Hipowitaminoza Awitaminoza Witaminy Witaminy Niedobór witamin mogą wywoływać następujące przyczyny: Niedostateczny dowóz z pożywieniem Niedostateczne wchłanianie z przewodu pokarmowego Niemożność wykorzystania (antywitaminy, uszkodzenia wątroby) Niedostateczne dostarczanie niektórych witamin przez d-je przewodu pokarmowego leczenie antybiotykami Structurally unrelated organic compounds that must be provided in small quantities in the diet. also some other sources: vit. D skin exposed to UV light vit. K, biotin intestinal flora Water soluble: B complex, C, biotin, folic acid Fat soluble: A, D, E, K Body storage of vitamins higher for fat-soluble lower for water-soluble exception B 12 (sufficient for 3-6 years) MoA: coenzymes (B complex, K, biotin, folate, panothenic acid) antioxidants (C, E) hormones (A, D) specific binding sites in the body (receptors) WITAMINA D3 CHOLEKALCYFEROL 1
Witamina D3 Witamina D3 ulega hydroksylacji w wątrobie do 25-OHD 3 i w nerkach do 1,25-(OH) 2 D 3 zwana kalcytriol forma aktywna Nasila wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego Nasila wiązanie wapnia w kościach Duże dawki witaminy D3 powodują hiperkalcemię, uszkodzenie nerek, polidypsję, w skrajnych postaciach śpiączkę WITAMINA A WITAMINA A Retinol / retinal pełni główną funkcję w cyklu wzrokowym Kwas retinojowy odgrywa istotną rolę we wzroście, rozwoju, reprodukcji, jak również bierze udział w immunoodpowiedzi. Odpowiada za prawidłowy wzrost nabłonka Niedobór witaminy A Wysuszenie i zrogowacenie spojówki (kseroftalmia), rozmięknienie rogówki (keratomalacja) prowadzące do slepoty Wysuszenie i zrogowacenie błon śluzowych Suchość, tworzenie łusek i zmarszczek skóry Brak prowadzi do zaburzeń w czynności nabłonka jamy ustnej, w obrębie którego obserwuje się patologiczne rogowacenie. Stosowana np. w liszaju Wilsona błony śluzowej jamy ustnej. Stosowana w stanach zapalnych błon śluzowych, przy trudno gojących się ranach, oparzeniach, odmrożeniach 1 mg 3000 j.m. Dzienne zapotrzebowanie 500 j.m., leczniczo 5000-100000 j.m. dziennie We wczesnym okresie ciąży nie należy przekraczać dziennie 3 mg Kobiety stosujące więcej niż 8 mg/dzień powinny stosować antykoncepcję 2
Retinoidy Leki pochodne witaminy A Ze względu na udział w różnicowaniu tkanki nabłonkowej stosowana w dermatologii Izotretinoina Nadmiar witaminy A Brak apetytu, anoreksja Wysuszenie skóry, wypadanie włosów, bóle kości, stawów Witamina E Witamina płodności Antyoksydant Dzienna dawka 30 300 mg kwas askorbinowy Bierze udział w syntezie kolagenu Bierze udział we wchłanianiu żelaza z przewodu pokarmowego Dzienna dawka zalecana 75 mg Wit. C metabolizowana do kwasu szczawianowego Kwas askorbinowy Jeden z najbardziej aktywnych antyoksydantów w środowisku wodnym. Wchodzi w bezpośrednią reakcje z rodnikiem OH i 1 O 2. Poprzez oddanie H + neutralizuje rodniki hydroksylowe, oksyalkoholowe, ponadtlenkowe i azotowe. 3
Uczestniczy w regeneracji α-tokoferolu i β-karotenu. Bierze udział w redukcji żelaza. Rp. Acidi ascorbici Acidi citrici aa 0,3 Glyceroli ad 20,0 M.f. sol D.S. Płyn do masażu dziąseł Witamina B1-tiamina Bierze udział w przewodzeniu bodźców w obwodowym układzie nerwowym Uczestniczy w przemianach neuroprzekaźników Ach Uczestniczy w przemianach glukozy Benfotiamina pochodna lipofilna tiaminy Witamina B1 -thiaminum Brak powoduje chorobę beri-beri Wchłania się w dwunastnicy, może być podawana p.o. W lecznictwie stosowana i.m. lub poskórnie Kokarboksylaza (Cocarboxylasum) aktywna forma wit. B1 stosowana w nerwobólach w dawkach 50-100 mg nawet 4 x dz. Witamina B2 -Ryboflawina Brak powoduje: zahamowanie wzrostu, zaburzenia skórne uszkodzenie rogówki Zapalenie skóry twarzy, czerwieni warg Zapotrzebowanie dobowe 1-3 mg Stosowana w owrzodzeniach w kącikach ust - zajady Witamina B6 (pirydoksol, pirydoksamina, pirydoksal) Niedobór powoduje: Zapalenie nerwów Padaczkopodobne drgawki Niedokrwistość niedobarwliwą Niedobory występują U alkoholików U osób przyjmujących izoniazyd, D-penicylaminę, doustne środki antykoncepcyjne 4
Witamina B6 -pirydoksyna Fosforany pirydoksyny stanowią koenzymy wielu enzymów Próbuje się ją stosować w chorobach skóry, stanach nerwicowych i w wymiotach ciężarnych Witamina PP- Nikotynamid Brak powoduje pelagrę Niedobór powoduje zmiany skórne, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej i języka, brak łaknienia, nudności, biegunki Dobowe zapotrzebowanie 20 mg W lecznictwie stosowany kwas nikotynowy i jego amid Niektóre choroby ukł. nerwowego np. encefalopatia alkoholowa korzystnie reagują na leczenie Witamina B1 tiamina, stosowana w aftach, półpaścu i liszaju Wilsona. Witamina B2 Ryboflawina niedobór powoduje zaczerwienie, obrzęk, pękanie błony śluzowej jamy ustnej oraz zajady w kątach ust Witamina B6 stosowana w zapaleniu błony śluzowej jamy ustnej, w tym w aftach przewlekle nawrotowych. witamina B12 Witamina B12 stosowana w niedokrwistości megaloblastycznej, w przypadku zapalenia języka, błony śluzowej jamy ustnej i kątów ust. Stosowana w zapaleniach nerwów (półpaścu) i bólach nerwowych Witamina PP brak powoduje chorobę pelagrę, która w jamie ustnej objawia się rumieniem zapalnym błony śluzowej policzków, warg, dziąseł i podniebienia oraz pieczeniem języka. 5