szkół Nr 2 w Narzymiu ul. Kościelna 14, 13 240 Iłowo-Osada, 6. Szkoła Podstawowa Nr 4 w Zespole Szkół Nr 2 im. Jana Pawła II ul. Polna 11, 13 200 Działdowo, 7. Szkoła Podstawowa Nr 18 ul. Węgrowska 1, 82 300 Elbląg, 8

8. Publiczna Szkoła Podstawowa w Gronowie Górnym ul. Szmaragdowa 5, 82 310 Elbląg 2, 9. Szkoła Podstawowa Nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi ul. J. Kilińskiego 48, 19 300 Ełk, 10. Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II ul. 1 Maja 19, 19 300 Prostki, 11. Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Chwały Oręża Polskiego ul. Warszawska 39, 11 500 Giżycko, 12. Szkoła Podstawowa im. F. Nowowiejskiego w Zespole Szkół Ogólnokształcących ul. Grunwaldzka 94, 11 510 Wydminy, 13. Szkoła Podstawowa Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kopernika ul. Szkolna 4, 19 500 Gołdap, 14. Szkoła Podstawowa im. W. Kętrzyńskiego w Zespole Placówek Oświatowych ul. Konopnickiej 12, 12 520 Banie Mazurskie, 15. Szkoła Podstawowa im. M. Lengowskiego ul. Szkolna 2, 14 204 Rudzienice, 16. Integracyjnymi im. M. Konopnickiej ul. Gen. Władysława Andersa 7, 14 200 Iława, 17. Szkoła Podstawowa Nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kalankiewicza "Kotwicza", ul. K. Wielkiego 12, 11 400 Kętrzyn, 18. Szkoła Podstawowa im Zasłużonych dla Warmii i Mazur w Garbnie Garbno 36, 11 430 Korsze, 19. Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Runowie Runowo 55, 11 100 Lidzbark Warmiński, 20. Szkoła Podstawowa Nr 3 im. I. Krasickiego ul. Lipowa 17a, 11 100 Lidzbark Warmiński, 21. Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka ul. Szkolna 17B, 11 731 Sorkwity, 22. Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Generała Stefana Grota Roweckiego Osiedle Mazurskie 12, 11 700 Mrągowo, 23. Przedszkolnym im. M. Zientary-Malewskiej ul. Szkolna 6, 13 124 Kozłowo, 24. Integracyjnymi im. M. Kajki ul. K. Bahrke 3, 13 100 Nidzica, 25. Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Jana Pawła II w Zespole Szkolno-Przedszkolnym ul. Jagiellońska 3, 13 300 Nowe Miasto Lubawskie, 26. Szkoła Podstawowa im. Przyjaciół Ziemi w Marzęcicach Marzęcice ul. Szkolna 21, 13 306 Kurzętnik, 27. Szkoła Podstawowa Nr 3 im. Jana Pawła II ul. Kolejowa 33, 19 400 Olecko, 28. Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II ul. Witosa 6, 19 420 Kowale Oleckie, 29. Szkoła Podstawowa Nr 2 im. J. Dąbrowskiego ul. Kościuszki 70, 10 553 Olsztyn, 30. Przedszkolnym ul. Warszawska 5, 11 034 Stawiguda, 31. Szkoła Podstawowa Nr 2 im. G. Gizewiusza ul. Olsztyńska 7, 14 100 Ostróda, 32. Szkoła Podstawowa w Szyldaku ul. Szkolna 12, 14 106 Szyldak, 33. Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Papieża Jana Pawła II ul. Wołodyjowskiego 2a, 12 200 Pisz, 34. Szkoła Podstawowa im. ks. J. Popiełuszki w Liskach Liski 22, 12 200 Pisz, 35. Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi Nr 2 im. W. Kętrzyńskiego ul. Kętrzyńskiego 6, 12 100 Szczytno, 36. Szkoła Podstawowa w Rudce Rudka 10, 12 100 Szczytno, 37. Szkoła Podstawowa Nr 1 im. M. Kopernika ul. Pionierów 6, 11 600 Węgorzewo, 38. Szkoła Podstawowa im. J. Tressenberg ul. 1 Maja 1 b, 11 610 Pozezdrze. 9

Tabela 1. Ocena obciążenia uczniów tornistrami w szkołach podstawowych z terenu województwa warmińsko-mazurskiego nazwa i adres placówki ogółem u których stosunek wagi plecaka do wynosił do 10% Liczba zbadanych uczniów u których stosunek wagi plecaka do wynosił między 10 a 15% u których stosunek wagi plecaka do wynosił powyżej 15% Szkoła Podstawowa Nr 3 im. T. Kościuszki ul. A. Wajdy 18, 11 200 Bartoszyce 310 103 155 52 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka Kandyty 77, 11 220 Górowo Iławeckie 203 91 85 27 Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Zespole Szkolno Przedszkolnym ul. Ornecka 8, 14 238 94 116 28 520 Pieniężno Szkoła Podstawowa w Płoskini Płoskinia 43, 14 526 Płoskinia 127 44 59 24 Szkoła Podstawowa im. K. Małłka w Zespole Szkół Nr 2 w Narzymiu ul. Kościelna 14, 13 240 Iłowo- Osada 187 94 69 24 Szkoła Podstawowa Nr 4 w Zespole Szkół Nr 2 im. Jana Pawła II ul. Polna 11, 13 200 Działdowo 348 101 162 85 Szkoła Podstawowa Nr 18 ul. Węgrowska 1, 82 300 Elbląg 340 140 166 34 Publiczna Szkoła Podstawowa w Gronowie Górnym ul. Szmaragdowa 5, 82 310 Elbląg 2 194 103 53 38 Szkoła Podstawowa Nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi ul. J. Kilińskiego 48, 19 300 Ełk 299 86 171 42 Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II ul. 1 Maja 19, 19 300 Prostki 326 162 132 32 Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Chwały Oręża Polskiego ul. Warszawska, 39 11 500 Giżycko 190 115 63 12 Szkoła Podstawowa im. F. Nowowiejskiego w Zespole Szkół Ogólnokształcących ul. Grunwaldzka 94, 11 510 Wydminy Szkoła Podstawowa Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kopernika, ul. Szkolna 4, 19 500 Gołdap Szkoła Podstawowa im. W. Kętrzyńskiego w Zespole Placówek Oświatowych ul. Konopnickiej 12, 12 520 Banie Mazurskie 313 113 159 41 272 157 95 20 177 90 61 26 Szkoła Podstawowa im. M. Lengowskiego, ul. Szkolna 2, 14 204 Rudzienice 158 3 18 137 Integracyjnymi im. M. Konopnickiej, ul. Gen. Władysława Andersa 7, 14 200 Iława Szkoła Podstawowa Nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kalankiewicza "Kotwicza", ul. K. Wielkiego 12, 11 400 Kętrzyn 319 0 18 301 257 73 114 70 Szkoła Podstawowa im Zasłużonych dla Warmii i Mazur w Garbnie Garbno 36, 11 430 Korsze 117 59 39 19 Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Runowie Runowo 55, 11 100 Lidzbark Warmiński 89 23 36 30 Szkoła Podstawowa Nr 3 im. I. Krasickiego ul. Lipowa 17a, 11 100 Lidzbark Warmiński 362 114 168 80 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka ul. Szkolna 17B, 11 731 Sorkwity 115 52 51 12 Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Generała Stefana Grota Roweckiego Osiedle Mazurskie 12, 11 700 Mrągowo Przedszkolnym im. M. Zientary-Malewskiej ul. Szkolna 6, 13 124 Kozłowo Integracyjnymi im. M. Kajki ul. K. Bahrke 3, 13 100 Nidzica Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Jana Pawła II w Zespole Szkolno-Przedszkolnym ul. Jagiellońska 3, 13 300 Nowe Miasto Lubawskie 341 174 122 45 182 72 82 28 241 114 93 34 307 132 131 44 10

Szkoła Podstawowa im. Przyjaciół Ziemi w Marzęcicach Marzęcice ul. Szkolna 21, 13 306 Kurzętnik 209 95 83 31 Szkoła Podstawowa Nr 3 im. Jana Pawła II ul. Kolejowa 33, 19 400 Olecko 316 120 145 51 Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II ul. Witosa 6, 19 420 Kowale Oleckie 207 97 90 20 Szkoła Podstawowa Nr 2 im. J. Dąbrowskiego ul. Kościuszki 70, 10 553 Olsztyn 379 211 138 30 Przedszkolnym ul. Warszawska 5, 11 034 Stawiguda 261 96 112 53 Szkoła Podstawowa Nr 2 im. G. Gizewiusza ul. Olsztyńska 7, 14 100 Ostróda 295 115 125 55 Szkoła Podstawowa w Szyldaku ul. Szkolna 12, 14 106 Szyldak 79 39 32 8 Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Papieża Jana Pawła II ul. Wołodyjowskiego 2a, 12 200 Pisz 340 158 143 39 Szkoła Podstawowa im. ks. J. Popiełuszki w Liskach Liski 22, 12 200 Pisz 69 33 26 10 Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi Nr 2 im. W. Kętrzyńskiego ul. Kętrzyńskiego 6, 12 100 Szczytno 321 184 106 31 Szkoła Podstawowa w Rudce Rudka 10, 12 100 Szczytno 175 56 85 34 Szkoła Podstawowa Nr 1 im. M. Kopernika ul. Pionierów 6, 11 600 Węgorzewo 293 86 132 75 Szkoła Podstawowa im. J. Tressenberg ul. 1 Maja 1b, 11 610 Pozezdrze 192 72 84 36 OGÓŁEM 9148 3671 3719 1758 11

Tabela 2. Ocena obciążenia uczniów tornistrami w szkołach z terenu województwa warmińsko-mazurskiego klasy pierwsze. nazwa i adres placówki ogółem wynosił do 10% 12 Liczba zbadanych uczniów wynosił między 10 a 15% wynosił powyżej 15% dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy Szkoła Podstawowa Nr 3 im. T. Kościuszki ul. A. Wajdy 18, 11 200 Bartoszyce 42 4 7 11 13 5 2 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka Kandyty 77, 11 220 Górowo Iławeckie 24 13 8 2 1 0 0 Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Zespole Szkolno Przedszkolnym ul. Ornecka 8, 14 29 3 4 13 6 1 2 520 Pieniężno. Szkoła Podstawowa w Płoskini Płoskinia 43, 14 526 Płoskinia 13 2 4 1 3 1 2 Szkoła Podstawowa im. K. Małłka w Zespole Szkół Nr 2 w Narzymiu ul. Kościelna 14, 13 240 Iłowo- Osada 20 6 4 8 1 1 0 Szkoła Podstawowa Nr 4 w Zespole Szkół Nr 2 im. Jana Pawła II ul. Polna 11, 13 200 Działdowo 42 1 2 13 8 12 6 Szkoła Podstawowa Nr 18 ul. Węgrowska 1, 82 300 Elbląg 40 6 18 13 3 0 0 Publiczna Szkoła Podstawowa w Gronowie Górnym ul. Szmaragdowa 5, 82 310 Elbląg 2 25 7 11 3 4 0 0 Szkoła Podstawowa Nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi ul. J. Kilińskiego 48, 19 300 Ełk 38 1 1 11 14 6 5 Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II ul. 1 Maja 19, 19 300 Prostki 46 7 8 12 8 9 2 Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Chwały Oręża Polskiego ul. Warszawska, 39 11 500 Giżycko 48 11 19 11 7 0 0 Szkoła Podstawowa im. F. Nowowiejskiego w Zespole Szkół Ogólnokształcących ul. Grunwaldzka 94, 11 510 Wydminy Szkoła Podstawowa Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kopernika, ul. Szkolna 4, 19 500 Gołdap Szkoła Podstawowa im. W. Kętrzyńskiego w Zespole Placówek Oświatowych ul. Konopnickiej 12, 12 520 Banie Mazurskie 38 1 3 16 13 5 0 31 10 16 1 4 0 0 13 3 6 4 0 0 0 Szkoła Podstawowa im. M. Lengowskiego, ul. Szkolna 2, 14 204 Rudzienice 16 0 1 3 4 5 3 Integracyjnymi im. M. Konopnickiej, ul. Gen. Władysława Andersa 7, 14 200 Iława Szkoła Podstawowa Nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kalankiewicza "Kotwicza", ul. K. Wielkiego 12, 11 400 Kętrzyn 42 0 0 3 5 13 21 38 10 6 6 10 4 2 Szkoła Podstawowa im Zasłużonych dla Warmii i Mazur w Garbnie Garbno 36, 11 430 Korsze 10 0 1 3 2 3 1 Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Runowie Runowo 55, 11 100 Lidzbark Warmiński 9 0 1 3 5 0 0 Szkoła Podstawowa Nr 3 im. I. Krasickiego ul. Lipowa 17a, 11 100 Lidzbark Warmiński 38 2 1 8 11 9 7 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka ul. Szkolna 17B, 11 731 Sorkwity 12 0 0 2 5 3 2 Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Generała Stefana Grota Roweckiego Osiedle Mazurskie 12, 11 700 Mrągowo Przedszkolnym im. M. Zientary-Malewskiej ul. Szkolna 6, 13 124 Kozłowo Integracyjnymi im. M. Kajki ul. K. Bahrke 3, 13 100 Nidzica Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Jana Pawła II w Zespole Szkolno-Przedszkolnym ul. Jagiellońska 3, 13 300 Nowe Miasto Lubawskie 46 14 13 7 10 1 1 25 2 4 8 5 5 1 32 5 6 9 10 2 0 40 10 8 9 12 1 0

Szkoła Podstawowa im. Przyjaciół Ziemi w Marzęcicach Marzęcice ul. Szkolna 21, 13 306 Kurzętnik 24 10 9 4 1 0 0 Szkoła Podstawowa Nr 3 im. Jana Pawła II ul. Kolejowa 33, 19 400 Olecko 31 5 6 12 6 1 1 Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II ul. Witosa 6, 19 420 Kowale Oleckie 20 2 10 6 2 0 0 Szkoła Podstawowa Nr 2 im. J. Dąbrowskiego ul. Kościuszki 70, 10 553 Olsztyn 40 10 15 9 6 0 0 Przedszkolnym ul. Warszawska 5, 11 034 Stawiguda 34 9 8 6 9 2 0 Szkoła Podstawowa Nr 2 im. G. Gizewiusza ul. Olsztyńska 7, 14 100 Ostróda 45 14 8 5 9 4 5 Szkoła Podstawowa w Szyldaku ul. Szkolna 12, 14 106 Szyldak 8 1 1 3 3 0 0 Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Papieża Jana Pawła II ul. Wołodyjowskiego 2a, 12 200 Pisz 36 2 8 13 9 4 0 Szkoła Podstawowa im. ks. J. Popiełuszki w Liskach Liski 22, 12 200 Pisz 7 2 5 0 0 0 0 Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi Nr 2 im. W. Kętrzyńskiego ul. Kętrzyńskiego 6, 12 100 Szczytno 48 18 20 7 3 0 0 Szkoła Podstawowa w Rudce Rudka 10, 12 100 Szczytno 25 4 1 7 9 3 1 Szkoła Podstawowa Nr 1 im. M. Kopernika ul. Pionierów 6, 11 600 Węgorzewo 34 2 3 6 6 10 7 Szkoła Podstawowa im. J. Tressenberg ul. 1 Maja 1b, 11 610 Pozezdrze 21 6 3 3 9 0 0 OGÓŁEM 1130 203 249 261 236 110 71 13

Tabela 3. Ocena obciążenia uczniów tornistrami w szkołach z terenu województwa warmińsko-mazurskiego klasy drugie. nazwa i adres placówki ogółem wynosił do 10% 14 Liczba zbadanych uczniów wynosił między 10 a 15% wynosił powyżej 15% dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy Szkoła Podstawowa Nr 3 im. T. Kościuszki ul. A. Wajdy 18, 11 200 Bartoszyce 33 3 4 9 13 3 1 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka Kandyty 77, 11 220 Górowo Iławeckie 10 3 5 1 1 0 0 Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Zespole Szkolno Przedszkolnym ul. Ornecka 8, 14 37 3 11 12 6 3 2 520 Pieniężno. Szkoła Podstawowa w Płoskini Płoskinia 43, 14 526 Płoskinia 17 0 6 6 5 0 0 Szkoła Podstawowa im. K. Małłka w Zespole Szkół Nr 2 w Narzymiu ul. Kościelna 14, 13 240 Iłowo- Osada 20 9 7 2 2 0 0 Szkoła Podstawowa Nr 4 w Zespole Szkół Nr 2 im. Jana Pawła II ul. Polna 11, 13 200 Działdowo 46 4 7 10 8 8 9 Szkoła Podstawowa Nr 18 ul. Węgrowska 1, 82 300 Elbląg 40 10 7 10 9 4 0 Publiczna Szkoła Podstawowa w Gronowie Górnym ul. Szmaragdowa 5, 82 310 Elbląg 2 19 7 6 4 2 0 0 Szkoła Podstawowa Nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi ul. J. Kilińskiego 48, 19 300 Ełk 33 3 7 12 6 1 4 Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II ul. 1 Maja 19, 19 300 Prostki 34 9 8 9 8 0 0 Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Chwały Oręża Polskiego ul. Warszawska, 39 11 500 Giżycko 30 8 15 4 2 1 0 Szkoła Podstawowa im. F. Nowowiejskiego w Zespole Szkół Ogólnokształcących ul. Grunwaldzka 94, 11 510 Wydminy Szkoła Podstawowa Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kopernika, ul. Szkolna 4, 19 500 Gołdap Szkoła Podstawowa im. W. Kętrzyńskiego w Zespole Placówek Oświatowych ul. Konopnickiej 12, 12 520 Banie Mazurskie 34 0 5 7 14 4 4 32 18 8 3 3 0 0 15 1 7 3 2 2 0 Szkoła Podstawowa im. M. Lengowskiego, ul. Szkolna 2, 14 204 Rudzienice 12 0 0 1 1 6 4 Integracyjnymi im. M. Konopnickiej, ul. Gen. Władysława Andersa 7, 14 200 Iława Szkoła Podstawowa Nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kalankiewicza "Kotwicza", ul. K. Wielkiego 12, 11 400 Kętrzyn 36 0 0 0 1 14 21 29 1 3 6 6 7 6 Szkoła Podstawowa im Zasłużonych dla Warmii i Mazur w Garbnie Garbno 36, 11 430 Korsze 9 3 2 2 0 2 0 Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Runowie Runowo 55, 11 100 Lidzbark Warmiński 8 1 2 2 1 2 0 Szkoła Podstawowa Nr 3 im. I. Krasickiego ul. Lipowa 17a, 11 100 Lidzbark Warmiński 45 2 2 9 14 14 4 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka ul. Szkolna 17B, 11 731 Sorkwity 7 4 2 0 1 0 0 Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Generała Stefana Grota Roweckiego Osiedle Mazurskie 12, 11 700 Mrągowo Przedszkolnym im. M. Zientary-Malewskiej ul. Szkolna 6, 13 124 Kozłowo Integracyjnymi im. M. Kajki ul. K. Bahrke 3, 13 100 Nidzica Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Jana Pawła II w Zespole Szkolno-Przedszkolnym ul. Jagiellońska 3, 13 300 Nowe Miasto Lubawskie 44 15 19 4 4 1 1 13 0 3 5 4 1 0 28 2 16 3 6 0 1 48 6 13 9 13 5 2

Tabela 4. Ocena obciążenia uczniów tornistrami w szkołach z terenu województwa warmińsko-mazurskiego klasy trzecie. nazwa i adres placówki ogółem wynosił do 10% 16 Liczba zbadanych uczniów wynosił między 10 a 15% wynosił powyżej 15% dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy Szkoła Podstawowa Nr 3 im. T. Kościuszki ul. A. Wajdy 18, 11 200 Bartoszyce 25 8 8 4 4 0 1 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka Kandyty 77, 11 220 Górowo Iławeckie 26 5 6 9 6 0 0 Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Zespole Szkolno Przedszkolnym ul. Ornecka 8, 14 14 2 3 3 4 1 1 520 Pieniężno. Szkoła Podstawowa w Płoskini Płoskinia 43, 14 526 Płoskinia 15 4 3 4 3 1 0 Szkoła Podstawowa im. K. Małłka w Zespole Szkół Nr 2 w Narzymiu ul. Kościelna 14, 13 240 Iłowo- Osada 8 0 1 2 4 1 0 Szkoła Podstawowa Nr 4 w Zespole Szkół Nr 2 im. Jana Pawła II ul. Polna 11, 13 200 Działdowo 25 3 4 7 6 4 1 Szkoła Podstawowa Nr 18 ul. Węgrowska 1, 82 300 Elbląg 42 6 5 18 9 4 0 Publiczna Szkoła Podstawowa w Gronowie Górnym ul. Szmaragdowa 5, 82 310 Elbląg 2 10 1 0 4 0 4 1 Szkoła Podstawowa Nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi ul. J. Kilińskiego 48, 19 300 Ełk 32 5 10 5 11 0 1 Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II ul. 1 Maja 19, 19 300 Prostki 37 10 12 8 4 1 2 Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Chwały Oręża Polskiego ul. Warszawska, 39 11 500 Giżycko 0 0 0 0 0 0 0 Szkoła Podstawowa im. F. Nowowiejskiego w Zespole Szkół Ogólnokształcących ul. Grunwaldzka 94, 11 510 Wydminy Szkoła Podstawowa Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kopernika, ul. Szkolna 4, 19 500 Gołdap Szkoła Podstawowa im. W. Kętrzyńskiego w Zespole Placówek Oświatowych ul. Konopnickiej 12, 12 520 Banie Mazurskie 25 3 4 5 4 5 4 16 6 5 3 1 1 0 20 2 7 4 3 1 3 Szkoła Podstawowa im. M. Lengowskiego, ul. Szkolna 2, 14 204 Rudzienice 13 0 1 1 1 3 7 Integracyjnymi im. M. Konopnickiej, ul. Gen. Władysława Andersa 7, 14 200 Iława Szkoła Podstawowa Nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kalankiewicza "Kotwicza", ul. K. Wielkiego 12, 11 400 Kętrzyn 37 0 0 0 1 18 18 23 3 4 5 8 3 0 Szkoła Podstawowa im Zasłużonych dla Warmii i Mazur w Garbnie Garbno 36, 11 430 Korsze 11 1 4 1 3 0 2 Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Runowie Runowo 55, 11 100 Lidzbark Warmiński 6 0 4 0 1 1 0 Szkoła Podstawowa Nr 3 im. I. Krasickiego ul. Lipowa 17a, 11 100 Lidzbark Warmiński 42 4 10 9 13 4 2 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka ul. Szkolna 17B, 11 731 Sorkwity 6 3 0 2 1 0 0 Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Generała Stefana Grota Roweckiego Osiedle Mazurskie 12, 11 700 Mrągowo Przedszkolnym im. M. Zientary-Malewskiej ul. Szkolna 6, 13 124 Kozłowo Integracyjnymi im. M. Kajki ul. K. Bahrke 3, 13 100 Nidzica Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Jana Pawła II w Zespole Szkolno-Przedszkolnym ul. Jagiellońska 3, 13 300 Nowe Miasto Lubawskie 23 12 5 4 2 0 0 8 5 2 0 1 0 0 18 6 7 4 1 0 0 35 7 10 9 7 2 0

Tabela 5. Ocena obciążenia uczniów tornistrami w szkołach z terenu województwa warmińsko-mazurskiego klasy czwarte. nazwa i adres placówki ogółem wynosił do 10% 18 Liczba zbadanych uczniów wynosił między 10 a 15% wynosił powyżej 15% dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy Szkoła Podstawowa Nr 3 im. T. Kościuszki ul. A. Wajdy 18, 11 200 Bartoszyce 37 3 3 11 8 6 6 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka Kandyty 77, 11 220 Górowo Iławeckie 26 1 2 7 4 4 8 Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Zespole Szkolno Przedszkolnym ul. Ornecka 8, 14 36 2 2 14 7 8 3 520 Pieniężno. Szkoła Podstawowa w Płoskini Płoskinia 43, 14 526 Płoskinia 15 0 1 3 4 5 2 Szkoła Podstawowa im. K. Małłka w Zespole Szkół Nr 2 w Narzymiu ul. Kościelna 14, 13 240 Iłowo- Osada 27 3 5 7 8 3 1 Szkoła Podstawowa Nr 4 w Zespole Szkół Nr 2 im. Jana Pawła II ul. Polna 11, 13 200 Działdowo 51 4 5 11 15 10 6 Szkoła Podstawowa Nr 18 ul. Węgrowska 1, 82 300 Elbląg 43 4 11 9 9 8 2 Publiczna Szkoła Podstawowa w Gronowie Górnym ul. Szmaragdowa 5, 82 310 Elbląg 2 37 1 7 5 8 9 7 Szkoła Podstawowa Nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi ul. J. Kilińskiego 48, 19 300 Ełk 36 1 4 12 8 6 5 Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II ul. 1 Maja 19, 19 300 Prostki 40 9 10 7 8 4 2 Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Chwały Oręża Polskiego ul. Warszawska, 39 11 500 Giżycko 37 4 5 3 17 1 7 Szkoła Podstawowa im. F. Nowowiejskiego w Zespole Szkół Ogólnokształcących ul. Grunwaldzka 94, 11 510 Wydminy Szkoła Podstawowa Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kopernika, ul. Szkolna 4, 19 500 Gołdap Szkoła Podstawowa im. W. Kętrzyńskiego w Zespole Placówek Oświatowych ul. Konopnickiej 12, 12 520 Banie Mazurskie 41 2 6 7 17 2 7 44 8 14 12 9 0 1 29 0 7 3 9 5 5 Szkoła Podstawowa im. M. Lengowskiego, ul. Szkolna 2, 14 204 Rudzienice 29 0 0 0 0 14 15 Integracyjnymi im. M. Konopnickiej, ul. Gen. Władysława Andersa 7, 14 200 Iława Szkoła Podstawowa Nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kalankiewicza "Kotwicza", ul. K. Wielkiego 12, 11 400 Kętrzyn 48 0 0 0 0 27 21 35 1 1 5 8 11 9 Szkoła Podstawowa im Zasłużonych dla Warmii i Mazur w Garbnie Garbno 36, 11 430 Korsze 24 1 2 3 10 5 3 Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Runowie Runowo 55, 11 100 Lidzbark Warmiński 15 0 0 2 1 7 5 Szkoła Podstawowa Nr 3 im. I. Krasickiego ul. Lipowa 17a, 11 100 Lidzbark Warmiński 46 7 7 18 10 3 1 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka ul. Szkolna 17B, 11 731 Sorkwity 15 0 1 6 4 3 1 Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Generała Stefana Grota Roweckiego Osiedle Mazurskie 12, 11 700 Mrągowo Przedszkolnym im. M. Zientary-Malewskiej ul. Szkolna 6, 13 124 Kozłowo Integracyjnymi im. M. Kajki ul. K. Bahrke 3, 13 100 Nidzica Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Jana Pawła II w Zespole Szkolno-Przedszkolnym ul. Jagiellońska 3, 13 300 Nowe Miasto Lubawskie 47 1 3 9 17 13 4 29 1 4 6 6 6 6 35 1 7 5 5 7 10 41 6 4 4 7 14 6

Tabela 6. Ocena obciążenia uczniów tornistrami w szkołach z terenu województwa warmińsko-mazurskiego klasy piąte. nazwa i adres placówki ogółem wynosił do 10% 20 Liczba zbadanych uczniów wynosił między 10 a 15% wynosił powyżej 15% dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy Szkoła Podstawowa Nr 3 im. T. Kościuszki ul. A. Wajdy 18, 11 200 Bartoszyce 41 3 5 9 14 7 3 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka Kandyty 77, 11 220 Górowo Iławeckie 38 5 13 7 8 1 4 Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Zespole Szkolno Przedszkolnym ul. Ornecka 8, 14 41 8 14 11 6 2 0 520 Pieniężno. Szkoła Podstawowa w Płoskini Płoskinia 43, 14 526 Płoskinia 28 2 4 7 6 6 3 Szkoła Podstawowa im. K. Małłka w Zespole Szkół Nr 2 w Narzymiu ul. Kościelna 14, 13 240 Iłowo- Osada 36 5 6 9 5 7 4 Szkoła Podstawowa Nr 4 w Zespole Szkół Nr 2 im. Jana Pawła II ul. Polna 11, 13 200 Działdowo 38 2 7 7 7 11 4 Szkoła Podstawowa Nr 18 ul. Węgrowska 1, 82 300 Elbląg 44 10 12 5 9 7 1 Publiczna Szkoła Podstawowa w Gronowie Górnym ul. Szmaragdowa 5, 82 310 Elbląg 2 37 0 5 6 11 5 10 Szkoła Podstawowa Nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi ul. J. Kilińskiego 48, 19 300 Ełk 37 4 7 14 7 3 2 Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II ul. 1 Maja 19, 19 300 Prostki 35 6 11 5 6 2 5 Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Chwały Oręża Polskiego ul. Warszawska, 39 11 500 Giżycko 24 2 7 5 8 2 0 Szkoła Podstawowa im. F. Nowowiejskiego w Zespole Szkół Ogólnokształcących ul. Grunwaldzka 94, 11 510 Wydminy Szkoła Podstawowa Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kopernika, ul. Szkolna 4, 19 500 Gołdap Szkoła Podstawowa im. W. Kętrzyńskiego w Zespole Placówek Oświatowych ul. Konopnickiej 12, 12 520 Banie Mazurskie 41 3 10 18 6 3 1 32 7 8 5 10 1 1 29 7 4 8 5 3 2 Szkoła Podstawowa im. M. Lengowskiego, ul. Szkolna 2, 14 204 Rudzienice 40 0 0 0 0 20 20 Integracyjnymi im. M. Konopnickiej, ul. Gen. Władysława Andersa 7, 14 200 Iława Szkoła Podstawowa Nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kalankiewicza "Kotwicza", ul. K. Wielkiego 12, 11 400 Kętrzyn 43 0 0 0 2 19 22 32 4 5 2 12 6 3 Szkoła Podstawowa im Zasłużonych dla Warmii i Mazur w Garbnie Garbno 36, 11 430 Korsze 19 10 8 0 1 0 0 Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Runowie Runowo 55, 11 100 Lidzbark Warmiński 13 0 0 4 1 3 5 Szkoła Podstawowa Nr 3 im. I. Krasickiego ul. Lipowa 17a, 11 100 Lidzbark Warmiński 42 8 9 10 11 3 1 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka ul. Szkolna 17B, 11 731 Sorkwity 16 2 3 5 3 3 0 Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Generała Stefana Grota Roweckiego Osiedle Mazurskie 12, 11 700 Mrągowo Przedszkolnym im. M. Zientary-Malewskiej ul. Szkolna 6, 13 124 Kozłowo Integracyjnymi im. M. Kajki ul. K. Bahrke 3, 13 100 Nidzica Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Jana Pawła II w Zespole Szkolno-Przedszkolnym ul. Jagiellońska 3, 13 300 Nowe Miasto Lubawskie 40 3 4 11 12 4 6 36 2 5 12 12 5 0 29 5 3 8 6 3 4 33 4 6 12 3 5 3

Szkoła Podstawowa im. Przyjaciół Ziemi w Marzęcicach Marzęcice ul. Szkolna 21, 13 306 Kurzętnik 40 10 4 14 10 1 1 Szkoła Podstawowa Nr 3 im. Jana Pawła II ul. Kolejowa 33, 19 400 Olecko 31 4 3 8 8 4 4 Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II ul. Witosa 6, 19 420 Kowale Oleckie 42 6 9 13 7 5 2 Szkoła Podstawowa Nr 2 im. J. Dąbrowskiego ul. Kościuszki 70, 10 553 Olsztyn 44 6 6 11 6 10 5 Przedszkolnym ul. Warszawska 5, 11 034 Stawiguda 33 7 6 7 8 2 3 Szkoła Podstawowa Nr 2 im. G. Gizewiusza ul. Olsztyńska 7, 14 100 Ostróda 28 7 8 4 6 2 1 Szkoła Podstawowa w Szyldaku ul. Szkolna 12, 14 106 Szyldak 10 0 5 0 3 0 2 Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Papieża Jana Pawła II ul. Wołodyjowskiego 2a, 12 200 Pisz 54 7 11 14 9 9 4 Szkoła Podstawowa im. ks. J. Popiełuszki w Liskach Liski 22, 12 200 Pisz 8 0 1 2 2 2 1 Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi Nr 2 im. W. Kętrzyńskiego ul. Kętrzyńskiego 6, 12 100 Szczytno 45 7 9 12 4 4 9 Szkoła Podstawowa w Rudce Rudka 10, 12 100 Szczytno 36 5 3 6 12 6 4 Szkoła Podstawowa Nr 1 im. M. Kopernika, ul. Pionierów 6, 11 600 Węgorzewo 35 2 5 8 11 6 3 Szkoła Podstawowa im. J. Tressenberg ul. 1 Maja 1b, 11 610 Pozezdrze 39 7 8 10 7 5 2 OGÓŁEM 1289 170 234 289 264 187 145 21

Tabela 7. Ocena obciążenia uczniów tornistrami w szkołach z terenu województwa warmińsko-mazurskiego klasy szóste. nazwa i adres placówki ogółem wynosił do 10% 22 Liczba zbadanych uczniów wynosił między 10 a 15% wynosił powyżej 15% dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy Szkoła Podstawowa Nr 3 im. T. Kościuszki ul. A. Wajdy 18, 11 200 Bartoszyce 41 3 5 12 11 6 4 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka Kandyty 77, 11 220 Górowo Iławeckie 17 2 6 2 7 0 0 Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Zespole Szkolno Przedszkolnym ul. Ornecka 8, 14 27 2 10 6 8 1 0 520 Pieniężno. Szkoła Podstawowa w Płoskini Płoskinia 43, 14 526 Płoskinia 15 1 1 6 3 0 4 Szkoła Podstawowa im. K. Małłka w Zespole Szkół Nr 2 w Narzymiu ul. Kościelna 14, 13 240 Iłowo- Osada 30 6 6 6 5 2 5 Szkoła Podstawowa Nr 4 w Zespole Szkół Nr 2 im. Jana Pawła II ul. Polna 11, 13 200 Działdowo 49 8 9 19 7 1 5 Szkoła Podstawowa Nr 18 ul. Węgrowska 1, 82 300 Elbląg 41 8 8 12 8 3 2 Publiczna Szkoła Podstawowa w Gronowie Górnym ul. Szmaragdowa 5, 82 310 Elbląg 2 23 13 9 0 1 0 0 Szkoła Podstawowa Nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi ul. J. Kilińskiego 48, 19 300 Ełk 46 7 6 15 13 2 3 Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II ul. 1 Maja 19, 19 300 Prostki 43 13 13 6 9 0 2 Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Chwały Oręża Polskiego ul. Warszawska, 39 11 500 Giżycko 0 0 0 0 0 0 0 Szkoła Podstawowa im. F. Nowowiejskiego w Zespole Szkół Ogólnokształcących ul. Grunwaldzka 94, 11 510 Wydminy Szkoła Podstawowa Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kopernika, ul. Szkolna 4, 19 500 Gołdap Szkoła Podstawowa im. W. Kętrzyńskiego w Zespole Placówek Oświatowych ul. Konopnickiej 12, 12 520 Banie Mazurskie 42 16 8 7 6 2 3 35 3 6 2 10 10 4 27 7 6 4 6 2 2 Szkoła Podstawowa im. M. Lengowskiego, ul. Szkolna 2, 14 204 Rudzienice 16 0 0 1 0 6 9 Integracyjnymi im. M. Konopnickiej, ul. Gen. Władysława Andersa 7, 14 200 Iława Szkoła Podstawowa Nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kalankiewicza "Kotwicza", ul. K. Wielkiego 12, 11 400 Kętrzyn 45 0 0 0 1 24 20 40 3 9 6 11 5 6 Szkoła Podstawowa im Zasłużonych dla Warmii i Mazur w Garbnie Garbno 36, 11 430 Korsze 9 3 4 1 1 0 0 Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Runowie Runowo 55, 11 100 Lidzbark Warmiński 13 3 1 1 3 3 2 Szkoła Podstawowa Nr 3 im. I. Krasickiego ul. Lipowa 17a, 11 100 Lidzbark Warmiński 53 4 7 13 12 6 11 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka ul. Szkolna 17B, 11 731 Sorkwity 18 2 6 5 5 0 0 Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Generała Stefana Grota Roweckiego Osiedle Mazurskie 12, 11 700 Mrągowo Przedszkolnym im. M. Zientary-Malewskiej ul. Szkolna 6, 13 124 Kozłowo Integracyjnymi im. M. Kajki ul. K. Bahrke 3, 13 100 Nidzica Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Jana Pawła II w Zespole Szkolno-Przedszkolnym ul. Jagiellońska 3, 13 300 Nowe Miasto Lubawskie 49 9 17 7 11 2 3 14 3 5 0 4 1 1 33 2 4 8 12 3 4 47 9 11 12 10 2 3

Tabela 8. Ocena obciążenia uczniów tornistrami w szkołach z terenu województwa warmińsko-mazurskiego klasy siódme. nazwa i adres placówki ogółem wynosił do 10% 24 Liczba zbadanych uczniów wynosił między 10 a 15% wynosił powyżej 15% dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy Szkoła Podstawowa Nr 3 im. T. Kościuszki ul. A. Wajdy 18, 11 200 Bartoszyce 60 12 18 15 8 6 1 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka Kandyty 77, 11 220 Górowo Iławeckie 39 4 5 12 8 5 5 Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Zespole Szkolno Przedszkolnym ul. Ornecka 8, 14 40 11 14 6 7 0 2 520 Pieniężno. Szkoła Podstawowa w Płoskini Płoskinia 43, 14 526 Płoskinia 12 2 5 3 2 0 0 Szkoła Podstawowa im. K. Małłka w Zespole Szkół Nr 2 w Narzymiu ul. Kościelna 14, 13 240 Iłowo- Osada 13 6 1 4 2 0 0 Szkoła Podstawowa Nr 4 w Zespole Szkół Nr 2 im. Jana Pawła II ul. Polna 11, 13 200 Działdowo 47 11 7 9 13 3 4 Szkoła Podstawowa Nr 18 ul. Węgrowska 1, 82 300 Elbląg 46 5 6 18 14 0 3 Publiczna Szkoła Podstawowa w Gronowie Górnym ul. Szmaragdowa 5, 82 310 Elbląg 2 20 10 8 1 0 0 1 Szkoła Podstawowa Nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi ul. J. Kilińskiego 48, 19 300 Ełk 40 5 9 13 10 1 2 Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II ul. 1 Maja 19, 19 300 Prostki 45 4 15 14 11 1 0 Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Chwały Oręża Polskiego ul. Warszawska, 39 11 500 Giżycko 19 2 13 2 1 1 0 Szkoła Podstawowa im. F. Nowowiejskiego w Zespole Szkół Ogólnokształcących ul. Grunwaldzka 94, 11 510 Wydminy Szkoła Podstawowa Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kopernika, ul. Szkolna 4, 19 500 Gołdap Szkoła Podstawowa im. W. Kętrzyńskiego w Zespole Placówek Oświatowych ul. Konopnickiej 12, 12 520 Banie Mazurskie 49 15 13 12 8 0 1 39 5 9 10 13 1 1 25 13 7 4 0 0 1 Szkoła Podstawowa im. M. Lengowskiego, ul. Szkolna 2, 14 204 Rudzienice 14 1 0 2 0 9 2 Integracyjnymi im. M. Konopnickiej, ul. Gen. Władysława Andersa 7, 14 200 Iława Szkoła Podstawowa Nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Kalankiewicza "Kotwicza", ul. K. Wielkiego 12, 11 400 Kętrzyn 27 0 0 0 1 11 15 21 0 4 2 10 0 5 Szkoła Podstawowa im Zasłużonych dla Warmii i Mazur w Garbnie Garbno 36, 11 430 Korsze 17 3 6 5 1 1 1 Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Runowie Runowo 55, 11 100 Lidzbark Warmiński 12 3 3 3 1 2 0 Szkoła Podstawowa Nr 3 im. I. Krasickiego ul. Lipowa 17a, 11 100 Lidzbark Warmiński 63 17 10 11 10 10 5 Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka ul. Szkolna 17B, 11 731 Sorkwity 23 9 8 2 4 0 0 Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Generała Stefana Grota Roweckiego Osiedle Mazurskie 12, 11 700 Mrągowo Przedszkolnym im. M. Zientary-Malewskiej ul. Szkolna 6, 13 124 Kozłowo Integracyjnymi im. M. Kajki ul. K. Bahrke 3, 13 100 Nidzica Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Jana Pawła II w Zespole Szkolno-Przedszkolnym ul. Jagiellońska 3, 13 300 Nowe Miasto Lubawskie 49 15 11 9 5 3 6 24 3 6 6 7 0 2 35 8 19 4 4 0 0 28 3 10 7 7 1 0