Podprogramy tworzy się za pomocą instrukcji CREATE. Tworzenie procedury Składnia CREATE [OR REPLACE] PROCEDURE nazwa_procedury [(param1 [IN OUT IN OUT] typ_danych [:= DEFAULT wyrażenie], param2 [IN OUT IN OUT] typ_danych [:= DEFAULT wyrażenie],...)] AS IS [ zmienna1 TYP_DANYCH; zmienna2 TYP_DANYCH;...] instrukcje;... [EXCEPTION WHEN nazwa_wyjątku THEN instrukcje;...] END [nazwa_procedury]; W celu zmiany kodu procedury należy procedurę usunąć i ponownie ją utworzyć. Słowa kluczowe OR REPLACE umożliwiają przeprowadzenie tych czynności w jednej operacji. Jeżeli procedura istnieje, to jest bez ostrzeżenia usuwana (DROP PROCEDURE). Jeżeli nie istnieje, to jest tworzona. Brak słów OR REPLACE przy próbie utworzenia już istniejącej procedury, spowoduje błąd. Ponieważ instrukcja CREATE jest operacją DDL, zarówno przed utworzeniem procedury, jak i po nim następuje wykonanie niejawnej instrukcji COMMIT. Treść procedury jest blokiem PL/SQL składającym się z sekcji: deklaracji, wykonania i wyjątków. Sekcja deklaracji znajduje się pomiędzy słowami kluczowymi AS IS, a. Sekcja wykonania (obowiązkowa) znajduje się pomiędzy słowami i EXCEPTION lub jeśli sekcja wyjątków nie występuje i END. Nazwa procedury może być opcjonalnym parametrem 1
końcowej instrukcji END, co jest dobrym stylem programowania i zwiększa czytelność kodu, a kompilatorowi umożliwia wcześniejsze oznaczenie niedopasowanych par -END. Składnia Tworzenie funkcji CREATE [OR REPLACE] FUNCTION nazwa_funkcji [(param1 IN OUT IN OUT typ_danych [:= DEFAULT wyrażenie], param2 IN OUT IN OUT typ_danych [:= DEFAULT wyrażenie],...)] RETURN typ_danych AS IS [ zmienna1 TYP_DANYCH; zmienna2 TYP_DANYCH;...] instrukcje; [EXCEPTION WHEN nazwa_wyjątku THEN instrukcje;...] END [nazwa_funkcji]; Składnia tworzenia funkcji jest bardzo podobna do składni tworzenia procedury. Różnica polega na wywołaniu: wywołanie procedury jest instrukcją PL/SQL, natomiast wywołanie funkcji jest częścią wyrażenia. Jeżeli funkcja lub procedura nie ma argumentów, to zarówno w deklaracji, jak i w wywołaniu procedury, czy funkcji nie używa się nawiasów. Podanie typu zwracanej wartości w funkcji jest obowiązkowe. Instrukcja RETURN wewnątrz bloku funkcji umożliwia przekazanie sterowania oraz zwracanej wartości funkcji do środowiska wywołującego. RETURN wyrażenie; gdzie wyrażenie jest zwracaną wartością funkcji. Jeśli typ zwracanego wyrażenia nie posiada 2
odpowiedniego, zadeklarowanego wcześniej typu, to nastąpi konwersja do tego typu. Po wykonaniu instrukcji RETURN sterowanie jest natychmiast przekazywane do środowiska wywołującego. Jeśli w bloku kodu funkcji występuje więcej niż jedna instrukcja RETURN, to tylko jedna z nich zostanie wykonana. Usuwanie procedur i funkcji DROP PROCEDURE nazwa_procedury; DROP FUNCTION nazwa_funkcji; DROP jest jedną z instrukcji DDL, zatem zarówno przed wykonaniem, jak i po jest wykonywana niejawna instrukcja COMMIT. Parametry formalne procedury lub funkcji mogą przyjmować jeden z trzech trybów: IN OUT IN OUT Wartość przekazywana do programu. Wewnątrz procedury nie można zmieniać parametru. Zachowuje się jak stała. Jest domyślnym trybem parametru. Wartość zwracana do środowiska. Podanie jakiejkolwiek wartości tego parametru podczas wywołania procedury jest ignorowane. Zachowuje się jak nie inicjowana zmienna (jej wartością jest NULL). Wartość przekazywana do programu i zwracana do środowiska. Używamy, gdy zmienna ma być zarówno odczytywana jak i zmieniana, a następnie zwracana do programu wywołującego. Zachowuje się jak zainicjowana zmienna. UWAGA: Parametry faktyczne odpowiadające parametrom formalnym w trybie IN OUT i OUT muszą być zmiennymi, a nie stałymi lub wyrażeniami. Podczas wywoływania procedury lub funkcji przekazywane są wartości parametrów faktycznych. Wewnątrz procedury odwołania do tych parametrów odbywają się za pośrednictwem parametrów formalnych. Wraz z wartościami przekazywane są również ograniczenia parametrów. Stąd w deklaracji procedury lub funkcji niedozwolone jest ograniczanie długości parametrów typu CHAR lub VARCHAR2 oraz precyzji i skali parametrów typu NUMBER. Aby zapobiec wystąpieniu ewentualnych błędów wykonania związanych z ograniczeniami, należy, np. w formie komentarzy, 3
dokumentować wszystkie wymagania tych ograniczeń. Warto również w procedurze lub funkcji umieścić komentarz z opisem działania podprogramu. Jedynym przypadkiem wprowadzania ograniczeń dla parametrów formalnych jest użycie atrybutu %TYPE. Najprostsze procedury Przykład 1 Procedura, która nic nie robi. CREATE OR REPLACE PROCEDURE nic_nie_robi IS NULL; -- Musi być. Nie można nic nie wpisać. END; / Załadowanie oraz sprawdzenie statusu: SQL> CREATE OR REPLACE PROCEDURE nic_nie_robi IS 2 3 NULL; 4 END; 5 / Procedure created. SQL> SELECT object_name, object_type, status FROM user_objects WHERE object_name = 'NIC_NIE_ROBI'; ---------------------------------------------------------------------------------------- OBJECT_NAME OBJECT_TYPE STATUS ---------------------------------------------------------------------------------------- NIC_NIE_ROBI PROCEDURE VALID 4
Przykład 2 CREATE OR REPLACE PROCEDURE nic_nie_robi IS NULLL; END; / PARAMETRY PROCEDURY Parametry podprogramu mogą być przekazywane na jeden z dwóch sposobów przez: 1. odwołanie do odpowiedniego parametru formalnego jest dostarczany wskaźnik do parametru faktycznego lub 2. przez wartość zachodzi kopiowanie wartości z parametru faktycznego do parametru formalnego. Domyślnym sposobem przekazywania parametru dla trybu IN jest odwołanie, a dla trybów OUT i IN OUT wartość. Użycie modyfikatora NOCOPY w deklaracji parametru powoduje, że kompilator PL/SQL próbuje przekazać parametr przez odwołanie, a nie przez wartość. Toteż stosowanie modyfikatora NOCOPY dla parametru w trybie IN jest błędne i wychwytywane jako błąd przez kompilator. UWAGA: W sytuacji, gdy parametr jest przekazywany przez odwołanie, modyfikacja parametru formalnego i faktycznego zachodzi jednocześnie, co w razie wystąpienia nieobsłużonego wyjątku może prowadzić do utraty początkowej wartości parametru faktycznego. Modyfikator NOCOPY zostanie zignorowany, gdy: Parametr faktyczny jest elementem tablicy indeksowanej. W przypadku, gdy jest całą zawartością tabeli, ograniczenie nie ma zastosowania. Parametr faktyczny jest ograniczony precyzją, skalą lub NOT NULL. Ograniczenie nie ma zastosowania dla parametrów znakowych. Wynika to stąd, że kompilator PL/SQL sprawdza naruszenie ograniczeń tylko w sytuacji wychodzenia z podprogramu, podczas kopiowania wartości z parametru formalnego do faktycznego. Jeżeli występuje naruszenie ograniczenia, to początkowa wartość parametru 5
faktycznego nie może ulec zmianie, co nie jest możliwe kiedy korzystamy z modyfikatora NOCOPY. Parametr formalny i faktyczny są rekordami zadeklarowanymi jako zmienne sterujące pętli lub powstały przez użycie atrybutu %ROWTYPE, a ograniczenia dla odpowiadających sobie pól różnią się od siebie. Przekazywanie parametrów faktycznych wymaga niejawnej konwersji typów danych. Podprogram bierze udział w wywołaniu zdalnej procedury (RPC) (wywołanie procedury wykonywane za pośrednictwem łącza do zdalnego serwera. Parametry przesyłane przez sieć nie mogą być przekazywane przez odwołanie). UWAGA: Zaletą stosowania modyfikatora NOCOPY jest zwiększenie wydajności. Notacja pozycyjna i imienna wywołania procedury Przykład 3 CREATE OR REPLACE PROCEDURE callme (a NUMBER, b NUMBER) IS NULL; END; / Procedure created. SQL> EXECUTE callme(); callme(); END; PLS-00306: wrong number or types of arguments in call to 'CALLME' Notacja pozycyjna (ang. Positional Notation) SQL> EXECUTE callme (2, 5); PL/SQL procedure successfully completed. Notacja imienna (ang. Named Notation) SQL> EXECUTE callme (a => 2, b => 5); PL/SQL procedure successfully completed. UWAGA: W notacji imiennej podaje się zarówno nazwę parametru formalnego, jak i faktycznego. Pozwala to na dowolną zmianę kolejności parametrów. 6
Notacja imienna SQL> EXECUTE callme (b => 2, a => 5); PL/SQL procedure successfully completed. Notacja mieszana (ang. Mixed Notation) SQL> EXECUTE callme (2, b => 5); PL/SQL procedure successfully completed. Notacja mieszana SQL> EXECUTE callme (b => 5, 2); callme(b => 5, 2); END; PLS-00312: a positional parameter association may not follow a named association UWAGA: Notacja pozycyjna i imienna mogą być stosowane jednocześnie, ale pierwsze argumenty muszą być określone pozycyjnie. Notacja mieszana SQL> EXECUTE callme (2, a => 5); callme(2, a => 5); END; PLS-00703: multiple instances of named argument in list TYPY ZMIENNYCH IN, OUT, IN OUT Przykład 4 Jak odwoływać się do typu IN UWAGA: Zmiennej typu IN nie można modyfikować wewnątrz procedury. SQL> CREATE OR REPLACE PROCEDURE callme (test IN NUMBER) IS 2 3 test := 4; 4 END; 5 / Warning: Procedure created with compilation errors. 7
SQL> SHOW ERRORS Errors for PROCEDURE CALLME: LINE/COL ERROR 3/3 PLS-00363: expression 'TEST' cannot be used as an assignment target 3/3 PL/SQL: Statement ignored POPRAWNIE: CREATE OR REPLACE PROCEDURE callme (test IN NUMBER) IS DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Wartosc zmiennej test: ' test); END; SQL> EXECUTE callme(10); Wartosc zmiennej test: 10 PL/SQL procedure successfully completed. Przykład 5 Typ OUT CREATE OR REPLACE PROCEDURE callme (test OUT NUMBER) IS DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Wartosc zmiennej test przed: ' test); -- Przetestuj, gdy będzie: test := test + 10. Jaki stąd wniosek? test := 10; DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Wartosc zmiennej test po: ' test); END; Procedure created. Wywołana zostaje procedura, która zwraca do środowiska wywołującego wartość zmiennej. UWAGA: Wartość parametru podczas wywołania procedury jest ignorowana. 8
DECLARE x NUMBER := 5; callme(x); DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Wartosc zmiennej x: ' x); END; UWAGA: Parametr OUT musi być zmienną. Nie może to być stała ani też wyrażenie, np. zm1 + zm2. SQL> EXECUTE callme (2); callme (2); END; PLS-00363: expression '2' cannot be used as an assignment target Przykład 6 Typ IN OUT CREATE OR REPLACE PROCEDURE callme (test IN OUT NUMBER) IS DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Wartosc zmiennej test przed: ' test); test := test + 10; DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Wartosc zmiennej test po: ' test); END; / Procedure created. Procedura zwraca do środowiska wywołującego wartość zmiennej. Ponieważ zmienna jest typu IN OUT, więc wartość tego parametru podczas wywołania procedury NIE jest ignorowana. 9
DECLARE x NUMBER := 5; callme(x); DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Wartosc zmiennej x: ' x); END; / Wartosc zmiennej test przed: 5 Wartosc zmiennej test po: 15 Wartosc zmiennej x: 15 PL/SQL procedure successfully completed. Poniższe wywołanie NIE jest poprawne. SQL> EXECUTE callme (2); callme (2); END; PLS-00363: expression '2' cannot be used as an assignment target UWAGI: Notacja pozycyjna Istotny jest dobór nazw parametrów faktycznych. Nazwy parametrów formalnych i faktycznych są od siebie niezależne. Należy pamiętać, że po zmianie kolejności parametrów formalnych, zmianie muszą ulec wszystkie wywołania procedury. Jest zwięzła. Wartości domyślne nadaje się parametrom formalnych od strony prawej. Notacja imienna Czytelne skojarzenie parametrów formalnych i faktycznych. Po zmianie nazw parametrów formalnych, zmianie muszą ulec wywołania procedur. Kolejność parametrów formalnych i faktycznych jest niezależna. Dłuższy kod. Stosowanie wartości domyślnych dla parametrów formalnych niezależnie od tego, który parametr posiada wartość domyślną. 10
CALL Instrukcja SQL. CALL nazwa_podprogramu ([lista_argumentów]) [INTO zmienna]; gdzie zmienna jest zmienną wykorzystywaną do uzyskania wartości wyniku funkcji. CALL: Jest instrukcją SQL, a więc nie może być używana wewnątrz bloku PL/SQL chyba, że zastosujemy dynamiczny SQL (EXECUTE IMMEDIATE). Użycie nawiasów jest obowiązkowe, nawet gdy podprogram nie ma argumentów lub wszystkie posiadają wartości domyślne. Klauzula INTO jest wykorzystywana tylko dla zmiennych wynikowych lub w funkcjach. PODSUMOWANIE: Procedury i funkcje mogą zwracać więcej niż jedną wartość (parametry wyjściowe OUT). Mogą posiadać sekcje deklaracji, wykonania oraz obsługi błędów. Dopuszczalne jest użycie wartości domyślnych. W wywołaniu można stosować zarówno notację pozycyjną, jak i imienną. Możliwe jest stosowanie modyfikatora NOCOPY. Zad.1 Zdefiniuj funkcję SUMA, która zwróci sumę płac podstawowych pracowników z zespołu, którego nazwa jest parametrem funkcji. Zad.2 Zdefiniuj funkcję ROCZNA_PLACA zwracającą roczną płacę podstawową pracownika o numerze, który jest parametrem funkcji. Zad.3 Zdefiniuj funkcję NAJGORZEJ, która zwróci wartość płacy podstawowej najgorzej zarabiającego pracownika w zespole, którego identyfikator jest parametrem funkcji. Wykorzystaj wartość 11
zwracaną przez funkcję, stanowiącą parametr kursora, do wypisania numerów i nazwisk pracowników zarabiających tyle, co najgorzej zarabiający pracownik w zespole, którego identyfikator podaje użytkownik z klawiatury (możliwe użycie tylko pętli podstawowej LOOP). Zad.4 Zdefiniuj i uruchom procedurę WYPISZ, która wypisze nazwy zespołów, w których zatrudnionych jest, co najmniej czterech pracowników. Zad.5 Zdefiniuj dwie funkcje MIN i MAX zwracające odpowiednio najniższą i najwyższą płacę podstawową. Korzystając z funkcji MIN i MAX wypisać nazwy etatów, na których nikt z pracowników nie otrzymuje ani najniższej ani najwyższej pensji. Zad.6 Zdefiniuj funkcje ILE_ZARABIA zwracającą płacę podstawową pracownika, którego nazwisko podane jest, jako parametr funkcji. (Jeżeli jest kilku pracowników o tym samym nazwisku, to funkcja zwraca średnią płacę tych pracowników). W bloku wypisać numery i nazwiska pracowników, którzy zarabiają więcej niż ORKA i mniej niż LUBICZ. 12
PAKIETY Składnia Specyfikacja pakietu. CREATE [OR REPLACE] PACKAGE nazwa_pakietu AS IS 1. deklaracje stałych, zmiennych, kursorów dostępnych na zewnątrz pakietu 2. deklaracje publicznych procedur i funkcji END [nazwa_pakietu]; Ciało pakietu. CREATE [OR REPLACE] PACKAGE BODY nazwa_pakietu AS IS 1. deklaracje stałych, zmiennych, kursorów dostępnych tylko wewnątrz pakietu 2. definicje publicznych procedur i funkcji 3. definicje prywatnych procedur i funkcji [] --opcjonalny blok inicjujący zmienne pakietu w momencie pierwszego odwołania do pakietu END [nazwa_pakietu]; Pakiet składa się z dwóch części: specyfikacji zawiera deklaracje publicznych obiektów pakietu: zmiennych, stałych i kursorów o własnościach: istnieją w czasie całej sesji użytkownika; każda sesja dysponuje odrębną kopią takich zmiennych, stałych i kursorów; w momencie rozpoczęcia sesji zmienne te przyjmują domyślnie wartość NULL; użytkownik może dowolnie modyfikować wartości zmiennych w ramach swojej sesji. Zmienne publiczne mogą być inicjalizowane wartościami innymi niż domyślne na dwa sposoby: przez zadeklarowanie zmiennej i nadanie jej wartości w części specyfikacji pakietu, np. create package A is B number(2):=10; 13
w tzw. bloku inicjalizującym. Przy czym należy pamiętać, że polecenia zawarte w bloku inicjalizującym są wykonywane tylko w momencie pierwszego wywołania pakietu w danej sesji. oraz wyjątków i podprogramów; ciała zawiera definicje zmiennych, stałych, kursorów, wyjątków, procedur oraz funkcji; poza elementami globalnymi, ciało może również zawierać lokalne obiekty niedostępne na zewnątrz pakietu. Komentarz: Pakiet grupuje powiązane logicznie procedury, funkcje i kursory. Ukrywa szczegóły implementacji. Użytkownikowi są udostępniane tylko specyfikacje pakietów. Zwiększają funkcjonalność. Zmienne zadeklarowane w pakietach istnieją przez całą sesję użytkownika. Dzięki temu mogą one służyć do wzajemnej komunikacji różnych procesów. Zwiększa szybkość działania. Procedury i funkcje mogą być umieszczane w dowolnej kolejności w specyfikacji oraz w ciele pakietu. Ciało pakietu musi zawierać definicje wszystkich programów wymienionych w specyfikacji. Odwrotna zasada nie musi już być spełniona. Ciało pakietu może zawierać programy, które nie są wymienione w specyfikacji. Takieprogramy mają charakter programów prywatnych i są dostępne TYLKO wewnątrz pakietu, gdzie są zdefiniowane. Innymi słowy programu prywatnego nie można w żaden sposób wywołać "ręcznie" (np. z poziomu innego pakietu lub z poziomu programu SQL*Plus). Przeciążanie procedur i funkcji wewnątrz pakietu: Nie można przeciążać dwóch podprogramów, jeżeli ich parametry różnią się tylko nazwą lub trybem. Nie można przeciążać dwóch funkcji tylko na podstawie różnicy typów zwracanych przez nie wartości. Parametry funkcji przeciążanych muszą różnić się rodzinami typów np. do jednej rodziny należą typy CHAR i VARCHAR2. 14
Przykład 1 Zdefiniować pakiet o nazwie p_rachunki, który składa się z trzech procedur: nowy_rachunek otwierający nowy rachunek bankowy, operacja_na_rachunku umożliwiającej dokonanie wpłaty, wypłaty lub naliczenia odsetek i statystyka wyświetlającej informacje o liczbie rachunków otwartych w ramach bieżącej sesji użytkownika oraz liczbie wpłat i wypłat. Pakiet ma się składać z trzech bloków: specyfikacji, definicji ciała pakietu i bloku inicjującego, wykorzystanego do nadania zmiennym publicznym liczba_wplat, liczba_wyplat i liczba_nowych_rach wartości 0. /* --------------------- specyfikacja pakietu -------------------------------------------*/ CREATE OR REPACE PACKAGE p_rachunki IS PROCEDURE nowy_rachunek (...); PROCEDURE operacja_na_rachunku (num_rachunku VARCHAR2, operacja VARCHAR2 DEFAULT 'wyplata', kwota_operacji NUMBER); PROCEDURE statystyka; END p_rachunki; / /* --------------------- definicja pakietu -------------------------------------------*/ CREATE OR REPLACE PACKAGE BODY p_rachunki IS PROCEDURE nowy_rachunek(...) END nowy_rachunek; PROCEDURE operacje_na_rachunku(num_rachunku VARCHAR2, operacja VARCHAR2 DEFAULT 'wyplata', kwota_operacji NUMBER) 15
= 't' IS suma_na_koncie NUMBER(8,2); odsetki NUMBER(8,2) DEFAULT 0; // zaksięgowanie operacji na rachunku; IF operacja = 'wyplata' THEN SELECT kwota INTO suma_na_koncie FROM rachunki WHERE nr_rachunku = num_rachunku; IF suma_na_koncie >= kwota_operacji THEN UPDATE rachunki SET kwota = kwota-kwota_operacji, zrealizowane WHERE nr_rachunku = num_rachunku; liczba_wyplat:=liczba_wyplat+1; ELSE RAISE_APPLICATION_ERROR(-20090,'Na koncie jest tylko: ' TO_CHAR(suma_na_koncie)); END IF; ELSIF operacja='wplata' THEN UPDATE rachunki SET kwotra = nvl(kwota,0)+kwota_operacji, zrealizowane ='t' WHERE nr_rachunku = num_rachunku; liczba_wplat:=liczba_wplat+1; ELSIF operacja='odsetki' THEN SELECT kwota*oprocentowanie/12 INTO odsetki FROM rachunki WHERE nr_rachunku = num_rachunku; UPDATE rachunki SET kwota = kwota + odsetki WHERE nr_rachunku = num_rachunku; DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Naliczono odsetki: ' to_char(odsetki)); END IF; 16
END operacja_na_rachunku; PROCEDURE statystyka IS DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Liczba nowych rachunków: ' TO_CHAR(liczba_nowych_rach)); DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Liczba wplat: ' TO_CHAR(liczba_wplat)); DBMS_OUTPUT.PUT_LINE('Liczba wyplat: ' TO_CHAR(liczba_wyplat)); END statystyka; liczba_wyplat:=0; liczba_wplat:=0; liczba_nowych_rach:=0; END p_rachunki; / Kompilacja pakietu: ALTER PACKAGE nazwa_pakietu COMPILE [BODY] Użycie opcjonalnego słowa body umożliwia kompilację wyłącznie ciała pakietu. Pominięcie tego słowa powoduje kompilację zarówno specyfikacji, jak i ciała pakietu. Wywoływanie procedur i funkcji ze zdefiniowanego pakietu przykłady p_rachunki.operacje_na_rachunku( '123L2', 'wplata',1234.45); p_rachunki.statystyka; END; / Polecenie DROP PACKAGE nazwa_pakietu; 17
usuwa zarówno specyfikację, jak i ciało pakietu. Zapisane w bazie danych podprogramy (object_name, object_type, status) możemy przejrzeć korzystając z perspektywy systemowej o nazwie USER_OBJECT. Zad.1 Utwórz tabele i wypełnij je danymi z wykorzystaniem procedury, która w przypadku, gdy w tabeli nie ma danych kluczowi głównemu nada wartość początkową 1 w przeciwnym przypadku, klucz główny przyjmie wartość o 1 większą od najwyższej wartości dla tego pola; pozostałe wartości, które nie mają określonej wartości domyślnej, użytkownik wprowadza interaktywnie i stanowią one parametry procedury: klienci nazwa Null? Typ ---------------- --------------- ------------ nr_klienta not null number(4) nazwisko not null varchar2(15) adres not null varchar2(25) rachunki nazwa Null? Typ ------------------------ --------------- ------------ nr_rachunku not null varchar2(10) nr_klienta number(4) termin not null number(4) typ_rachunku not null varchar2(10) oprocentowanie not null number(4,2) // domyślnie 3.3 waluta not null varchar2(3) // domyślnie 'zl' kwota number(8,2) data_zalozenia date //domyślna data bieżąca 18
operacje_log UWAGA: tej tabeli nie wypełniamy danymi!!! nazwa Null? Typ ------------------------ --------------- ------------ lp number(4) nr_rachunku varchar2(10) data date //domyślnie wartość bieżącej daty typ_operacji varchar2(13) kwota number(8,2) zrealizowane char(1) // wartość domyślna 'n'; dopuszczalne wartości: 't' tak; 'n'- nie; 'w' wstrzymano Zad.2 Zdefiniuj w pakiecie p_rachunki (przykład 1 wykład) procedurę nowy_rachunek ( ), której argumentami są kolejne kolumny tabeli rachunki (bez kolumny data_zalozenia) z wartościami domyślnymi dla kolumny typ_rachunku 'A-Vista', oprocentowanie 3, waluta 'USD', kwota null. Zad.3 Zdefiniować pakiet rekurencja składający się z: funkcji znajdz_szefow przeszukuje rekurencyjnie hierarchię zależności służbowych między pracownikami. Parametrem funkcji jest numer pracownika, dla którego funkcja wyznacza numer przełożonego. Ponieważ każdy przełożony może także mieć swoich przełożonych, funkcja wywoływana jest rekurencyjnie dopóki nie zostanie znaleziony pracownik, który nie ma przełożonego. function znajdz_szefow(nr_prac in number) return number; wyznacz szefa pracownika o numerze nr_prac. Jeżeli nie znaleziono szefa to wywołaj wyjątek brak_danych (wołanie wyjątku raise_application_error(-20090, 'Brak danych'); w przeciwnym przypadku wyznacz nazwisko pracownika-szefa i wypisz jego numer i nazwisko na ekranie oraz rekurencyjnie wywołaj funkcję znajdz_szefow. procedury wolaj_znajdz_szefow wyznacza nazwisko pracownika o numerze podanym jako parametr procedury; wypisuje na ekranie numer i nazwisko tego pracownika oraz wywołuje funkcję znajdz_szefow. 19