Zakup kontrolowany, przyjęcie lub wręczenie korzyści majątkowej

SZKOŁA POLICJI W KATOWICACH Zakup kontrolowany, przyjęcie lub wręczenie korzyści majątkowej Opracowanie: nadkom. Piotr Podsiedlik podkom. Tomasz Czylok Zakład Służby Kryminalnej Wydawnictwo Szkoły Policji w Katowicach 2012

Wszelkie prawa zastrzeżone Szkoła Policji w Katowicach Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach

Spis treści I. Wstęp... 5 II. Uwagi ogólne... 6 III. Cele i zasady dopuszczalności stosowania czynności wymienionych w art. 19a ustawy o Policji... 8 IV. Udział policjantów w realizacji czynności określonych w art. 19a ustawy o Policji... 12 V. Udział osób nie będących policjantami w realizacji czynności określonych w art. 19a ustawy o Policji... 15 VI. Wyłączenie odpowiedzialności karnej na zasadzie art. 144a ustawy o Policji... 18 VII. Dokumentowanie czynności zakupu kontrolowanego i przyjęcia lub wręczenia korzyści majątkowej... 19 VIII. Załączniki... 22 IX. Literatura... 33

Wstęp Skrypt Zakup kontrolowany, przyjęcie lub wręczenie korzyści majątkowej poświęcony jest w całości czynnościom określonym w art. 19a ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji. Celem niniejszego opracowania jest próba przedstawienia możliwości wykorzystania zakupu kontrolowanego oraz przyjęcia lub wręczenia korzyści majątkowej w działaniach operacyjno- -rozpoznawczych wykonywanych przez policjantów. Dzięki prezentowanemu skryptowi dowiemy się, czym charakteryzują się czynności określone w art. 19a ustawy o Policji, ponadto omówione zostaną w nim podstawowe definicje pojęcia, którymi będziemy się posługiwać, a także przepisy prawne. Przedmiotowe opracowanie może być wykorzystane jako materiał uzupełniający przez słuchaczy szkolenia podstawowego i specjalistycznego, w ramach zajęć programowych obejmujących zagadnienia związane z pracą operacyjną. Praca obejmuje stan prawny na dzień 1 czerwca 2012 roku. 5

Uwagi ogólne Czynności operacyjno-rozpoznawcze zaliczamy do najstarszych sposobów walki z przestępczością. Istnieją one praktycznie od momentu powstania pierwszych organizacji zajmujących się zapobieganiem, wykrywaniem, zwalczaniem i udowadnianiem zachowań niezgodnych z przepisami lub zasadami życia obowiązującymi w danej społeczności. Działania takie podejmowane są głównie w momencie, gdy nieskuteczne okazały się czynności prowadzone w sposób oficjalny (tj. czynności dochodzeniowo-śledcze czy też administracyjnoporządkowe). Aby osiągnąć poszczególne cele pracy operacyjnej, Policja posługuje się w swojej pragmatyce określonymi metodami 1. Zakup kontrolowany oraz przyjęcie lub wręczenie korzyści majątkowej to czynności, które zostały wprowadzone do katalogu działań operacyjno- -rozpoznawczych ustawy o Policji poprzez jedną z nowel, jako odpowiedź na konspirację i eskalację przestępczości zorganizowanej. Zakup kontrolowany przez przeciwników tych czynności bardzo często nazywany jest niesłusznie prowokacją policyjną. Podjęcie działań, o których mowa w art. 19a ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji 2, zwanej dalej ustawą o Policji, musi poprzedzać uzyskanie, nie jakichkolwiek, ale wiarygodnych informacji o przestępstwie. Dopiero te wiadomości upoważniają do inicjowania sposobu wykrycia sprawców i uzyskania dowodów 3. Tak więc czynności wykonywane przez funkcjonariuszy Policji nie mogą polegać na celowym nakłanianiu do popełnienie przestępstwa. Przyjęcie lub wręczenie korzyści majątkowej zwane łapówką kontrolowaną 4, 1. Patrz szerzej: J. Kudła, Wykorzystanie wyników czynności operacyjno rozpoznawczych określonych w art. 19, 19a, 19b ustawy o Policji w postępowaniu karnym s. 246, w: Materiały pokonferencyjne. Czynności dochodzeniowo śledcze i działania operacyjne Policji a rola sądu w postępowaniu przygotowawczym, red. S. Lelental, J. Kudrelek, I. Nowicka, Szczytno 2008. 2. T.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277 z późn. zm. 3. M. Klejnowska, Podsłuch policyjny i prowokacja policyjna, Prokuratura i Prawo 2004, nr 3, s.94. 4. J. Kudła, Z. Bielecki, Wybrane aspekty zakupu kontrolowanego w pracy Policji, Przegląd Policyjny 2005, nr 1, s.87. 6

jest wykorzystywane głównie do zwalczania przestępczości korupcyjnej w sprawach o łapownictwo. Stosowanie czynności zapisanych w art. 19a ust. 1 ustawy o Policji wymaga od policjantów bardzo dobrej znajomości przepisów prawnych, a także dużego profesjonalizmu zawodowego, zarówno natury organizacyjnej, jak i taktycznej oraz technicznej. 7

Cele i zasady dopuszczalności stosowania czynności wymienionych w art. 19a ustawy o Policji Ustawodawca w art. 19 ust 1 i 2 ustawy o Policji (zakup kontrolowany, przyjęcie lub wręczenie korzyści majątkowej) zaznaczył, że w sprawach o przestępstwa określone w art. 19 ust. 1 (katalog tych przestępstw stanowi załącznik nr 1 do niniejszego skryptu str. 22) czynności operacyjno-rozpoznawcze zmierzające do sprawdzenia uzyskanych wcześniej wiarygodnych informacji o przestępstwie oraz ustalenia sprawców i uzyskania dowodów przestępstwa mogą polegać na: dokonaniu w sposób niejawny nabycia, zbycia lub przejęcia przedmiotów pochodzących z przestępstwa, ulegających przepadkowi albo których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie lub którymi obrót są zabronione; przyjęciu lub wręczeniu korzyści majątkowej; złożeniu propozycji nabycia, zbycia lub przejęcia przedmiotów pochodzących z przestępstwa, ulegających przepadkowi albo których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie lub którymi obrót są zabronione; złożenia propozycji przyjęcia lub wręczenia korzyści majątkowej. Podczas czynności podejmuje się przedsięwzięcia i stosuje środki konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa osobistego policjantów i osób udzielających Policji pomocy 5. Zakup kontrolowany może przebiegać w dwóch wariantach. Pierwszy polega na zatrzymaniu przez funkcjonariusza Policji osoby podejrzewanej w chwili wręczenia (przyjmowania) przedmiotów lub korzyści będących przedmiotem operacji, przy jednoczesnym ukryciu rzeczywistych powodów jej przyjęcia (wręczenia) lub danych identyfikujących biorących w nim udział 5. Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia z dnia 27 maja 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wydawania, posługiwania się, przechowywania i ewidencji dokumentów, które uniemożliwiają ustalenie danych identyfikujących policjanta lub osobę udzielającą pomocy Policji oraz środków, którymi posługują się przy wykonywaniu zadań służbowych (Dz. U. Nr 74 poz. 684). 8

przedstawicieli organów ścigania 6. Drugim jest przeprowadzenie kilku zakupów kontrolowanych, które pozwolą na ustalenie tożsamości oraz rzeczywistej roli wszystkich osób podejrzewanych (dostawca, sprzedawca, odbiorca) 7. Procedura wdrażania czynności określonych w art. 19a ustawy o Policji Zakup kontrolowany oraz przyjęcie lub wręczenie korzyści majątkowej Policja wszczyna z własnej inicjatywy na podstawie wcześniej prowadzonych czynności operacyjno-rozpoznawczych, z których jednoznacznie wynika zamiar bądź fakt dokonania czynu zabronionego wymienionego w art. 19 ust 1 ustawy o Policji. W celu przeprowadzenia wymienionych czynności kierownik jednostki Policji lub kierownik komórki organizacyjnej jednostki Policji właściwej do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych, zwraca się z pisemnym wnioskiem o wydanie zarządzenia przez Komendanta Głównego Policji lub komendanta wojewódzkiego Policji. Komendant Główny Policji lub komendant wojewódzki Policji może na czas określony zarządzić czynności, po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego miejscowo prokuratora okręgowego, chyba że wcześniej zostanie osiągnięty cel czynności lub wystąpi trwały brak możliwości ich wykonywania albo prokurator zarządzi zaniechanie czynności. Przed wydaniem pisemnej zgody prokurator zapoznaje się z materiałami uzasadniającymi przeprowadzenie czynności. Czynności związane z zakupem kontrolowanym oraz przyjęciem lub wręczeniem korzyści majątkowej, zarządza się na okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Komendant Główny Policji lub komendant wojewódzki Policji może, po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego prokuratora, jednorazowo 6. S. Pikulski, Działania operacyjne Policji, Kontrola Państwowa 1996, nr 5, s. 63. 7. R. Zakrzewski, A Woźniak, Nowe metody operacyjnego działania Policji, Kontrola Państwowa 1996, nr 4, s. 131. 9

przedłużyć stosowanie czynności, na okres nie dłuższy niż kolejne 3 miesiące, jeżeli nie ustały przyczyny ich zarządzenia. W uzasadnionych przypadkach gdy podczas stosowania czynności pojawią się nowe okoliczności istotne dla sprawdzenia uzyskanych wcześniej, wiarygodnych informacji o przestępstwie oraz ustalenia sprawców i uzyskania dowodów przestępstwa Komendant Główny Policji lub komendant wojewódzki Policji może, po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego prokuratora, zarządzić kontynuowanie czynności przez czas oznaczony również po upływie wyżej wymienionych okresów. Komendant Główny Policji lub komendant wojewódzki Policji na bieżąco informuje właściwego miejscowo prokuratora o wynikach przeprowadzonych czynności. Prokurator może zarządzić zaniechanie czynności w każdym czasie. W przypadku uzyskania dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego lub mających znaczenie dla toczącego się postępowania karnego Komendant Główny Policji lub komendant wojewódzki Policji przekazuje prokuratorowi okręgowemu wszystkie materiały zgromadzone podczas stosowania czynności, w razie potrzeby z wnioskiem o wszczęcie postępowania karnego. W postępowaniu przed sądem, w odniesieniu do tych materiałów, stosuje się odpowiednio przepisy art. 393 1 zd. 1 Kodeksu postępowania karnego 8. Czynności polegające na zakupie kontrolowanym oraz przyjęciu lub wręczeniu korzyści majątkowej mogą być niejawnie rejestrowane za pomocą urządzeń służących do rejestracji obrazu lub dźwięku. Uprawnienia te wynikają z art. 15 ust. 1 pkt 5a ustawy o Policji, z którego wynika, że policjanci wykonując czynności operacyjno-rozpoznawcze mają prawo do obserwowania i rejestrowania przy 8. Art. 393. 1. Wolno odczytywać na rozprawie protokoły oględzin, przeszukania i zatrzymania rzeczy, opinie biegłych, instytutów, zakładów lub instytucji, dane o karalności, wyniki wywiadu środowiskowego oraz wszelkie dokumenty urzędowe złożone w postępowaniu przygotowawczym lub sądowym albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę. Nie wolno jednak odczytywać notatek dotyczących czynności, z których wymagane jest sporządzenie protokołu. 10

użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych, a w przypadku czynności operacyjno-rozpoznawczych i administracyjnoporządkowych podejmowanych na podstawie ustawy także dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom. Treść art. 19a ust. 6 ustawy o Policji wskazuje na to, że rejestracja obrazu i dźwięku w trakcie zakupu kontrolowanego ma charakter autonomiczny nie podlega wobec tego rygorom określonym w art. 19 tej ustawy (kontrola operacyjna). W związku z tym należałoby przyjmować, że decyzję o zarządzeniu rejestracji może podjąć ten sam organ, który zarządził czynności w ramach zakupu kontrolowanego, czyli zgodnie z art. 19a ust. 3 ustawy o Policji Komendant Główny Policji lub komendant wojewódzki Policji, po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego miejscowo prokuratora okręgowego 9. 9. M. Klejnowska, Podsłuch policyjny i prowokacja policyjna, Prokuratura i Prawo 2004, nr 3, s. 94. 11

Udział policjantów w realizacji czynności określonych w art. 19a ustawy o Policji Można powiedzieć, że czynności określone w art. 19a ustawy o Policji są odpowiedzią organów ściągania na eskalację, bezwzględność oraz konspirację grup przestępczych. Przestępca jest zawsze o krok do przodu przed organami ścigania, ponieważ nie znamy jego zamiaru poczynań jest znacznie utrudnione. wobec czego wykrycie jego Dlatego też w czynnościach związanych z zakupem kontrolowanym oraz przyjęciem lub wręczeniem korzyści majątkowej wykorzystuje się też policjantów posługujących się dokumentami, które uniemożliwiają ustalenie ich danych identyfikacyjnych. Funkcjonariusz Policji biorący udział w tych czynnościach jest określany policjantem pod przykryciem, co oznacza, że ukrywa on swoją faktyczną przynależność służbową i tożsamość, a także rzeczywiste intencje przed osobami podejrzewanymi o popełnienie przestępstw 10. Całość przedsięwzięć tego typu określa się mianem operacji pod przykryciem 11. Funkcjonariusze policji wykonujący zlecone działania pod przykryciem bardzo często nazywani są tajnymi agentami 12. Jednym z zadań tajnego agenta jest penetracja od wewnątrz środowiska przestępczego poprzez obserwowanie, nawiązanie kontaktu, zbieranie informacji oraz rozpracowanie osoby, wobec której prowadzona jest praca operacyjna. Operacje z wykorzystaniem tajnych agentów mogą przynieść efekty w postaci zebrania materiału dowodowego, którego uzyskanie w inny sposób byłoby 10. J. Gołębiewski, Praca operacyjna w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, Warszawa 2008, s. 6. 11. W. Jasiński, Metody operacyjno rozpoznawcze wykrywania korupcji. Dotychczasowe doświadczenia Policji oraz nowe rozwiązania w ustawie o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, w: Materiały Pokonferencyjne. Zwalczanie przestępczości korupcyjnej w Polsce, red. Z. Bielecki, J. Szafrański, Szczytno 2007 s. 178. 12. Patrz szerzej: A. Szumski, Wykorzystanie taktyki i techniki kryminalistycznej w ramach czynności operacyjnorozpoznawczych, Wrocław 2010, s. 178-188. 12

niemożliwe lub bardzo uciążliwe 13. Celem czynności przeprowadzanych przez wprowadzenie tajnego agenta do środowiska przestępczego jest: ustalenie zakresu podmiotowego i przedmiotowego działalności rozpracowywanych grup, uprzedzenie planowanych przedsięwzięć przestępczych, zwerbowanie informatora, zebranie informacji o konkretnych przestępstwach, ułatwienie czynności związanych z konfiskatą ukrywanego przez przestępców mienia, zatrzymanie sprawców przestępstwa 14. Przeprowadzenie operacji tego typu wymaga wielkiego zaangażowania finansowego i organizacyjnego ze strony organów ścigania, ich olbrzymiego doświadczenia w zwalczaniu struktur przestępczych, doskonałych informatorów, perfekcyjnej ochrony dla policjantów działających pod przykryciem. Wprowadzony tajny agent do środowiska przestępczego i działający w rozpracowywanej grupie musi się z nią utożsamiać, co niesie ze sobą poważne problemy. Agent taki nie może nawet na moment stracić czujności, przez cały czas wisi na nim piętno niebezpieczeństwa dekonspiracji, przez kilka miesięcy a nawet lat musi zachowywać się i myśleć jak przestępca. Taka nagła zmiana swojej prawdziwej osobowości jest niezwykle trudna. Skutkami stresu spowodowanego takimi działaniami bardzo często są: załamanie nerwowe, popadanie w alkoholizm, narkotyzowanie się czy wręcz identyfikacja ze swoją przestępczą tożsamością, dlatego też niezwykle ważną rolę odgrywa specjalistyczne szkolenie tajnych agentów 15. Jeżeli policjant pod przykryciem ma występować jako przedsiębiorca korumpujący urzędników, policja musi dysponować dobrze wyposażonymi biurami, w których można przyjmować rozpracowywane środowiska 13. J. Kudła, Z. Bielecki, Przyjęcie lub wręczenie korzyści majątkowej i zakup kontrolowany. Raport z badań (część jawna) Cz.1, Policja 2007, nr, s. 73. 14. J. Kudła, B. Kupis, Nowe uregulowania prawne dotyczące polskich działań pod przykryciem, Przegląd Policyjny 2002, nr 3-4, s. 166. 15. S. Waltoś, Tajny agent policji (na obrzeżach odpowiedzialności karnej), Państwo i Prawo 1993, nr 11-12, s. 27. 13

przestępcze 16. Umiejscowienie i standard biura zależeć powinien od charakteru osoby, którą policja traktuje jako podejrzaną. Pomieszczenia te muszą być wyposażone w urządzenia do rejestracji audiowizualnej realizowanych transakcji. Ważne jest, aby policjant pod przykryciem był łatwo dostępny dla potencjalnego sprawcy przestępstwa, dlatego też musi on dysponować telefonem komórkowym, komputerem osobistym z dostępem do Internetu, samochodem itp. Operacja taka musi być perfekcyjnie przygotowana z uwzględnieniem każdego najdrobniejszego szczegółu. Rozpracowywane środowisko nie może nabrać żadnych podejrzeń co do faktycznych intencji. Bardzo ważnym elementem jest przygotowanie odpowiedniej, wiarygodnej legendy, która zostanie przyjęta przez rozpracowywane środowisko. Wymaga to dużego nakładu finansowego, jednakże wartość odzyskanego i skonfiskowanego mienia przestępcom nie raz kilkakrotnie przewyższa koszty operacji. Na uwagę zasługuje fakt sprawowania kontroli i nadzoru nad operacjami pod przykryciem, gdzie nadzorujący działania w każdej chwili ma dostęp do informacji o realizowanych przedsięwzięciach i na bieżąco może oceniać wartość dowodową zebranych materiałów 17. 16. W. Jasiński, Metody ( ), s.. 17. J. Kudła, Z. Bielecki, Przyjęcie ( ), s. 73. 14

Udział osób nie będących policjantami w realizacji czynności określonych w art. 19a ustawy o Policji W art. 22 ustawy o Policji zapisane jest, że Policja przy wykonywaniu swych zadań może korzystać z pomocy osób niebędących policjantami. Dalej w przepisie tym czytamy, że zabrania się ujawniania danych o osobie udzielającej pomocy Policji, w zakresie czynności operacyjno-rozpoznawczych. Dane identyfikujące lub mogące doprowadzić do identyfikacji osób niebędących funkcjonariuszami, które udzieliły pomocy Policji w zakresie czynności operacyjno-rozpoznawczych, stanowią informację niejawną, której nadaje się klauzulę ściśle tajne 18. Ujawnienie danych tej osoby może nastąpić jedynie w przypadkach i trybie określonych w art. 9 ustawy, o której mowa w art. 20b 19. Dane osoby udzielającej pomocy Policji mogą być ujawnione na żądanie prokuratora, także w razie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przez tę osobę przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego w związku z wykonywaniem czynności operacyjnorozpoznawczych. Przepis art. 22 ustawy o Policji artykułuje również, że osobom niebędącym policjantami za udzielenie pomocy może być przyznane wynagrodzenie. Świadczy to o tym, że opłacenie osób udzielających Policji pomocy ma charakter fakultatywny. Koszty podejmowanych przez Policję czynności operacyjnorozpoznawczych, ze względu na ochronę, o której mowa w art. 20a ust. 1-3 20, 18. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 182, poz.128). 19. Art. 20b: Udzielenie informacji o szczegółowych formach, zasadach i organizacji czynności operacyjnorozpoznawczych, a także o prowadzonych czynnościach oraz o stosowanych środkach i metodach ich realizacji może nastąpić wyłącznie w przypadku, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego w związku z wykonywaniem tych czynności. W takim przypadku udzielenie informacji następuje w trybie określonym w art. 9 ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o niektórych uprawnieniach pracowników urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz funkcjonariuszy i pracowników urzędów nadzorowanych przez tego ministra (Dz. U. Nr 106, poz. 491, z późn. zm.). 20. Art. 20a: 1. W związku z wykonywaniem zadań wymienionych w art. 1 ust. 2 Policja zapewnia ochronę form i metod realizacji zadań, informacji oraz własnych obiektów i danych identyfikujących policjantów. 2. Przy wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych policjanci mogą posługiwać się dokumentami, które uniemożliwiają ustalenie danych identyfikujących policjanta oraz środków, którymi posługuje się przy 15

nie mogą być stosowane przepisy o finansach publicznych i rachunkowości. Wynagrodzenia osób niebędących policjantami pokrywane są z tworzonego na ten cel funduszu operacyjnego. Natomiast, jeżeli w czasie korzystania i w związku z korzystaniem przez Policję z pomocy osób niebędących policjantami, osoby te utraciły życie lub poniosły uszczerbek na zdrowiu albo szkodę w mieniu, należą im się świadczenia odszkodowawcze 21. W tym miejscu trzeba odpowiedzieć sobie na pytanie: Jakie czynności w ramach stosowania art. 19a ustawy o Policji może wykonywać osoba udzielająca Policji pomocy a niebędąca policjantem i czy osobę tą możemy nazwać tajnym agentem Policji? W art. 22 ustawy o Policji nie natrafiamy na informacje o tym, aby osoba niebędąca policjantem mogła samodzielnie, czy też na polecenie funkcjonariusza Policji wykonywać czynności operacyjno-rozpoznawcze. Jak wynika z art. 14. ust. 1. tej ustawy w granicach swych zadań Policja w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń wykonuje czynności: operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze i administracyjno-porządkowe. Dlatego też należy przyjąć, że osoba niebędąca policjantem może jedynie udzielać określonej pomocy i wykonać pewne zadania, do których będziemy zaliczali udział w zakupie kontrolowanym czy kontrolowanym wręczeniu bądź przyjęciu korzyści majątkowej. Osoba, która decyduje się pomagać Policji musi być przez funkcjonariuszy stale informowana o możliwości ujawniania czynów zabronionych oraz zatrzymania ich sprawców. Oczywiście udział tej osoby w danych czynnościach jest dobrowolny i na każdym etapie przygotowania zakupu kontrolowanego czy kontrolowanego łapownictwa może ona zrezygnować. Funkcjonariusze policji przygotowujący i prowadzący w oparciu o plan działań sprawę operacyjną zobligowani są do zapewnienia całkowitej tajności wykonywaniu zadań służbowych. 3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach przepis ust. 2 może mieć zastosowanie do osób, o których mowa w art. 22 ust. 1. 21. Patrz szerzej: Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 15 października 1991 r. w sprawie zasad i trybu przyznawania świadczeń odszkodowawczych przysługujących w razie utraty życia lub poniesienia uszczerbku na zdrowiu albo szkody w mieniu podczas udzielania lub w związku z udzielaniem pomocy Policji, Urzędowi Ochrony Państwa lub Straży Granicznej. 16

wszystkich czynności. W trakcie przygotowań, czy już podczas realizacji sprawy, nie mogą wystąpić żadne zagrożenia dla uczestniczącej w niej osoby udzielającej pomocy Policji. Obecnie, w trakcie prowadzenie czynności dochodzeniowośledczych przy realizacji spraw dotyczących łapownictwa, Policja bardzo często korzysta z 6 art. 229 k.k. 22. Natomiast, jeżeli chodzi o uznanie tej osoby za tajnego agenta Policji, należy stwierdzić, że regulacja prawna przepisu art. 22 ustawy o Policji jest do tego niewystarczająca. Zdaniem A. Szumskiego wynika to ze specyfiki tajnego agenta, którą jest: znacznie większy niż w przypadku innych osobowych źródeł informacji stopień zakonspirowania; działanie tej osoby wewnątrz grupy przestępczej, ze wszystkimi tego konsekwencjami, a więc niekiedy także ze współudziałem w popełnieniu przestępstw; oparcie działalności tajnego agenta na podstępie, polegającym na świadomym wprowadzaniu w błąd przestępców co do jego rzeczywistej tożsamości oraz intencji względem nich; wyjątkowość stosowania tej instytucji tajni agenci wykorzystywani są wyłącznie przy zwalczaniu najcięższych przestępstw, zwłaszcza wówczas, gdy ich sprawcami są zorganizowane grupy przestępcze 23. W Polsce brak jest prawnego uregulowania tej kwestii. Błędem byłoby jednak utożsamianie treści art. 22 ustawy o Policji wyłącznie ze współpracą w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych. Korzystanie z pomocy osób niebędących policjantami może również przyjąć formę współuczestniczenia w czynnościach administracyjno-porządkowych czy procesowych, jak np. przeszukania, oględziny, zatrzymania 24. 22. Art. 229 6 k.k.: Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w 1-5, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte przez osobę pełniącą funkcję publiczną, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział. 23. A. Szumski, Wykorzystanie taktyki i techniki kryminalistycznej w ramach czynności operacyjnorozpoznawczych, Wrocław 2010, s. 179. 24. R. Netczuk, Tajny współpracownik policji na tle prawnoporównawczym, Katowice 2006, s. 110. 17

Wyłączenie odpowiedzialności karnej na zasadzie art. 144a ustawy o Policji Przepis art. 144a ustawy o Policji stanowi, że nie popełnia przestępstwa podmiot uprawniony, który wykonuje czynności określone w art. 19a ust. 1 i 2 i 19b ust. 1 cytowanej ustawy. Tak więc przepis art. 144a ustawy o Policji przewiduje ustawowy kontratyp w stosunku do przestępstwa opisanego w art. 235 k.k. 25. Zachowanie opisane w art. 144a to okoliczność wyłączająca bezprawność czynu, czyli czyn wypełniający znamiona przestępstwa, nie jest w rzeczywistości przestępstwem ponieważ na mocy przepisu prawnego lub utartej praktyki działania takie uważane są za zgodne z prawem 26. Kontratyp obejmuje podmiot uprawniony, który wykonuje czynności polegające na zakupie kontrolowanym, kontrolowanym przyjęciu lub wręczeniu korzyści majątkowej, a także przesyłce niejawnie nadzorowanej. 25. Art. 235: Kto, przez tworzenie fałszywych dowodów lub inne podstępne zabiegi, kieruje przeciwko określonej osobie ściganie o przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne albo w toku postępowania zabiegi takie przedsiębierze, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 26. L. Gardocki, Prawo karne, Warszawa 2008, s. 111. 18

Dokumentowanie czynności zakupu kontrolowanego i przyjęcia lub wręczenia korzyści majątkowej Sposób dokumentowania czynności wymienionych w art. 19a ustawy o Policji został określony w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych i administracji. Dokumentację czynności stanowią: wniosek kierownika jednostki Policji lub uprawnionego kierownika komórki organizacyjnej Policji do Komendanta Głównego Policji lub komendanta wojewódzkiego Policji o zarządzenie lub przedłużenie stosowania czynności; wniosek Komendanta Głównego Policji lub komendanta wojewódzkiego Policji o wyrażenie zgody na zarządzenie lub przedłużenie stosowania czynności; zgoda prokuratora okręgowego na zarządzenie lub przedłużenie stosowania czynności przez Komendanta Głównego Policji lub komendanta wojewódzkiego Policji; zarządzenie Komendanta Głównego Policji lub komendanta wojewódzkiego Policji o stosowaniu lub przedłużeniu stosowania czynności; informacje Komendanta Głównego Policji lub komendanta wojewódzkiego Policji o wynikach czynności, kierowane do prokuratora okręgowego; zarządzenie prokuratora okręgowego o zaniechaniu czynności; wniosek kierownika jednostki Policji lub uprawnionego kierownika komórki organizacyjnej Policji do Komendanta Głównego Policji lub komendanta wojewódzkiego Policji o akceptację zaprzestania czynności z powodu trwałego braku możliwości ich wykonania; notatka służbowa z przeprowadzonych czynności, sporządzana przez policjanta prowadzącego sprawę, w ramach której zarządzono czynności; 19

opis wyników badań przedmiotów przejętych podczas czynności, włącznie z korzyściami majątkowymi; protokół zniszczenia materiałów uzyskanych podczas stosowania czynności; informacja Komendanta Głównego Policji lub komendanta wojewódzkiego Policji o wydaniu i wykonaniu zarządzenia dotyczącego zniszczenia materiałów uzyskanych podczas stosowania czynności. Notatka służbowa z przeprowadzonych czynności powinna zawierać: 1) numer sprawy i kryptonim, jeżeli został nadany; 2) określenie rodzaju czynności oraz czasu, miejsca i sposobu ich przeprowadzenia; 3) dane osób, których dotyczyły czynności; 4) opis wyników czynności; 5) wykaz policjantów bezpośrednio prowadzących czynności. Dokumentację czynności stanowią także materiały uzyskane podczas ich stosowania, do których zaliczymy: nośniki zawierające zapisy z rejestracji obrazu lub dźwięku oraz kopie wykonane z tych nośników, a także wszelkie materiały sporządzone na podstawie informacji utrwalonych na nośnikach. Przedmioty i korzyści majątkowe zbywane lub wręczane podczas czynności opisuje się lub oznacza (powinien to wykonywać technik kryminalistyki) w sposób umożliwiający ich późniejszą identyfikację. Czynności te dokumentuje się w notatce służbowej. Przedmioty przejęte podczas czynności, włącznie z korzyściami majątkowymi, można w razie potrzeby poddać badaniom identyfikującym właściwości fizykochemiczne lub inne cechy istotne ze względu na cel czynności albo rodzaj przejętych przedmiotów, a także w celu ujawnienia i utrwalenia śladów znajdujących się na tych przedmiotach. Zakres i rodzaj badań ustala wyznaczony policjant, który jest odpowiedzialny za przeprowadzenie czynności. W trakcie wykonywanych czynności służbowych związanych 20

z dokumentowaniem uzyskanych dowodów stosuje się przepisy o ochronie informacji niejawnych. Materiały zawierające dowody pozwalające na wszczęcie postępowania karnego lub mające znaczenie dla toczącego się postępowania karnego, które zostały uzyskane podczas stosowania czynności określonych w art. 19a, policjant wyznaczony imiennie przez organ Policji wnioskujący o zarządzenie czynności przekazuje bezpośrednio właściwemu miejscowo prokuratorowi okręgowemu. Wszystkie uzyskane podczas stosowania czynności materiały niezawierające dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego i niemające znaczenia dla toczącego się postępowania karnego przechowuje organ Policji, występujący z wnioskiem o zarządzenie czynności, przez okres 2 miesięcy od dnia zakończenia lub zaniechania czynności. Z upływem tego okresu organ Policji wnioskujący o zastosowanie czynności pisemnie zarządza protokolarne, komisyjne zniszczenie uzyskanych materiałów. Organ Policji jest zobowiązany do niezwłocznego poinformowania prokuratora o wydaniu i wykonaniu zarządzenia dotyczącego zniszczenia materiałów,. Zapisy informacji utrwalone na nośnikach usuwa się w sposób uniemożliwiający odtworzenie tych zapisów z chwilą zniszczenia materiałów. W przypadku gdy usunięcie z nośników utrwalonych na nich zapisów nie jest możliwe, uszkadza się je w sposób uniemożliwiający ich odczytanie albo dokonuje się ich fizycznego zniszczenia. Do niszczenia materiałów uzyskanych podczas stosowania czynności stosuje się przepisy o ochronie informacji niejawnych. 21

Załączniki Załącznik nr 1 Katalog przestępstw w stosunku do których może być zastosowany zakup kontrolowany, kontrolowane przyjęcie, wręczenie korzyści majątkowej: 1. Przestępstwa z rozdziału XIX kodeksu karnego określone w: art. 148 k.k. zabójstwo; art. 149 k.k. dzieciobójstwo; art. 150 k.k. eutanazja. 2. Przestępstwa określone w: art. 134 k.k. zamach na życie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej; art. 135 1 k.k. czynna napaść na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej art. 136 1 k.k. czynna napaść się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na głowę obcego państwa lub akredytowanego szefa przedstawicielstwa dyplomatycznego takiego państwa albo osobę korzystającą z podobnej ochrony na mocy ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych; art. 156 1 i 3 k.k. ciężki uszczerbek na zdrowiu; art. 163 1 i 3 k.k. sprowadzenie zdarzenia (pożaru, zawalenia się budowli, zalewu albo obsunięcia się ziemi, skał lub śniegu, eksplozji materiałów wybuchowych lub łatwopalnych albo innego gwałtownego wyzwolenia energii, rozprzestrzeniania się substancji trujących, duszących lub parzących, gwałtownego wyzwolenia energii jądrowej lub wyzwolenie promieniowania jonizującego), które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach; art. 164 1 k.k. zdarzenia określonego w art. 163 1 k.k.; sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa art. 165 1 i 3 k.k. sprowadzenie niebezpieczeństwa powszechnego; art. 166 k.k. porwanie statku wodnego lub powietrznego; art. 167 k.k. umieszczenie na statku wodnym lub powietrznym urządzenia lub substancji zagrażającej bezpieczeństwu osób lub mieniu 22

znacznej wartości, niszczenie, uszkadzanie lub czynie niezdatnym do użytku urządzeń nawigacyjnych albo uniemożliwienie ich obsługi, jeżeli może to zagrażać bezpieczeństwu osób; art. 173 1 i 3 k.k. katastrofa komunikacyjna ( 3 postać kwalifikowana ze względu na następstwo w postaci śmierci lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu wielu osób); art. 189 k.k. pozbawienie człowieka wolności; art. 189a k.k. handel ludźmi; art. 200 k.k. obcowanie płciowe z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszczenie się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadzenie jej do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania w celu zaspokojenia seksualnego, prezentowanie małoletniemu poniżej lat 15 wykonania czynności seksualnej (pedofilia); art. 200a k.k. zakazane nawiązywanie kontaktu z małoletnim; art. 211a k.k. nielegalna adopcja; art. 223 k.k. czynna napaść na funkcjonariusza publicznego; art. 228 1 i 3-5 k.k. łapownictwo bierne; art. 229 1 i 3-5 k.k. łapownictwo czynne; art. 230 1 k.k., art. 230a 1 k.k. płatna protekcja; art. 231 2 k.k. przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków przez funkcjonariusza publicznego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej bądź osobistej; art. 232 k.k. wywieranie przemocą lub groźbą bezprawną wpływu na czynności sądu; art. 245 k.k. wywarcie przemocą bądź groźbą bezprawną wpływu na świadka, biegłego, tłumacza, oskarżyciela albo oskarżonego lub naruszenie w związku z tym jego nietykalności cielesnej; art. 246 k.k. stosowanie przemocy bądź groźby bezprawnej lub w inny sposób znęcanie się fizycznie lub psychicznie nad inną osobą przez funkcjonariusza publicznego lub osoby działającej na jego polecenie 23

w celu uzyskania określonych zeznań, wyjaśnień, informacji lub oświadczenia; art. 252 1-3 k.k. wzięcie lub przetrzymanie zakładnika w celu zmuszenia organu państwowego lub samorządowego, instytucji, organizacji, osoby fizycznej lub prawnej albo grupy osób do określonego zachowania się, wraz z formą stadialną przygotowania do tego typu działalności; art. 258 k.k. działanie w zorganizowanej grupie albo związku, mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego; art. 269 k.k. niszczenie, uszkadzanie, usuwanie, zmienianie lub utrudnianie dostępu przez osoby nieuprawnione, do danych informatycznych albo w istotnym stopniu zakłócanie lub uniemożliwianie automatycznego przetwarzania, gromadzenia lub przekazywania takich danych; art. 280 k.k., 281 k.k., 282 k.k. (triada rozbójnicza) odpowiednio: rozbój, kradzież rozbójnicza, wymuszenie rozbójnicze; art. 285 1 k.k. włączanie się do urządzenia telekomunikacyjnego, uruchamianie na cudzy rachunek impulsów telefonicznych; art. 286 1 k.k. oszustwo; art. 296 1-3 k.k. nadużycie zaufania w obrocie gospodarczym; art. 296a 1, 2 i 4 k.k. korupcja związana z prowadzeniem działalności gospodarczej; art. 299 1-6 k.k. pranie brudnych pieniędzy; art. 310 1, 2 i 4 k.k. fałszowanie pieniędzy i papierów wartościowych, usuwanie z nich oznaki umorzenia, wpuszczenie ich do obiegu, albo ich w takim celu przyjmowanie, przechowywanie, przewożenie, przenoszenie albo pomaganie w ich zbyciu lub ukryciu, przygotowanie do takich procederów. 24

2a. Przestępstwa określone w art. 46 ust. 1, 2 i 4, art. 47 oraz art. 48 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. Nr 127, poz. 857). 3. Przestępstwa określone w rozdziale XXXVI Kodeksu karnego, przeciwko obrotowi gospodarczemu, wskazane w: art. 297 k.k. oszustwo kredytowe, dotacyjne, subwencyjne, oszustwo z zaniechania; art. 298 k.k. oszustwo ubezpieczeniowe wyłudzenie ubezpieczenia; art. 299 k.k. pranie brudnych pieniędzy; art. 300 k.k. udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela przez zagrożonego niewypłacalnością dłużnika; art. 301 k.k. umyślne bankructwo, zamiar pokrzywdzenia wierzycieli, oszukańczy transfer majątku; art. 302 k.k. faworyzowanie, przekupstwo i sprzedajność wierzyciela, art. 303 k.k. naruszenie interesów majątkowych podmiotów gospodarczych; art. 304 k.k. wyzysk przymusowego położenia kontrahenta (lichwa); art. 305 k.k. naruszenie interesów majątkowych właściciela mienia objętego przetargiem publicznym; art. 306 k.k. fałszowanie znaków identyfikacyjnych, daty produkcji lub przydatności; powodujących szkodę majątkową lub skierowanych przeciwko mieniu, jeżeli wysokość szkody lub wartość mienia przekracza pięćdziesięciokrotną wysokość najniższego wynagrodzenia za pracę określonego na podstawie odrębnych przepisów. 4. Przestępstwa skarbowe, jeżeli wartość przedmiotu czynu lub uszczuplenie należności publicznoprawnej przekraczają pięćdziesięciokrotną wysokość najniższego wynagrodzenia za pracę określonego na podstawie odrębnych przepisów. 4a. Przestępstwa skarbowe, o których mowa w art. 107 1 Kodeksu karnego skarbowego: 25

art. 107 1 urządzanie lub prowadzanie wbrew przepisom ustawy lub warunkomkoncesji lub zezwolenia gry losowej, gry na automacielub zakład wzajemny. 5. Nielegalne wytwarzanie, posiadanie lub obrót bronią, amunicją, materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi lub substancjami psychotropowymi albo ich prekursorami oraz materiałami jądrowymi i promieniotwórczymi. 6. Przestępstwa określone w art. 8 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 554 i Nr 160, poz. 1083 oraz z 1998 r. Nr 113, poz. 715): art. 8 oddanie innej osoby w stan niewolnictwa albo uprawianie handlu niewolnikami. 7. Przestępstwa określone w art. 43-46 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. Nr 169, poz. 1411): art. 43 rozpowszechnianie ogłoszenia o odpłatnym zbyciu, nabyciu lub o pośredniczeniu w odpłatnym zbyciu lub nabyciu komórki, tkanki lub narządu w celu ich przeszczepienia; art. 44 nabywanie lub zbywanie cudzych komórek, tkanek lub narządów, pośredniczenie w ich nabyciu lub zbyciu bądź wzięcie udziału w przeszczepianiu lub udostępnianiu pozyskanych wbrew przepisom ustawy komórek, tkanek lub narządów, pochodzących od żywego dawcy lub ze zwłok ludzkich w celu uzyskania korzyści majątkowej lub osobistej 27 ; art. 45 prowadzenie bez wymaganego zezwolenia działalności przewidzianej przepisami ustawy dla banku tkanek i komórek 28 ; art. 46 pobieranie komórek, tkanek lub narządów, bez wymaganego pozwolenia, w celu ich przeszczepienia albo ich przeszczepianie. 8. Przestępstwa ścigane na mocy umów i porozumień międzynarodowych. 27. Art. 44 zmieniony przez art. 1 pkt 23 ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. (Dz.U.09.141.1149) zmieniającej nin. ustawę z dniem 15 września 2009 r. 28. Art. 45 zmieniony przez art. 1 pkt 24 ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. (Dz.U.09.141.1149) zmieniającej nin. ustawę z dniem 15 września 2009 r. 26

ZAŁĄCZNIK Nr 2 WZÓR WNIOSKU KIEROWNIKA JEDNOSTKI POLICJI LUB UPRAWNIONEGO KIEROWNIKA KOMÓRKI ORGANIZACYJNEJ POLICJI DO KOMENDANTA GŁÓWNEGO POLICJI LUB KOMENDANTA WOJEWÓDZKIEGO POLICJI O ZARZĄDZENIE LUB PRZEDŁUŻENIE STOSOWANIA CZYNNOŚCI... (nazwa wnioskującej jednostki lub komórki organizacyjnej) nr rejestracji dokumentu...... (miejscowość, data) Klauzula tajności Egz. nr... KOMENDANT GŁÓWNY POLICJI 1) KOMENDANT WOJEWÓDZKI POLICJI 1) w... WNIOSEK NR... (nr w rejestrze) Na podstawie art. 19a ust. 1, 2 1), 3, 4 1), 5 1) ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji wnoszę o ZARZĄDZENIE 1) PRZEDŁUŻENIE STOSOWANIA 1) na okres... tygodni 1) miesięcy 1) niżej wymienionych czynności: 1) nabycia 1), zbycia 1), przejęcia 1) przedmiotów: pochodzących z przestępstwa 1), ulegających przepadkowi 1) albo których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie lub którymi obrót jest zabroniony 1), włącznie ze złożeniem propozycji nabycia 1), zbycia 1), przejęcia 1) tych przedmiotów, 2) przyjęcia 1), wręczenia 1) korzyści majątkowej. Wnioskowane czynności będą stosowane w sprawie nr... pod kryptonimem prowadzonej przez..., dotyczącej przestępstwa wymienionego w art. 19 ust. 1 pkt... ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji i określonego w art.... wobec (dane osoby, wobec której będzie stosowane rozpoznanie ofensywne, ze wskazaniem miejsca lub sposobu przeprowadzenia) w celu Czynności będę rejestrowane za pomocą urządzeń służących do rejestracji obrazu lub dźwięku. Klauzula tajności 1/2 27

nr rejestracji dokumentu... Klauzula tajności Egz. nr... UZASADNIENIE (analiza uzyskanych wiarygodnych informacji o przestępstwie uzasadniających potrzebę stosowania czynności)... KIEROWNIK JEDNOSTKI POLICJI 1) KIEROWNIK KOMÓRKI ORGANIZACYJNEJ WŁAŚCIWEJ DO WYKONYWANIA CZYNNOŚCI OPERACYJNO-ROZPOZNAWCZYCH 1) Odmawiam akceptacji wniosku. 1) Akceptuję wniosek. 1)... (podpis, data, pieczęć) KOMENDANT GŁÓWNY POLICJI 1) KOMENDANT WOJEWÓDZKI POLICJI 1) w... dnia... godz....... (podpis, pieczęć) 1) Niepotrzebne skreślić. Wyk. w 2 egz. Egz. nr 1 Egz. nr 2 Sporządził:... Wykonał:... Klauzula tajności 2/2 28

ZAŁĄCZNIK Nr 3 WZÓR FORMULARZA ZAWIERAJĄCEGO WNIOSEK KOMENDANTA GŁÓWNEGO POLICJI LUB KOMENDANTA WOJEWÓDZKIEGO POLICJI O WYRAŻENIE ZGODY NA ZARZĄDZENIE LUB PRZEDŁUŻENIE STOSOWANIA CZYNNOŚCI, ZGODĘ PROKURATORA OKRĘGOWEGO NA ZARZĄDZENIE LUB PRZEDŁUŻENIE ICH STOSOWANIA ORAZ ZARZĄDZENIA KOMENDANTA GŁÓWNEGO POLICJI LUB KOMENDANTA WOJEWÓDZKIEGO POLICJI O STOSOWANIU LUB PRZEDŁUŻENIU STOSOWANIA CZYNNOŚCI... (nazwa wnioskującej jednostki lub komórki organizacyjnej) nr rejestracji dokumentu...... (miejscowość, data) Klauzula tajności Egz. nr... PROKURATOR OKRĘGOWY w... WNIOSEK NR... (nr w rejestrze) Na podstawie art. 19a ust. 1, 2 1), 3, 4 1), 5 1) ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji wnoszę o wyrażenie zgody na ZARZĄDZENIE 1) PRZEDŁUŻENIE STOSOWANIA 1) na okres... tygodni 1) miesięcy 1) niżej wymienionych czynności: 1) nabycia 1), zbycia 1), przejęcia 1) przedmiotów: pochodzących z przestępstwa 1), ulegających przepadkowi 1) albo których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie lub którymi obrót jest zabroniony 1), włącznie ze złożeniem propozycji nabycia 1), zbycia 1), przejęcia 1) tych przedmiotów, 2) przyjęcia 1), wręczenia 1) korzyści majątkowej. Wnioskowane czynności będą stosowane w sprawie nr... pod kryptonimem prowadzonej przez..., dotyczącej przestępstwa wymienionego w art. 19 ust. 1 pkt... ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji i określonego w art.... wobec (dane osoby, wobec której będzie stosowane rozpoznanie ofensywne, ze wskazaniem miejsca lub sposobu przeprowadzenia) w celu Czynności będę rejestrowane za pomocą urządzeń służących do rejestracji obrazu lub dźwięku. Klauzula tajności 1/2 29

nr rejestracji dokumentu... Klauzula tajności Egz. nr... UZASADNIENIE (analiza uzyskanych wiarygodnych informacji o przestępstwie uzasadniających potrzebę stosowania czynności) KOMENDANT GŁÓWNY POLICJI1) KOMENDANT WOJEWÓDZKI POLICJI 1) w... dnia... godz....... (podpis, pieczęć) Nie wyrażam zgody. 1) Wyrażam zgodę. 1) PROKURATOR OKRĘGOWY w... dnia... godz....... (podpis, pieczęć) ZARZĄDZENIE NR... Na podstawie art. 19a ust. 1, 2 1), 3, 4 1), 5 1) ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji ZARZĄDZAM 1) PRZEDŁUŻAM STOSOWANIE 1) czynności wymienionych we wniosku na czas określony w tym wniosku. KOMENDANT GŁÓWNY POLICJI 1) KOMENDANT WOJEWÓDZKI POLICJI 1) w... dnia... godz....... (podpis, pieczęć) 1) Niepotrzebne skreślić. Wyk. w 2 egz. Egz. nr 1 Egz. nr 2 Sporządził:... Wykonał:... Klauzula tajności 2/2 30

ZAŁĄCZNIK Nr 4 WZÓR ZARZĄDZENIA PROKURATORA OKRĘGOWEGO O ZANIECHANIU CZYNNOŚCI... (nazwa wnioskującej jednostki lub komórki organizacyjnej) nr rejestracji dokumentu...... (miejscowość, data) Klauzula tajności Egz. nr... ZARZĄDZENIE NR... Na podstawie art. 19a ust. 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji ZARZĄDZAM ZANIECHANIE CZYNNOŚCI w sprawie nr... pod kryptonimem... prowadzonej przez...... dotyczącej przestępstwa wymienionego w art. 19 ust. 1 pkt... ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji i określonego w art...., zarządzonych w dniu... przez Komendanta Głównego Policji 1) Komendanta Wojewódzkiego Policji 1) w... w związku z... PROKURATOR OKRĘGOWY w...... (podpis, pieczęć) 1) Niepotrzebne skreślić. Wyk. w 2 egz. Egz. nr 1 Egz. nr 2 Sporządził:... Wykonał:... Klauzula tajności 1/2 31

ZAŁĄCZNIK Nr 5 WZÓR WNIOSKU KIEROWNIKA JEDNOSTKI POLICJI LUB UPRAWNIONEGO KIEROWNIKA KOMÓRKI ORGANIZACYJNEJ POLICJI DO KOMENDANTA GŁÓWNEGO POLICJI LUB KOMENDANTA WOJEWÓDZKIEGO POLICJI O AKCEPTACJĘ ZAPRZESTANIA CZYNNOŚCI Z POWODU TRWAŁEGO BRAKU MOŻLIWOŚCI ICH WYKONANIA... (nazwa wnioskującej jednostki lub komórki organizacyjnej) nr rejestracji dokumentu...... (miejscowość, data) Klauzula tajności Egz. nr... KOMENDANT GŁÓWNY POLICJI 1) KOMENDANT WOJEWÓDZKI POLICJI 1) w... WNIOSEK o akceptację zaprzestania czynności z powodu braku możliwości ich wykonania w sprawie nr... pod kryptonimem... prowadzonej przez... dotyczącej przestępstwa wymienionego w art. 19 ust. 1 pkt ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji i określonego w art...., zarządzonych w dniu... przez Komendanta Głównego Policji 1) Komendanta Wojewódzkiego Policji 1) w... UZASADNIENIE KIEROWNIK JEDNOSTKI POLICJI 1) KIEROWNIK KOMÓRKI ORGANIZACYJNEJ WŁAŚCIWEJ DO WYKONYWANIA CZYNNOŚCI OPERACYJNO-ROZPOZNAWCZYCH 1) 1) Niepotrzebne skreślić. Wyk. w 2 egz. Egz. nr 1 Egz. nr 2 Sporządził:... Wykonał:...... (podpis, pieczęć) Klauzula tajności 1/2 32

Literatura Akty prawne: 1. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277 z późn. zm.). 2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 533, późn. zm.). 3. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.). 4. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 182, poz. 128). 5. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 października 1991 r. w sprawie zasad i trybu przyznawania świadczeń odszkodowawczych przysługujących w razie utraty życia lub poniesienia uszczerbku na zdrowiu albo szkody w mieniu podczas udzielania lub w związku z udzielaniem pomocy Policji, Urzędowi Ochrony Państwa lub Straży Graniczne (Dz. U. Nr 98, poz. 437 z późn. zm.). 6. Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 7 czerwca 2011 r. w sprawie sposobu przeprowadzania i dokumentowania przez Policję czynności operacyjno-rozpoznawczych polegających na dokonaniu w sposób niejawny nabycia, zbycia lub przejęcia przedmiotów pochodzących z przestępstwa, ulegających przepadkowi albo których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie lub którymi obrót są zabronione, a także na przyjęciu lub wręczeniu korzyści majątkowej, oraz sposobu przekazywania, przetwarzania i niszczenia materiałów uzyskanych podczas stosowania tych czynności (Dz. U.2011 Nr 121, poz. 694). 7. Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia z dnia 27 maja 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wydawania, posługiwania się, przechowywania i ewidencji dokumentów, które uniemożliwiają ustalenie danych identyfikujących policjanta lub osobę udzielającą pomocy Policji oraz środków, którymi posługują się przy wykonywaniu zadań służbowych (Dz. U. Nr 74 poz. 684). 33

Opracowania: 1. Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2008. 2. Gołębiewski J., Praca operacyjna w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, Warszawa 2008. 3. Jasiński W., Metody operacyjno-rozpoznawcze wykrywania korupcji. Dotychczasowe doświadczenia Policji oraz nowe rozwiązania w ustawie o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, w: Materiały Pokonferencyjne. Zwalczanie przestępczości korupcyjnej w Polsce, red. Z. Bielecki, J. Szafrański, Szczytno 2007. 4. Kleinowska M., Podsłuch policyjny i prowokacja policyjna, Prokuratura i Prawo 2004, nr 3. 5. Kudła J., Kupis B., Nowe uregulowania prawne dotyczące polskich działań pod przykryciem, Przegląd Policyjny 2002, nr 3-4. 6. Kudła J., Bielecki Z., Przyjęcie lub wręczenie korzyści majątkowej i zakup kontrolowany. Raport z badań (część jawna) Cz.2, Policja 2007, nr 2. 7. Kudła J., Bielecki Z., Wybrane aspekty zakupu kontrolowanego w pracy Policji, Przegląd Policyjny 2005, nr 1. 8. Kudła J., Wykorzystanie wyników czynności operacyjno-rozpoznawczych określonych w art. 19, 19a, 19b ustawy o Policji w postępowaniu karnym, w: Materiały pokonferencyjne. Czynności dochodzeniowo śledcze i działania operacyjne Policji a rola sądu w postępowaniu przygotowawczym, red. S. Lelental, J. Kudrelek, I. Nowicka, Szczytno 2008. 9. Mąka J., Instytucja prowokacji w praktyce działania służb policyjnych Prokuratura i prawo 2010, nr 1-2. 10. Netczuk R., Tajny współpracownik Policji na tle prawnoporównawczym, Katowice 2006. 11. Pikulski S., Działania operacyjne Policji, Kontrola Państwowa 1996, nr 5. 12. Szumski A., Wykorzystanie taktyki i techniki kryminalistycznej w ramach czynności operacyjno rozpoznawczych, Wrocław 2010. 13. Zakrzewski R., Woźniak A., Nowe metody operacyjnego działania Policji, Kontrola Państwowa 1996, nr 4. 14. Waltoś S., Tajny agent policji (na obrzeżach odpowiedzialności karnej), Państwo i Prawo 1993, nr 11-12. 34