Taryfy ISDN w Polsce i Europie Środkowej

Jerzy Kubasik Instytut Elektroniki i Telekomunikacji Politechnika Poznańska, Poznań Taryfy ISDN w Polsce i Europie Środkowej STRESZCZENIE W referacie zaprezentowano wyniki badań dotyczących cen usług telekomunikacyjnych świadczonych w cyfrowej sieci z integracją usług (ISDN). Porównano opłaty stałe dla dostępu podstawowego 2B+D oraz dostępu pierwotnego 30B+D w ofertach kilkunastu polskich operatorów lokalnych sieci telefonicznych oraz wiodących operatorów z wybranych krajów Europy Środkowej. WSTĘP Problematyka polityki taryfowej operatorów sieci i usług telekomunikacyjnych jest przedmiotem zainteresowań autora od roku 1990. Systematyczne analizy prowadzone na przestrzeni kilkunastu lat dotyczyły przede wszystkim cen usług telekomunikacyjnych świadczonych w publicznej komutowanej sieci telefonicznej (PSTN), a także cen w sieciach telefonii komórkowej, w cyfrowej sieci z integracją usług (ISDN), w publicznej sieci transmisji danych z komutacją pakietów (PSDN) oraz łączy dzierżawionych i usług internetowych. Referat ten powstał w wyniku badań prowadzonych w Instytucie Elektroniki i Telekomunikacji Politechniki Poznańskiej finansowanych z tematu badawczego TB-44-706/2002-DS. Jak już wspomniano w [4], w ostatnich latach wzrost zapotrzebowania na łącza dostępu podstawowego ISDN związany jest z ekspansją Internetu. Decydującym czynnikiem nie jest tutaj szybkość transmisji, która nie jest rewelacyjna w stosunku do tradycyjnej linii telefonicznej (modemy V.90 56 kb/s). Potencjalnie atrakcyjne może być zestawianie dwóch kanałów B w celu uzyskania sumarycznej szybkości 128 kb/s, co jednak jest okupione jest podwójną ceną za połączenie. Postępujący rozwój Internetu spowodował istotny wzrost zapotrzebowania na drugą linię telefoniczną w gospodarstwach domowych specjalnie dedykowaną do tego celu. Zaowocowało to wzrostem zapotrzebowania na dostęp ISDN w wielu krajach, w szczególności tam, gdzie jest on tańszy niż dwie linie analogowe. Na zainteresowanie ISDN wpływa też dostęp do funkcji, które użytkownicy poznali korzystając z telefonów GSM. Trend ten wydaje się ulegać istotnemu zahamowaniu co jest spowodowane dynamiczną ekspansją telefonii komórkowej jako substytutu stacjonarnej linii telefonicznej dla potrzeb transmisji głosu a już wkrótce także w zakresie stosunkowo szybkiej transmisji danych. Użytkownicy Internetu oczekują coraz szerszego pasma i większych prędkości transmisji. Potrzeby te są zaspakajane przez operatorów sieci telewizji kablowej oraz poprzez wdrażane oferty realizowane w technice xdsl, które dają nieporównywalnie większe możliwości. Wdrażanie ISDN związane jest z cyfryzacją sieci, która w większości krajów OECD jest już stuprocentowa. W kilku krajach liczba kanałów dostępowych realizowanych w technice ISDN przekroczyła 30% ogólnej liczby linii głównych, sięgając nawet ponad 45% w Norwegii. Porównując dane z Tabeli 1 z analogicznymi zaprezentowanymi w [4], można stwierdzić, że w dalszym ciągu w wielu krajach daje się zaobserwować imponujące, przekraczające 100% wskaźniki przyrostu linii ISDN, wskazujące na to, że tego typu usługi są tam jeszcze w fazie intensywnego rozwoju. Inne kraje wchodzą już w fazę nasycenia. Polska ze wskaźnikiem udziału linii ISDN poniżej 2% znajduje się na jednym z ostatnich miejsc w tej klasyfikacji. Nawet 80% przyrost linii ISDN w roku

2001 nie zmienił radykalnie tego stanu. Porównanie z Węgrami, krajem o podobnej historii rozwoju telekomunikacji oraz sytuacji ekonomicznej, wypada zdecydowanie na niekorzyść Polski. Właściwa polityka taryfowa i marketingowa (której na razie niestety brak) mogłaby okazać się kluczem do sukcesu ISDN także w naszym kraju. Tabela 1. ISDN w statystyce. Kraj Liczba dostępów BRA Liczba dostępów PRA Liczba kanałów ISDN Liczba linii głównych Udział kanałów ISDN w ogólnej liczbie linii głównych ( 000) ( 000) ( 000 000) ( 000 000) (%) Australia 220 30 1,340 11,966 11,20 Austria 323 9 0,925 3,790 24,41 Belgia 447 9 1,164 5,195 22,41 Dania 518 8 1,276 3,780 33,76 Finlandia 200 6 0,592 2,853 20,75 Francja 1.750 29 4,376 34,650 12,63 Grecja 90 3 0,270 5,700 4,74 Hiszpania 600 12 1,574 18,600 8,46 Holandia 1.250 17 3,000 10,350 28,99 Irlandia 20 6 0,205 1,837 11,16 Japonia 9.600 120 22,080 74,100 29,80 Kanada 140 3 0,345 20,180 1,71 Korea 270 5 0,648 21,519 3,01 Luksemburg 45 1 0,124 0,331 37,60 Niemcy 7.940 110 19,183 51,157 37,50 Norwegia 650 8 1,539 3,375 45,59 Polska 53 3 0,199 11,250 1,77 Portugalia 225 8 0,681 4,300 15,84 Szwajcaria 690 13 1,770 5,200 34,04 Szwecja 330 7 0,863 6,270 13,76 USA 3.245 463 17,600 202,176 8,71 Węgry 69 6 0,310 3,767 8,23 Wielka Brytania 600 91 3,930 34,748 11,31 Włochy 1.800 30 4,500 27,040 16,64 Źródło: [2] na podstawie 2001 International Telecom Statistics SIEMENS, obliczenia własne. Według danych TP S.A. liczba kanałów w dostępach ISDN na koniec 2001 roku wynosiła 357.000 (3,41%). Na Węgrzech, w listopadzie 2001 liczba kanałów ISDN wynosiła prawie 474.000 (12,7%), w tym w Matáv około 407.000 (18,7%). W Polsce pod rządami ustawy o łączności z roku 1990 rozpoczęło działalność 48 operatorów 1 publicznych sieci telefonicznych, w których świadczone są usługi o charakterze powszechnym. Według danych URT [7] na koniec 2000 roku dysponowali oni nieco ponad 700 tysiącami łączy, co stanowiło zaledwie około 7% ogólnej liczby linii głównych w Polsce 2. W pracy poddano analizie taryfy 19 największych operatorów reprezentujących łącznie prawie 99,24% linii głównych. Przedmiotem badań, których wyniki prezentowane są w tym referacie, są ceny usług telekomunikacyjnych świadczonych w cyfrowej sieci z integracją usług (ISDN). Przeanalizowano, osobno dla dostępu podstawowego 2B+D (basic rate access BRA) oraz dostępu pierwotnego 30B+D (primary rate access PRA), dwa rodzaje opłat stałych, a mianowicie jednorazową opłatę za przyznanie abonamentu (opłata instalacyjna) oraz miesięczną opłatę abonamentową. Aktualnie obowiązujące taryfy ISDN są podobne pod względem struktury do taryf dla tradycyjnych usług telefonicznych. Składają się z opłaty za dołączenie sieci, okresowego abonamentu i 1 W tej liczbie 12 podmiotów należy do grupy Netia, stosujących jednakowe taryfy. Dalej są one traktowane jako jeden operator. 2 Dane dotyczące liczby kanałów ISDN obsługiwanych przez poszczególnych operatorów nie są publikowane.

zależnej od czasu trwania połączenia opłaty za użytkowanie. Niemniej jednak, stosowanie tej struktury jest różne w różnych krajach. Opłaty zmienne w ISDN są na ogół identyczne jak dla tradycyjnych usług głosowych (POTS) [3], [4]. Z tego powodu w tej pracy ograniczono się do porównania wyłącznie opłat stałych. Tabela 2. Opłaty stałe w ISDN w ofertach polskich operatorów. Operator / taryfa 2 B + D Operator / taryfa 30 B + D Instalacja Abonament Instalacja Abonament Telefonia Dialog S.A. / Profit ISDN 360,00 40,00 Telefonia Dialog S.A. / Profit ISDN 5.760,00 570,00 Telefonia Dialog S.A. / Pionier 360,00 40,00 Telefonia Dialog S.A. / Pionier 5.760,00 570,00 ISDN ISDN Telefonia Dialog S.A. / Efekt ISDN 360,00 45,00 Telefonia Dialog S.A. / Efekt ISDN 5.760,00 740,00 Elektrim TV-Tel 700,00 35,00 Elektrim TV-Tel 5.500,00 550,00 El-Net S.A. / Optimum ISDN 800,00 49,18 El-Net S.A. / Optimum ISDN 6.400,00 600,00 El-Net S.A. / Standard ISDN 800,00 40,98 El-Net S.A. / Standard ISDN 6.400,00 600,00 El-Net S.A. / Komfort ISDN 800,00 45,08 El-Net S.A. / Komfort ISDN 6.400,00 600,00 Elterix / CLASICA STANDARD 400,00 35,00 Elterix / MAXIMA 4.000,00 600,00 Elterix / CLASICA PLUS 400,00 40,00 Elterix / CLASICA MULTI 400,00 45,00 Netia S.A. / Duo 600,00 46,00 Netia S.A. / Multi 6.400,00 700,00 Petrotel / Standard 600,00 40,00 Petrotel / Standard 6.000,00 600,00 Pilicka Telefonia / Miedziana 600,00 23,00 Pilicka Telefonia / Miedziana 6.400,00 600,00 Pilicka Telefonia / Brązowa 600,00 35,00 Pilicka Telefonia / Brązowa 6.400,00 600,00 Pilicka Telefonia / Srebrna 600,00 38,00 Pilicka Telefonia / Srebrna 6.400,00 600,00 Pilicka Telefonia / Złota 600,00 45,00 Pilicka Telefonia / Złota 6.400,00 600,00 PT Centrala /Standard 800,00 35,00 PT Centrala /Standard 6.400,00 600,00 Szeptel S.A. / Standard 400,00 30,00 Szeptel S.A. / Standard 4.000,00 400,00 Tele Ton / STANDARD 600,00 35,00 Tele Ton / STANDARD 6.400,00 600,00 Tele Ton / KOMFORT 600,00 40,00 Tele Ton / KOMFORT 6.400,00 650,00 Tele Ton / OPTIMUM 600,00 45,00 Tele Ton / OPTIMUM 6.400,00 700,00 Telefony Brzeskie S.A. 550,00 40,00 Telefony Brzeskie S.A. 3.000,00 550,00 Telefony Podlaskie 800,00 40,00 Teler S.A. / Standard 800,00 35,00 Teler S.A. / Standard 6.400,00 600,00 Telekomunikacja Dębicka S.A. / 600,00 38,00 Standard Telekomunikacja Polska S.A. / 600,00 35,00 Telekomunikacja Polska S.A. / 6.400,00 600,00 Octopus Standard Octopus XL Telekomunikacja Polska S.A. / 600,00 40,00 Octopus Komfort Telekomunikacja Polska S.A. / 600,00 45,00 Octopus Biznes Spółdzielnia Telekomunikacyjna 1.200,00 40,00 WIST / Standard Ceny w PLN, bez VAT. Celem badań było dokonanie bezpośrednich porównań cen poszczególnych usług telekomunikacyjnych wyrażonych w jednolitej walucie. Wprawdzie metoda koszykowa uważana jest za najlepszą metodę porównywania taryf, na obecnym etapie, wobec faktu, że nie istnieje powszechnie akceptowany model dla ISDN (analogiczny jak koszyki OECD dla innych usług telekomunikacyjnych), wykorzystana została metoda bezpośrednich porównań standardowych opłat (instalacyjnej, abonamentowej) 3. CENY ISDN W POLSCE Analizie poddanych zostało 29 planów taryfowych 19 operatorów dla dostępu BRA i 22 plany 13 operatorów dla dostępu PRA. Wyniki bezpośrednich porównań zostały przedstawione w Tabeli 2 i na Rysunkach 1-4. Punkt odniesienia w prezentowanych analizach będą stanowiły ceny ofero- 3 Pewne uwagi na temat metod porównywania taryf można znaleźć m.in. w [3], gdzie przypomniano ogólne zagadnienia związane z taryfami telekomunikacyjnymi, ich ustalaniem i porównywaniem. Szeroko temat został potraktowany w [1].

wane przez TP S.A., gdyż każdy z alternatywnych operatorów bezpośrednio konkurował jedynie z tą firmą (poza rynkiem warszawskim). Operatorzy na ogół mają w swojej ofercie kilka planów taryfowych dla ISDN różniących się zakresem usług dodatkowych dostępnych bez podatkowych opłat i/lub cenami połączeń. Dialog / Efekt ISDN Dialog / Pionier ISDN Dialog / Profit ISDN Szeptel S.A. / Standard Elterix / CLASICA MULTI Elterix / CLASICA PLUS Elterix / CLASICA STANDARD Telefony Brzeskie S.A. TP S.A. / Octopus Biznes TP S.A. / Octopus Komfort TP S.A. / Octopus Standard Tel. Dębicka S.A. / Standard Tele Ton / OPTIMUM Tele Ton / KOMFORT Tele Ton / STANDARD Pilicka Telefonia / Złota Pilicka Telefonia / Srebrna Pilicka Telefonia / Brązowa Pilicka Telefonia / Miedziana Petrotel / Standard Netia S.A. / Duo Elektrim TV-Tel Teler S.A. / Standard Telefony Podlaskie PT Centrala /Standard El-Net S.A. / Komfort ISDN El-Net S.A. / Standard ISDN El-Net S.A. / Optimum ISDN WIST / Standard 0 200 400 600 800 1 000 1 200 Rysunek 1. Opłata instalacyjna BRA (2 B + D), PLN, bez VAT. Telefony Brzeskie S.A. Szeptel S.A. / Standard Elterix / MAXIMA Elektrim TV-Tel Dialog S.A. / Efekt ISDN Dialog S.A. / Pionier ISDN Dialog S.A. / Profit ISDN Petrotel / Standard TP S.A. / Octopus XL Teler S.A. / Standard Tele Ton / OPTIMUM Tele Ton / KOMFORT Tele Ton / STANDARD PT Centrala /Standard Pilicka Telefonia / Złota Pilicka Telefonia / Srebrna Pilicka Telefonia / Brązowa Pilicka Telefonia / Miedziana Netia S.A. / Multi El-Net S.A. / Komfort ISDN El-Net S.A. / Standard ISDN El-Net S.A. / Optimum ISDN 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 7 000 Rysunek 2. Opłata instalacyjna PRA (30 B + D), PLN, bez VAT.

Pilicka Telefonia / Miedziana Szeptel S.A. / Standard TP S.A. / Octopus Standard Teler S.A. / Standard Tele Ton / STANDARD PT Centrala /Standard Pilicka Telefonia / Brązowa Elterix / CLASICA STANDARD Elektrim TV-Tel Tel. Dębicka S.A. / Standard Pilicka Telefonia / Srebrna WIST / Standard TP S.A. / Octopus Komfort Telefony Podlaskie Telefony Brzeskie S.A. Tele Ton / KOMFORT Petrotel / Standard Elterix / CLASICA PLUS Dialog S.A. / Pionier ISDN Dialog S.A. / Profit ISDN El-Net S.A. / Standard ISDN TP S.A. / Octopus Biznes Tele Ton / OPTIMUM Pilicka Telefonia / Złota Elterix / CLASICA MULTI Dialog S.A. / Efekt ISDN El-Net S.A. / Komfort ISDN Netia S.A. / Duo El-Net S.A. / Optimum ISDN 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Rysunek 3. Opłata abonamentowa BRA (2 B + D), PLN, bez VAT. Szeptel S.A. / Standard Telefony Brzeskie S.A. Elektrim TV-Tel Dialog S.A. / Pionier ISDN Dialog S.A. / Profit ISDN TP S.A. / Octopus XL Teler S.A. / Standard Tele Ton / STANDARD PT Centrala /Standard Pilicka Telefonia / Złota Pilicka Telefonia / Srebrna Pilicka Telefonia / Brązowa Pilicka Telefonia / Miedziana Petrotel / Standard Elterix / MAXIMA El-Net S.A. / Komfort ISDN El-Net S.A. / Standard ISDN El-Net S.A. / Optimum ISDN Tele Ton / KOMFORT Tele Ton / OPTIMUM Netia S.A. / Multi Dialog S.A. / Efekt ISDN 0 100 200 300 400 500 600 700 800 Rysunek 4. Opłata abonamentowa PRA (30 B + D), PLN, bez VAT.

Opłaty instalacyjne Opłaty instalacyjne dla ISDN w ofertach polskich operatorów nie zależą od liczby abonentów podłączonych do centrali czy rodzaju abonamentu. Dla BRA opłata w cenniku TP S.A. jest zbliżona do średniej i wynosi 600,- PLN. Opłata w tej samej wysokości pobierana jest w 13 planach taryfowych 6 operatorów. Dwukrotnie wyższa jest opłata instalacyjna pobierana przez Spółdzielnię WIST. Najtańsza, o 40% tańsza od TP S.A. jest oferta Telefonii Dialog. Rozpiętość pomiędzy najtańszą i najdroższą oferta jest ponad trzykrotna. Dla dostępu rozszerzonego PRA relacje opłat instalacyjnych u różnych operatorów kształtują się podobnie, aczkolwiek rozpiętość jest tutaj nieco mniejsza. Siedmiu operatorów, w tym TP S.A., żąda za uzyskanie tego typu łącza najwyższej opłaty w kraju w wysokości 6.400,- PLN. Dialog jest tańszy o 10%, a najtańszą ofertę prezentują Telefony Brzeskie S.A (3.000,-). Podane tutaj opłaty instalacyjne są opłatami nominalnymi za uzyskanie dostępu do ISDN dla nowych linii. W rzeczywistości znaczna, jeżeli nie przeważająca, liczba nowych abonamentów ISDN powstaje na skutek konwersji z linii analogowej. Za tego typu usługę operatorzy żądają niższych opłat, często symbolicznej złotówki. Znane są też akcje promocyjne, w których nowy abonent ISDN w ramach opłaty instalacyjnej (nieraz rozkładanej na kilka rat) otrzymuje sprzęt (np. cyfrowy aparat telefoniczny, kartę komputerową) o znacznej wartości. Tak wiec koszt uzyskania dostępu do sieci ISDN może być niższy niż to wynika z przytoczonych danych. Opłaty abonamentowe W zakresie opłat abonamentowych panuje większe zróżnicowanie. Niektórzy operatorzy proponują swoim klientom po kilka planów taryfowych o zróżnicowanej wysokości abonamentu. W ramach zróżnicowanych abonamentów klienci otrzymują różne zakresy usług dodatkowych i/lub różne ceny połączeń. Wysokość opłat abonamentowych dla BRA zawiera się w przedziale od 23,- PLN w taryfie miedzianej Pilickiej Telefonii do 49,18 PLN w taryfie Optimum ISDN El-Netu. TP S.A. oferuje 3 abonamenty w cenie 35,-, 40,- i 45,- PLN różniące się zakresem usług dodatkowych. W większości przypadków wysokość abonamentu dla dostępu 2B+D odpowiada analogicznej opłacie dla pojedynczej linii analogowej lub jest nieznacznie od niej wyższy. Dla przypadku PRA zróżnicowanie jest znacznie mniejsze. Wysokość opłat abonamentowych u analizowanych operatorów waha się od 400,- PLN w Szeptelu do 740,- PLN w najdroższej taryfie Dialogu, która cechuje się tańszymi opłatami za połączenia. W 13 taryfach różnych operatorów pobierana jest opata identyczna jak przez TP S.A. (600,-). Biorąc pod uwagę, że średni abonament analogowy kosztuje 35,- PLN, średni abonament ISDN PRA 30B+D odpowiada 17 takim opłatom. CENY ISDN W EUROPIE ŚRODKOWEJ Do porównań wybrano 4 kraje należące do regionu i głównych operatorów funkcjonujących w tych krajach. Trzy z nich: Republika Czeska, Węgry i Polska mają za sobą podobną historię polityczno-gospodarczą ostatnich 50 lat. W krajach tych dynamiczny rozwój telekomunikacji nastąpił po przemianach politycznych lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Na początku tego okresu poziom rozwoju łączności mierzony gęstością telefoniczną i poziomem technologicznym były porównywalny. Telekomunikacja w tych krajach przeszła od silnego monopolu państwowego do częściowo zliberalizowanego rynku. Na tej drodze występowały typowe kamienie milowe: rozdzielenie poczty i telekomunikacji i komercjalizacja telekomów oraz prywatyzacja narodowych firm telekomunikacyjnych z udziałem kapitału zagranicznego (inwestorzy strategiczni). Procesom tym towarzyszył dynamiczny ilościowy i jakościowy rozwój sieci oraz stopniowe równoważenie taryf [5]. Wiele analogii można znaleźć także w najnowszej historii telekomunikacji niemieckiej [6]. Wyniki bezpośrednich porównań opłat stałych w ofertach czterech analizowanych operatorów zostały przedstawione w Tabeli 3. Analizie poddano 18 planów taryfowych dla dostępu BRA i 9 dla dostępu PRA. Oferty jednego operatora różnią się między sobą zakresem usług dodatkowych dostępnych bez podatkowych opłat i/lub cenami połączeń.

Tabela 3. Opłaty stałe w ISDN w ofertach głównych operatorów w wybranych krajach Europy Środkowej (, bez VAT). Operator / taryfa 2 B + D Operator / taryfa 30 B + D Instalacja Abonament Instalacja Abonament Český Telecom / ISDN 2 Special 129,35 15,01 Český Telecom / ISDN 30 Special 1.218,30 151,91 Český Telecom / ISDN 2 Basic 129,35 15,01 Český Telecom / ISDN 30 Standard 1.218,30 151,91 Český Telecom / ISDN 2 Standard 129,35 15,01 Český Telecom / ISDN 2 Standard + 120,33 16,51 Český Telecom / ISDN 2 Maxi 108,29 19,52 Český Telecom / ISDN 2 Maxi + 99,27 22,53 Matáv / ISDN2 244,00 19,52 Matáv / Basic - 0 4.026,02 234,24 Matáv / ISDN2+ 244,00 19,52 Matáv / Basic - 10 4.026,02 243,59 Matáv / Net 244,00 19,52 Matáv / Basic - 100 4.026,02 284,26 Matáv / PP-0 244,00 17,08 Matáv / Comfort - 0 4.026,02 259,86 Matáv /PP-10 244,00 28,06 Matáv / Comfort - 10 4.026,02 272,06 Matáv / Comfort - 100 4.026,02 307,04 TP S.A. / Octopus Standard 164,79 9,61 TP S.A. / Octopus XL 1.757,76 164,79 TP S.A. / Octopus Komfort 164,79 10,99 TP S.A.. / Octopus Biznes 164,79 12,36 DT AG / T-ISDN Standard 51,57 22,95 DT AG / T-ISDN Komfort 51,57 25,51 DT AG / T-ISDN 300 51,57 28,07 DT AG / T-ISDN xxl 51,57 30,63 Źródło: Cenniki Český Telecom, Matáv, Deutsche Telecom AG, Telekomunikacja Polska S.A., obliczenia własne. Český Telecom dla każdego planu oferuje instalacje w wersji ISDN2plus, które są o 60,16 droższe. Opłata instalacyjna dla DT AG dotyczy przekształcenia istniejącej linii analogowej z samodzielnym montażem terminala NT. Oferta T-ISDN xxl decyzją niemieckiego regulatora jest ważna do 30 czerwca 2002 roku. Przekształcenie linii analogowej w ISDN w TP S.A. kosztuje 82,39. Wśród krajów nie należących do UE, Węgry mimo, że występują tutaj najwyższe ceny na dostęp do ISDN osiągnęły najwyższą penetrację sieci zintegrowanej w stosunku do tradycyjnej sieci analogowej (prawie 20% na obszarze działania Matáv). Zarówno Matáv jak i Český Telecom mają w swojej ofercie większą liczbę planów taryfowych dla ISDN niż TP S.A. Plany Matáv różnią się między sobą zakresem usług dodatkowych, natomiast Český Telecom oferuje także zróżnicowane ceny połączeń oraz różne kredyty przeznaczone na rozmowy w różnych planach taryfowych 4. Tabela 4 Opłaty za połączenia w ISDN: Deutsche Telecom AG i Telekomunikacji Polskiej S.A. ( /100, bez VAT) Typ połączenia DT AG TP S.A. szczyt poza szczytem szczyt poza szczytem (noc) Połączenia miejscowe 3,1 1,6 2,7 1,3 Połączenia krajowe 4,6 2,6 11,0 5,5 Połączenia komórkowe od 20,0 od 20,0 38,5 19,2 Połączenia międzynarodowe (min.) od 4,6 od 4,6 od 38,1 od 38,1 Połączenia międzynarodowe USA 4,6 4,6 95,0 95,0 Źródło: Cenniki Deutsche Telecom AG i Telekomunikacja Polska S.A. Ceny średnie za 1 minutę połączenia, bez uwzględnienia ziarnistości pomiaru czasu. Ceny DT AG dla T-ISDN 300. W planie T-ISDN xxl połączenia miejscowe i krajowe w niedziele i święta są bezpłatne (oferta ta decyzją niemieckiego regulatora jest ważna tylko do 30 czerwca 2002 roku). Godziny szczytu DT AG: poniedziałek-piątek 9:00-18:00, dla TP S.A.: poniedziałek-piątek 8:00-18:00 dla połączeń krajowych i komórkowych oraz 8:00-22:00 we wszystkie dni tygodnia dla połączeń miejscowych. Deutsche Telecom AG osiągnął prawie 40% udział kanałów ISDN w ogólnej liczbie linii głównych dzięki agresywnej polityce cenowej promującej ten rodzaj dostępu. Ceny abonamentów oferowane przez DT AG, mimo, że wyższe niż w pozostałych analizowanych krajach, są jednak przystępne dla mieszkańców Niemiec. Nie odbiegają one istotnie od cen uslug w PSTN. Jeżeli do tego weźmie się pod uwagę niższe, często znacznie, ceny połączeń można łatwo dojść do wniosku, 4 Ceny podane w Tabeli 2 dotyczą tzw. czystego abonamentu, tj. po odliczeniu wartości połączeń zawartych w cenie abonamentu.

że klienci DT AG płacą mniej za usługi telekomunikacyjne (nie tylko ISDN) niż np. mieszkańcy Polski (Tabela 4). PODSUMOWANIE W referacie dokonano porównania taryf dla ISDN w ofertach największych polskich operatorów lokalnych sieci telefonicznych oraz w ofertach głównych operatorów w Republice Czeskiej, na Węgrzech, w Niemczech i w Polsce. Zróżnicowanie ofert polskich operatorów telefonicznych konkurujących lokalnie z Telekomunikacją Polską S.A. jest niewielkie. W większości przypadków ich cenniki są wzorowane bezpośrednio na cennikach TP S.A. Stanowi to jeszcze jeden argument przemawiający za tezą o braku realnej konkurencji na polskim rynku telekomunikacyjnym, wyrażający się przede wszystkim niewielkim udziałem linii należących do operatorów innych niż TP S.A. Zaprezentowane tutaj porównanie cen telekomunikacyjnych głównych operatorów w Republice Czeskiej (Český Telecom), na Węgrzech (Matáv) z cenami w Polsce (Telekomunikacja Polska S.A.) pozwala stwierdzić, że reforma sektora telekomunikacyjnego w tamtych krajach odniosła większy sukces. Biorąc po uwagę także wnioski z wcześniejszych publikacji autora (np. [5], [6]) widać, że czeskie i węgierskie taryfy stanowią przykład daleko posuniętego procesu równoważenia. Do sukcesów w tej dziedzinie można zaliczyć: osiągnięcie równowagi między stałymi i zmiennymi elementami taryf, osiągnięcie bardzo dobrego wskaźnika równoważenia taryf, odejście od taryfikacji impulsowej, reformę struktury zniżek pozaszczytowych, wprowadzenie elementów postalizacji struktury geograficznej taryf. Na tym tle efekty reformy taryf w Polsce pozostają znacznie mniej widoczne. Przyczyn takiego stanu rzeczy można upatrywać przede wszystkim w bardziej zaawansowanych i wcześniej zapoczątkowanych procesach prywatyzacji narodowych operatorów w tych krajach, a szczególnie w obecności strategicznych partnerów wśród akcjonariuszy tych firm. Przypuszczalnie wnieśli oni ekspertyzę i doświadczenie w dziedzinie zarządzania, co miało wpływ na strukturę taryf telekomunikacyjnych. Innym elementem, którego znaczenie jest nie do przecenienia, w szczególności w odniesieniu do Węgier, była polityczna wola regulowania rynku telekomunikacyjnego poprzez wprowadzenie ścisłych regulacji cenowych odzwierciedlających trendy występujące w krajach zachodnich. Nie tylko taryfy mają bezpośredni wpływ na rozwój ISDN. Czynnikiem hamującym dynamiczny rozwój tej sieci są też ceny urządzeń końcowych. Ceny podstawowych urządzeń końcowych: telefonów, centralek, adapterów czy kart ISDN, pozostają nadal bardzo wysokie. W Polsce znaczące przyrosty liczby linii ISDN zostały osiągnięte dzięki promocjom polegającym na subsydiowaniem podstawowego sprzętu dostarczanego nowym abonentom. BIBLIOGRAFIA [1] Performance Indicators for Public Telecommunications Operators, ICCP Series, No. 22, OECD, Paris, 1990. [2] B. Grejcz, Telekomunikacja w statystyce: Stan na 1 stycznia 2001 roku, Wiadomości Telekomunikacyjne, vol. LXX, 12/2001, s. 837-844. [3] J. Kubasik, Analiza struktur taryf dla usług ISDN w wybranych krajach, I Ogólnopolska Konferencja Warsztaty ISDN - Wrocław 98, Wrocław, 1998, s. 173-182. [4] J. Kubasik, Taryfy ISDN w krajach OECD, IV Ogólnopolska Konferencja Warsztaty ISDN - Wrocław 2001, Wrocław, 2001, s. 87-95. [5] J. Kubasik: Ewolucja taryf telefonicznych SPT Telecom i Matáv w latach 1992-99, Krajowe Sympozjum Telekomunikacji KST 2001, Bydgoszcz, 2001, tom A, s. 137-147. [6] J. Kubasik: Taryfy telefoniczne w Europie Środkowej odpowiedź na zmiany otoczenia gospodarczego i regulacyjnego, II Sympozjum Świata Telekomunikacji 2002, Warszawa, 2002. [7] Dane o liczbie abonentów telefonicznych z podziałem na operatorów, stan na 31 grudnia 2000 r., Biuletyn Urzędu Regulacji telekomunikacji, Nr 1/2001, s. 13-17.