Przewodnik turystyczny po mojej okolicy. Autor: Wiktor Kujawa Klasa Vc Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Wojska Polskiego w Świeciu ul. Sienkiewicza 3 86-100 Świecie Opiekun: Mirosława Krupa 1
Nazywam się Wiktor Kujawa. Jestem uczniem klasy piątej SP 1 w Świeciu. Mieszkam na Kociewiu, bardzo ciekawej okolicy, bogatej w osobliwości przyrodnicze i zabytki. Bardzo lubię jeździć na rowerze i zapraszam do zapoznania się z moją propozycją spędzania wolego czasu w miejscach znajdujących się w okolicy. Zabiorę Was w podróż rowerową w różne zakątki Świecia oraz Borów Tucholskich, które znajdują się w okolicy i mają do zaoferowania wiele ciekawych miejsc. Od strony wschodniej Świecia płyną dwie rzeki: Wisła (długość 1047 km) i Wda zwana Czarną Wodą (długość 198 km). Poniższe zdjęcie wykonałem z wieży Zamku krzyżackiego. Po stronie zachodniej znajduje się wschodni kraniec Borów Tucholskich, gdzie warto się wybrać, aby poznać niesamowitą przyrodę naszego regionu. 2
Sandrowa równina Borów Tucholskich jest bogata w liczne długie i głębokie jeziora oraz płytsze jeziora moreny dennej. W dalszej części przewodnika przedstawię kilka miejsc, które warto zobaczyć. Na początku naszej podróży zapraszam Was do mojego rodzinnego miasta Świecia. Zachęcam do zwiedzenia bardzo interesujących zabytków: 1. Zamek krzyżacki. Powstał w latach 1335 1350 w widłach Wisły i Wdy. Wybudowany został przez Krzyżaków. Jest to jedna z nielicznych fortec wodnych średniowiecznej Europy. Była siedzibą Konturii. W skrzydle północnym znajduje się Kaplica Świętej Katarzyny i Kapitularz (sala obrad). Wieża liczy 34,5 m wysokości i jest lekko pochylona, A baszta północno zachodnia była miejscem ostatecznej obrony i punktem obserwacyjnym oraz sygnalizacji optycznej. W podziemiach znajduje się liczna kolonia nietoperzy. 3
2. Kościół Farny pw. Świętego Stanisława Biskupa, a od 1990 r. Matki Boskiej Częstochowskiej. Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy budowany przez około 300 lat. Budowa w stylu gotyckim z pięknym szczytem schodkowym, nawą główną i wysoką czworokątną wieżą, a okna i szczyt jest już renesansowy. Ołtarz powstał około 1633 r. w stylu wczesnobarokowym, a obraz sądu ostatecznego w XVII wieku. 3. Zespół Klasztoru Bernardynów. Zbudowany w 1692 1720 w stylu barokowym z pięciobocznym dziedzińcem. Wieża bramna z czterech stron otoczona arkadowym krużgankiem, gdzie znajdują się sceny z życia Chrystusa. We wnęce wieży jest gotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z połowy XV wieku. Ołtarz główny rokokowy, a ołtarze boczne klasycystyczne. 4
Oprócz przedstawionych najważniejszych zabytków Świecia, zachęcam do wybrania się w okolice mojego miasta, aby zapoznać się z bardzo ciekawymi osobliwościami przyrodniczymi. 1. Na wycieczkę rowerową można wybrać się w okolice Leosi (gmina Drzycim), około 16 km od Świecia. Znajduje się tam Diabelski Kamień zwany również Kamieniem Świętego Wojciecha. Jest to jeden z największych na Pomorzu głaz narzutowy przyniesiony przez lądolód zlodowacenia bałtyckiego. Rozmiary tego głazu to: obwód 24,5 m, długość 8,8 m, szerokość 5 m, wysokość 3,5 m widoczny nad ziemią, a pod ziemią znajduje się około ¾ jego wielkości. Nazwa głazu związana jest z legendą o diable chcącym zatamować rzekę oraz z wyprawą misyjną Świętego Wojciecha do Prus w 997 roku. 2. Kolejną ciekawą wyprawą może być wycieczka, aby zobaczyć Kamień Napoleoński. Jest to pomnik przyrody znajdujący się w lesie pomiędzy Spławiem a Werami (około 25 km od Świecia). Ma on wymiary 150 x 110 cm. Legenda o pochodzeniu kamienia sięga 1091 roku, kiedy wojska polskie walczyły za panowania księcia Hermana z Pomorzakami (wg. Galla Anonima) w okolicy Drzu (dzisiaj Drzycim). Druga hipoteza mówi, że na początku XIX wieku przez te tereny przechodziły wojska napoleońskie, gdzie znajdowały się również wojska polskie. Umieszczone na tym kamieniu korona i krzyże rycerskie są symbolem wojsk polskich. 3. Kolejnym miejscem, które warto odwiedzić jest Rezerwat Przyrody Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego. Położony jest on na południowo wschodnim krańcu Borów Tucholskich, na południe od jeziora Mukrz. Znajduje się tam największe w Polsce naturalne stanowisko cisa (ponad 4000 okazów). Największy cis zwany Chrobry ma 2,5 m obwodu. W okresie międzywojennym było to częste miejsce pracy artystycznej malarza Leona Wyczółkowskiego. 5
4. Niedaleko od Rezerwatu Cisów znajduje się mały, murowany kościółek pw. Świętego Rocha w Rykowisku (gmina Błądzim). Ołtarz pochodzi z pierwszej połowy XVIII w. Jest on w stylu barokowym. W polu środkowym znajduje się obraz koronacji NMP z około 1640 r. autorstwa Bartka Strobla. 5. Z zabytkowych budowli warto zobaczyć Dworek pochodzący z połowy XVIII w. Jest on drewniany, jeden z najstarszych w Polsce. Został zbudowany przez Teresę i Michała Sezańskich. Łączy elementy polskie (zrębowe przyziemie) i charakterystyczne dla Pomorza poddasze tzw. facjaty, czyli pomieszczenia mieszkalne na poddaszu z oknami i własnym daszkiem wykonane z muru pruskiego. Znajduje się on w Gródku (gmina Drzycim). 6. Na kolejną wycieczkę zapraszam do Gminy Osie. Znajdują się tam ciekawe rezerwaty przyrody. Jednym z nich jest Rezerwat Przyrody Miedzno. Został on utworzony w 1968 rok o powierzchni 86 ha. Jest to jezioro zarastające, przeistaczające się w bagno. Jeziorko jest miejscem lęgowym i żerowym licznych ptaków wodnych i błotnych, między innymi Żurawia, Łabędzia Niemego i Bociana Czarnego. 6
7. Kolejnym miejscem, które warto odwiedzić jest Ścisły Rezerwat Przyrody Dury. Został on utworzony w 1975 rok o powierzchni 12,59 ha. Są tam rzadkie zespoły roślinności wodnej i torfowiskowa bagiennej, porastające cztery śródleśne jeziorka. Znajduje się tam roślinność jezior dystroficznych, mszary wełniankowe, bór bagienny, stanowiska żurawiny drobnolistnej, grzybienie północne, lilie wodne oraz drapieżne rosiczki. 8. Zapraszam również do Rezerwatu Przyrody Brzęki imienia Zygmunta Czubińskiego. Został on utworzony w 1974 roku. Ma powierzchnię 102,2 ha. Rosną tam wśród Borów sosnowych brekinie, buki, pomnikowy cis o obwodzie pnia ponad 40 cm, a brekinia o obwodzie około 250 cm. W tym rezerwacie możemy zaobserwować ciekawe rośliny runa leśnego: wawrzynek wilczełyko lilia złotogłów gnieźnik leśny podkolan biały 9. Jadąc z Tlenia do Brzemion znajduje się urokliwe jezioro Ciche (powierzchnia 38 ha), gdzie rosną lilie wodne, grzybienie białe, rolestnica pływająca. Jezioro jest otoczone lasem sosnowym. 7
10. Kolejnym interesującym Rezerwatem Przyrody jest Jezioro Piaseczno (Powierzchnia 158, 2 ha). Jest to największe jezioro rynnowe gminy Osie o głębokości 11,7 m. Jezioro o bardzo czystej wodzie, otoczone lasem. Nie można tam dojechać samochodem, tylko rowerem lub dojść pieszo. 11. Wracając z Osia do Świecia należy odwiedzić również Elektrownię Żur. Została ona uruchomiona przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego 15.02.1930r. Głównymi projektantami był prof. dr Karol Pomianowski i mgr inż. Alfons Hoffman, a zaporę o wysokości 22 m projektował inż. Jerzy Skrzyński. Elektrownia została zbudowana w półtora roku. Elektrownia posiada dwie turbiny o mocy 4500kW. 12. Niedaleko Elektrowni znajduje się figura Matki Bożej Gwiazda Morza, zbudowana w 1938 roku, zburzona przez Niemców w 1939 r. i odrestaurowana dopiero w 1989 r. Mam nadzieję, że zachęciłem Was do wybrania się na wycieczki rowerowe po moim rodzinnym mieście oraz w okolice Świecia. Każde miejsce, które odwiedziłem, ma swój własny klimat i każdy kto jeszcze nie widział wymienionych przeze mnie terenów jak najszybciej powinien się tam wybrać. Serdecznie zapraszam. Wiktor Kujawa 8