Włodzimierz Martinek, Nabi Ibadov Edward Szymański Murarstwo i tynkarstwo MURARSTWO I TYNKARSTWO Materiały Technologia Odbiory, naprawy i rozliczenia
Spis treści 1. Odbiory robót murarskich i tynkarskich.................................... 5 1.1. Ogólne zasady odbioru robót.......................................... 5 1.2. Odbiór materiałów i elementów........................................ 6 1.3. Odbiór robót murarskich............................................. 6 1.4. Odbiór robót tynkarskich............................................ 10 2. Naprawy elementów murowanych i tynków................................. 19 2.1. Naprawy elementów murowanych..................................... 19 2.2. Naprawy tynków.................................................... 25 3. Rozliczanie robót murarskich i tynkarskich................................ 28 3.1. Ustalanie ilości robót murarskich..................................... 28 3.2. Ustalanie ilości robót tynkowych...................................... 30 3.3. Kalkulacja kosztu robót............................................. 32 3.4. Systemy płac w budownictwie......................................... 36 Wykaz literatury......................................................... 38 3
3. Rozliczanie robót murarskich i tynkarskich. 3 Rozliczanie robót murarskich i tynkarskich 3.1. Ustalanie ilości robót murarskich Ilość robót ustala się na podstawie obmiaru robót już wykonanych lub przedmiaru robót przewidzianych do wykonania. Obmiar robót wykonuje zwykle majster lub technik budowy w obecności wykonawcy. Obmiar polega na dokładnym wymierzeniu i obliczeniu według przyjętych zasad ilości robót wykonanych przez zespół lub indywidualnego robotnika. Zasady wykonywania obmiaru dotyczące robót każdego rodzaju są ujęte w katalogach nakładów rzeczowych (KNR), kosztorysowych normach nakładów rzeczowych (KNNR) lub w obowiązujących dawniej urzędowych katalogach norm pracy, których odpowiedniki przedsiębiorstwa budowlane opracowują dziś same na swoje potrzeby. Zgodnie z zasadami obmiaru murów i ścian: liczbę jednostek poszczególnych konstrukcji murowanych oblicza się na podstawie wymiarów konstrukcji nietynkowanych, ilość robót wykonanych przy podmurowaniu lub wymianie fundamentów 28 albo ścian fundamentowych oraz uzupełnianiu ścianek o grubości 1 cegły i grubszych oblicza się w metrach sześciennych, ilość robót wykonanych przy uzupełnianiu ścianek o grubości mniejszej niż 1 cegła oblicza się w metrach kwadratowych, grubość murów określa się według znormalizowanych wymiarów cegły (25 12 6,5 cm), przyjmując grubość spoin 1 cm, z czego wynika, że mur grubości 1½ cegły ma zawsze w obliczeniach wymiar 38 cm, gdyż 25,0 + 1,0 + + 12 cm = 38 cm, mur grubości 2 cegieł 51 cm itd., długość murów grubych ustala się według ich wymiarów rzeczywistych, a wysokość obmierza się kondygnacjami, licząc od powierzchni górnej dolnego stropu do powierzchni górnej górnego stropu, jeżeli w murach są wieńce, to wysokość muru obmierza się w świetle stropów, a obmurowanie wieńca liczy się jak ścianki działowe odpowiedniej grubości.
Ustalanie ilości robót murarskich 3.1. Do objętości murów należy doliczyć objętość wystających z nich ozdób (pasów, wyskoków, pilastrów, gzymsów itp.). Objętość tych elementów oblicza się jako iloczyn powierzchni ich przekroju poprzecznego i długości. Jako powierzchnię przekroju poprzecznego gzymsu przyjmuje się powierzchnię najmniejszego prostokąta ograniczającego całkowicie przekrój poprzeczny elementu, tzn., że powierzchnia przekroju = = wysokość gzymsu wyskok gzymsu (rys. 3.1). Długość gzymsów mierzy się po najdłuższej krawędzi, dodając za każde naroże wklęsłe lub wypukłe po 0,5 m. Rys. 3.1. Obmiarowanie gzymsu Długość ścianek działowych obmierza się w świetle murów konstrukcyjnych, a wysokość ścianek w świetle stropów. Z obmiaru murów i ścian odlicza się: otwory oraz wnęki o objętości co najmniej 0,05 m 3, otwory o powierzchni ponad 0,5 m 2, bruzdy poziome potrzebne do umieszczenia belek mające objętość większą niż 0,01 m 3, obmurowania elementów betonowych i żelbetowych mające objętość większą niż 0,01 m 3, przewody kominowe i bruzdy o przekroju większym niż 1200 cm 2. Powierzchnię otworów mierzy się następująco: otwory bez węgarków w świetle murów, otwory z węgarkami w świetle murów, otwory, w których ościeżnice obmurowuje się jednocześnie ze wznoszeniem murów w świetle ościeżnic, części łukowe otworów według szerokości otworu pomnożonej przez połowę strzałki łuku. Słupy i kolumny obmierza się w metrach sześciennych, obliczając ich objętość jako iloczyn pola przekroju poprzecznego i wysokości. W obliczeniach dotyczących kolumn o zmiennym przekroju przyjmuje się do pole prostokąta opisanego na największym projektowanym przekroju. Mury kominów na poddaszu obmierza się w metrach sześciennych ich objętości według wymiarów projektowanych. Wysokość komina przyjmuje się od wierzchu stropu nad ostatnią kondygnacją do wierzchu komina. Wysokość głowic kominowych nad połacią dachową mierzy się od strony niższej połaci dachowej. Kanały dymowe i wentylacyjne wykonywane z pustaków oblicza się w metrach bieżących długości pojedynczego przewodu. Obsadzanie ościeżnic z drewna w otworach o powierzchni ponad 2 m 2 liczonej w świetle ościeżnicy oblicza się w metrach kwadratowych z dokładnością do 0,1 m 2, a ościeżnic w otworach o powierzchni mniejszej w sztukach. 29
3. Rozliczanie robót murarskich i tynkarskich. Koszt jednostkowy materiału składa się z ceny płaconej dostawcy materiału powiększonej o tzw. koszty zakupu przypadające na jednostkę miary materiału. Mogą to być wydatki poniesione na materiały pomocnicze, transport wewnętrzny, opakowania itd. określone w procentach w stosunku do ceny zakupu. Przyjąwszy, że w naszym przykładzie wynoszą one 7,8%, możemy określić koszty jednostkowe materiału. Jeżeli więc 1 cegła pełna klasy 100 w cegielni kosztuje 1,0 zł, a 1 m 3 zaprawy cementowo-wapiennej klasy M5 144,00 zł, to koszt materiałów potrzebnych do wymurowania 1 m 2 muru o grubości 1½ cegły z takich materiałów po uwzględnieniu 7,8% dodatku wyniesie: 1,078(139,9 1,0 + 0,13 144) = 170,99 zł / 1 m 2 ściany. Jeżeli robota obejmuje kilka różnych elementów murowych, to po skalkulowaniu kosztu ich wykonania oraz obliczeniu przedmiaru robót można sporządzić kosztorys wykonania robót. W kosztorysie na końcu dolicza się tzw. koszty ogólne. Ich wysokość oblicza się na podstawie danych z księgowości albo są one uregulowane odpowiednimi zarządzeniami. Koszty ogólne dolicza się do sum robocizny i pracy sprzętu. W rozdziale niniejszym przedstawiono tylko jeden z możliwych sposobów kalkulacji. Bardziej szczegółowe założenia kalkulacyjne oraz zasady przedmiarowania można znaleźć w KNR nr 2-02 1 oraz 4-01. 3.4. Systemy płac w budownictwie Obecnie w budownictwie płace robotników mogą być oparte na następujących systemach: akordowym, godzinowym, dniówkowym z premią. System akordowy polega na obliczaniu zarobku w zależności od liczby jednostek wykonanego produktu i ustalonych z góry stawek za jednostkę produkcji. Płaca pracownika w systemie akordowym rośnie wraz z ilością jego produkcji. System ten może wywołać pośpiech w pracy i niedotrzymywanie reżimów technologicznych, co zwykle powoduje obniżenie jakości produkcji. Dlatego obecnie system płacy akordowej stosuje się na ogół tylko do opłacania bardzo prostych robót, np. wyładunku materiałów. System pracy godzinowej polega na obliczaniu zarobku robotnika w wyniku przemnożenia liczby przepracowanych godzin przez stawkę godzinową zależną od zaszeregowania (wg taryfikatora kwalifikacyjnego) i ewentualnej premii. 1 Przykład takiego obliczenia wykonanego wg KNR 2-02 tab. 0904-01 można znaleźć w tabeli na str. 330 podręcznika Kosztorysowanie i normowanie w budownictwie, którego autorami są Z. Kowalczyk i J. Zabielski (przyp. red.) 36
Systemy płac w budownictwie 3.4. System dniówkowy określa zarobek robotnika wg liczby przepracowanych dniówek. Nie dopinguje to pracownika do zwiększenia wydajności pracy, więc można wymagać dobrej jakości robót. Aby jednak wydajność pracy nie spadała zbyt nisko, określa się minimum jednostek roboty, które robotnik powinien wykonać w czasie zmiany roboczej (tzw. dniówka zadaniowa) lub premiuje za osiągnięcia wymaganej ilości i jakości (dniówka z premią). Znaczny procent przedsiębiorstw budowlanych stosuje właśnie system dniówki zadaniowej z premią. W takiej sytuacji postępuje się w sposób następujący: 1. Kierownictwo budowy przed przystąpieniem brygady, zespołu lub czasem pojedynczego robotnika do pracy wystawia na piśmie zlecenie w którym określa: opis zleconej roboty, liczbę jednostek do wykonania, termin wykonania, wysokość przewidywanej premii, która zależy od trudności roboty i ewen- tualnego przyspieszenia robót (stosuje się tu normy pracy krajowe lub zakładowe). 2. Po wykonaniu robót zleconych ww. dokumentem następuje ich odbiór przez kierownictwo budowy w obecności zainteresowanych robotników. Następnie komisja złożona z kierownika robót, majstra i przedstawiciela związków zawodowych w obecności brygadzisty lub kierownika zespołu wykonującego robotę wnioskuje wysokość premii, którą przyznaje kierownik budowy. Czy wiesz? Czy potrafisz? 1. Podaj zasady obmiaru robót murowych. 2. Wyjaśnij zasady obmiaru robót tynkowych. 3. Określ składniki ceny wyrobu budowlanego oraz rodzaje kosztów. 4. Podaj formułę ustalania ceny kosztorysowej wyrobu budowlanego. 5. Przedstaw zasady kalkulowania wartości kosztorysowej robocizny, materiałów oraz pracy sprzętu. 6. Wymień i scharakteryzuj systemy płac stosowane w budownictwie. 37