KANON LITERATURY dla DZIECI I MŁODZIEŻY
Hans Christian Andersen BAŚNIE Baśnie zostały przetłumaczone na ponad 80 języków. W 1956 powstała międzynarodowa nagroda dla najwybitniejszych twórców literatury dla dzieci Medal im. H.C. Andersena, przyznawany co dwa lata przez IBBY, a także Lista Honorowa im. H.C. Andersena, na której umieszczane są najlepsze książki dla dzieci i młodzieży. Młodzieży 2
Jan Brzechwa AKADEMIA PANA KLEKSA Narratorem całej historii jest Adam Niezgódka, jeden z uczniów specyficznej szkoły pana Ambrożego Kleksa. Ten drugi to niezwykle barwna i zarazem tajemnicza osoba. Chłopiec chce o nim wiedzieć coś więcej, dlatego zyskuje sobie przyjaźń inteligentnego kruka pana kleksa - Mateusza, który opowiada mu swoją historię Młodzieży 3
Frances Hodgson Burnett TAJEMNICZY OGRÓD Mary Lennox po stracie rodziców zostaje oddana pod opiekę wuja. Okazuje się on dziwnym, nieprzystępnym człowiekiem. Jeszcze dziwniejszy jest jego dom, w którym często rozlega się czyjś płacz, i znajdujący w pobliżu domu ogród, do którego nikomu nie wolno wchodzić. Mary postanawia jednak odkryć przyczynę płaczu i dostać się do wnętrza tajemniczego ogrodu. Czy jej się to udało i jakie były tego skutki, przekonacie się czytając tę przepiękną, mądrą książkę, która od lat cieszy się niesłabnącą popularnością.. Młodzieży 4
Alina i Czesław Centkiewiczowie TUMBO Z PRZYLĄDKA DOBREJ NADZIEI Tumbo, 12-letni Afrykańczyk, ucieka z więzienia. Ukrywa się na norweskim statku, bo chce się dostać do ciotki do Dakaru. W w trakcie rejsu, okazuje się, że statek płynie w odwrotnym kierunku -" płynie w przeciwnym kierunku - na Antarktydę z żywnością dla stacji Norge. Ten kilkumiesięczny rejs okaże się dla niego prawdziwą szkołą życia. Zacznie od pracy w kambuzie jako pomocnik kucharza. Zadebiutuje makaronem, który zrobi z proszku do prania. Chłopiec jest jednak ambitny i szybko się uczy, czym powoli zjednuje sobie sympatię marynarzy. Zaprzyjaźnia się z radiotelegrafistą, dzięki czemu nabywa zdolność posługiwania się alfabetem Morse'a. Ta umiejętność uratuje życie polarnikom... Młodzieży 5
Piękna baśń o lekkomyślnym pajacyku, wystruganym z drewna, który po przeżyciu wielu niezwykłych, często dramatycznych, przygód zamienia się w mądrego i gotowego do poświęceń chłopca. Od wielu, wielu lat książka ta zachwyca kolejne pokolenia dzieci. Carlo Collodi PINOKIO Młodzieży 6
Roald Dahl WIELKOMILUD Była noc i wszystkie dzieci w sierocińcu już spały. Tylko jedna mała dziewczynka nie mogła zasnąć przeszkadzał jej w tym promień księżycowego światła wpadający przez szparę w zasłonach. Chciała je zasunąć, więc wstała i wyjrzała przez okno na uśpioną ulicę. Nagle usłyszała kroki. Nie mógł być to człowiek wykluczone. Stwór ten był cztery razy wyższy od najwyższego człowieka, tek wysoki, że głową sięgał ponad okna pierwszego piętra. Kiedy zorientował się, że dziewczynka go zobaczyła, wsunął rękę przez okno, zabrał ją zawiniętą w kołdrę i oddalił się wielkimi krokami... Młodzieży 7
Antoine de Saint-Exupery A oto mój sekret. Jest bardzo prosty: dobrze widzi się tylko sercem. Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu. Znacznie trudniej jest sądzić siebie niż bliźniego. Jeśli potrafisz dobrze siebie osądzić, będziesz mądry. Stajesz się odpowiedzialny na zawsze za to, co oswoiłeś. Nawet w obliczu śmierci przyjemna jest świadomość posiadania przyjaciela MAŁY KSIĄŻĘ Młodzieży 8
Michael Ende MOMO Momo to mała, delikatna dziewczynka, która zamieszkała w ruinach starożytnego amfiteatru. Szybko zaprzyjaźniła się z ubogimi mieszkańcami tej okolicy, a zwłaszcza z dziećmi, których stała się ulubienicą. Momo została obdarzona niezwykłym darem - emanowała z niej siła, która sprawiała, że ludzie stawali się lepsi. Co najważniejsze, nigdy nie myślała o sobie - jak nikt inny na świecie potrafiła słuchać i właśnie dzięki temu darowi pomagała innym w rozwiązywaniu najtrudniejszych problemów. Młodzieży 9
Jostein Gaarder PRZEPOWIEDNIA DŻOKERA Ta niezwykła książka ma konstrukcję łamigłówki. Dwunastoletni Hans Thomas podróżuje wraz z ojcem po Europie w poszukiwaniu swojej matki. Droga ta obfituje w tajemnicze zdarzenia. Hans odkrywa malusieńką książeczkę zapieczoną w bułeczce. Ta "bułeczkowa książeczka" prowadzi go na wyspę żyjących kart. Chłopiec rozwiązuje zagadkę swojej przeszłości i znajduje odpowiedzi na pytania, które pozostają głęboko ukryte w każdym z nas. Młodzieży 10
Rene Goscinny, Jean Jacques Sempe MIKOŁAJEK Mikołajek to chłopiec, który - jak jego rówieśnicy - przeżywa niesamowite przygody. Jego koledzy charakteryzują się oryginalnymi cechami - Alces ciągle je, Gotfryd ma bardzo bogatego tatę, Rufus ma tatę policjanta, Ananiasz jest pupilkiem pani, a Euzebiusz lubi dawać kolegom w nos. Książka jest upodobniona do życia przeciętnych dzieci, dlatego przygody naszego bohatera są jak najbardziej prawdopodobne, a wątki zróżnicowane - w jednej chwili Mikołajek płacze, w następnej się śmieje. Młodzieży 11
Wilhelm i Jacob Grimm BAŚNIE Do najpopularniejszych baśni braci Grimm należą: O dzielnym krawczyku, Kopciuszek O wilku i siedmiu koźlątkach Paluszek Śpiąca królewna Królewna Śnieżka Jaś i Małgosia Czerwony Kapturek Pani Zamieć Muzykanci z Bremy Młodzieży 12
Janosch ACH, JAK CUDOWNA JEST PANAMA "Kto ma przyjaciela, może się niczego nie bać! Miś i Tygrysek są przyjaciółmi. I niczego się nie boją, bo razem są silni - jak niedźwiedź i jak tygrys. Żyją sobie miło w przytulnym domku nad rzeczką. Pewnego dnia jednak wyruszają na poszukiwanie Panamy, kraju ich marzeń. Po drodze przeżywają wiele fantastycznych przygód. Ale gdzie leży Panama? Stary Lis, Krowa i Myszka nigdy o niej nie słyszeli; dopiero Wrona daje przyjaciołom wskazówkę, gdzie jej szukać. Na koniec znajdują to, czego szukali. Młodzieży 13
Tove Jansson W DOLINIE MUMUNKÓW Świat Muminków to dolina, w krórej różne tajemnicze postacie - Paszczaki, Ryjek, Włóczykij, Mała Mi - wiodą życie dziwnie podobne do zwykłego, a jednak wypełnione baśnią. Najważniejszym miejscem jest dom Mamusi i Tatusia Muminka: tu każdy może liczyć na pomoc i przyjażń. Młodzieży 14
Irena Jurgielewiczowa TEN OBCY Choć to lektura, to wbrew pozorom świetna. Pełna przygód i niespodzianek. Autorka ukazuje w niej miłość, przyjaźń, przywiązanie, złość... Młodzieży 15
Anna Kamieńska KSIĄŻKA NAD KSIĄŻKAMI Było mniej więcej tak: małe strumyki przypowieści i bajek łączyły się z potokami baśni oraz rzekami mitów. Płynęły, niosąc wszystkie radości i lęki ludzi, którym przyszło żyć w świecie pełnym niewytłumaczalnych zjawisk. Niektóre z nich, jak podstawowe prawa przyrody, zostały już wyjaśnione. Inne - jak pytania o życie i śmierć, i o to, co dzieje się po niej - pozostają tajemnicą. Młodzieży 16
Ludwik Jerzy Kern FERDYNAND WSPANIAŁY Jak powstała jedna z najbardziej znanych bajek o psie Ferdynandzie, psie o całkiem ludzkich cechach? A było to tak: wytworna psia dama o wdzięku perskiej księżniczki i wybitnych uzdolnieniach aktorskich miała pewnego razu sen. Sen osobliwy, niezwykły i spisany przez Ludwika Jerzego Kerna dokładnie i skrupulatnie co do jednego warknięcia, kłapnięcia paszczą i mrugnięcia psią powieką. Młodzieży 17
Katarzyna Kotowska JEŻ Pewne małżeństwo bezskutecznie stara się o dziecko. Wreszcie decydują się na adopcję. Gdy do ich domu przybywa mały chłopiec, który odgradza się od świata kolcami, szare dotychczas życie nabiera koloru... Jeśli chcecie wiedzieć, czy mały "Jeż" stracił kolce, doczytajcie sobie sami. Naprawdę warto. Kotowska napisała książkę dla swojego adoptowanego synka. Młodzieży 18
Joanna Kulmowa WIO, LEOKADIO Znana i lubiana i przez dorosłych, i dzieci powieść Joanny Kulmowej o przygodach szkapy Leokadii. Uznana przez UNESCO za jeden z najlepszych na świecie utworów dla dzieci. Młodzieży 19
Clive Staples Lewis LEW, CZAROWNICA I STARA SZAFA Nieznany świat czeka za drzwiami - trzeba je tylko otworzyć. Narnia - skuta wiecznym mrozem kraina, która czeka na wyzwolenie. Czworo śmiałków wchodzi przez drzwi szafy do Narnii, świata zniewolonego mocą Białej Czarownicy. I gdy prawie nie ma już nadziei, powrót Wielkiego Lwa Aslana staje się zwiastunem zmian - ale nie za darmo... Młodzieży 20
Astrid Lindgren DZIECI Z BULLERBYN Bullerbyn to malutka wioska, w której wychowuje się siódemka dzieci. Główna bohaterka - Lisa mieszka wraz z braćmi Lassem i Bossem w Zagrodzie Środkowej. Zagrodę Północną zamieszkują Britta i Anna, zaś Zagrodę Południową Olle oraz jego mała siostrzyczka Kerstin. I to jest w zasadzie najważniejsze, co o samej fabule można powiedzieć. Kto chce wiedzieć więcej, koniecznie musi książkę przeczytać. Naprawdę warto! Młodzieży 21
Kornel Makuszyński, Marian Walentynowicz PRZYGODY KOZIOŁKA MATOŁKA Przygody tytułowego koziołka, który podczas wędrówki po świecie przeżywa mnóstwo niebezpiecznych przygód, które zawsze kończą się jednak szczęśliwie. Wydarzenia, wymyślone przez Makuszyńskiego, są zilustrowane przez Walentynowicza. Całość jest więc formą komiksu. Młodzieży 22
Alan Alexander Milne KUBUŚ PUCHATEK. CHATKA PUCHATKA Kubuś Puchatek został nazwany imieniem jednej z zabawek syna pisarza. Z kolei pluszowa zabawka Krzysia została nazwana tak od imienia niedźwiedzicy Winnipeg będącej żywą maskotką kanadyjskiego wojska z Korpusu Weterynaryjnego z okolic miasta Winnipeg Młodzieży 23
Ferenc Molnar CHŁOPCY Z PLACU BRONI Był ciepły wiosenny dzień, gdy chłopcy z Placu Broni wbili w ziemię włócznie ze srebrnymi grotami, a na szczycie swej twierdzy wywiesili czerwono-zieloną chorągiewkę. Wiedzieli, że walczyć i zwyciężać można tylko wtedy, gdy panuje zgoda. Czy pokonali Czerwone Koszule? Czy ogród znów stał się dla nich spokojnym miejscem zabaw? Młodzieży 24
Lucy Maud Montgomery ANIA Z ZIELONEGO WZGÓRZA Gdy Maryla i Mateusz Cuthbertowie decydują się przygarnąć chłopca z sierocińca, nie mają pojęcia, że od tej pory ich życie wypełnią niespodzianki. Zaczyna się od tego, że na Zielone Wzgórze w Avonlea przybywa nie chłopiec, lecz jedenastoletnia rudowłosa dziewczynka. Ania to osóbka o nieprzeciętnym temperamencie i wybujałej fantazji. Jej obecność wywróci życie mieszkańców Avonlea do góry nogami, a Zielone Wgórze nigdy nie będzie takie jak dawniej Młodzieży 25
Małgorzata Musierowicz SZÓSTA KLEPKA Szósta klepka to pierwsza książka z serii Jeżycjada. Główna bohaterka prowadzi zwykłe życie uczennicy poznańskiego liceum: pomaga koleżance w nauce, pomaga w domu, zakochuje się... Ciepła atmosfera rodzinna i przyziemne problemy mieszkańców jej domu, często mocno karykaturalne i przezabawne. O przyjaźni. Raczej dla dziewczyn, ale nie tylko. Młodzieży 26
Zbigniew Nienacki WYSPA ZŁOCZYŃCÓW W pierwszym tomie przygód Pana Samochodzika, główny bohater wyrusza na wyspę pełną pamiątek ponurej przeszłości. Gdzieś tutaj przed wiekami ginęli ludzie, gdzieś tu w czasie wojny ukryto skarby, które Pan Samochodzik ma teraz odszukać. Chętnych do zdobycia skarbu jest jednak więcej, a w niewyjaśnionych okolicznościach giną kolejni ludzie.. Rozpoczyna się wyścig z czasem. Młodzieży 27
Edmund Niziurski SPOSÓB NA ALCYBIADESA Niezwykle ciepła, a równocześnie pełna humoru opowieść o zgranej paczce przyjaciół, uczniów liceum im. Lindego. Ponieważ osiąganie dobrych wyników w nauce nie jest mocną stroną ani ich, ani pozostałych kolegów z klasy, szukają sposobu, który pozwoliłby im bez przemęczania się przebrnąć przez rok szkolny. Efekty tych poszukiwań z pewnością przeszły ich najśmielsze oczekiwania. Młodzieży 28
Ewa Nowacka MAŁGOSIA KONTRA MAŁGOSIA Małgosia, współczesna nastolatka zostaje przeniesiona za sprawą magii do XVII w. Dworku, zastępując tam swoją rówieśnicę, która z kolei zajmuje jej miejsce. Uruchamia to lawinę śmiesznych pomyłek i dramatycznych nieporozumień Młodzieży 29
Anna Onichimowska DOBRY POTWÓR NIE JEST ZŁY To zbiór opowiadań z pogranicza realności i bajki. Ich bohaterami są zakatarzone krasnoludki, niewidzialne psy, łakome smoki i bezdomne hipopotamy. I, oczywiście, dzieci, które cały ten świat ożywiają siłą swojej wyobraźni. Młodzieży 30
Joanna Papuzińska WĘDROWCY Jest wigilia rano. Agnieszka i jej brat kończą sprzątanie mieszkania. Trzeba jeszcze tylko zrobić zlecone przez mamę zakupy, a potem - zasiąść przy stole i niecierpliwie rozpakować prezenty... Ale los lubi sprawiać niespodzianki - ku swojemu zdumieniu rodzeństwo trafia do całkiem nieznanych ludzi i wpada w wir niesamowitych wydarzeń. Młodzieży 31
Otfried Preussler MALUTKA CZAROWNICA Pełna wdzięku i dowcipna książeczka o Malutkiej Czarownicy, która pragnie być dobrą czarownicą. Ale czy to znaczy, że powinna czynić zło, jak jej koleżanki, czy też raczej pomagać ludziom? Którą drogę wybierze Malutka Czarownica i czy zda egzamin na Górze Czarownic,? Młodzieży 32
Joanne Kathleen Rowling HARRY POTTER I KAMIEŃ FILOZOFICZNY Harry Potter, sierota i podrzutek, od niemowlęcia wychowywany był przez ciotkę i wuja, którzy podobnie jak ich rozpieszczony syn Dudley - traktowali go jak piąte koło u wozu. Pochodzenie chłopca owiane jest tajemnicą; jedyna pamiątka z przeszłości to zagadkowa blizna na jego czole. Skąd jednak biorą się niesamowite zjawiska, które towarzyszą nieświadomemu niczego Potterowi? Wszystko wyjaśni się w jedenaste urodziny chłopca, a będzie to dopiero początek Wielkiej Tajemnicy... Młodzieży 33
Henryk Sienkiewicz W PUSTYNI I W PUSZCZY Klasyka polskiej powieści przygodowej, książka dzieciństwa chyba wszystkich Polaków. Zbudowana według najlepszych reguł gatunku opowieść awanturnicza z porwaniami, pościgami i nagłymi zwrotami akcji - przykuwa uwagę wciąż nowych pokoleń młodych czytelników. Powieść przedstawiająca losy Stasia i Nel, najpopularniejszej pary w literaturze dziecięcej, uczy, co to jest prawdziwa przyjaźń. Młodzieży 34
Krystyna Siesicka CHWILECZKĘ, WALERIO Pewna pisarka jedzie do pewnego miasta na urlop, w jej samochodzie pojawia się dziewczyna... tytułowa Waleria. Książka obrazuje problemy nastolatki ze znarkotyzowanym chłopakiem. Niestety, do końca nie wiadomo, czy to wyobraźnia autorki tak działa, czy bohaterka była naprawdę Młodzieży 35
Alfred Szklarski TOMEK W KRAINIE KANGURÓW Pierwsza z serii powieści Alfreda Szklarskiego o przygodach Tomka Wilmowskiego w różnych częściach Świata. Między innymi chłopiec bierze udział w wyprawie łowieckiej na kangury w Australii i przeżywa niebezpieczne przygody w Afryce, żyje wśród czerwonoskórych Nawajów i Apaczów. W te niezwykłe przygody wpleciona jest historia odkryć dokonywanych przez polskich podróżników. Młodzieży 36
Dorota Terakowska CÓRKA CZAROWNIC W lesie, z dala od ludzi, pod mądrą opieką Czarownic dorasta złotowłosa dziewczynka. Nie zna swego imienia, przeszłości i przeznaczenia. Choć pochłania magiczne księgi, uczy się czytać w myślach i rozmawiać z gwiazdami, nie przypuszcza nawet, jaki cel ma jej nauka i pełna niebezpieczeństw wędrówka po czterech stronach Wielkiego Królestwa. Młodzieży 37
J. R. R. Tolkien HOBBIT. WŁADCA PIERŚCIENI Książka opowiada historię Bilbo Bagginsa spod Pagórka, który pewnego kwietniowego poranka wyruszył w towarzystwie czarodzieja Gandalfa oraz trzynastu krasnoludów, na poszukiwanie przygód oraz wielkich skarbów, zrabowanych krasnoludom dawno temu przez smoka zwanego Smaugiem Młodzieży 38
Julian Tuwim LOKOMOTYWA I INNE WIERSZE Grześ ciągle kłamie, Michały tańcują, Zosia wszystko robi sama, a Słoń Trąbalski ma wszystko słoniowe - oprócz pamięci... W świecie bajek Juliana Tuwima ptaki posiadają własne radio, obłoki zamieniają się w lody malinowe, a w lipcu pada niebieski śnieżek. Wsiądź do jednego z czterdziestu wagonów Lokomotywy i wybierz się w podróż po cudownej i zabawnej krainie najpiękniejszych wierszy Juliana Tuwima. Młodzieży 39
Mark Twain PRZYGODY TOMKA SAWYERA Bystry, przedsiębiorczy urwis, Tomek, mieszka w małym miasteczku nad Missisipi, i robi wszystko, żeby się nie nudzić - przez co niejednokrotnie wpada w kłopoty, ale także wpada na ślad pewnej tajemnicy, z którą związana jest ponura zbrodnia i... wielki skarb. Młodzieży 40
Ian Whybrow KSIĘGA STRASZLIWEJ NIEGRZECZNOŚCI Wilczuś (w opinii rodziców jest lepszy, niż wilkowi przystoi) zostaje wyprawiony do Szkoły Złości i Chytrości, którą prowadzi chluba rodziny, czyli Stryjec-Złyjec, basior powszechnie znany z listów gończych. Po co ma iść do tej szkoły? To oczywiste - po naukę, która ma pomóc mu przeżyć w tym nie najlepszym ze światów, w którym wilk wilkowi człowiekiem, a człowiek człowiekowi wilkiem. Wilczuś, który nie ma najmniejszej ochoty ani na naukę, ani na uciążliwą wędrówkę. Młodzieży 41
Piotr Wojciechowski PONIEDZIAŁEK, KTÓREGO NIE BYŁO Książka niedostępna na polskim rynku wydawniczym Młodzieży 42
Maciej Wojtyszko BROMBA I INNI Uwaga! Uwaga! Tylko tutaj znajdziesz najnowsze z życia Bromby i innych. Jak Pciuch schwytał R.O.B.A.K.A., który bezprawnie kopiował się do folderów? Kim są rodzice Filwinki i Meandra? Kto i dlaczego jest autorem portretów w niniejszej książce? Młodzieży 43
Wiktor Woroszylski CYRYL, GDZIE JESTEŚ? Gdzie jest Cyryl? Kim jest Cyryl? Co tu robi Pani w Czarnej Sukni? I wąż morski w słuchawce od telefonu? O, to tajemnicza sprawa! Ale wszystko się wyjaśni, gdy zapoznacie się z przygodami Ludki i Lutka, w które wprowadzi was sam Autor. Młodzieży 44