Autorka: Magdalena Markowiak Moduł 3 Wybrane zagadnienia etyki zawodowej Służby Więziennej 1. Źródła etyki zawodowej Służby Więziennej 1) Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej; 2) Regulamin Nr 1/2010 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 18 października 2010 r. w sprawie zasad etyki zawodowej funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej; 3) Regulamin Nr 2/2010 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 18 października 2010 r. w sprawie sposobu pełnienia służby przez funkcjonariuszy Służby Więziennej 4) Regulamin Nr 1/2013 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 4 czerwca 2013 r. w sprawie ceremoniału Służby Więziennej oraz musztry ceremonialnej 5) Zarządzenie Nr 32/2013 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 18 lipca 2013 r. w sprawie zapobiegania i przeciwdziałania zjawiskom mobbingu, dyskryminacji i molestowania w Służbie Więziennej Fot. 1. (źródło: http://filozofialo1.freehost.pl/gallery.html stan na dzień 9.12.2011) edu.cossw.pl strona 1
2. Wzajemne relacje funkcjonariuszy i zasady zależności służbowej Funkcjonariusza i pracownika w kontaktach z innymi funkcjonariuszami i pracownikami powinna cechować: kultura osobista, wzajemna lojalność i szacunek, życzliwość, takt, uprzejmość. Funkcjonariusza i pracownika w kontaktach z innymi osobami powinna cechować: rozwaga w wygłaszanych opiniach, sądach i poglądach, tolerancja. Funkcjonariusze i pracownicy winni: wzajemnie służyć sobie radą i pomocą, dzielić się swoimi doświadczeniami zawodowymi, wzajemnie wspierać w rozwiązywaniu problemów zawodowych. Funkcjonariusz i pracownik wszelkie uwagi o dostrzeżonych zaniedbaniach lub błędach w postępowaniu innego funkcjonariusza lub pracownika powinien przedstawić temu funkcjonariuszowi albo pracownikowi. Funkcjonariusz i pracownik jest zobowiązany do: poinformowania bezpośredniego przełożonego innego funkcjonariusza w przypadku rażącego zaniedbania obowiązków lub zasad etyki zawodowej równego traktowania innych funkcjonariuszy i pracowników bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy, oraz ze względu na inne preferencje i cechy osobiste przeciwstawiania się zauważonym w miejscu wykonywania obowiązków służbowych praktykom dyskryminującym osobę czy grupę osób edu.cossw.pl strona 2
rozwiązywania konfliktów z innymi funkcjonariuszami i pracownikami bez uszczerbku dla ich godności osobistej, prawidłowej realizacji zadań służbowych, jak również dla interesu i dobrego imienia Służby. Funkcjonariusz i pracownik nie powinien: akceptować, inicjować, tolerować, lekceważyć zachowań funkcjonariuszy i pracowników naruszających prawo lub zasady etyki zawodowej. Oddawanie honorów jest zewnętrzną oznaką dyscypliny i spoistości Służby Więziennej oraz wyrazem szacunku dla tradycji, symboli narodowych, a także przełożonych i starszych. 3. Przełożony funkcjonariusza Służby Więziennej W Służbie Więziennej obowiązuje hierarchiczne podporządkowanie funkcjonariuszy Służby Więziennej. Funkcjonariusz podporządkowany jest z tytułu zajmowanego stanowiska służbowego i posiadanego stopnia Służby Więziennej. Przełożonym jest funkcjonariusz, który na podstawie: przepisów ustawy o Służbie Więziennej, przepisów służbowych, decyzji przełożonego wyższego szczebla kieruje określonym odcinkiem służby lub działalnością podwładnych i w ramach przysługujących mu kompetencji jest uprawniony do wydawania poleceń podwładnym funkcjonariuszom oraz kierowania ich służbą. Jeżeli przełożony nie został wyznaczony, a zachodzi konieczność wspólnego działania funkcjonariuszy, których nie łączy podległość służbowa, przełożonym zostaje funkcjonariusz zajmujący wyższe stanowisko służbowe, a w razie równorzędnych stanowisk, o starszeństwie decydują kolejno: stopień lub staż służby w Służbie Więziennej. Funkcjonariusz podporządkowany przełożonemu jest jego podwładnym. W sprawach służbowych podwładny ma jednego bezpośredniego przełożonego, którym jest funkcjonariusz nadzorujący realizację zadań służbowych przez podwładnego. edu.cossw.pl strona 3
Podstawowe obowiązki przełożonego 1) przyjmuje podwładnych indywidualnie w sprawach służbowych lub osobistych wynikających ze stosunku służbowego; 2) wysłuchuje podwładnych w sprawach zawodowych i osobistych oraz w miarę możliwości udziela mu wsparcia bądź pomocy, z zachowaniem dyskrecji; 3) rozpatruje niezwłocznie sprawy wnoszone przez funkcjonariuszy i podejmuje na bieżąco stosowne decyzje; 4) daje przykład przestrzegania obowiązujących przepisów i poleceń, a w szczególności zdyscyplinowania, rzetelności, wytrwałości, sumienności i kulturalnego postępowania; 5) zwraca się do podwładnych z powagą, rozważnie i taktownie, zachowując w każdej sytuacji spokój i opanowanie; 6) nie powinien wypowiadać krytycznych uwag (opinii) o podwładnym w obecności funkcjonariusza niższego od niego stanowiskiem lub stopniem oraz osób postronnych; 7) czuwa nad zachowaniem porządku w służbie oraz przeciwdziała wszelkim poczynaniom mogącym spowodować niewłaściwą realizację zadań i obowiązków służbowych; 8) tworzy warunki do sprawnej i efektywnej realizacji zadań służbowych przez podwładnych; 9) organizuje służbę lub pracę podwładnych w sposób planowy i racjonalnie obciążający funkcjonariuszy; 10) koordynuje działania w odniesieniu do spraw charakteryzujących się niemożnością przewidywania; 11) sprawuje nadzór oraz kontrolę sposobu wykonywania działań i uzyskanych rezultatów oraz terminowość rozpoczęcia i zakończenia działań; 12) koryguje działania w razie stwierdzenia wadliwego sposobu wykonywania określonego zadania; 13) podejmuje działania motywujące podwładnych do efektywnej służby; 14) zapewnia odpowiednie warunki bezpieczeństwa i higieny pracy podwładnym; 15) kształtuje właściwą atmosferę służby opartej na wzajemnym szacunku, sprzyjającej rzetelnemu wykonywaniu zadań; 16) prowadzi działania zmierzające do właściwej adaptacji zawodowej funkcjonariuszy; 17) zapobiega powstawaniu sytuacji sprzyjających naruszaniu dyscypliny służbowej oraz bezwzględnego zwalczania wszelkich przejawów jej naruszania; 18) daje podwładnym przykład nienagannego zachowania, w szczególności nie powinien nadużywać stanowiska, funkcji, stopnia Służby Więziennej w celu wykorzystania lub poniżenia edu.cossw.pl strona 4
podległego funkcjonariusza lub pracownika; 19) dba o dobrą atmosferę w pracy i dobre stosunki międzyludzkie; 20) przeciwdziała praktykom mobbingowym; 21) kieruje się sprawiedliwością i obiektywizmem oceniając podległych funkcjonariuszy i pracowników; 22) opierać swoje relacje z podległymi funkcjonariuszami i pracownikami na szacunku dla ich godności osobistej; 23) dbać o to, żeby środowisko służby i pracy było wolne od jakichkolwiek przejawów dyskryminacji, mobbingu i molestowania; 24) tworzenia równych szans podwładnym w karierze zawodowej oraz możliwości rozwoju i zdobywania coraz wyższych kwalifikacji, a także do zapewnienia ich integracji poprzez organizowanie działań komunikacyjnych i szkoleniowych. Podstawowe obowiązki podwładnego 1) terminowa, dokładna i staranna realizacja zadań stałych, określonych w indywidualnym zakresie obowiązków (czynności) oraz poleceń przełożonego; 2) powiadamianie niezwłocznie przełożonego o każdej okoliczności utrudniającej lub uniemożliwiającej realizację zadania stałego albo wydanego polecenia służbowego; 3) powiadamianie niezwłocznie przełożonego o dostrzeżonych możliwościach wykonania polecenia w sposób sprawniejszy lub skuteczniejszy, niż określony poleceniem; 4) przekazywanie przełożonemu spostrzeżeń, sugestii lub wniosków, mających na celu usprawnienie sposobu realizacji zadań służbowych; 5) zawiadamianie przełożonego o zaistniałej w trakcie wykonywania polecenia zmianie stanu faktycznego, uzasadniającej modyfikację treści polecenia, a gdy nie jest to możliwe wykonaniu polecenia z uwzględnieniem zmienionych warunków działania. 4. Zasady postępowania służbowego funkcjonariusza Służby Więziennej wobec osadzonych Funkcjonariusze i pracownicy w postępowaniu wobec osób pozbawionych wolności są obowiązani w szczególności: kierować się zasadami praworządności, bezstronności oraz humanitaryzmu, szanować ich prawa i godność, oddziaływać pozytywnie swoim własnym przykładem. edu.cossw.pl strona 5
Funkcjonariusz i pracownik będący przełożonym osadzonego powinien stanowić dla niego wzorzec etycznego postępowania i zachowania. Funkcjonariusz i pracownik w kontaktach z osadzonymi kieruje się humanitarnym stosunkiem do jego osoby, zachowując konieczny dystans i rozwagę oraz powinien stawiać mu wymagania stosowne do możliwości. Funkcjonariuszom i pracownikom zabrania się utrzymywania innych niż wynikające z obowiązków służbowych kontaktów z osobami pozbawionymi wolności oraz udzielania osobom nieupoważnionym informacji dotyczących osób pozbawionych wolności, także po ich zwolnieniu. Wszelkie informacje o osadzonych oraz jego rodzinie uzyskane przez funkcjonariusza i pracownika podczas wykonywania przez niego zadań służbowych mogą być wykorzystywane wyłącznie do celów służbowych. Funkcjonariusz i pracownik powinien obiektywnie oceniać postępowanie osadzonego. Źródła prawa 1. Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej 2. Regulamin Nr 1/2010 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 18 października 2010 r. w sprawie zasad etyki zawodowej funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej. 3. Regulamin Nr 2/2010 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 18 października 2010 r. w sprawie sposobu pełnienia służby przez funkcjonariuszy Służby Więziennej. 4. Regulamin Nr 1/2013 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 4 czerwca 2013 r. w sprawie ceremoniału Służby Więziennej oraz musztry ceremonialnej 5. Zarządzenie Nr 32/2013 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 18 lipca 2013 r. w sprawie zapobiegania i przeciwdziałania zjawiskom mobbingu, dyskryminacji i molestowania w Służbie Więziennej edu.cossw.pl strona 6