Grupa Posłów KP SLD Warszawa, 3 lipca 2014 r. Pani Ewa KOPACZ Marszałek Sejmu RP Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. oraz art. 32 ust. 2 Regulaminu Sejmu, niżej podpisani posłowie wnoszą projekt ustawy: o zmianie ustawy o dodatkach mieszkaniowych Do reprezentowania wnioskodawców upoważniamy posła Leszka Aleksandrzaka 1
PROJEKT Ustawa z dnia 2014 r. o zmianie ustawy o dodatkach mieszkaniowych Art. 1. W ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. 2013, poz. 966) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 2 ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Dodatek mieszkaniowy, z zastrzeżeniem art. 5a ust 1 i art. 7 ust. 3 i 4, przysługuje: 1) najemcom oraz podnajemcom lokali mieszkalnych, 2) osobom mieszkającym w lokalach mieszkalnych, do których przysługuje im spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, 3) osobom mieszkającym w lokalach mieszkalnych znajdujących się w budynkach stanowiących ich własność i właścicielom samodzielnych lokali mieszkalnych, 4) innym osobom mającym tytuł prawny do zajmowanego lokalu mieszkalnego i ponoszącym wydatki związane z jego zajmowaniem, 5) osobom zajmującym lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, oczekującym na przysługujący im lokal zamienny lub socjalny. 2) Po art. 5 dodaje się nowy art. 5a w brzmieniu 2
,,1.. W przypadku braku możliwości uzyskania innego lokalu mieszkalnego w tej samej nieruchomości bądź miejscowości, spełniającego kryterium powierzchniowe o którym mowa w art. 5 przez osobę, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt. 1, 2 i 5, spełniającej wymóg niezbędny do przyznania jej dodatku mieszkaniowego jedynie w zakresie wysokości uzyskiwanego dochodu, o którym mowa w art. 3, z uwagi na fakt, iż w zasobie mieszkaniowym wynajmującego, spółdzielni nie ma lokalu mieszkalnego odpowiadającego powierzchni użytkowej, o której mowa w art. 5, osoba taka uprawniona jest do dodatku mieszkaniowego wyłącznie na podstawie wysokości uzyskiwanego dochodu. ;,,2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 osoba ubiegająca się o przyznanie jej dodatku mieszkaniowego obowiązana jest dołączyć do wniosku, o którym mowa w art. 7 ust 1 oświadczenie wynajmującego, spółdzielni, iż brak jest w zasobie mieszkaniowym tych osób lokalu mieszkalnego spełniającego wymóg, o którym mowa w art. 5 oraz swoje oświadczenie, iż złożyła ona uprzednio wniosek o przyznanie takiego lokalu, bądź zamianę na taki lokal.. Do obliczania wysokości dodatku mieszkaniowego przepis art. 6 stosuje się odpowiednio. ; 3) W art. 7 ust 2a otrzymuje brzmienie:,,2a. Oświadczenia, o którym mowa w ust. 2 oraz w art. 5a ust. 2, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.. Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia. 3
UZASADNIENIE W sytuacji rosnących kosztów utrzymania zasobów mieszkaniowych i wynikającego stąd wzrostu wydatków na mieszkanie, a także narastania zaległości w opłatach za lokale mieszkalne bardzo ważnym instrumentem polityki społecznej państwa w jej mieszkaniowym segmencie jest pomoc najuboższym w formie dodatków mieszkaniowych. Dzisiaj, jej beneficjentami są użytkownicy mieszkań spełniający odpowiednie warunki poziomu dochodów w gospodarstwie domowym oraz nieprzekroczenia norm powierzchni użytkowej mieszkania. W 2012 r. wypłacono w Polsce 4883,4 tys. dodatków mieszkaniowych o ogólnej wartości 929,9 mln zł. Gros tych dodatków przypadło beneficjentom w miastach (89,6% dodatków i 90,8% wartości). Przeciętny poziom jednostkowy dodatków to około190 zł, z tego 193 zł w miastach oraz około 168 zł na wsi. Z danych GUS wynika, że największymi beneficjentami pomocy mieszkaniowej byli mieszkańcy zasobów gminnych, którzy ważyli w ponad 4/10 jej wielkości, tzn. o około 10 punktów procentowych więcej niż użytkujący mieszkania spółdzielcze. Tak było, jeśli idzie o udział w liczbie dodatków. Z kolei w odniesieniu do wartości dodatków udział ten był nieco wyższy w zasobach gmin (o 0,6%), za to niższy (o 1,8%) w przypadku użytkowników mieszkań spółdzielczych. Owe różnice wynikały z niejednakowego poziomu przeciętnego dodatków u poszczególnych gestorów zasobów mieszkaniowych. Jednostkowa wartość dodatku mieszkaniowego wynosiła 190 zł i była ona o 25 zł niższa (o 12,8%) dla użytkowników zasobów mieszkaniowych na wsi, co wynikało zapewne z mniejszych wydatków na mieszkanie, wobec niższej powszechności instalacji w nich. Jeśli za 100,0% przyjąć średni poziom dodatku mieszkaniowego, to u poszczególnych gestorów zasobów mieszkaniowych było to (w %): 104,1 w gminnych, 94,1 w spółdzielczych, 90,7 we wspólnotowych, 105,2 w prywatnych, 116,5 w TBS-owskich oraz 106,7 u innych. Jak wskazują na to dane, występowała w 2012 r. znacząca dyferencjacja rozmiarów pomocy mieszkaniowej. W odniesieniu do 6 Regionów, przebiegał on od 173,4 zł we Wschodnim, do 211,8 zł w Południowym. Zatem obszar zmienności 4
(rozpiętość wartości krańcowych) w ujęciu Regionów wynosił 38,4 zł, co stanowiło 20,2% średniej krajowej. Znacząco wyższe zróżnicowanie omawianego wskaźnika było w ujęciu międzywojewódzkim. Przedmiotowa rozpiętość wynosiła 60,8 zł (31,9% średniej krajowej), od 153,1 zł w warmińsko-mazurskim, do 213,9 zł w małopolskim. Zatem najwyższy poziom stanowił 122% najniższego w Regionach i 140% w ujęciu międzywojewódzkim. W 2012 r. nastąpiło z różnych względów ograniczenie wysokości wypłaconych dodatków mieszkaniowych, które dotyczyło niespełna 2,7 tys. przypadków. Tabela. Ograniczenie wysokości dodatków mieszkaniowych wypłaconych w 2012 r. Regiony/województwa Ograniczenie wysokości dodatków w % 50 51-69 70 71-89 90 Polska 1 239 129 1 256 17 53 Miasta 423 52 412 7 13 Wieś 816 77 844 10 40 Region Centralny 154 12 255 2 14 Łódzkie 54 2 97 1 3 Mazowieckie 100 10 158 1 11 Region Południowy 110 13 187 5 6 Małopolskie 60 8 93 1 2 Śląskie 50 5 94 4 4 Region Wschodni 285 25 246 2 10 Lubelskie 105 13 73 1 3 Podkarpackie 66 7 88 1 2 Podlaskie 70 5 43-4 Świętokrzyskie 44-42 - 1 Region Północno-Zachodni 283 27 261 2 14 Lubuskie 72 4 34 1 3 Wielkopolskie 123 10 167 1 8 Zachodniopomorskie 88 13 60-3 Region Południowo-Zachodni 162 19 130 5 1 Dolnośląskie 113 8 94 3 1 5
Opolskie 49 11 36 2 - Region Północny 245 33 177 1 8 Kujawsko-pomorskie 88 13 70-4 Pomorskie 61 11 63 1 4 Warmińsko-mazurskie 96 9 44 - - Źródło: Gospodarka mieszkaniowa w 2012 r. GUS, Warszawa 2013, WWW. stat. gov. pl.. Jak wskazują na to dane GUS, liczba wypłaconych dodatków wzrosła w latach 1995-2012 o 3556 tys. (o 53,5%). Od roku apogeum ich poziomu (2003) sukcesywnie na ogół zmniejszała się ona, do 2011 r. (o 5360 tys. i 52,3%). Spadek ten zatrzymał się w 2012 r., kiedy to wypłacono ich o 39 tys. (o 0,7%) więcej niż przed rokiem. Lata Liczba dodatk ów (tys.) Tabela. Dynamika dodatków mieszkaniowych Wartość dodatków ogółe m (mln zł) przeci ętna (zł) Wskaźnik dynamiki (rok poprzedni = 100,0) opłat za mieszka nie 1995 6 652 411 62 152,5 nominalnego ogółe m Realnego dodatków mieszkaniowych przeciętn ego Ogółe m przeciętn ego 1996 7 576 513 68 129,8 124,8 109,7 96,1 84,5 1997 7 766 647 83 127,7 126,1 122,1 101,8 102,9 1998 8 641 917 106 124,1 126,3 122,7 101,8 102,9 1999 8 748 1 045 120 120,2 114,0 113,2 94,8 94,2 2000 9 087 1 248 137 120,1 119,4 114,2 99,4 95,1 2001 9 643 1 498 155 113,3 114,2 113,1 105,2 99,8 2002 9 942 1 410 141 108,4 94,1 91,0 86,8 83,0 2003 10 208 1 449 142 104,9 102,8 100,7 98,0 96,0 2004 9 861 1 378 140 103,6 95,1 98,6 91,8 95,1 2005 9 173 1 239 135 103,6 89,9 96,4 86,8 93,1 2006 8 473 1 168 138 104,7 94,3 102,2 91,6 99,3 2007 7 113 1 047 147 109,1 89,6 106,5 86,1 102,3 2008 5 568 818 147 109,1 78,2 99,9 75,1 93,0 2009 4 980 807 162 108,5 98,7 110,2 91,0 101,6 6
2010 5 059 866 171 109,0 107,3 105,6 98,4 96,9 2011 4 848 884 182 106,5 102,1 106,4 95,9 99,0 2012 4 883 930 190 104,2 105,2 104,6 101,0 100,4 Źródło: Biuletyny Statystyczne (edycje dla odpowiednich lat), GUS, Warszawa oraz Informacja o sytuacji społeczno-gospodarczej rok 2012, GUS, Warszawa 2013. Przeciętna wysokość dodatku mieszkaniowego wzrosła w okresie od 1995 r. nominalnie o 128 zł, tj. 206%. Jeśli uwzględnimy jednak znacząco wyższą dynamikę cen usług mieszkaniowych, to okaże się, że realna wartość dodatków mieszkaniowych zmniejszyła się w latach 1994-2012 ponad dwukrotnie. Występuje zatem potrzeba radykalnego zwiększenia zakresu i wielkości pomocy w formie dodatków mieszkaniowych. W większości krajów Unii Europejskiej pomoc mieszkaniowa ma bowiem znacznie wyższy poziom. Na gruncie rodzimego porządku prawnego, tj. w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz.U.2013.966) brak jest obecnie regulacji umożliwiającej przyznanie dodatku mieszkaniowego w sytuacji, w której nie jest możliwe uzyskanie innego lokalu mieszkalnego w tej samej nieruchomości bądź miejscowości przez osobę, która spełnia wymóg niezbędny do przyznania jej dodatku mieszkaniowego jedynie w zakresie wysokości uzyskiwanego dochodu, z uwagi iż w zasobie mieszkaniowym wynajmującego, spółdzielni, nie ma lokalu mieszkalnego odpowiadającego powierzchni użytkowej lokalu, o której mowa w art. 5 tej ustawy. Proponowana zmiana polegająca na dodaniu nowego artykułu 5a ustawy, ma na celu wypełnienie wspomnianej luki poprzez wprowadzenie regulacji, zgodnie z którą w przypadku braku możliwości uzyskania innego lokalu mieszkalnego przez osobę, która spełnia wymóg niezbędny do przyznania jej dodatku mieszkaniowego jedynie w zakresie wysokości uzyskiwanego dochodu, z uwagi iż w zasobie mieszkaniowym wynajmującego, spółdzielni, nie ma lokalu mieszkalnego odpowiadającego powierzchni użytkowej lokalu, o której mowa w art. 5, osoba taka uprawniona będzie do dodatku mieszkaniowego wyłącznie na podstawie wysokości uzyskiwanego dochodu. Listę osób mogących wystąpić z wnioskiem o taką pomoc ograniczono do najemców bądź podnajemców lokali mieszkalnych, osób 7
mieszkających w lokalach mieszkalnych, do których przysługuje im spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, oraz osób zajmujących lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, oczekującym na przysługujący im lokal zamienny albo socjalny. Z takiej pomocy w przypadku przekroczenia normatywu określonego w ustawie nie będą mogli skorzystać właściciele mieszkań. Występujący z wnioskiem o dodatek mieszkaniowy obowiązany będzie dołączyć oświadczenie wynajmującego, spółdzielni, iż brak jest w zasobie mieszkaniowym tych osób, w tej miejscowości lokalu mieszkalnego spełniającego wymóg, o którym mowa w art. 5 oraz swoje oświadczenie, iż złożył on uprzednio wniosek o przyznanie takiego lokalu. Do obliczania wysokości dodatku mieszkaniowego przepis art. 6 stosować będzie się odpowiednio. Oświadczenia, które należy będzie załączyć do wniosku o przyznanie dodatku mieszkaniowego składane będą pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający oświadczenie będzie obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Klauzula ta zastąpi pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań Proponowane rozwiązanie jest oczekiwane przez bardzo wiele osób o niskim statusie materialnym i najmujących od wielu lat lokale mieszkalne, które nie spełniają parametrów powierzchniowych do otrzymania dodatku mieszkaniowego. Rosnące od wielu lat czynsze za lokale mieszkalne oraz opłaty niezależne od wynajmującego związane z wielkością danego lokalu (ogrzewanie, prąd) powodują w wielu przypadkach rosnące zadłużenia lokali z tytułu nie płacenia czynszu. Proponowana zmiana da dodatkową podstawę prawną zarówno wynajmującym jak i najemcom do zamiany mieszkań. W znacznej części zmobilizuje również samorząd gminny do podjęcia skutecznych działań w stosunku do najemców zajmujących mieszkania o dużym metrażu. Dzięki tym rozwiązaniom nawet w przypadku braku w zasobach wynajmującego mniejszego mieszkania, najemca będzie mógł liczyć na pomoc gminy w regulowaniu czynszu, jeśli będzie spełniał kryterium dochodowe 8
W pracach nad projektem ustawy uwzględniono informacje pochodzące z Biuletynów Statystycznych Głównego Urzędu Statystycznego. W stosunku do projektu ustawy wnioskodawcy nie przeprowadzili konsultacji. Z uwagi na fakt, iż projektowana materia dotyczy kwestii gospodarczospołecznych powinna zostać skierowana przed pierwszym czytaniem przez Marszałka Sejmu, w szczególności, do konsultacji z następującymi podmiotami z: 1) Krajowa Rada Spółdzielcza; 2) Związek Rewizyjny Spółdzielni Mieszkaniowych RP w Warszawie; 3) Związek Miast Polskich, 4) Związek Gmin Wiejskich RP, 5) Warszawskie Stowarzyszenie Lokatorów; 6) Polskie Zrzeszenie Lokatorów; 7) Krajowy Związek Lokatorów i Spółdzielców; 8) Polska Unia Lokatorów; 9) Prokurator Generalny; 10) Krajowa Rada Sądownictwa. Projektowana regulacja nie wpłynie na budżet państwa. Rodzić będzie natomiast skutki finansowe dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego gmin. Skutki te są dzisiaj trudne do oszacowania z uwagi na brak posiadanej wiedzy ile osób spełnia kryterium dochodowe pozwalające uzyskać dodatek mieszkaniowy, a najmuje, bądź zajmuje mieszkanie nie spełniające określonego normatywu. Jednocześnie osoba ta musi chcieć zamienić się na mniejsze mieszkanie, a wynajmujący, bądź spółdzielnia nie będą dysponowały mniejszym mieszkaniem i dopiero wtedy będzie mogła wystąpić o dodatek. Może się zatem zdarzyć tak, że znaczna liczba beneficjentów tej ustawy, nie skorzysta z tego prawa, nie chcąc tracić prawa do większego mieszkania. Proponowana zmiana wychodzi naprzeciw oczekiwaniom wielu osób, które zajmują dzisiaj np. samotnie duże mieszkania, a mimo takiej woli nie mogą go zamienić na 9
mniejsze, co pozwoliło by im płacić mniejszy czynsz wraz z opłatami niezależnymi jak też uzyskać pomoc finansową w postaci dodatku mieszkaniowego. Proponowane zmiany znacznie poprawiłyby ich sytuację materialną, jak też pozwoliły płacić niższe opłaty. Jednocześnie zmiana wymuszałaby na gminach działania mające na celu budowę, bądź poszukiwanie mniejszych mieszkań dla tych osób., co obniżało by wysokość płaconych dodatków mieszkaniowych. W wyniku zamiany gminy miałyby możliwość pozyskiwania większych mieszkań dla rodzin wieloosobowych. Projekt nie ma znacznego wpływu na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorstw. Projektowana regulacja nie będzie miała wpływu na sytuację i rozwój regionów. Projektowana regulacja nie jest sprzeczna z prawem Unii Europejskiej. 1