Rola RIPOK w regionie szanse i zagrożenia dla zakładu Gdynia, 2.03.2016 r. 1
PLAN PREZENTACJI 1) definicja RIPOK według znowelizowanej ustawy o odpadach 2) znaczenie RIPOK w gospodarce odpadami, znaczenie RIPOK w WPGO 3) zadania, cel RIPOK 4) szanse i zagrożenia dla Zakładu w świetle nowelizacji 2
NOWA DEFINICJA RIPOK Zgodnie z zapisem art. 35 ust. 6 ustawy z dnia 14.12.2012 r. o odpadach: Zakład zagospodarowania odpadów, o mocy przerobowej wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkanego co najmniej przez 120 tys. mieszkańców, spełniający wymagania najlepszej dostępnej techniki, o której mowa w art. 207 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, lub technologii, o której mowa w art. 143 tej ustawy, w tym wykorzystujący nowe dostępne technologie przetwarzania odpadów lub zapewniający: 3
NOWA DEFINICJA RIPOK 1) mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielanie ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadających się w całości lub w części do odzysku, lub 4
NOWA DEFINICJA RIPOK 2) przetwarzanie selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzanie z nich produktu o właściwościach nawozowych lub środków wspomagających uprawę roślin, spełniających wymagania określone w przepisach odrębnych, lub materiału po procesie kompostowania lub fermentacji dopuszczonego do odzysku w procesie odzysku R10, spełniającego wymagania określone w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 4, lub 5
NOWA DEFINICJA RIPOK 3) składowanie odpadów powstających w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych o pojemności pozwalającej na przyjmowanie przez okres nie krótszy niż 15 lat odpadów w ilości nie mniejszej niż powstająca w instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. 6
NOWA DEFINICJA RIPOK rozszerzenie definicji RIPOK poprzez wprowadzenie zwrotu,,w tym wykorzystujący nowe dostępne technologie przetwarzania odpadów. 7
Przed nowelizacją: wyczerpujący opis dopuszczalnych typów technologii do statusu RIPOK Po nowelizacji: NOWA DEFINICJA RIPOK definicja otwarta, która może budzić szereg kontrowersji; brak delegacji do wydania rozporządzenia precyzującego definicję; niekonsekwencja ustawodawcy opisującego szczegółowo wymagania dla instalacji MBP, a ogólnie nowe dostępne technologie 8
Po nowelizacji: NOWA DEFINICJA RIPOK szerokie pole uznaniowości dla sejmików wojewódzkich uchwalających WPGO nie wiadomo na jakiej podstawie będzie się określać czy stosowana w danym zakładzie technologia inna niż określona w art. 35 ust. 6 ustawy zawiera znamiona nowoczesności status RIPOK-a będą mogły otrzymywać zakłady stosujące niesprawdzone systemy przetwarzania odpadów o nieprzewidywalnym efekcie ekologicznym 9
ROLA, ZNACZENIE RIPOK 10
INSTALACJE PONADREGIONALNE ponadregionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych 11
INSTALACJE PONADREGIONALNE Ponadregionalną instalacją do przetwarzania odpadów komunalnych jest spalarnia odpadów komunalnych o mocy przerobowej wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych zebranych z obszaru zamieszkanego co najmniej przez 500 tys. mieszkańców, spełniająca wymagania najlepszej dostępnej techniki. 12
Przed nowelizacją: INSTALACJE PONADREGIONALNE obiekty o statusie regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych stanowiły kluczową infrastrukturę w sektorze gospodarki odpadami wyłącznie do RIPOK -ów mogły trafiać określone kategorie odpadów, w tym zmieszane odpady komunalne, odpady zielone i bioodpady oraz pozostałości z sortowania głównie poprzez pracę RIPOK-ów realizowany był obowiązek gmin osiągnięcia określonych poziomów odzysku, recyklingu czy ograniczenia składowania odpadów 13
Przed nowelizacją: INSTALACJE PONADREGIONALNE RIPOK- i sprzyjały realizacji kluczowych dla prawodawcy unijnego zasad postępowania z odpadami tj. zasadą bliskości oraz hierarchii odpowiedniego postępowania 14
Po nowelizacji: INSTALACJE PONADREGIONALNE Czy RIPOKI nadal mają pełnić główną rolę w systemie gospodarki odpadami, czy jednak ustąpić pola ponadregionalnym instalacjom? ustawodawca zmierza w kierunku uprzywilejowania termicznego przekształcania odpadów nie uwzględniono wysuwanych przez środowisko propozycji by status ponadregionalnej instalacji mogły uzyskać także inne instalacje, które posiadają odpowiednie moce przerobowe a zarazem zapewniają w pierwszym rzędzie odzysk i recykling odpadów 15
Po nowelizacji: INSTALACJE PONADREGIONALNE prymat nadany termicznemu przekształcaniu odpadów nie jest zgodny z przyjętą hierarchią i będzie utrudniać gminom realizację obowiązków odzysku i recyklingu ze względu na konieczność zapewnienia odpowiednio dużego strumienia odpadów dla spalarni, ustawodawca rezygnuje z zasady bliskości jeśli do spalarni będzie kierowana bezpośrednio frakcja odpadów komunalnych, spowoduje to drastyczny spadek strumienia odpadów kierowanych do RIPOK-ów 16
INSTALACJE PONADREGIONALNE mimo intencji ustawodawcy zmniejszenia znaczenia RIPOK-ów, wydaje się że będzie ono w dalszym stopniu kluczowe 17
Po nowelizacji: INSTALACJE PONADREGIONALNE zwiększają się wciąż wymagania dotyczące ograniczenia poziomu składowania odpadów, poziomu i recyklingu polegając głównie na instalacjach termicznego przekształcania odpadów komunalnych nie będzie możliwe osiągnięcie tego pułapu przetwarzanie odpadów w spalarniach będzie znacznie droższe, ze względu na ich położenie dalej od źródła odpadów i wyższe koszty funkcjonowania obowiązująca hierarchia postępowania z odpadami preferuje RIPOK-i 18
PLANY INWESTYCYJNE Ustawodawca dostrzega, że jednym z najistotniejszych problemów związanych z dotychczasowymi WPGO było przewymiarowanie planowanych mocy przerobowych instalacji. Rozwiązaniem tej sytuacji ma być obowiązek sporządzania przez zarządy województw planów inwestycyjnych. Plany te mają być uzupełnieniem wojewódzkich planów gospodarki odpadami komunalnymi 19
PLANY INWESTYCYJNE Plan inwestycyjny określa potrzebną infrastrukturę dotyczącą odpadów komunalnych, w tym odpadów budowlanych i rozbiórkowych, wraz z mocami przerobowymi, służącą zapobieganiu powstawaniu tych odpadów oraz gospodarowaniu tymi odpadami, zapewniającą osiągnięcie celów wyznaczonych w przepisach. 20
PLANY INWESTYCYJNE Warunkiem dopuszczalności finansowania inwestycji, dotyczących odpadów komunalnych ze środków Unii Europejskiej lub funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej jest ujęcie ich w planie inwestycyjnym. 21
PLANY INWESTYCYJNE Plan inwestycyjny, stanowiący załącznik do WPGO, podobnie jak ten dokument będzie aktualizowany nie rzadziej niż raz na 6 lat. Ze względu na znaczne koszty i skomplikowaną procedurę administracyjną zapewne skończy się to na aktualizacji raz na 6 lat. Należy więc bardzo starannie i to z wyprzedzeniem aż 6 letnim planować nawet drobne inwestycje, związane z odpadami komunalnymi, celem uzyskania wpisu do planu a następnie możliwości uzyskania stosownego dofinansowania 22
BRAK STABILIZACJI SYSTEMU Kolejnym zagrożeniem dla zakładów zajmujących się gospodarowaniem odpadami, pośrednio wynikającym z nowelizacji ustawy o odpadach wydaje się być brak stabilizacji w zakresie kształtu całego systemu. 23
Po nowelizacji: BRAK STABILIZACJI SYSTEMU mimo, że obowiązujące przepisy nie dają jasnego obrazu jak ten system ma wyglądać, to wprowadzane są wciąż nowe zmiany ingerujące w uporządkowane już często w dużym stopniu mechanizmy zarządzający zakładem nie mogą się skupić na jego prawidłowym, bieżącym funkcjonowaniu, ale podejmują nieustanny wysiłek dostosowywania się do bliżej niedookreślonych wymogów Brak jasnej odpowiedzi na pytanie "dokąd zmierza ustawodawca" nie pozwala również na określenie perspektyw dalszego rozwoju zakładów 24
Po nowelizacji: BRAK STABILIZACJI SYSTEMU brak stabilizacji systemu może wpłynąć na osiągnięcie kolejnych poziomów odzysku wymaganych przez UE 25
BRAK STANDARYZACJI W POSTĘPOWANIU Z ODPADAMI Sporym zagrożeniem jest również brak ujednoliconych standardów postępowania z odpadami. 26
BRAK STANDARYZACJI W POSTĘPOWANIU Z ODPADAMI Po nowelizacji: wciąż brak ujednoliconych standardów dotyczących postępowania z odpadami każda gmina uchwala swój własny regulamin utrzymania porządku i czystości. w ustawie nadal brakuje przepisów określających na czym ma polegać zbieranie odpadów i ich selekcja 27
BRAK STANDARYZACJI W POSTĘPOWANIU Z ODPADAMI Po nowelizacji: wciąż brak ujednoliconych standardów dotyczących postępowania z odpadami każda gmina uchwala swój własny regulamin utrzymania porządku i czystości. w ustawie nadal brakuje przepisów określających na czym ma polegać zbieranie odpadów i ich selekcja 28
BRAK MECHANIZMÓW MONITORINGU I KONTROLI Nadal nie ma wypracowanych mechanizmów kontroli przepływu strumienia odpadów i skuteczności funkcjonowania całego systemu 29
BRAK MECHANIZMÓW MONITORINGU I KONTROLI Po nowelizacji: nadal nie ma wypracowanych mechanizmów kontroli przepływu strumienia odpadów i skuteczności funkcjonowania całego systemu doskonalenie systemu musi się opierać o realne wskaźniki wytwarzania odpadów w odniesieniu do mieszkańca zarówno WPGO, jak i plany inwestycyjne samorządów w zakresie gospodarowania odpadami powinny odpowiadać realnym potrzebom konkretnego regionu brak odpowiednich danych obrazujących rzeczywisty stan funkcjonowania systemu uniemożliwia właściwą identyfikację potrzeb danego regionu i planów na przyszłość. 30
PRZEWYMIAROWANY POTENCJAŁ RIPOKÓW widoczna jest w wielu regionach przewaga potencjału RIPOK-ów nad ilością wytwarzanych w regionie odpadów 31
PRZEWYMIAROWANY POTENCJAŁ RIPOKÓW podkreślenia wymaga jednak fakt utrzymujących się patologii związanych z nieszczelnością systemu ( dzikie wysypiska ; spalanie odpadów w domowych paleniskach) sposób obliczania mocy instalacji opiera się zwykle na pracy uwzględniającej tryb dwu- a nawet trzyzmianowy 32
FAŁSZYWE RIPOK-I widoczna jest w wielu regionach przewaga potencjału RIPOK-ów nad ilością wytwarzanych w regionie odpadów 33
FAŁSZYWE RIPOK-I funkcjonowanie w systemie instalacji nie spełniających standardów prawnych, które negatywnie wpływają na osiągany poziom odzysku surowców w regionie. powoduje to duże różnice kosztów zagospodarowania odpadów w poszczególnych regionach, a nawet w samym regionie niższy poziom kosztów zagospodarowania odpadów w takich instalacjach rodzi pokusę utrzymywania takiego stanu rzeczy w samorządach, ale powoduje rosnące zagrożenie nie wywiązania się z odpowiednich poziomów odzysku w kolejnych latach. 34
FAŁSZYWE RIPOK-I Ustawodawca chce zmobilizować samorządy do analizy efektywności i jakości funkcjonującego na ich terenach systemu, a co za tym idzie do stopniowego eliminowania zakładów nie spełniających odpowiednich warunków 35
FAŁSZYWE RIPOK-I Ustawodawca podkreśla, że "zaproponowane zmiany (...) będą podstawą dla zarządu województw do wykreślenia instalacji nie spełniających wymagań ochrony środowiska". Jest to szansa dla Zakładów, które w ostatnich latach zainwestowały w swoje instalacje i takie wymogi spełniają. 36
Po nowelizacji: FAŁSZYWE RIPOK-I jeżeli instalacja, przeznaczona do przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz przeznaczonych do składowania pozostałości z sortowania odpadów komunalnych i pozostałości z procesu mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, nie została ujęta w wojewódzkim planie gospodarki odpadami, odmawia się wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, pozwolenia na budowę, pozwolenia zintegrowanego lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów w tej instalacji 37
Po nowelizacji: FAŁSZYWE RIPOK-I usunięto przepisy, zgodnie z którymi WPGO zawierają wskazanie regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych w poszczególnych regionach gospodarki odpadami komunalnymi oraz instalacji przewidzianych do zastępczej obsługi tych regionów do czasu uruchomienia regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych. Od 1 lipca 2018 r. instalacja przewidziana do zastępczej obsługi regionu będzie pełnić taką rolę wyłącznie w przypadku awarii lub braku możliwości przyjęcia odpadów z innych przyczyn i będzie mógł być nią jedynie inny RIPOK. 38
REGIONY PONAD GRANICAMI WOJEWÓDZTW nowelizacja pozwala na tworzenie regionów wykraczających poza granice województwa 39
REGIONY PONAD GRANICAMI WOJEWÓDZTW Po nowelizacji: Możliwość tworzenia regionów wykraczających poza granice województwa należy także potraktować w kategoriach szans rozwoju istniejących, dobrze funkcjonujących Zakładów w wielu sytuacjach pozwoli to na optymalizację kierunków strumieni odpadów, które wielokrotnie były ograniczone względami geograficznymi regiony międzywojewódzkie powinny powstawać tam, gdzie jest to racjonalnie uzasadnione. 40
PODSUMOWANIE - uporządkowanie kierunków rozwoju systemu gospodarowania odpadami przez plany inwestycyjne - promowanie efektywnych instalacji i rozwiązań technologicznych - możliwość tworzenia regionów gospodarki odpadami komunalnymi o charakterze międzywojewódzkim - ograniczenie powstawania niezaplanowanych instalacji - zmiany w zakresie funkcjonowania instalacji zastępczych
PODSUMOWANIE - niestabilny kształt systemu gospodarowania odpadami - rozszerzenie definicji RIPOK-ów o instalacje "wykorzystujące nowe dostępne technologie". - brak zunifikowanego systemu postępowania z odpadami - brak mechanizmów kontroli przepływu strumienia odpadów - zbyt duża moc instalacji w stosunku do ilości odpadów w regionie - funkcjonowanie w systemie instalacji niespełniających odpowiednich wymogów
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!