Ważne informacje dla Ciebie i Twojej rodziny GRYPA PANDEMICZNA Eksperci Światowej Organizacji Zdrowia obecnie prognozują wybuch pandemii grypy. W niniejszej ulotce opisano grypę pandemiczną, ryzyko jej wystąpienia w naszym kraju, cechy odróżniające ją od zwykłej grypy, która pojawia się każdego roku zimą, a także działania, jakie są podejmowane w Zjednoczonym Królestwie w celu przygotowania się na potencjalną pandemię. CZYM JEST GRYPA PANDEMICZNA? Grypa pandemiczna jest rodzajem grypy, który występuje co kilkadziesiąt lat i rozprzestrzenia się szybko do większości kraju i regionów na całym świecie. Symptomy grypy pandemicznej są podobne do symptomów zwykłej grypy, ale z reguły cechuje je większa ostrość. Niektóre z różnic pomiędzy grypą pandemiczną i zwykłą wymieniono w tabeli przedstawionej poniżej. JAK ZACZYNA SIĘ PANDEMIA GRYPY? Wirusy grypy nieustannie zmieniają się, dając początek nowym szczepom. Pandemia następuje wówczas, gdy nowo powstały wirus różni się tak bardzo od wcześniejszych szczepów, iż mało kto jest na niego odporny. Dzięki temu wirus może rozprzestrzeniać się szybko i na dużą skalę, zarażając setki tysięcy osób. Nowy wirus pandemiczny może powstać w wyniku połączenia się wirus grypy ludzkiej z wirusem grypy zwierzęcej (z reguły jest to wirus grypy ptasiej).
Jaka jest różnica pomiędzy grypą zwykłą a grypą pandemiczną? GRYPA ZWYKŁA Występuje co roku zimą Zaraża ok. 10% populacji Dla większości osób jest nieprzyjemną infekcją, która jednak nie stanowi zagrożenia dla życia Osoby bardzo młode, w podeszłym wieku oraz cierpiące na schorzenia chroniczne są najbardziej narażone na ciężki przebieg choroby. Dla osób najbardziej zagrożonych dostępne są programy corocznych szczepień Dla grup szczególnego ryzyka dostępne są leki przeciwwirusowe GRYPA PANDEMICZNA W ubiegłym stuleciu wystąpiły trzy pandemie Może wystąpić sporadycznie o dowolnej porze roku Stanowi potencjalne zagrożenie nawet dla 25% populacji Przebieg infekcji może być bardziej poważny u wszystkich zarażonych Ryzyko ciężkiego zachorowania dla wszystkich grup wiekowych Z początku szczepionka nie jest dostępna gdy zostanie opracowana, celem będzie jak najszybsza immunizacja całej populacji w miarę pojawiania się nowych partii szczepionki Leki przeciwwirusowe są gromadzone i zostaną wykorzystane w najbardziej skuteczny sposób, w zależności od rozwoju choroby NA ILE REALNA JEST PANDEMIA GRYPY? W ubiegłym stuleciu wystąpiły trzy pandemie (patrz strona obok). Naukowcy przewidują, że pojawi się kolejna pandemia być może w niedalekiej przyszłości, choć nie potrafią określić dokładnie kiedy. JAKIE JEST RYZYKO, IŻ PANDEMIA GRYPY WYBUCHNIE W ZJEDNOCZONYM KRÓLESTWIE? Światowa Organizacja Zdrowia nieustannie wypatruje pierwszych oznak pandemii, tak aby można było podjąć kroki w celu spowolnienia lub ograniczenia rozprzestrzeniania się choroby. Jeżeli za granicą pojawi się szczep grypy pandemicznej, to niemalże na pewno dotrze on do Zjednoczonego Królestwa. Od tego momentu rozprzestrzeni się w całym kraju w przeciągu kilku tygodni.
WYBUCHY PANDEMII W UBIEGŁYM STULECIU Hiszpanka Lata: 1918-1919 Szacowana liczba zgonów: 20-40 milionów (globalnie), 250 000 (w Zjednoczonym Królestwie) Najbardziej zagrożona grupa wiekowa: Zdrowi dorośli w wieku od 20 do 50 lat Grypa azjatycka Lata: 1957-1958 Szacowana liczba zgonów: 1 milion (globalnie), 33 000 (w Zjednoczonym Królestwie) Najbardziej zagrożona grupa wiekowa: Osoby bardzo młode oraz w podeszłym wieku Grypa hongkońska Lata: 1968-1969 Szacowana liczba zgonów: 1-4 milionów (globalnie), 30 000 (w Anglii i Walii) Najbardziej zagrożona grupa wiekowa: Osoby w podeszłym wieku oraz cierpiące na schorzenia chroniczne CO TO OZNACZA DLA ZJEDNOCZONEGO KRÓLESTWA? W razie pojawienia się w Zjednoczonym Królestwie, pandemia grypy rozprzestrzeni się w całym kraju w przeciągu kilku tygodni, powodując: znaczną liczbę zachorowań na grypę poważne obciążenie infrastruktury opieki zdrowotnej zakłócenie wielu dziedzin codziennego życia dużą liczbę zgonów. Rząd Zjednoczonego Królestwa opracował Plan Awaryjny na Wypadek Pandemii Grypy (patrz www.dh.gov.uk/pandemicflu). Uwzględniono w nim wyjątkowe obciążenia i wyzwania, w których obliczu stanie Narodowa Służba Zdrowia (NHS). CZYM BĘDZIE PANDEMIA GRYPY RÓŻNIĆ SIĘ OD WYBUCHU ZWYKŁEJ GRYPY? Trudno precyzyjnie określić zagrożenie, jakie stworzy pandemia. Będzie ono zależało od łatwości rozprzestrzeniania się wirusa, od tego, które grupy wiekowe zostaną najbardziej dotknięte chorobą, a także od ostrości symptomów i liczby zgonów. Pandemia grypy może przejść w dwóch falach na przestrzeni kilku miesięcy, z których każda trwałaby od dwóch do trzech miesięcy. Istnieje prawdopodobieństwo, że pandemia grypy dotknie znacznie więcej osób niż zwykła grypa. Pod koniec pandemii, liczba zarażonych może sięgać jednej czwartej całej populacji. Szczepionka przeciwko zwykłej grypie nie zapewni ochrony przed grypą pandemiczna. Jednakże zwykła grypa również stanowi potencjalne zagrożenie, w związku z czym wszyscy, którzy umówili się na zwykłą szczepionkę, powinni pójść na zastrzyk.
JAKIE JEST RYZYKO, ŻE ZARAŻĘ SIĘ GRYPĄ PANDEMICZNĄ? Ryzyko zachorowania jest większe niż w przypadku grypy zwykłej, gdyż choroba rozprzestrzeni się bardzo szybko mało kto będzie odporny na wirus. Każdy będzie zagrożony. Niektóre grupy osób są bardziej narażone od innych, ale też każda pandemia ma odmienny przebieg. Dopóki wirus nie zacznie się rozprzestrzeniać, określenie tych grup jest niezwykle trudne. W przypadku zwykłej grypy, grupy osób szczególnie narażonych na zachorowanie obejmują: osoby bardzo młode osoby w powyżej 65 roku życia osoby cierpiące na schorzenia chroniczne, takie jak choroby płuc, cukrzyca, rak, schorzenia nerek i serca osoby, u których występuje immunosupresja powodowana przez odbywane leczenie lub choroby, takie jak HIV/AIDS. Jednakże w razie wybuchu pandemii mogą pojawić się inne grupy ryzyka. CZY NIE MA LEKÓW, KTÓRE MOŻNA BY PODAĆ W RAZIE PANDEMII GRYPY? Istnieją pewne leki antywirusowe, które mogą być skuteczne w leczeniu grypy pandemicznej. Aktualnie gromadzone są zapasy. Zostaną one wykorzystane w najbardziej skuteczny sposób, aby ochronić te osoby, które są najbardziej narażone na ciężki przebieg choroby. Leki antywirusowe Leki antywirusowe mogą być używane do leczenia grypy pandemicznej, ale ich zastosowanie ma szereg ograniczeń. Aby były skuteczne, muszą zostać podane w ciągu 48 godzin od chwili wystąpienia symptomów. Leczenie lekami antywirusowymi powinno ograniczyć symptomy grypy i okres chorowania, ale nie powstrzyma przekazywania wirusa przez osoby zarażone. Trudno jest z góry określić, które grupy osób doświadczą cięższego przebiegu choroby i przez to skorzystałyby najbardziej z tych leków. Skuteczność tych leków można ocenić dopiero po wybuchu pandemii. Istnieje ryzyko, że z biegiem czasu wirus grypy pandemicznej uodporni się na leki antywirusowe. W Zjednoczonym Królestwie już tworzy się zapasy leków antywirusowych. Liczba osób, którym będzie można podać leki antywirusowe, zależy od czasu wybuchu pandemii oraz od zaawansowania prac nad tworzeniem zapasów tych leków. CZY NIE ZOSTANIE OPRACOWANA SZCZEPIONKA PRZECIWKO GRYPIE PANDEMICZNEJ? Szczepionki są opracowywane dla ściśle określonych wirusów grypy, które wywołują epidemię lub pandemię. Ich produkcja zajmuje kilka miesięcy. Działania w celu
stworzenia szczepionki chroniącej przez nowym, pandemicznym szczepem grypy zostaną podjęte możliwie najszybciej, ale jest raczej mało prawdopodobne, aby była ona dostępna dla pierwszej fali chorych. W zależności od czasu wystąpienia drugiej fali pandemii grypy, być może naukowcy zdążą opracować skuteczną szczepionkę. Prace przygotowawcze i badawcze zostały już rozpoczęte, co powinno przyczynić się do powstania nowej szczepionki w niedalekiej przyszłości. JEŻELI GRYPA PANDEMICZNA POJAWI SIĘ W ZJEDNOCZONYM KRÓLESTWIE, TO JAK MOGĘ ZABEZPIECZYĆ SIEBIE I SWOJĄ RODZINĘ PRZED ZARAŻENIEM? Wirus rozprzestrzenia się drogą powietrzną, gdy osoby zarażone kaszlą lub kichają. Istnieje kilka podstawowych środków ostrożności, które można podjąć w celu ograniczenia ryzyka zakażenia. Maski twarzowe będą mało przydatne przy zapobieganiu rozprzestrzenianiu się wirusa, ale możesz: zasłonić usta i nos (np. chusteczką higieniczną), gdy kichasz lub kaszlesz wyrzucać zużyte chusteczki higieniczne szybko i z należytą ostrożnością, używając worków foliowych i koszy na śmieci unikać zbędnych podróży i dużych skupisk ludzkich, gdy tylko jest to możliwe stosować się do zasad dobrej higieny częste mycie rąk wodą z mydłem po dotknięciu różnych przedmiotów i powierzchni chroni przed zarażaniem i dalszym przekazywaniem wirusa Grypa pandemiczna rozprzestrzenia się bardzo szybko, gdyż większość ludzi nie ma żadnej odporności Istnieje duże prawdopodobieństwo, że grypa pandemiczna będzie miała ostrzejszy przebieg niż zwykła grypa Grupy szczególnego ryzyka zostaną dokładnie określone dopiero po rozprzestrzenieniu się choroby mogą one odbiegać od grup szczególnie dotkniętych zwykłą grypą PODSTAWOWE FAKTY O GRYPIE PANDEMICZNEJ Gromadzone są zapasy leków antywirusowych, ale ich zastosowanie ma ograniczenia skuteczność tych leków zostanie ustalona dopiero po wybuchu pandemii Opracowanie szczepionki będzie możliwe dopiero po zidentyfikowaniu wirusa regularnie czyścić twarde powierzchnie (np. blaty kuchenne, klamki) za pomocą zwykłych środków czyszczących dopilnować, aby Twoje dzieci stosowały się do tych wskazówek. SKĄD BĘDĘ WIEDZIEĆ, ŻE PANDEMIA GRYPY DOTARŁA DO ZJEDNOCZONEGO KRÓLESTWA? Światowa Organizacja Zdrowia dysponuje międzynarodowym systemem wczesnego ostrzegania przed grypą pandemiczną. Rząd Zjednoczonego Królestwa opracował Plan
Awaryjny na Wypadek Pandemii Grypy, który zostanie wdrożony niezwłocznie w razie wybuchu. W jego ramach już teraz prowadzone są prace mające zwiększyć stopień naszego przygotowania. W razie zagrożenia pandemią, rząd rozpocznie ogłaszanie ostrzeżeń i wskazówek skierowanych do społeczeństwa. WIĘCEJ INFORMACJI Jeżeli chcesz uzyskać więcej informacji, to odwiedź witrynę www.dh.gov.uk/pandemicflu odwiedź witrynę www.nhsdirect.nhs.uk przejdź do strony NHS Direct Interactive w cyfrowej telewizji satelitarnej poprzez naciśnięcie przycisku interaktywnego na pilocie zadzwoń do NHS Direct pod numerem 0845 4647 W razie wybuchu pandemii grypy pojawią się ogłoszenia w telewizji, radiu i prasie. Department of Health Publications (Wydział Publikacji Zdrowotnych) Telefon 08701 555 455 E-mail dh@prolog.uk.com Niniejszy dokument jest również dostępny na witrynie www.dh.gov.uk/pandemicflu październik 2005