Temat pomysłu:
Organizatorzy konkursu: Szkoła Podstawowa nr 24 im. Jana Marcina Szancera w Częstochowie ul. Hubermana 7 e-mail: sp24@edukacja.czestochowa.pl tel. 34-364-34-05 Dyrektor Szkoły: mgr Barbara Wawrzak przy współpracy VI Liceum Ogólnokształcącego im. Jarosława Dąbrowskiego w Częstochowie Dyrektor Szkoły: mgr Wiesław Szejn Imię i nazwisko autorów pomysłu: Urszula Stefaniak, Agnieszka Jungowska, Iwona Tutak
Praca nagrodzona II miejsce kategoria III Geneza:
Pomysł zorganizowania konkursu kaligraficznego zrodził się w 2008 roku. W drugim semestrze roku szkolnego 2008/ 2009 ogłoszony został w Szkole Podstawowej nr 24 im. Jana Marcina Szancera w Częstochowie Szkolny Konkurs Kaligraficzny O Złote Pióro Dyrektora. Inicjatorkami konkursu w tej formie były nauczycielki edukacji wczesnoszkolnej Urszula Stefaniak i Agnieszka Jungowska. Efekty konkursu w postaci ładnie i estetycznie wykonanych przez uczniów zadań konkursowych dały dużą satysfakcję i skłoniły autorki konkursu do szukania ciekawszych form współzawodnictwa uczniów w wykazywaniu się umiejętnościami i zdolnościami kaligraficznymi.
Ten prekursorski pomysł adresowany był tylko do uczniów kształcenia zintegrowanego Szkoły Podstawowej nr 24 w Częstochowie. Do konkursu przystąpiły te dzieci, które drogą eliminacji klasowych uzyskały miano najładniej piszących. W zadaniu konkursowym należało wykazać się umiejętnością pięknego pisania w zróżnicowanej wielkościowo liniaturze przy użyciu oczywiście tylko pióra wiecznego, bez możliwości korzystania z korektora. Dodatkowo uczniowie odwzorowywali szlaczki literopodobne oraz różnorodne wzory graficzne.
W roku szkolnym 2009/2010 powstał pomysł rozszerzenia Szkolnego Konkursu Kaligraficznego na regionalny, który swym zasięgiem obejmowałby szkoły nie tylko z terenu miasta Częstochowy i powiatu częstochowskiego, ale placówki z terenów powiatów: kłobuckiego, lublinieckiego, myszkowskiego. Do współzawodnictwa w tej dziedzinie, zaproszeni zostali uczniowie wszystkich typów szkół, od klas drugich szkół podstawowych po uczniów klas trzecich szkół ponadgimnazjalnych, czyli od 8- latka do 19- latka.
Kuratorium Oświaty w Katowicach Delegatura w Częstochowie objęła nasz konkurs honorowym patronatem, a wsparcia merytorycznego udzielił nam Samorządowy Ośrodek Doskonalenia w Częstochowie. W regulaminie konkursu określone zostały jasne zasady uczestnictwa. Udział w konkursie jest dobrowolny, mogą w nim startować wszyscy chętni. Regionalny Konkurs Kaligraficzny to nasz autorski pomysł. W regionie nie ma podobnej inicjatywy.
Ręcznego pisania nic nie jest w stanie zastąpić. Pisanie piórem nie tylko pobudza wyobraźnię i wyrabia charakter, ale sprzyja ogólnemu rozwojowi młodych osób. Z wielu badań naukowych i obserwacji wynika, że pisanie odręczne, szczególnie pisanie piórem wiecznym, przekłada się wprost na nasze życiowe sukcesy. Ci, którzy pracują nad swoim charakterem pisma wzmacniają umiejętność koncentracji, są bardziej kreatywni, kształtują swoją samodyscyplinę, cierpliwość, pracowitość. Źródło: www.ladnepisanie.pl: O Kampanii Pisania Piórem
Do około 1960 roku kaligrafia była w Polsce przedmiotem nauczania początkowego, mającym na celu doskonalenie pisma odręcznego, kształtującego cierpliwość i wytrwałość. Po roku 1960 zniknęła z wykazu nauczanych przedmiotów. Obecnie elementy kaligrafii odnajdziemy tylko w zapisach podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych w zakresie I etapu edukacyjnego edukacji wczesnoszkolnej, gdzie czytamy: I. Treści nauczania 1. Edukacja polonistyczna. Uczeń: 2) w zakresie umiejętności czytania i pisania: c) pisze proste, krótkie zdania: przepisuje, pisze z pamięci; dba o estetykę i poprawność graficzną pisma (przestrzega zasad kaligrafii) klasa 1; f) pisze czytelnie i estetycznie (przestrzega zasad kaligrafii) klasa 3.
W świetle tych faktów pytamy, czy polscy uczniowie będą chcieli dbać o rozwijanie umiejętności pięknego odręcznego pisma, zaangażować się w przywracanie do życia tej sztuki? Służyć temu celowi ma nasz konkurs kaligraficzny. Powstał on w odpowiedzi na potrzebę powrotu do szkół pięknego, odręcznego pisania piórem, które to w dobie komputera i telefonu zanika. Jest adresowany do uczniów wszystkich typów szkół. Fragment atrykułu Żeby nie zginęła U. Stefaniak, A. Frejlich; Biuletyn SOD
Wystawa pokonkursowa Cele:
Konkurs stawia przed uczestnikami następujące cele: rozbudzanie umiejętności kształtnego i pięknego pisania piórem, rozwijanie wrażliwości na piękno języka ojczystego, & rozpowszechnianie sztuki kaligrafii, rozwijanie zainteresowań i talentów uczniów. & Ważne jest, aby uczniowie dostrzegli fakt, że praca napisana odręcznie może dostarczyć wielu przyjemnych doznań estetycznych, a inne osoby mogą uznać ją za dzieło sztuki.
Czas trwania:
Konkurs odbył się w dwóch edycjach. Pierwsza miała miejsce w roku szkolnym 2009/2010, a druga odbyła się w grudniu 2010. Rozdanie nagród drugiej edycji miało miejsce w styczniu 2011 roku.
Zaangażowane środki:
Regionalny Konkurs Kaligraficzny przygotowują nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej Szkoły Podstawowej nr 24 im. Jana Marcina Szancera w Częstochowie: Urszula Stefaniak i Agnieszka Jungowska oraz nauczyciel bibliotekarz VI Liceum Ogólnokształcącego im. Jarosława Dąbrowskiego w Częstochowie Iwona Tutak. Do komisji konkursowej zapraszani są doradcy metodyczni Samorządowego Ośrodka Doskonalenia w Częstochowie- nauczyciele języka polskiego, edukacji wczesnoszkolnej oraz nauczyciele plastyki.
Nagrody pozyskane dla laureatów ufundowali: - Class Investment w Warszawie producent piór wiecznych Zenith, - Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON, - Rady Rodziców szkół organizujących konkurs. Organizatorzy dbają, aby nagrody w konkursie były wysokiej jakości i przyniosły satysfakcję laureatom. W czasie uroczystości rozdania nagród organizowana jest wystawa prac nagrodzonych i wyróżnionych. Po rozdaniu nagród prace eksponowane są również w Publicznej Bibliotece Pedagogicznej Regionalnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli WOM w Częstochowie.
Kolejne etapy wdrażania pomysłu:
Dobra organizacja wymaga zaplanowania konkretnych działań tj.: 1. Opracowanie regulaminu konkursu: - ustalenie kategorii wiekowych, kryteriów oceniania, terminu nadsyłania prac i zamieszczenia metryczki (imię i nazwisko autora pracy, nazwa i adres szkoły, imię i nazwisko opiekuna). - określenie w regulaminie sposobu wykonania pracy konkursowej. 2. Dokonanie wyboru tekstów do przepisania z zakresu literatury dziecięcej i młodzieżowej. 3. Pozyskanie sponsorów i środków dodatkowych. 4. Przekazanie informacji o konkursie do szkół -przynajmniej z miesięcznym wyprzedzeniem wraz z dostarczeniem regulaminu i tekstów konkursowych. 5. Zaproszenie Jury i przekazanie do oceny prac konkursowych. 6. Przygotowanie prezentacji multimedialnej o kaligrafii. 7. Rozstrzygnięcie konkursu. Uroczyste rozdanie nagród. 8. Wystawa pokonkursowa. 9. Przygotowanie materiałów do publikacji na temat konkursu w biuletynach edukacyjnych.
Zadanie konkursowe w pierwszej i drugiej edycji polegało na pięknym przepisaniu fragmentu literatury /proza, poezja/ piórem bądź piórkiem, bez użycia korektora, we właściwej liniaturze. Wskazane było, by pierwsza litera tekstu, tzw. inicjał, wykonana została w sposób ozdobny. Mile widziane były również wszelkie ozdobniki i ilustracje do tekstu wykonane ręcznie. W związku z tym, że adresatem konkursu było bardzo szerokie grono uczniów, dzieci od drugich klas szkół podstawowych po uczniów klas trzecich szkół ponadgimnazjalnych, zadania konkursowe opracowano w czterech kategoriach wiekowych: - kategoria I - dla uczniów klas 2-3 szkół podstawowych, - kategoria II - dla uczniów klas 4-6 szkół podstawowych, - kategoria III - dla gimnazjów, - kategoria IV -dla uczniów szkół ponadgimnazjanych różnego typu.
W I edycji w zadaniach konkursowych gościły fragmenty lektur szkolnych: Na wyspach Bergamutach i Akademii pana Kleksa Jana Brzechwy, Małego Księcia Antoine a de Saint-Exupéry ego oraz Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. Tematyka II edycji wpisała się w obchody Roku Chopinowskiego. Uczestnicy konkursu przepisywali fragmenty utworów o Fryderyku Chopinie: W Żelazowej Woli Wandy Chotomskej, Zaczarowany fortepian Jerzego Zajączkowskiego, Cień Chopina Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Muzyczne abecadło Wandy Chotomskiej
Zwycięzcy pierwszej edycji 1 miejsce 1 kategoria - uczniowie klas 2-3 szkół podstawowych
1 miejsce 2 kategoria uczniowie klas 4-6 szkół podstawowych
1 miejsce kategoria 3 uczniowie szkół gimnazjalnych
1 miejsce kategoria 4 uczniowie szkół ponadgimnazjalnych
Zwycięzcy drugiej edycji 1 miejsce kategoria 1 uczniowie klas 2-3 szkół podstawowych
1 miejsce kategoria 2 uczniowie klas 4-6 szkół podstawowych
1 miejsce kategoria 3 uczniowie szkół gimnazjalnych
1 miejsce kategoria 4 uczniowie szkół ponadgimnazjalnych
Uroczyste rozdanie nagród Wymierne efekty:
Obydwie edycje konkursu przebiegały analogicznie. Jedyne różnice to inny zestaw tekstów konkursowych. W I edycji nadesłano 486 prac z 25 szkół podstawowych, 10 gimnazjów i 6 szkół ponadgimnazjalnych, nie tylko z terenu Częstochowy i powiatu częstochowskiego, ale z różnych stron regionu. W II edycji, po zmianach w regulaminie dotyczących ograniczenia ilości prac nadsyłanych z poszczególnych szkół, do 8 prac maksymalnie, na konkurs spłynęło ogółem 389 prac z 64 szkół: -w kategorii I - klasy 2-3 szkoły podstawowej 218 prac z 30 szkół, - w kategorii II - klasy 4-6 szkoły podstawowej 83 prace z 15 szkół, - w kategorii III - gimnazja- 63 prace z 11 szkół, -w kategorii IV szkoły ponadgimnazjalne- 25 prac z 8 szkół.
Nadesłane prace prezentowały bardzo wysoki poziom pod względem zachowania zasad kaligrafii, pomysłowości, własnej inwencji młodych autorów. Po każdej edycji konkursu organizowano wystawę pokonkursową w Publicznej Bibliotece Pedagogicznej Regionalnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli WOM w Częstochowie. Po drugiej edycji dodatkowa wystawa prac miała miejsce w Miejskim Domu Kultury w Częstochowie. Ukazały się również artykuły w częstochowskich biuletynach edukacyjnych SOD i RODN WOM.
Dlaczego pomysł warto naśladować?
Konkurs okazał się dobrym pomysłem, cieszy się coraz większym zainteresowaniem. W drugiej edycji wzrosła znacznie liczba szkół, które wzięły udział w konkursie, a szczególnie liczba szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. To bardzo budujące, że uczniowie starsi, którzy być może od lat nie piszą już piórem wiecznym, chcą wykazać się umiejętnością pisma starannego, estetycznego, bardzo często prezentując przy tym wysoki poziom znajomości zasad kaligraficznych, jak i swoich uzdolnień plastycznych.
Szczególnie satysfakcjonuje fakt, że jedno wspólne zadanie łączy ucznia szkoły podstawowej i licealistę. Uczniowie mają okazję zaprezentować swoje zdolności. Za mozolną i efektywną pracę otrzymują atrakcyjne nagrody w postaci wysokiej jakości piór atramentowych, czy popularnych narzędzi do kaligrafii. Dzisiaj, gdy na całym świecie wzrasta tendencja do ocalenia zanikającej umiejętności odręcznego pisania, kiedy powstają towarzystwa kaligraficzne, organizowane są różnorodne warsztaty, pragniemy by nasz konkurs i podobne działania w polskich szkołach mogły służyć reaktywacji sztuki pięknego pisania wśród naszych uczniów.
Przeszkody które trzeba pokonać:
Nie uczymy kaligrafii, bądź są to tylko śladowe działania, które mają miejsce w pierwszych latach nauki w szkole, dlatego też, jako organizatorzy konkursu, ciągle jeszcze poszukujemy granicy zastosowania i wykorzystania zasad kaligraficznych w zadaniach konkursowych i skorelowania ich z podstawowymi umiejętnościami pisania odręcznego. Trudności, jakie napotykamy, to przede wszystkim pozyskanie sponsorów. Chcemy bowiem, aby nagrody mogły być adekwatną gratyfikacją za trud i wysiłek włożony w wykonanie prac. Brak zgody na publikowanie wizerunku uczestników w publikacjach pokonkursowych nie pozwolił nam na szersze zaprezentowanie laureatów.
Regionalny Konkurs Kaligraficzny jest młodą inicjatywą. Po każdej edycji nasuwają się nowe spostrzeżenia. Regulamin ulega zmianom, jest jeszcze najsłabszym ogniwem konkursu. Nie wszystkie punkty regulaminu są przez uczestników ściśle przestrzegane. Najczęstszym mankamentem są odstępstwa od zachowania formatu prac, nieprzestrzeganie wskazanej liniatury, czy wykonanie pracy dwustronicowo, bez możliwości wyeksponowania jej w całości.
Prace nagrodzone II miejsce I edycja konkursu
Prace nagrodzone II miejsce edycja II
Prace nagrodzone III miejsca I edycja konkursu
Prace nagrodzone III miejsca II edycja konkursu
Plany dotyczące pomysłu: 1. Przygotowanie kolejnych edycji konkursu 2. Wzbogacenie nagród o podręczniki do nauki kaligrafii. 3. Nawiązanie współpracy z plastykami. 4. Rozpowszechnienie w szkołach częstochowskich Ogólnopolskiego Dnia Pisania Piórem i włączenie się w ogólnopolską Kampanię Ładnego Pisania.
Wnioski: 1. Popularność konkursu nie maleje. Konkurs wzbudza duże zainteresowanie, zarówno wśród nauczycieli, jak i uczniów. Działania konkursowe inspirują dzieci i młodzież do ujawniania i rozwijania własnych zdolności.
2. Konkurs kaligraficzny jest dla ucznia przygodą z kaligrafią, doskonałą zabawą z piórem w ręku rozwijającą poczucie piękna, estetyki i dobrego smaku. 3. Z rozmów z nauczycielami podczas wystawy pokonkursowej wynika, że uczniowie z niecierpliwością oczekują kolejnej edycji konkursu.
Pragniemy w dalszym ciągu promować pisanie odręczne, pisanie piórem, pisanie poprawne, estetyczne i ładne. Uroczyste rozdanie nagród. Od prawej: Agnieszka Frejlich, doradca metodyczny Samorządowego Ośrodka Doskonalenia w Częstochowie, Barbara Wawrzak Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 24, Wiesław Szejn Dyrektor VI Liceum Ogólnokształcącego w Częstochowie, Urszula Stefaniak i Agnieszka Jungowska nauczyciele Szkoły Podstawowej nr 24 w Częstochowie
W dobie powszechnej komputeryzacji i zwolenników klikania, niezmiennym pozostał fakt, iż nasz charakter i styl pisania świadczy o nas samych. Dlatego namawiamy do pisania piórem, bo poza naukowymi dowodami nad imponującą ilością zalet wynikających z tego nawyku, wierzymy, że pisanie piórem sprawia przyjemność. Wywiad z Ewą Landowską Sztuka kaligrafii ; źródło: www.akwinata.edu.pl
Ci, którzy nie szczędząc sił, formują pięknie litery, którzy starannie kaligrafują słowa, są istotami szczęśliwymi. ("Księga pytań" Edmond Jabes)
Prezentację opracowały: Urszula Stefaniak i Agnieszka Jungowska