Programy środowiskowe PGN, PONE, POŚ ich znaczenie praktyczne Efektywność Energetyczna w praktyce samorządów Złotów 12 października 2017 roku Prezentacja: Stanisław Kryszewski
2017-10-23 2
Polityka UE według Europejskiej Agencji Środowiska: sektor energetyczny odpowiada za 28% emisji gazów cieplarnianych, transport za 21%, przemysł za 20%, a gospodarstwa domowe oraz małe i średnie przedsiębiorstwa za 17%. Dlatego też wysiłki Unii Europejskiej ukierunkowane są w głównej mierze na ograniczenie emisji w tych czterech sektorach. Komisja Europejska oszacowała, że głównymi technologiami, które pozwolą na znaczną redukcję emisji dwutlenku węgla do atmosfery są: efektywność energetyczna, energia odnawialna, energia nuklearna oraz wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla. 2017-10-23 3
Jakie rodzaje emisji obejmujemy badaniem? emisja powierzchniowa indywidualne źródła emisji, emisja liniowa z pojazdów poruszających się po drogach w obrębie Gminy, emisja punktowa z przemysłu w zakresie ograniczonym do małych i średnich przedsiębiorstw funkcjonujących w obrębie Gminy Wszystkie wyniki zestawiamy w bazie danych BDI, w układzie: społeczeństwo czyli wszystkie źródła emisji w gminie poza tymi, które należą bezpośrednio do Gminy samorząd czyli źródła emisji które należą bezpośrednio do Gminy 2017-10-23 4
W jaki sposób tworzymy programy środowiskowe? Zebranie informacji o aktualnej emisji gazów cieplarnianych, Określenie obszarów, w tym obszarów problemowych, Wskazanie podmiotów będących producentami i/lub odbiorcami energii, z uwzględnieniem działań w sektorze publicznym, Ustalenie roku bazowego, zebranie informacji o emisji w tym roku. Wskazanie działań skoncentrowanie się na działaniach niskoemisyjnych i efektywnie wykorzystujących zasoby w perspektywie do 2020, z wyszczególnieniem zadań inwestycyjnych na okres 3 4 lat i wpisanie ich do WPF, uwzględnienie społeczeństwa, Spójność z innymi planami/dokumentami o charakterze strategicznym. 2017-10-23 5
Co to jest Plan gospodarki niskoemisyjnej (PGN)? Plan gospodarki niskoemisyjnej (PGN) to strategiczny dokument dla konkretnego regionu administracyjnego, mający wpływ na lokalną gospodarkę ekologiczną i energetyczną. PGN zawiera informacje o ilości wprowadzanych do powietrza pyłów i gazów cieplarnianych na rozpatrywanym terenie, podając jednocześnie propozycje konkretnych i efektywnych działań ograniczających te ilości. Plan to dokument, który: nie może być traktowany jako dokument skończony, zmienia się w czasie, wymaga ciągłego analizowania prowadzonych działań, wymaga bieżącego analizowania rozwoju gminy, musi być monitorowany i aktualizowany w miarę potrzeb i zmieniających się okoliczności nowe inwestycje. 2017-10-23 6
Co to jest Plan ograniczania niskiej emisji (PONE)? Program ograniczanie niskiej emisji (PONE) ułatwia samorządom systemowe działania zmniejszające ilość substancji szkodliwych w atmosferze. Podstawowym działaniem w ramach PONE jest kompleksowa likwidacja istniejących nieefektywnych źródeł ciepła. Władze gmin wdrażających PONE, stosunkowo niewielkim nakładem środków zachęcają użytkowników kopcących kotłów domowych do ich wymiany na ekologiczne i energooszczędne urządzenia grzewcze. Zmniejszenie emisji trujących substancji zawartych w dymie jest możliwe również poprzez upowszechnianie wykorzystania biomasy (w kotłach na pellet), systemów solarnych z kolektorami słonecznymi i panelami fotowoltaicznymi, pomp ciepła, a także termomodernizacji budynków. Podstawowy problem brak dostatecznego wsparcia finansowego 2017-10-23 7
Co to jest Plan Ochrony Środowiska (POŚ)? Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska (art. 14 i 17, Dz.U. 2017 poz. 519 z późn. zm.), Gminy i Powiaty zobowiązane są wykonywać program ochrony środowiska (POŚ) jako dokument uzupełniający lokalną politykę rozwoju oraz dostosowywać założenia POŚ do strategii rozwoju, w tym do programów operacyjnych w skali województwa i kraju. POŚ musi opierać się na analizie aktualnego stanu środowiska. Ponadto przeanalizowane powinny zostać dotychczas obowiązujące oraz określone powinny zostać nowe cele i priorytety ekologiczne dla Gminy lub Powiatu. Projekt dokumentu ma także zawierać rodzaje oraz harmonogram wdrażania działań proekologicznych, łącznie ze środkami niezbędnymi do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. 2017-10-23 8
Jak mieszkaniec Gminy może się zaangażować w realizację zamierzeń z programów środowiskowych? Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego, którą stanowią obywatele zamieszkujący określone terytorium. Tym samym obywatele mogą: Promować proekologiczny sposób życia, w pracy, w szkole, Oszczędzać energię we wszelkich postaciach, Wykorzystywać możliwości życia w zgodzie z naturą, Wykorzystywać możliwości czerpania ze środowiska, bez niszczenia tego środowiska, Pamiętać o przyszłych pokoleniach oni też mają żyć na tej ziemi. 2017-10-23 9
Zanieczyszczenie powietrza jako jeden z najważniejszych elementów ochrony środowiska Zanieczyszczenia powietrza w sposób istotny wpływają na zdrowie ludzi, powodując wiele chorób układu oddechowego i krwionośnego. Największy wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzi obserwuje się w rejonach zurbanizowanych. Najbardziej narażone są grupy wrażliwe, tj.: dzieci, osoby starsze oraz ludzie z chorobami dróg oddechowych. Problemy zdrowotne wywołane ekspozycją na zanieczyszczenia powietrza powodują zwiększone koszty opieki zdrowotnej. Według szacunków koszty zewnętrzne zanieczyszczenia powietrza w województwie małopolskim wynoszą rocznie ok. 2,8 mld zł. Zanieczyszczone powietrze ma również negatywny wpływ na kondycję ekosystemów oraz niszczenie materiałów (np. korozję metali). 2017-10-23 10
Zanieczyszczenie powietrza jako jeden z najważniejszych elementów ochrony środowiska choroby W samej Europie mamy około 440 tysięcy przedwczesnych zgonów, w Polsce liczba przedwczesnych zgonów ze względu na złą jakość powietrza wynosi około 44 tysięcy. Jesteśmy jednym krajem w Europie, gdzie ta liczba jest z roku na rok większa, Mówimy tylko o zgonach, nie mówimy o chronicznych schorzeniach, które się (z tego powodu) rozwijają, o kosztach ich leczenia. W styczniu tego roku zmarło aż o 1/3 ludzi więcej niż w analogicznym okresie w roku 2016. 2017-10-23 11
Z powyższych względów koniecznym jest na poziomie wojewódzkim i lokalnym: skonsolidowanie działań na szczeblu krajowym oraz powołanie szerokiego Partnerstwa na rzecz poprawy jakości powietrza, stworzenie ram prawnych sprzyjających realizacji efektywnych działań mających na celu poprawę jakości powietrza, włączenie społeczeństwa w działania na rzecz poprawy jakości powietrza poprzez zwiększenie świadomości społecznej oraz tworzenie trwałych platform dialogu z organizacjami społecznymi, rozwój i rozpowszechnienie technologii sprzyjających poprawie jakości powietrza, rozwój mechanizmów kontrolowania źródeł niskiej emisji sprzyjających poprawie jakości powietrza, upowszechnienie mechanizmów finansowych sprzyjających poprawie jakości powietrza. 2017-10-23 12
Spostrzeżenia własne i uwagi w zakresie sporządzania programów i planów w zakresie ochrony środowiska były różne metody sporządzania tych dokumentów w początkowych okresach przed około 20 laty występowało małe rozeznanie co do celów i przydatności sporządzania tych dokumentów i często sporządzane były tylko dlatego, że był taki obowiązek, znaczna część tych dokumentów poświęcona była opisowi stanu istniejącego znajdujących się w innych dokumentach lub będących w posiadaniu urzędu, dla obszarów gdzie nie ma sporządzonych planów ochrony powietrza nie bardzo było i jest wiadomo gdzie występują wysokie stężenia zanieczyszczeń powietrza lub przekroczenia dopuszczalnych stężeń, 2017-10-23 13
Spostrzeżenia własne i uwagi w zakresie sporządzania programów i planów w zakresie ochrony środowiska w sporządzanych dokumentach niezbędnym jest określanie na podstawie systemów obserwacji i uproszczonego modelowania rozprzestrzeniania się substancji w powietrzy atmosferycznym obszarów występowania przekroczeń dopuszczalnych wartości odniesienie lub występowania wysokich stężeń substancji, niezbędnym do modelowania i zarządzania jakością powietrza jest budowa i utrzymywanie w każdej gminie bazy danych o źródłach emisji na terenie gmin, danych o budynkach (audytach energetycznych), zwracanie szczególnej uwagi na skutki wpływu na środowisko wynikających z tych opracowań a szczególnie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, 2017-10-23 14
Chciałbym zwrócić Państwa uwagę na to, że występują obecnie możliwości łatwego korzystania z uproszczonych systemów modelowania rozprzestrzeniania się substancji w powietrzu na terenie gminy oraz tworzenia własnych gminnych systemów obserwacji zanieczyszczeń powierza które są przydatne szczególnie w okresach występowania tzw. smogu do podejmowania decyzji o ograniczeniu ruchu pojazdów, darmowych biletach komunikacji czy zawieszeniu zajęć w szkołach. 2017-10-23 15
Dziękuję za uwagę Stanisław Kryszewski s.kryszewski@sozo.com.pl 602360933 2017-10-23 16