Wykonywanie zabezpieczeń przed korozją biologiczną i działaniem ognia 713[08].Z5.02

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Elżbieta Dyląg Wykonywanie zabezpieczeń przed korozją biologiczną i działaniem ognia 713[08].Z5.02 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

Recenzenci: mgr inż. Ryszard Plantos mgr inż. Alicja Zajączkowska Opracowanie redakcyjne: inż. Danuta Frankiewicz Konsultacja: inż. Danuta Frankiewicz Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[08].Z5.02 Wykonywanie zabezpieczeń przed korozją biologiczną i działaniem ognia zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu Montera izolacji budowlanych. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006 1

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 4 2. Wymagania wstępne 6 3. Cele kształcenia 7 4. Materiał nauczania 8 4.8. Zasady organizacji stanowiska do wykonywania zabezpieczeń przed korozją biologiczną i działaniem ognia 8 4.1.1. Materiał nauczania 8 4.1.2. Pytania sprawdzające 9 4.1.3. Ćwiczenia 9 4.1.4. Sprawdzian postępów 9 4.2. Zasady wykonywania izolacji antykorozyjnych drewna, cegły i tynków 10 4.2.1. Materiał nauczania 10 4.2.2. Pytania sprawdzające 14 4.2.3. Ćwiczenia 14 4.2.4. Sprawdzian postępów 16 4.3. Materiały do izolacji antykorozyjnych konstrukcji drewnianych i murowych oraz powierzchni tynków 17 4.3.1. Materiał nauczania 17 4.3.2. Pytania sprawdzające 18 4.3.3. Ćwiczenia 19 4.3.4. Sprawdzian postępów 20 4.8. Zasady wykonywania zabezpieczeń drewna przed działaniem ognia i materiały do izolacji ogniochronnych elementów drewnianych. 21 4.4.1. Materiał nauczania 21 4.4.2. Pytania sprawdzające 22 4.4.3. Ćwiczenia 23 4.4.4. Sprawdzian postępów 24 4.5 Przygotowanie roztworów antykorozyjnych 25 4.5.1. Materiał nauczania 25 4.5.2. Pytania sprawdzające 26 4.5.3. Ćwiczenia 26 4.5.4. Sprawdzian postępów 28 4.6. Metody wykonywania zabezpieczeń antykorozyjnych 29 4.6.1. Materiał nauczania 29 4.6.2. Pytania sprawdzające 34 4.6.3. Ćwiczenia 34 4.6.4. Sprawdzian postępów 36 4.7. Zasady ręcznego nanoszenia powłok antykorozyjnych 37 4.7.1. Materiał nauczania 37 4.7.2. Pytania sprawdzające 38 4.7.3. Ćwiczenia 38 4.7.4. Sprawdzian postępów 39 2

4.8. Zasady mechanicznego nanoszenia powłok antykorozyjnych oraz obsługi maszyn i urządzeń 40 4.8.1. Materiał nauczania 40 4.8.2. Pytania sprawdzające 43 4.8.3. Ćwiczenia 43 4.8.4. Sprawdzian postępów 44 4.9. Warunki wykonania i odbioru robót 45 4.9.1. Materiał nauczania 45 4.9.2. Pytania sprawdzające 46 4.9.3. Ćwiczenia 46 4.9.4. Sprawdzian postępów 46 4.10. Przedmiar i obmiar robót 47 4.10.1. Materiał nauczania 47 4.10.2. Pytania sprawdzające 48 4.10.3. Ćwiczenia 48 4.10.4. Sprawdzian postępów 49 5. Sprawdzian osiągnięć 50 6. Literatura 56 3

1. WPROWADZENIE Zdobywając kwalifikacje zawodowe w zawodzie montera izolacji budowlanych będziesz przyswajać wiedzę i kształtować umiejętności zawodowe, korzystając z nowoczesnego modułowego programu nauczania. Do nauki otrzymujesz Poradnik dla ucznia, który zawiera: wymagania wstępne wykaz umiejętności, jakimi powinieneś dysponować przed przystąpieniem do nauki w tej jednostce modułowej, cele kształcenia (wykaz umiejętności) jakie ukształtujesz podczas pracy z tym poradnikiem, czyli czego nowego się nauczysz, materiał nauczania, czyli co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać ćwiczenia, pytania sprawdzające - zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś podane treści i możesz już rozpocząć realizację ćwiczeń, ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych, sprawdzian postępów zestaw pytań, na podstawie którego sam możesz sprawdzić, czy potrafisz samodzielnie poradzić sobie z problemami, jakie rozwiązywałeś wcześniej, wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki. W rozdziale Pytania sprawdzające zapoznasz się z wymaganiami wynikającymi z potrzeb zawodu montera izolacji budowlanych. Odpowiadając na te pytania, po przyswojeniu treści z Materiału nauczania, sprawdzisz swoje przygotowanie do realizacji Ćwiczeń, których celem jest uzupełnienie i utrwalenie wiedzy oraz ukształtowanie umiejętności intelektualnych i praktycznych. Po przeczytaniu każdego pytania ze Sprawdzianu postępów zaznacz w odpowiednim miejscu TAK albo NIE właściwą, Twoim zdaniem, odpowiedź. Odpowiedzi NIE wskazują na luki w Twojej wiedzy i nie w pełni opanowane umiejętności. W takich przypadkach jeszcze raz powróć do elementów Materiału nauczania lub ponownie wykonaj ćwiczenie (względnie jego elementy). Zastanów się, co spowodowało, że nie wszystkie odpowiedzi brzmiały TAK. Po opanowaniu programu jednostki modułowej nauczyciel sprawdzi poziom Twoich umiejętności i wiadomości. Otrzymasz do samodzielnego rozwiązania test pisemny oraz zadanie praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie określonych kryteriów podejmie decyzję o tym, czy zaliczyłeś program jednostki modułowej. W każdej chwili, z wyjątkiem testów końcowych, możesz zwrócić się o pomoc do nauczyciela, który pomoże Ci zrozumieć tematy ćwiczeń i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Bezpieczeństwo i higiena pracy Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać zasad ujętych w regulaminach, instrukcjach przeciwpożarowych, przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska wynikających z charakteru wykonywanych prac. Z zasadami i przepisami zapoznasz się w czasie nauki. 4

Moduł 713[08].Z5 Technologia wykonywania izolacji antykorozyjnych i chemoodpornych 713[08].Z5.01 Wykonywanie powłok antykorozyjnych na powierzchni metalu 713[08].Z5.02 Wykonywanie zabezpieczeń przed korozją biologiczną i działaniem ognia 713[08].Z5.03 Wykonywanie powłok chemoodpornych Schemat układu jednostek modułowych 5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: posługiwać się podstawowymi pojęciami i terminami z zakresu budownictwa, posługiwać się dokumentacją techniczną, dokonywać pomiarów elementów budowlanych i wykonywać rysunki inwentaryzacyjne, rozróżniać elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne budynku, rozróżniać i charakteryzować materiały budowlane, wykonywać podstawowe roboty murarskie, wykonywać podstawowe roboty tynkarskie, rozróżniać i charakteryzować materiały malarskie, posługiwać się narzędziami i sprzętem malarskim, rozróżniać i przygotowywać podłoża pod roboty malarskie, wykonywać podstawowe roboty malarskie, zmontować rusztowanie do wykonania robót, organizować stanowiska składowania i magazynowania materiałów budowlanych, stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska obowiązujące w budownictwie, dostrzegać i usuwać zagrożenia związane z wykonywaną pracą, korzystać z różnych źródeł informacji, stosować zasady współpracy w grupie, uczestniczyć w dyskusji i prezentacji, stosować różne metody i środki porozumiewania się na temat zagadnień technicznych, oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom stanowiska pracy i wybranego zawodu. 6

3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: zorganizować, użytkować i zlikwidować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami technologicznymi, bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania zadania, posłużyć się przyrządami pomiarowymi, rozróżnić materiały stosowane podczas wykonywania określonych zabezpieczeń, dobrać materiały do wykonania zadania, przygotować roztwór antykorozyjny do wykonania izolacji, przygotować elementy drewniane do naniesienia powłoki antykorozyjnej, przygotować konstrukcje murowane oraz tynki do naniesienia powłoki antykorozyjnej, wykonać izolację antykorozyjną elementów konstrukcji murowych oraz tynków, wykonać izolację antykorozyjną elementów konstrukcji drewnianych, wykonać zabezpieczenie elementów drewnianych przed działaniem ognia, sprawdzić poprawność wykonanej pracy i usunąć usterki, wykonać zabezpieczenie izolacji przed zniszczeniem, określić szacunkowo ilość materiału do wykonania prac oraz sporządzić zapotrzebowanie materiałowe, przetransportować i dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy, zmontować rusztowanie do wykonania robót, przygotować i zastosować materiały pomocnicze, wykonać przedmiar i obmiar robót, obliczyć wynagrodzenie za wykonaną pracę, wykonać pracę z zachowaniem warunków technicznych. 7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Zasady organizacji stanowiska do wykonywania zabezpieczeń przed korozją biologiczną i działaniem ognia 4.1.1. Materiał nauczania Sposób organizacji stanowiska pracy do wykonywania zabezpieczeń przed korozją biologiczną i działaniem ognia zależy od miejsca wykonywanych robót, rodzaju stosowanych materiałów ochronnych i metody ich nakładania. Impregnacja i powłoki ochronne mogą być wykonywane na wolnym powietrzu lub wewnątrz pomieszczeń, jeżeli zachodzi taka konieczność. Stanowisko pracy powinno zapewniać bezpieczne wykonanie robót antykorozyjnych i ogniochronnych. Przed przystąpieniem do wykonywania robót wewnątrz budynku należy pomieszczenie pracy doprowadzić do odpowiedniej czystości i zabezpieczyć przed możliwością dostawania się kurzu, zanieczyszczeń powstających w wyniku innych prac, opadów itp. Z uwagi na toksyczność preparatów grzybobójczych i owadobójczych pomieszczenia powinny być intensywnie wietrzone oraz zaopatrzone w sprawną wentylację wyciągową. Nie wolno w tych pomieszczeniach palić papierosów, używać otwartego ognia i iskrzących narzędzi. Stanowisko pracy powinno być odpowiednio oświetlone i wyposażone w odpowiednią ilość potrzebnych narzędzi i sprzętu. Narzędzia pracy powinny być czyste i konserwowane bezpośrednio po zakończeniu robót. Narzędzia, sprzęt i materiały niepotrzebne do wykonywanej w danym pomieszczeniu pracy należy przenieść do podręcznego magazynu. Wyroby używane do nakładania powłok ochronnych i impregnacji są łatwopalne i toksyczne, dlatego w widocznym miejscu powinny być umieszczone napisy ostrzegawcze, stanowisko pracy powinno być wyposażone w sprawny sprzęt gaśniczy, a pracownicy powinni być wyposażeni w odpowiednie środki ochrony indywidualnej. W miejscu wykonywania robót impregnacyjnych powinna byc umieszczona apteczka podręczna, zaopatrzona szczególnie w środki przeciw zatruciu i oparzeniu oraz materiały opatrunkowe. Do każdego stanowiska musi być możliwość łatwego i bezpiecznego dojścia, przy zapewnionej dobrej wentylacji. W pomieszczeniach, w których przygotowuje się roztwory lub wykonuje się impregnację, zabronione jest przebywanie osób niezatrudnionych przy tych pracach. Jeżeli praca jest wykonywana na zewnątrz, stanowisko powinno być zabezpieczone przed opadami i działaniem innych szkodliwych czynników (pyłem, kurzem itp). Drewno przeznaczone do impregnacji powinno być odpowiednio składowane w miejscu suchym i otwartym. Z miejsca składowania powinna być usunięta roślinność oraz odpady drzewne, np. wióry, trociny. Drewno układa się w sztaplach, pod zadaszeniem, na podkładach ze słupów betonowych. Odległość między sztaplami powinna wynosić 2 2,5 m. W celu zabezpieczenia przed pożarem, na placu składowym powinny znajdować się stojaki z łatwo dostępnym sprzętem przeciwpożarowym. Jeżeli miejsca wykonywania impregnacji są wzniesione powyżej 1,0 m ponad poziom otaczającego terenu, stanowiska robocze należy zabezpieczyć poręczami. W miejscach, w których przygotowanie stanowiska z poręczami jest utrudnione, pracownicy powinni być zabezpieczeni pasami i linkami bezpieczeństwa. Jeżeli roboty wykonywane są na rusztowaniach, to powinny być one zmontowane ściśle według warunków technicznych wykonania i odbioru, a przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy powinny być bezwzględnie przestrzegane podczas montażu, eksploatacji i demontażu rusztowań. Po zakończeniu robót stanowisko pracy należy zlikwidować zgodnie z wymogami technologicznymi, zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska. Puste opakowania po wyrobach powłokowych i impregnatach należy posegregować i wyrzucić do odpowiednich pojemników. 8

4.1.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany wykonania ćwiczeń. 1. Od czego zależy sposób organizacji stanowiska pracy? 2. Jak powinno być przygotowane pomieszczenie do wykonywania zabezpieczeń przed korozją biologiczną i działaniem ognia? 3. W jaki sposób powinno być przygotowane stanowisko pracy na wolnym powietrzu? 4. W jaki sposób powinno być przygotowane stanowisko do składowania drewna? 5. Jakie wyposażenie powinno się znajdować na stanowisku pracy do wykonywania zabezpieczeń przed korozją biologiczną i działaniem ognia? 6. W jaki sposób powinno być zabezpieczone stanowisko pracy wzniesione powyżej 1, 0 m ponad poziom terenu? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Określ zasady organizacji stanowiska pracy do wykonywania zabezpieczeń przed korozją biologiczną i działaniem ognia wewnątrz pomieszczeń i na placu budowy. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad i higieny pracy, 4) określić od czego zależy sposób organizacji stanowiska pracy, 5) określić warunki, jakie powinno spełniać pomieszczenie do wykonywania robót antykorozyjnych i ogniochronnych, 6) określić warunki, jakie powinno spełniać stanowisko pracy zorganizowane na wolnym powietrzu, 7) określić wyposażenie stanowiska pracy, 8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 10) zaprezentować efekty swojej pracy, 11) dokonać samooceny pracy, 12) uporządkować stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: plansza poglądowa dotycząca organizacji stanowiska pracy, literatura. 4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić zasady organizacji stanowiska do wykonywania zabezpieczeń przed korozją biologiczną i działaniem ognia? 2) określić wyposażenie stanowiska pracy? 9

4.2. Zasady wykonywania izolacji antykorozyjnych drewna, cegły i tynków 4.2.1. Materiał nauczania Materiały i konstrukcje budowlane ulegają z biegiem czasu uszkodzeniu i zniszczeniu na skutek działania szkodliwych czynników: klimatycznych - opadów, promieniowania słonecznego, wilgoci, temperatury, chemicznych agresywnych cieczy i roztworów kwasów, zasad, soli, biotycznych mikroorganizmów i pleśni. Niszczenie elementów budowli przez organizmy żywe (grzyby, glony, owady) nazywa się korozją biologiczną. Grzyby powodują siniznę, zmianę składu chemicznego i gęstości drewna oraz obniżają jego własności wytrzymałościowe. Owady niszczą drewno przez drążenie otworów oraz chemiczny rozkład drewna substancjami trawiennymi i odchodami. Zabezpieczanie drewna przed korozją biologiczną Podstawowym sposobem zabezpieczenia drewna przed zbyt szybkim niszczeniem jest prawidłowe wysuszenie. Drewno można suszyć sposobem naturalnym na wolnym powietrzu lub sztucznie w suszarniach. Sposób zabezpieczenia drewna powinien być dostosowany do przewidywanych warunków eksploatacji. Według PN-EN 335-1 rozróżnia się pięć klas zagrożenia drewna budowlanego: Klasa 1 drewno użytkowane pod przykryciem, całkowicie zabezpieczone przed wpływem warunków atmosferycznych. Klasa 2 drewno użytkowane pod przykryciem, całkowicie zabezpieczone przed wpływem warunków atmosferycznych, ale w przypadku dużej wilgotności powietrza może dojść do zawilgocenia. Klasa 3 drewno nie jest pod przykryciem i nie styka się z gruntem, ale jest stale narażone na wpływy atmosferyczne lub jest przed nimi zabezpieczone, ale ulega częstemu zawilgoceniu. Klasa 4 - drewno styka się z gruntem lub słodką wodą. Klasa 5 drewno mające kontakt z wodą morską. Drewno klasy 1 wymaga minimalnej ochrony, bo w małym stopniu jest narażone na korozję biologiczną, drewno V klasy wymaga bardzo intensywnej ochrony. Wymagania dotyczące chemicznej ochrony drewna budowlanego są zawarte w instrukcji ITB nr 355/ 98. Rys. 1. Korozja biologiczna na drewnie [18, s. 2] Wykonywanie zabezpieczeń drewna przed korozją biologiczną nazywa się impregnacją. Ze względu na sposób wprowadzenia impregnatu do drewna rozróżnia się impregnację bezciśnieniową i ciśnieniową. 10

Impregnacja bezciśnieniowa Jest wykonywana w normalnych warunkach, przy ciśnieniu atmosferycznym. Obejmuje ona proste metody impregnacji, jak: smarowanie, bandażowanie, opryskiwanie, wstrzykiwanie (iniekcja), kąpiele. Impregnacja ciśnieniowa Polega na nasyceniu drewna impregnatem pod ciśnieniem. Można stosować metody niskociśnieniowe o ciśnieniu do 150 kpa, oraz wysokociśnieniowe o ciśnieniu powyżej 150 kpa, jak np. nasycenie pełnokomórkowe. Ze względu na rozmieszczenie impregnatu w nasyconym drewnie rozróżnia się impregnację powierzchniową i głęboką. Impregnacja powierzchniowa Obejmuje metody, przy których nanoszony preparat wnika w drewno na głębokość 2 8 mm, a najczęściej 2 4 mm. Do metod powierzchniowych należy wykonywanie powłok ochronnych, które chronią drewno mechanicznie oraz nasycanie przez opryskiwanie oraz kąpiel zimną krótkotrwałą. Powłoki ochronne mogą być wytwarzane przez zwęglanie powierzchni, smarowanie smołą, preparatami oleistymi oraz nakładanie specjalnych preparatów impregnacyjnych i powłok lakierowych. W przypadku nanoszenia dekoracyjnych powłok zabezpieczających (lakierowych) materiał wnika w drewno na głębokość do 1 mm. Impregnacja głęboka Polega na nasyceniu drewna na głębokość powyżej 8 mm; może być wykonywana metodami bezciśnieniowymi lub ciśnieniowymi. Przy zabezpieczaniu drewna wilgotnego i mokrego metodami bezciśnieniowymi (np. zastrzyki, metoda osmotyczna) wykorzystuje się zjawisko dyfuzji. Środki impregnacyjne mogą być nanoszone na powierzchnię drewna ręcznie: pędzlem, szczotką, wałkiem lub mechanicznie za pomocą urządzeń do: natrysku, zanurzenia, polewania lub nasycania ciśnieniowego. Przy wykonywaniu impregnacji drewna należy przestrzegać następujących zasad: Roboty impregnacyjne mogą wykonywać pracownicy przeszkoleni w zakresie stosowania chemicznych środków służących do impregnacji. Pracownicy zatrudnieni przy impregnacji powinni być wyposażeni w odzież ochronną i odpowiednie środki ochrony indywidualnej. Drewno powinno być wyheblowane, pozbawione pęknięć, ruchomych sęków. Drewno przeznaczone do impregnacji powinno być powietrzno-suche, o wilgotności 10 20 %. Należy sprawdzić, czy podczas transportu i wyładunku drewno nie zostało zabrudzone ziemią, igliwiem lub zamoknięte powierzchniowo - należy wtedy odczekać około 2 dni, aby wyschło. Nie zaleca się impregnacji w temperaturze poniżej + 5 C. Preparat impregnujący musi być dostosowany do warunków eksploatacji drewna (na zewnątrz lub wewnątrz pomieszczeń). Przygotowanie roztworu impregnacyjnego musi być zgodne z instrukcją producenta. Przed nałożeniem kolejnej warstwy należy odczekać, aż wyschnie poprzednia. Po zaimpregnowaniu należy chronić drewno przed opadami atmosferycznymi przez 24 48 godzin, aby impregnat nie został wypłukany; należy przykryć materiał folią w ten sposób, aby zapewnić swobodną cyrkulację powietrza. Drewno zaimpregnowane nie powinno być poddawane dalszej obróbce, aby nie przerwać powłoki ochronnej. Jeżeli zachodzi taka konieczność, należy zaimpregnować pędzlem naruszoną powierzchnię. 11

Drewno zaatakowane przez grzyb, stykające się z innymi materiałami, na skutek kwaśnych produktów wydzielanych przez grzybnię, powoduje korozję spoin, cegły, a nawet betonu. Zabezpieczanie cegły i tynków przed korozją biologiczną Przyczyną występowania korozji biologicznej na murach i tynkach jest najczęściej zawilgocenie ścian, które jest skutkiem braku lub niewłaściwego wykonania izolacji wodochronnych. Sposób wykonywania oraz materiały stosowane do izolacji wodochronnych w budynkach znajdują się w poradnikach dotyczących jednostek modułowych: Wykonywanie izolacji wodochronnych z materiałów bitumicznych w budynkach oraz Wykonywanie izolacji wodochronnych z tworzyw sztucznych i zapraw wodoszczelnych w budynkach. Przed rozpoczęciem odgrzybiania budynków powinny być opracowane ekspertyzy lub orzeczenia mykologiczno-budowlane. a) b) Rys. 2. Korozja biologiczna na ścianach: a) pleśń, b) algi i grzyby [17, s. 154 i 160] Korozja biologiczna na murach i tynkach występuje często na elewacjach budynków i jest widoczna w postaci charakterystycznych przebarwień. Brunatnoszare przebarwienia są efektem działania grzybów, natomiast zazielenienie wynikiem rozwoju glonów. Mikroorganizmy zwiększają zawilgocenie powierzchni i warstwa tynku ulega zniszczeniu. Zawilgocenie występuje również na wewnętrznych powierzchniach takich ścian i może się pojawić pleśń lub grzyb domowy. Na murach mogą rozwijać się różne formy grzybów, które niszczą tynki i powłoki malarskie. W celu ochrony ścian przed korozją biologiczną należy stosować system ociepleń o wysokiej wytrzymałości i najniższej nasiąkliwości, który nie stwarza warunków korzystnych do rozwoju mikroorganizmów, np. stosownie mas tynkarskich zawierających dodatek środków blokujących rozwój grzybów i glonów. W przypadku wystąpienia korozji biologicznej należy możliwie szybko przeprowadzić renowację powierzchni przez zastosowanie odpowiednich preparatów zapewniających zniszczenie istniejących mikroorganizmów oraz zabezpieczenie przed ich ponownym osadzeniem się na powierzchni. Zasady odgrzybiania murów: ze skażonych murów należy skuć tynki i usunąć ślady grzybów w promieniu 1 m od ogniska skażenia, wzdłuż skażonego muru wykuć szczelinę szerokości 10 cm sięgającą aż do gruntu, mur oczyścić szczotką drucianą, a tynk szczotką ryżową, oczyszczoną powierzchnię posmarować preparatem grzybobójczym stosując zalecenia producenta dotyczące sposobu nakładania i zasad bezpieczeństwa obowiązujących przy odgrzybianiu, po wyschnięciu ścian mur wytynkować dodając do zaprawy tynkarskiej substancję uszczelniającą np. szkło wodne oraz wypełnić szczelinę odpowiednim materiałem. odgrzybione pomieszczenia należy zabezpieczyć przed zawilgoceniem. 12

a) b) c) Rys. 3. Odgrzybianie murów: a) skucie zagrzybionego tynku, b) wykucie szczeliny, c) oczyszczenie i odgrzybienie powierzchni [8, s.133] W budowlach narażonych na działanie czynników korozyjnych zaleca się stosować materiały ceramiczne o małej nasiąkliwości, np. cegły klinkierowe oraz okładziny odporne na zawilgocenie. Materiały budowlane (cegły, betony) mają powierzchnie podatne na zwilżanie, co sprzyja powstawaniu korozji biologicznej. Aby nadać powierzchniom tych materiałów cech charakteryzujących się brakiem zwilżania, przeprowadza się hydrofobizację czyli powleka się je specjalnymi roztworami hydrofobowymi. Do materiałów, które zmniejszają porowatość ścian i równocześnie umożliwiają odparowanie wilgoci, należą środki do krzemianowania (sylikatyzacji), np. szkło wodne oraz nowoczesne impregnaty silikonowe, np. Impregnat Hydrofobizujący z marki Dekoral Professional. Powierzchnię tynków można zabezpieczać przed korozją biologiczną przez impregnację farbami mineralnymi z dodatkiem środków chroniących przed rozwojem glonów i grzybów. Sposób postępowania przy czyszczeniu i zabezpieczaniu tynków płynem do odgrzybiania i usuwaniu glonów Terranowa: Silne zanieczyszczenia (glony, mchy) należy usunąć najpierw mechanicznie np. szczotką lub szpachelką. W zależności od grubości i intensywności zanieczyszczeń, w powierzchnię tynku wciera się aż do nasycenia roztwór wodny (maks. 1: 4) lub koncentrat płynu do odgrzybiania i usuwania glonów; gdy jest taka potrzeba, zabieg należy powtórzyć następnego dnia. Po około 24 godzinach powierzchnię należy przeszczotkować i spłukać czystą wodą. Po wyschnięciu powierzchnię pomalować, a jeżeli tynk został uszkodzony - wykonać reperacje. Sposób reperacji tynków poznałeś podczas realizacji jednostki modułowej Wykonywanie podstawowych robót tynkarskich. Przygotowanie powierzchni do izolacji antykorozyjnych Przed przystąpieniem do wykonywania zabiegów konserwacyjnych należy bardzo dokładnie oczyścić powierzchnię ze wszystkich zanieczyszczeń i produktów korozji biologicznej. Przed impregnacją drewna należy usunąć resztki kory i łyka, oczyścić powierzchnię ze zniszczonego włókna drzewnego, aż do zdrowego włókna, a następnie uzupełnić ewentualne ubytki, ruchome sęki itp. Z elementów konstrukcji ścian drewnianych silnie zaatakowanych przez owady należy ociosać zewnętrzne części najbardziej zniszczone. Mączkę drzewną usuwa się za pomocą szczotek drucianych, chodniki owadzie pozostałe na ociosanej powierzchni zeskrobuje ostrym narzędziem np. dłutem. Wszystkie odpady należy zebrać i spalić, gdyż są siedliskiem dalszego rozwoju szkodników. Powierzchnie murów i tynków, na których wystąpiła korozja biologiczna na skutek zawilgocenia, należy wysuszyć oraz usunąć przyczynę zawilgocenia, którą może być np. 13

penetracja wody deszczowej, podciąganie kapilarne, uszkodzenia rynien, instalacji wodociągowych itp. Usunięcie przyczyn zawilgocenia wymaga często wykonania remontów, a niejednokrotnie specjalistycznych zabiegów, jak np. wykonania iniekcji (zastrzyków) odpowiednich preparatów chemicznych w mur ceglany. Z zagrzybionych murów należy skuć zawilgocony, odparzony tynk i usunąć ślady grzyba w promieniu 1 m poza widoczne ogniska skażenia. Powierzchnię muru należy bardzo starannie oczyścić szczotką drucianą, szczególnie spoiny, którymi grzyby często przerastają mury. Po wykonaniu zabiegów odgrzybiających mury muszą wyschnąć; roboty tynkarskie można rozpocząć najwcześniej po 10 dniach od zakończenia odgrzybiania. Metody oczyszczania powierzchni zostały omówione w poradnikach dotyczących wykonywania podstawowych robót tynkarskich i malarskich. 4.2.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie czynniki powodują korozję biologiczną? 2. Jakie są klasy zagrożenia drewna budowlanego? 3. Co to jest impregnacja? 4. Jakie są rodzaje impregnacji? 5. Czym różni się impregnacja powierzchniowa od głębokiej? 6. Jakie są zasady impregnacji drewna? 7. Co jest przyczyną korozji biologicznej murów i tynków? 8. Jakie są zasady odgrzybiania murów? 9. Co to jest hydrofobizacja? 10. Do czego służy szkło wodne? 11. W jaki sposób należy przygotować drewno do impregnacji? 12. W jaki sposób należy przygotować powierzchnię muru i tynku do izolacji antykorozyjnej? 4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Przygotuj do naniesienia powłoki antykorozyjnej element drewniany wskazany przez nauczyciela. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad i higieny pracy, 4) ocenić stan podłoża i ustalić zakres prac przygotowawczych, 5) przygotować odpowiednie narzędzia, 6) usunąć wszelkie zanieczyszczenia, 7) posprzątać wszystkie odpady i spalić, jeżeli były porażone grzybami lub owadami, 8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 10) zaprezentować efekty swojej pracy, 11) dokonać samooceny pracy, 12) uporządkować stanowisko pracy. 14

Wyposażenie stanowiska pracy: narzędzia do oczyszczania drewna, plansza poglądowa dotycząca przygotowania powierzchni do wykonywania zabezpieczeń przed korozją biologiczną. Ćwiczenie 2 Przygotuj do wykonania izolacji antykorozyjnej fragment tynku, wskazany przez nauczyciela. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad i higieny pracy, 4) ocenić stan podłoża i ustalić zakres prac przygotowawczych, 5) przygotować odpowiednie narzędzia, 6) skuć fragment tynku, jeżeli zachodzi taka potrzeba, 7) oczyścić dokładnie powierzchnię, 8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 10) zaprezentować efekty swojej pracy, 11) dokonać samooceny pracy, 12) uporządkować stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: narzędzia do przygotowania powierzchni muru i tynku do izolacji antykorozyjnej, plansza poglądowa dotycząca przygotowania powierzchni do wykonywania zabezpieczeń przed korozją biologiczną, sprzęt do sprzątania. Ćwiczenie 3 Określ zasady, które powinny być przestrzegane przy impregnacji drewna. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad i higieny pracy, 4) określić, jak powinni być przygotowani pracownicy do wykonywania impregnacji, 5) określić, jakie warunki powinien spełniać element przeznaczony do impregnacji, 6) określić zasadę doboru środka impregnacyjnego, 7) określić zasadę nakładania kolejnych warstw impregnatu, 8) określić sposób zabezpieczenia drewna po impregnacji, 9) sporządzić notatkę w zeszycie, 10) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 11) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 12) zaprezentować efekty swojej pracy, 13) dokonać samooceny pracy, 14) uporządkować stanowisko pracy. 15

Wyposażenie stanowiska pracy plansza poglądowa dotycząca impregnacji drewna, literatura. 4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) zdefiniować korozję biologiczną? 2) określić zasady zabezpieczania drewna przed korozją biologiczną? 3) określić zasady zabezpieczania muru i tynku przed korozją biologiczną? 4) przygotować elementy drewniane do naniesienia powłoki antykorozyjnej? 5) przygotować konstrukcje murowane oraz tynki do naniesienia powłoki antykorozyjnej? 16

4.3. Materiały do izolacji antykorozyjnych konstrukcji drewnianych i murowych oraz powierzchni tynków 4.3.1.Materiał nauczania Do izolacji antykorozyjnych drewna, murów i tynków należy stosować wyłącznie materiały dopuszczone do obrotu i stosowania, czyli odpowiadające wymaganiom obowiązujących norm atestacji pod względem skuteczności działania i wpływu na środowisko. Przy pracy z materiałami antykorozyjnymi należy stosować odzież ochronną i odpowiednie środki ochrony indywidualnej, np. rękawice, okulary i maski ochronne, respiratory. Zakres i sposób używania materiałów do izolacji antykorozyjnej drewna, muru i tynku musi być zgodny z instrukcją producenta. Należy zwracać uwagę, czy dany preparat jest przeznaczony do stosowania wewnątrz czy na zewnątrz pomieszczeń. Środki impregnacyjne i grzybobójcze do drewna dzielą się na dwie grupy: do zabezpieczania drewna przed niszczeniem przez grzyby i owady, do zwalczania grzybów i owadów. Do zabezpieczenia drewna przed korozją biologiczną służą preparaty impregnujące, które mają na celu uodpornienie drewna na działanie szkodliwych czynników atmosferycznych i biologicznych. Impregnaty do drewna dzieli się na: niewymywalne (utrwalające się), w których składnik biobójczy trwale wiąże się z drewnem; mogą być stosowne do zabezpieczania drewna w każdych warunkach. wymywalne, w których składnik biobójczy nie wiąże się z drewnem i może zostać wypłukany; można je stosować do zabezpieczania drewna, które nie jest narażone na zawilgocenie. Ze względu na postać środków impregnujących i grzybobójczych dzieli się je na: solne (wodorozcieńczalne) w postaci koncentratu lub proszku do przygotowania roztworu. Są toksyczne, bezwonne, niepalne, dobrze wnikają w drewno, ale nie są odporne na wymywanie przez deszcz, dlatego w przypadku użytkowania na zewnątrz pomieszczeń powinny być zabezpieczane farbami lub lakierami do drewna. rozpuszczalnikowe odporne na wodę, głęboko wnikają w drewno, ale są łatwopalne i toksyczne; należą do nich np. fenole, naftaleny. Mogą być bezbarwne lub barwiące. Impregnowane powierzchnie można malować farbami i lakierami. Obecnie są rzadko stosowane (z uwagi na duży asortyment impregnatów wodorozcieńczalnych). oleiste odporne na wodę, trwale zabezpieczają drewno, ale są łatwopalne i toksyczne (do stosowania tylko na zewnątrz). Do impregnatów stosowanych w budownictwie należą między innymi: Soltox R-12, Biotox R-12, Fungonit MW-2 - w postaci proszków, trudno wymywalne, przeznaczone do zabezpieczania przed grzybami i zwalczania grzybów. Basidiotox - koncentrat do rozcieńczania wodą o silnym zapachu amoniaku, wymywalny. Fenylofenolan sodowy do zabezpieczania drewna i tarcicy przed sinizną i pleśnieniem. Borochron koncentrat do rozcieńczania wodą, trwale łączy się z drewnem, dlatego jest niewymywalny przez opady atmosferyczne, chroni przed owadami. Imprex budowlany oleista brunatna ciecz, lotna i palna, trudno wymywalna, do zabezpieczania przed grzybami i zwalczania grzybów, toksyczny w trakcie nakładania.. Nie należy go używać do drewna wilgotnego i materiałów drewnopochodnych. Drewnosol 2 - zabezpiecza drewno przed szkodliwym działaniem pleśni, grzybów i sinizny. Jest wymywalny, dlatego powinien być stosowany wewnątrz pomieszczeń (również przeznaczonych na pobyt ludzi). Karbolineum i olej kreozotowy - zabarwiają drewno na czarno, służą głównie do zabezpieczania podkładów kolejowych, pali fundamentowych, słupów telefonicznych. 17

Do impregnacji powierzchniowej drewna, którą można wykonać samodzielnie (nie jest wymagany specjalistyczny sprzęt), można stosować: Drewnochron, Impregon, Nobiles Drewnochronny, Sadolin Base, Izohan Impregnat W2. Wszystkie te preparaty w stanie płynnym są toksyczne i przy ich nakładaniu należy przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej podanych przez producentów. Środki antykorozyjne do murów i tynków Środki do ochrony murów i tynków przed korozją biologiczną nie powinny stwarzać zagrożenia dla zdrowia ludzi i środowiska naturalnego. Do preparatów grzybobójczych przeznaczonych oczyszczania i zabezpieczania ścian murowanych należą: Biosept do usuwania grzybów i pleśni z fug i podłoży budowlanych. Septobud ekologiczny, do ścian i tynków tradycyjnych oraz szlachetnych. Mycol do zwalczania pleśni, grzybów i porostów, nakłada się go pędzlem lub szczotką. Pleśniotox środek wodorozcieńczalny w postaci emulsji, do dezynfekcji murów i tynków porażonych przez grzyby domowe i pleśnie. Grzybotox-M do odgrzybiania murów i tynków - może być stosowany w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, ale nie należy go nakładać na elementy mające styczność z środkami spożywczymi; szkodliwy w czasie nakładania. Murotox do odgrzybiania murów z cegły, betonów i prefabrykatów (nie wolno nim odgrzybiać tynków), toksyczny w czasie nakładania. Mykotax pasta do zwalczania pleśni na powłokach malarskich. Xylo Color-SW-10 do zwalczania grzybów na murach i tynkach. Izomur do usuwania grzybów i pleśni oraz zapobieganiu ich rozwojowi, na murach z cegły, betonu i kamienia. Zestaw Terranowa: Płyn czyszczący, Preparat przeciw algom i grzybom, Płyn impregnujący silikonowy. Specjalna farba do fasad na bazie żywicy silikonowej do ochrony przed rozwojem glonów i grzybów. Nowoczesne farby wewnętrzne i zewnętrzne zawierające środki DPF (Dry Film Preservatives) chroniące tynki przed zagrzybieniem w warunkach zwiększonej wilgotności np. Dekoral do Kuchni i Łazienek, silikonowa farba Renosil do elewacji. Przechowywanie środków impregnacyjnych Materiały impregnacyjne należy transportować w szczelnych opakowaniach, z odpowiednimi napisami ostrzegawczymi. Impregnaty należy składować w suchych pomieszczeniach, w zamkniętych opakowaniach: metalowych lub szklanych środki oleiste, papierowych lub drewnianych sole. 4.3.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie działanie mają środki impregnacyjne do drewna? 2. Czym różnią sie preparaty do drewna niewymywalne od wymywalnych? 3. Jak dzielą sie preparaty grzybobójcze do drewna? 4. Czym charakteryzują się preparaty solne? 5. Jakie właściwości maja preparaty oleiste? 6. Jakie znasz preparaty grzybobójcze do drewna? 7. Jakie znasz środki antykorozyjne do muru i tynku? 8. W jaki sposób należy transportować i przechowywać środki impregnacyjne? 18

4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Spośród przedstawionych preparatów antykorozyjnych wybierz środek do zwalczania grzybów na drewnie i zabezpieczania przed grzybami oraz podaj (na podstawie instrukcji producenta umieszczonej na etykiecie wyrobu): zakres i sposób stosowania, właściwości wyrobu, zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej przy stosowaniu danego wyrobu. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad i higieny pracy, 4) obejrzeć przedstawione wyroby, 5) wybrać środek do zwalczania grzybów na drewnie i zabezpieczania przed grzybami, 6) zapoznać się z instrukcją producenta umieszczoną na etykiecie wyrobu, 7) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 9) zaprezentować efekty swojej pracy, 10) dokonać samooceny pracy, 11) uporządkować stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: zestaw środków antykorozyjnych, katalogi dotyczące środków do wykonywania zabezpieczeń przed korozją biologiczną. Ćwiczenie 2 Spośród przedstawionych środków antykorozyjnych do wybierz preparat przeznaczony do usuwania grzybów i pleśni z murów i tynków i zapobiegania ich rozwojowi oraz podaj zasady bezpiecznej pracy przy nakładaniu tego preparatu. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad i higieny pracy, 4) obejrzeć przedstawione wyroby, 5) wybrać środek do zwalczania grzybów i pleśni i zapobiegania ich rozwojowi, 6) zapoznać się z instrukcją producenta umieszczoną na etykiecie wyrobu, 7) określić zasady bezpiecznej pracy przy nakładaniu tego preparatu, 8) sporządzić notatkę w zeszycie, 9) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 10) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 11) zaprezentować efekty swojej pracy, 12) dokonać samooceny pracy, 13) uporządkować stanowisko pracy. 19

Wyposażenie stanowiska pracy: 1) zestaw środków antykorozyjnych, 2) katalogi dotyczące środków do wykonywania zabezpieczeń przed korozją biologiczną. 4.3.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić rodzaje środków antykorozyjnych do drewna, muru i tynku? 2) rozpoznać rodzaje środków antykorozyjnych? 3) dobrać odpowiedni preparat antykorozyjny? 4) określić sposób transportowania i składowania środków impregnacyjnych? 20

4.4. Zasady wykonywania zabezpieczeń drewna przed działaniem ognia i materiały do izolacji ogniochronnych elementów drewnianych 4.4.1. Materiał nauczania Ochrona przed pożarem polega głównie na zabezpieczaniu drewna przed źródłem ognia. Na skutek wysokiej temperatury zachodzą w drewnie procesy destylacyjne, w wyniku których wydzielają się gazy palne. Gazy te mogą zapalać się od płomienia lub samorzutnie. Zabezpieczanie drewna przed ogniem polega na pokrywaniu powierzchni różnymi środkami, które mają na celu: utrudnienie i opóźnienie zapłonu, powstrzymanie rozprzestrzeniania się ognia, niepodtrzymywanie żarzenia po ugaszeniu ognia, odporność ogniowa. Odporność ogniową konstrukcji i elementów drewnianych można podwyższyć przez utrudnienie lub zamknięcie do nich dostępu powietrza. Należy zaszpachlować pęknięcia i szczeliny, aby nie przedostawało się przez nie powietrze. Ściany oraz słupy i belki drewniane, które nie są elementami dekoracyjnymi, można obłożyć w celu podniesienia odporności ogniowej okładzinami z materiałów niepalnych lub o ograniczonej palności w stosunku do drewna i materiałów drewnopochodnych. Można w tym celu stosować ogniochronne płyty kartonowo-gipsowe zbrojone włóknem szklanym, prasowane płyty wiórowo-cementowe Duripanel, zaporowe płyty krzemianowe typu Palusol. Konstrukcje drewniane znajdujące się w pobliżu pieców i przewodów dymowych należy odizolować materiałami niepalnymi o małej przewodności cieplnej np. płytami gipsowymi lub tynkiem. Tynk wapienny o grubości 20 30 mm chroni drewno przed zapaleniem przez 20 45 min. Do przeciwogniowego zabezpieczania pomieszczeń drewnianych, więźb dachowych, boazerii, stolarki można stosować lakiery ogniochronne do drewna, które po wyschnięciu tworzą przeźroczystą dekoracyjną powłokę. Elementy z drewna i materiałów drewnopochodnych można również malować w celu podniesienia odporności na działanie ognia farbą krzemianową, której spoiwem jest szkło wodne potasowe. Zasady nakładania powłok lakierowych i krzemianowych znajdują się w poradniku Wykonywanie podstawowych robót malarskich. Do zabezpieczania drewna przed ogniem stosowane są również impregnaty ogniochronne do drewna, przeznaczone do stosowania wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Impregnaty ogniochronne występują w postaci żelu, płynu lub proszku do sporządzania roztworu i w zależności od konsystencji mogą być nakładane pędzlem, natryskiem, przez zanurzenie, wstrzykiwanie, nasycanie ciśnieniowe. Zabezpieczanie wgłębne drewna (w masie) jest stosowane głównie w zakładach przemysłowych, na budowach stosuje się najczęściej zabezpieczanie powierzchniowe. Środki do przeciwogniowej konserwacji drewna nie powinny wywierać szkodliwego działania na zdrowie ludzi i zwierząt oraz wydzielać przykrych zapachów, powinny natomiast przeciwdziałać rozwojowi grzybów. Materiały do izolacji ogniochronnych drewna Do izolacji ogniochronnych należy stosować wyłącznie materiały dopuszczone do obrotu i stosowania. Środki do izolacji ogniochronnych występują w postaci proszków do sporządzania roztworów, żelów oraz farb i lakierów. W czasie ich nakładania należy 21

bezwzględnie przestrzegać zaleceń producenta dotyczących sposobu stosowania i bezpieczeństwa pracy. Do preparatów ogniochronnych należą między innymi: Deimos środek zabezpieczający przed zapaleniem się drewna, bezwonny, rozpuszczalny w wodzie, nanosi się go na suche, czyste drewno, które nie było pokrywane wcześniej farbami. Fobos M-2L w postaci lepkiej cieczy o zapachu amoniaku, przeznaczony do powierzchniowego zabezpieczania przed ogniem drewna wewnątrz pomieszczeń. Fobos M-2 do zabezpieczania drewna przed działaniem ognia i grzybów w pomieszczeniach pod dachem, nie jest odporny na wymywanie; ma postać proszku, który służy do wykonywania 20% roztworu wodnego. Fobos M-2F do zabezpieczania drewna wewnątrz pomieszczeń przed działaniem ognia, grzybów domowych i owadów metodą powierzchniową lub wgłębną; ma postać proszku, z którego sporządza się 20% roztwór wodny o temperaturze około70 C. Ocean 441 rozpuszczalnikowy impregnat ogniochronny do stosowania wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Ogniochron preparat solny przeciwogniowy i przeciwgrzybiczny, w postaci proszku do sporządzania roztworów wodnych. Mowichron pęczniejąca farba emulsyjna do ogniochronnego zabezpieczania drewna i materiałów drewnopochodnych wewnątrz pomieszczeń, daje matowe, szorstkie powłoki; materiały drewniane pomalowane farbą stają się trudno zapalne. Polcechron farba ogniochronna do drewna, podkładowa i nawierzchniowa, nie należy jej stosować w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi i zwierząt. Lakiery ogniochronne do drewna, np.: Uniepal-Drew do stosowania wewnątrz pomieszczeń, Fireclear pęczniejący lakier do drewna i materiałów drewnopochodnych, Kromos lakier dwuskładnikowy (żywica + utwardzacz). Czterofunkcyjne środki do zabezpieczania drewna przed ogniem, grzybami domowymi, pleśnią i owadami: Intox P/POŻ w postaci żelu, stosowany bez rozcieńczania. Tytan w postaci koncentratu do przyrządzania roztworów wodnych. Niektóre impregnaty zabezpieczają drewno równocześnie przed ogniem oraz grzybami i owadami. 4.4.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany wykonania ćwiczeń. 1. Na czym polega zabezpieczanie drewna przed działaniem ognia? 2. W jaki sposób można utrudniać lub zamykać dostęp ognia do powierzchni drewna? 3. W jaki sposób izoluje się konstrukcje drewniane znajdujące sie w pobliżu pieców i przewodów dymowych? 4. Jakie powłoki malarskie można nakładać na drewno w celu podniesienia odporności na działanie ognia? 5. W jakiej postaci mogą występować środki ogniochronne? 6. Czym charakteryzują się środki ogniochronne? 7. Jakie znasz środki ogniochronne, które mogą być stosowane w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi? 8. Jakie znasz lakiery ogniochronne? 9. Co to są środki czterofunkcyjne? 22

4.4.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Spośród przedstawionych przez nauczyciela różnych środków do izolacji antykorozyjnych i ogniochronnych wybierz środek do izolacji ogniochronnych powierzchni drewnianych i na podstawie instrukcji producenta umieszczonej na etykiecie wyrobu podaj: nazwę wyrobu, zakres stosowania, właściwości i sposób użycia wyrobu, zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej przy stosowaniu danego wyrobu. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) obejrzeć przedstawione wyroby, 5) wybrać środek ogniochronny, 6) zapoznać się z instrukcją producenta umieszczoną na etykiecie wyrobu, 7) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 9) zaprezentować efekty swojej pracy, 10) dokonać samooceny pracy, 11) uporządkować stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: zestaw środków antykorozyjnych i ogniochronnych, katalogi dotyczące środków do wykonywania zabezpieczeń przed korozją biologiczną i działaniem ognia. Ćwiczenie 2 Spośród przedstawionych środków ogniochronnych wskaż środek, który może być stosowany w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi oraz podaj zasady bezpiecznej pracy przy stosowaniu tego preparatu. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) obejrzeć przedstawione wyroby, 5) wybrać odpowiedni środek ogniochronny, 6) zapoznać się z instrukcją producenta umieszczoną na etykiecie wyrobu, 7) sporządzić notatkę podając w niej zasady bezpiecznej pracy przy stosowaniu tego preparatu, 8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 10) zaprezentować efekty swojej pracy, 11) dokonać samooceny pracy, 12) uporządkować stanowisko pracy. 23

Wyposażenie stanowiska pracy: zestaw środków antykorozyjnych i ogniochronnych, katalogi dotyczące środków do wykonywania zabezpieczeń przed korozją biologiczną i działaniem ognia. 4.4.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić zasady wykonywania zabezpieczeń drewna przed działaniem ognia? 2) scharakteryzować rodzaje środków ogniochronnych do drewna? 3) rozróżnić i dobrać odpowiednie środki ogniochronne? 24

4.5. Przygotowanie roztworów antykorozyjnych 4.5.1. Materiał nauczania Roztwory antykorozyjne można sporządzać na podstawie: stężenia roztworu określonego w procentach, stężenia roztworu określonego w proporcjach objętościowych. Stężenie procentowe Wskazuje liczbę gramów substancji rozpuszczonej w 100 g roztworu. Na przykład impregnat Fobos M-2 stosuje się w postaci 20% roztworu wodnego. Oznacza to, że w 100 gramach takiego roztworu znajduje się 20 g impregnatu i 80 g wody, 5% roztwór otrzymuje się przez połączenie 5 g danej substancji i 95 g rozpuszczalnika. Przykład Ile gramów wody i preparatu Ogniochron należy użyć w celu otrzymania 800 gramów 10 % roztworu do impregnacji drewna? 100 gramów 10% roztworu zawiera 10 g preparatu i 90 g wody. 800 gramów 10 % roztworu zawiera (x) g preparatu i (y) g wody. x = y = 800 g 10 g 100 g 800 g 90 g 100 g = 80 g preparatu = 720 g wody Odpowiedź: Aby otrzymać 800 gramów 10 % roztworu należy 80 g preparatu rozpuścić w 720 g wody. Stężenie w proporcjach objętościowych Oznacza proporcję części objętościowych poszczególnych składników. Na przykład roztwór kwasu solnego 1: 4 składa się z 1 części objętościowej stężonego kwasu i 4 części objętościowych wody. Przykład Przygotować 2 dm 3 kwasu siarkowego 1: 3. Należy 1 część objętościową stężonego kwasu siarkowego rozcieńczyć 3 częściami objętościowymi wody, otrzymamy wtedy 4 części objętościowe roztworu (1+ 3 = 4). 1 dm 3 stężonego kwasu + 3 dm 3 wody = 4 dm 3 kwasu siarkowego 1: 3 (x) dm 3 stężonego kwasu + (y) dm 3 wody = 2 dm 3 kwasu siarkowego 1: 3 x = y = 2 dm 3 1 dm 3 4 dm 3 2 dm 3 3 dm 3 4 dm 3 = 0,5 dm 3 stężonego kwasu = 1,5 dm 3 wody Odpowiedź: Aby przygotować 2 dm 3 kwasu siarkowego 1: 3 należy 0,5 dm 3 stężonego kwasu rozcieńczyć 1,5 dm 3 wody. 25

Obliczanie mieszanin W celu określenia stosunku, w jakim należy zmieszać dwa roztwory o różnych stężeniach, aby otrzymać roztwór o żądanym stężeniu, stosuje się tzw. regułę mieszania. Należy narysować kwadrat i obie jego przekątne. W lewym górnym rogu wpisuje się stężenie roztworu A, w lewym dolnym stężenie roztworu B, na przekątnych żądane stężenie roztworu C. W prawym górnym rogu wpisuje się różnicę stężeń roztworów C i B oznacza ona, ile części wagowych lub objętościowych roztworu A należy użyć do zmieszania. W prawym dolnym rogu wpisuje się różnicę stężeń roztworów A i C oznacza ona, ile części wagowych lub objętościowych roztworu B potrzeba do zmieszania. Stężenie czystych rozpuszczalników np. wody oznacza się przez 0 (zero). Przykład Aby otrzymać 56 % roztwór C z roztworów: 80 % i 35 %, należy użyć do zmieszania 21 części roztworu A i 24 części roztworu B A- 80 % 56 35= 21 4.5.2. Pytania sprawdzające B- 35 % 80 56= 24 Rys. 4. Reguła mieszania roztworów [opracowanie własne] Odpowiadając napytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie są metody przygotowania roztworów antykorozyjnych? 2. W jaki sposób oblicza się ilość składników roztworu na podstawie stężenia procentowego? 3. W jaki sposób oblicza się ilość składników roztworu na podstawie proporcji objętościowych? 4. Na czym polega tzw. reguła mieszania? 4.5.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Preparat do przeciwogniowej konserwacji drewna Fobos M-2 stosuje się w postaci 20 % roztworu wodnego. Przygotuj 500 g roztworu roboczego. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 26