Projekt 2-godzinnego szlaku rowerowego w okolicach Kielnarowej

Projekt z przedmiotu Zagospodarowanie turystyczne i rekreacyjne Projekt 2-godzinnego szlaku rowerowego w okolicach Kielnarowej Anastasiia Patsiurko w 51963 Anna Khlievna w 51972 Vita Kalenchuk w 52028 Studia 4 LTD stopnia 2015 Kierunek: Turystyka i Rekreacja Prowadzący: Mgr Łukasz Stokłosa 1

Spis treści 1. Wstęp...3 2. Turystyka rowerowa w Polsce na przykładzie województwa podkarpackiego...4 3. Opis miejscowości znajdujących się na szlaku..5 3.1 Kielnarowa...5 3.2 Borek Stary...6 4. Propozycja 2-godzinnego szlaku rowerowego..7 5. Zakończenie...13 6. Źródła.. 14 2

1. Wstęp W obecnych czasach gwałtownych przemian, których tempo jest bardzo duże, sprawom wychowania fizycznego trzeba poświęcić coraz więcej uwagi. Rozwój nauki, komputeryzacja w wielu dziedzinach życia, obniżanie aktywności ruchowej to wszystko powoduje rozszerzanie się chorób współczesnej cywilizacji. Uprawianie sportu jest formą aktywności, która może zapobiec ich negatywnym skutkom, zarówno fizycznym, jak i psychicznym. Większość ludzi zdaje sobie sprawę, że sport to zdrowie. Aktywność fizyczna i ćwiczenia na świeżym powietrzu przyczyniają się do poprawy kondycji i wydolności organizmu. Jednym z najlepszym sposobem poprawy kondycji fizycznej jest jazda na rowerze. Jazda rowerem a odchudzanie to temat, który nie wymaga zbyt wielkich wyjaśnień ani wywodów. Rowerowe wycieczki są jednym z najprzyjemniejszych sposobów na wymodelowanie swego ciała. Pomagają szybko schudnąć, wyrzeźbić nogi, wysmuklić sylwetkę i poprawić kondycję. Jazda na rowerze to wyjątkowo zdrowy sport, który wpływa również pozytywnie na serce. Dzięki naszej trasie rowerowej można nie tylko poprawić stan swojego zdrowia, ale i polepszyć swoją wiedzę na temat okolic Kielnarowej, Borku Starego i Nowego. Nasza ścieżka rowerowa miejscami przebiega główną drogą, gdzie codziennie przejeżdża wiele samochodów, w związku z tym niektóre odcinki nie są do końca bezpieczne. Z tego względu proponujemy ją osobom starszym, natomiast dzieci obowiązkowo muszą posiadać kartę rowerową. Przemierzając nasz szlak można podziwiać przyrodę i krajobrazy Pogórza Dynowskiego, a także odwiedzić ciekawe miejsca, takie jak Kościół parafialny Apostołów Piotra i Pawła w Borku Starym, Sanktuarium Maryjne oo. Dominikanów, czy kościół parafialny w Kielnarowej. 3

2. Turystyka rowerowa w Polsce na przykładzie województwa podkarpackiego Jednym z najtańszych i najprzyjemniejszych rodzajów turystyki jest turystyka rowerowa. Do jej uprawiania potrzebny jest nie tylko rower, ale i dobra kondycja fizyczna. Turystyka rowerowa to rodzaj turystyki (głównie krajoznawczej), w której środkiem lokomocji jest rower, a cały bagaż uczestników przewożony jest w rowerowych sakwach lub przyczepkach, choć w przypadku rajdów bagaż może być przewożony oddzielnie. Do kategorii tej także można zaliczyć wyprawy, które oprócz celu krajoznawczego mogą mieć charakter sportowy, w tym także ekstremalny. W ostatnich latach odżyła moda na rowery. Dlatego na rynku usług turystycznych pojawiają się różne propozycje dotyczące organizacji różnych tras rowerowych na całym świecie. Liderami w tym względzie są kraje Europy Zachodniej (Niemcy, Holandia, Austria, Szwajcaria, Francja) i Skandynawii (Norwegia, Szwecja, Finlandia). W Polsce rozwój turystyki rowerowej był dość utrudniony przez zabory oraz ciągłe wojny. Pomimo tego rowery jednak były dość chętnie przyjmowane przez społeczeństwo. Były wygodne i tanie, gdyż nie wymagały paliwa ani karmienia jak konie. Turystyka rowerowa w Polsce do niedawna była tak naprawdę na bardzo niskim poziomie. Brak odpowiedniej infrastruktury drogowej i złe przepisy to główna przyczyna, dla której na rowerze jeździli jedynie prawdziwi miłośnicy. Dziś sytuacja ulega na szczęście jednak dużej zmianie. Wyznaczane są kolejne, coraz ciekawsze szlaki rowerowe. Różnorodność walorów przyrodniczych oraz historycznych przyciąga turystów do uprawiania różnych form kolarstwa. W województwie podkarpackim rowerzyści mają możliwość uprawiania turystyki rowerowej w górzystym terenie. W samej stolicy województwa, Rzeszowie, jak również w jego okolicach, znajdują się liczne ścieżki rowerowe, które ułatwiają poruszanie się rowerzystów. Są jednak też tereny bardzo atrakcyjne, gdzie trasy nie zostały jeszcze wytyczone. Dlatego przedmiotem niniejszego projektu jest próba wytyczenia takiego szlaku w okolicach Kielnarowej. 4

3.1 Kielnarowa 3. Opis miejscowości znajdujących się na szlaku Kielnarowa jest niewielką wsią, która położona na Pogórzu Dynowskim, na wschód od Tyczyna. Przez wieś przepływa Strug, a po obu stronach doliny rzeki wznoszą się pasma łagodnych wzgórz wysokości 330-360 m. na północy i 320 m. na południu. Porastają je lasy i zagajniki z drzewostanem przeważnie bukowograbowym. Wieś graniczy z Tyczynem od zachodu, Borkiem Starym od wschodu, a także Hermanową i Borkiem Starym od południowego wschodu. Przez miejscowość przebiega droga Rzeszów Dylagówka. Kielnarowa powstała jako przedmiejście Tyczyna w 1450 r. Pod obecną nazwą występuje od 1478 r. W początkach 2 Zdjęcie 1. Mapa Kielnarowej połowy XIX w. tutejszy majątek należał do Odrowąż-Pieniążków, a później Zbyszewskich. Na początku XX w. w rejonie wsi istniały wielkie kamieniołomy. Stąd wożono kamień na potrzeby rzeszowskiego zamku, a w XIX w. na fundamenty budowanych wówczas kamienic. Ślady tych dawnych wyrobisk odnaleźć można jeszcze w rozpadlinach przysiółka Wólka Kielnarowska. Pod koniec XIX w. wieś była stosunkowo duża. W 1880 r. miała łącznie z dworem 1209 mieszkańców. Była tu wówczas szkoła powstała w 1862 r. i kopalnia lignitu (odmiana węgla brunatnego). Obecnie w Kielnarowej mieszka 1660 osób. 1 1 Stanisław Kłos, Tyczyn - miasto i gmina : informator krajoznawczy, Wyd. "Roksana", Krosno 1998. 5

3.2 Borek Stary Borek Stary to duża wieś położona w dolinie rzeki Strug na Pogórzu Dynowskim w gminie Tyczyn. Wieś ma bardzo dogodne położenie, ponieważ otaczają ją różnorodne wzniesienia z malowniczymi krajobrazami. Gdzieniegdzie można spotkać uroczyska. Borek Stary graniczy: od zachodu i północy z Kielnarową i Borówkami, od południa z Borkiem Nowym oraz od wschodu z Brzezówką. Przez wieś przebiega droga Rzeszów Dylągówka oraz przez Błażową do Dynowa. Zdjęcie 2. Mapa Borku Starego Pierwsza wzmianka o Borku Starym pochodzi z 1423 r. Stanowił wówczas jedną z wsi ówczesnego klucza tyczyńskiego. W 1450 r. wymieniane były już dwa Borki Stary i Nowy. Źródła podają, że w 1418 r. poświęcono miejscowy cmentarz. W latach kolejnych poświęcono również istniejące tu wówczas dwie kaplice - Najświętszej Marii Panny i św. Krzyża (kościółek). Poświęcił je arcybiskup lwowski Jan Rzeszowski. W 1515 r. Borek Stary posiadał 15 łanów ziemi, młyn i karczmę z browarem. Pod koniec XVI w. mieszkało tutaj około 40 mieszkańców. Borek Nowy miał w tym czasie 204 mieszkańców. Borek Stary i Borek Nowy były wsiami prywatnymi. Wchodzili w skład posiadłości państwa tyczyńskiego. Należały do kolejnych właścicieli Tyczyna. W początkach XIX w. stanowił odrębną posiadłość. Poczynając od XIX w. Borek Stary był wsią bardzo aktywną. Przed wojną istniały tu koła zainteresowań. Podczas II wojny światowej mieszkańcy wsi włączyli się w nurt walki z wrogiem. Istniały tu silne komórki AK i BCh. 2 2 Stanisław Kłos, Tyczyn - miasto i gmina : informator krajoznawczy, Wyd. "Roksana", Krosno 1998. 6

4. Propozycja 2-godzinnego szlaku rowerowego W tej części pracy zaprezentowana została propozycja szlaku rowerowego przebiegającego przez Kielnarową i Borek Stary. Całkowity czas trwania wycieczki to nie więcej niż 2 godziny. Zdjęcie 3. Mapka trasy rowerowej z zaznaczonymi obiektami i legendą Naszą wycieczkę rozpoczynamy w Centrum Turystyki i Rekreacji w Kielnarowej. Centrum Turystyki i Rekreacji Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania położone jest wśród wzniesień Pogórza Dynowskiego. To nie tylko uczelnia, ale też nowoczesny kompleks konferencyjno-rekreacyjny. To idealnie przystosowane miejsce do profesjonalnej organizacji konferencji, szkoleń, warsztatów, spotkań firmowych i wyjazdów integracyjnych. Zdjęcie 4. CTiR w Kielnarowej 7

Dla turystów oferowane są tu: strefa relaksu i gabinet masażu, SPA, staropolska karczma Taberna pod sosnami, ośrodek jeździecki, Centrum Zooterapii, siłownia, hala sportowa, miejsca noclegowe i wypożyczalnia rowerów. Od kampusu WSIiZ podążamy 500 m na południe. Potem skręcamy w lewo i jedziemy ok. 15 minut (2,3 km) podziwiając piękne krajobrazy Pogórza Dynowskiego. Na skrzyżowaniu prowadzącym do Borku Nowego skręcamy ostro w lewo i kierujemy się prosto. Już po 25 minutach naszej wycieczki rowerowej można zobaczyć pierwszy pomnik figurę Matki Boskiej Niepokalanej. Znak drogowy z napisem Budy pokazuje, że jesteśmy na Zdjęcie 5. Znak nazwy ulicy właściwej drodze. Po lewej stronie tego znaku, wśród okazałych starych lip, na wysokim, wystawionym z cegły i otynkowanym cokole stoi figura Matki Boskiej Niepokalanej. Matka Boska cieszy się ogromnym szacunkiem wiernych i jest jedną z najpiękniejszych postaci Pisma Świętego. Pomnik przynosi niesamowite wrażenie, ponieważ Matka Boska jest symbolem matki, która bez względu na sytuację stoi przy boku swojego dziecka. Ona również zawsze chroni ludzi, którzy zwracają się do niej w modlitwie. Na tablicy pamiątkowej znajduje się informacja o tym, że figura została odbudowana w 1909 r. Zdjęcie 6. Figura Matki Boskiej Niepokalanej Następnie kierujemy się w stronę Borku Starego (w Nowym Borku skręcając w lewo) i jedziemy prosto. Na następnym skrzyżowaniu skręcamy jeszcze raz w lewo. Po lewej stronie widzimy Kościół parafialny Apostołów Piotra i Pawła w Borku Starym. Zdjęcie 7. Kościół parafialny Apostołów Piotra i Pawła 8

Fundator pierwotnej budowli, o której wzmianki sięgają 1418 r. spalonej przez Tatarów w 1624 r. jest nieznany. Obecną świątynię ukończono po 1945 r. Kościół jest budowlą neogotycką. Jego wnętrze zdobi barokowy ołtarz główny oraz chrzcielnica z 1755 r. Kościół jest budowlą trójnawową z prezbiterium i wieżą od frontu, utrzymaną w typie neogotyckim. Przy kościele znajduje się murowana dzwonnica z 1887r. oraz dwa sędziwe drzewa - ponad 200-letni dąb szypułkowy i 150-letnia lipa szerokolistna 3. Kierujemy się dalej: skręcamy w lewo, mijamy kościół, jeszcze raz skręcamy w lewo, a następnie jedziemy prosto około 2 minut. Przed nami znajduje się rozlewnia wód mineralnych Rzeszowianka. Obiekt jest własnością prywatną, więc wstęp do niego jest zabroniony. Zdjęcie 8. Rozlewnia wód mineralnych Wracamy z powrotem do kościoła i jedziemy prosto na północ. Tutaj droga będzie dość trudna, ponieważ jedziemy pod górę. Po chwili po prawej stronie widzimy cmentarz parafialny w Borku Starym. Zdjęcie 9. Cmentarz parafialny Kierujemy się dalej. Mijamy trzy zakręty i skręcamy na czwartym w lewo. Jedziemy prosto ok. 2 minut. Tutaj możemy zobaczyć Sanktuarium Maryjne oo. Dominikanów. 3 http://dolina-strugu.pl/index.php?action=details&oid=18 2

Zdięcie 10. Tablica przed wjazdem do kościoła Zdięcie 11 Sanktuarium Matki Boskiej oo. Dominikanów Kiedyś był widoczny z daleka; dziś nieco przysłoniły go drzewa, których liście, jak naturalny parasol, chronią przed promieniami słońca przychodzących tutaj ludzi. Kościół ten zbudowany został dla słynącego już wówczas łaskami cudownego Obrazu Matki Bożej. Dla szerzenia kultu Maryjnego i opieki nad cudownym Obrazem sprowadzeni zostali tutaj dominikanie. Na frontonie kościoła umieszczone są dwa posągi: św. Dominika i św. Franciszka z Asyżu. Są także dwie daty: 1684 - to początek budowy kościoła i 1975 - to gruntowny remont. Jest także duży, łaciński napis VERITAS - PRAWDA - jest to herb i dewiza dominikanów - do dziś stróżów tego sanktuarium. Na ścianie południowej kościoła widać zegar słoneczny. Na zewnętrznym półkolu ściany prezbiterium są dwie kamienne tablice. Na jednej z nich jest łaciński napis, który po polsku brzmi: To miejsce jest sławne z powodu obrazu Matki Bożej i cudów od roku 1418. 4 Wyjeżdżając z klasztoru kierujemy się prosto na północ. Po przejechaniu rzeczki Ryjak dojeżdżamy do skrzyżowania, na którym skręcamy w lewo i dalej jedziemy prosto. Po chwili możemy ujrzeć Kościoł Parafialny p.w. Wniebowstąpienia Pańskiego w Kielnarowej, który został zbudowany w latach 1986-1987. Zdjęcie 12. Kościół Parafialny w Kielnarowej z kapliczką Matki Boskiej 4 http://borek.dominikanie.pl/index.php?page=9 3

Przejeżdżamy 100 m i za skrzyżowaniem widzimy pomnik Jana Nepomucena w Kielnarowej. Zdjęcie 13. Pomnik Jana Nepomucena Na wspomnianym skrzyżowaniu musimy skręcić w lewo. Przejeżdżamy przez kolejne skrzyżowanie, rzekę Strug i na kolejnym skręcamy znowu w lewo. Jadąc dalej po chwili możemy zobaczyć tabliczkę informacją o tym, że już jesteśmy blisko Centrum Turystyki i Rekreacji. Zdjęcie 14. Tabliczka CTiR CTiR Następnie z drogi głównej musimy skręcić w lewo. Jadąc dość wymagającym odcinkiem pod górę możemy zachwycać się pięknymi krajobrazami Pogórza Dynowskiego. Przydrożne oznaczenia zaprowadzą nas do celu. Jeszcze 500 m i jesteśmy na terenie kampusu CTiR. Tutaj kończy się nasza wycieczka. Zdjęcie 15. Kampus CTiR 4

5. Zakończenie Turystyka rowerowa to rodzaj turystyki, który wciąż się rozwija. Dostępna jest dla ludzi w każdym wieku. Na rowerze można przejechać praktycznie po każdej drodze, a także po chodniku. Z rowerem można się przeprawić przez głębokie wąwozy, pokonać piaski, kamieniste górskie szlaki i piargi, jak również przejść po dnie rzeki. W ciągu jednego dnia, w zależności od tempa, pogody, stanu drogi i przeszkód, rowerzysta przejeżdża od 40 do 120 km, a przy sprzyjającym wietrze od 45 do 140 km. Rower jest też najtańszym i najbardziej ekologicznym środkiem transportu. Nasza trasa rowerowa nie jest szczególnie trudna. Mogą ją pokonać osoby reprezentujące wszystkie grupy wiekowe. Co prawda miejscami droga jest dość trudna, ale dla miłośników turystyki rowerowej nie będzie to dużym problemem. Dzięki naszej wycieczce można nie tylko poprawić stan zdrowia, ale i dowiedzieć się wielu ciekawych rzeczy na temat Pogórza Dynowskiego, o jego wartościach kulturowych, a także nacieszyć się niesamowitymi widokami. 5

6. Źródła Spis fotografii: Zdjęcie 1 zdjęcie z książki (Stanisław Kłos, Tyczyn - miasto i gmina : informator krajoznawczy, Wyd. "Roksana", Krosno 1998, st.78) Zdjęcie 2 - zdjęcie z książki (Stanisław Kłos, Tyczyn - miasto i gmina : informator krajoznawczy, Wyd. "Roksana", Krosno 1998, st.56) Zdjęcie 3 - zdjęcie z Google Maps Moje Mapy Zdjęcie 4 - https://lh6.googleusercontent.com/- 9nSc4fAo0xY/VM9d3pVdidI/AAAAAAAAAB4/o8-3VLQpeCY/w1031-h580-no/photo.jpg Zdjęcie 5 - zdjęcie własne Zdjęcie 6 - zdjęcie własne Zdjęcie 7 - zdjęcie własne Zdjęcie 8 - zdjęcie własne Zdjęcie 9 - zdjęcie własne Zdjęcie 10 - zdjęcie własne Zdjęcie 11 - zdjęcie własne Zdjęcie 12 - zdjęcie własne Zdjęcie 13 -http://images.polskaniezwykla.pl/medium/298346.jpg Zdjęcie 14 - zdjęcie własne Zdjęcie 15 - https://lh5.googleusercontent.com/-hzs8bxhiii4/vl48hn- NFpI/AAAAAAAAASc/zeQaFQzqG4c/w873-h580-no/kielnarowa-z-lot-201410.jpg Bibliografia: 1. Stanisław Kłos, Tyczyn - miasto i gmina : informator krajoznawczy, Wyd. "Roksana", Krosno 1998. 2. Przewodnik turystyczny Pieszo i rowerem po dolinie Strugu, część 2: Rowerem po szosie, Redakcja i skład - Sylwester Puchała, Wyd. Grafica s.c., Rynek 1, 37-100 Łańcut Żródła internetowe: 1. http://www.kielnarowa.wsiz.pl (dostęp 13.03.2015) 6

2. http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/18963,nowy-borek-figura-matki-boskiejniepokalanej.html (dostęp 13.03.2015) 3. http://dolina-strugu.pl/index.php?action=details&oid=18 (dostęp 13.03.2015) 4. http://borek.dominikanie.pl (dostęp 13.03.2015) 5. http://www.zumi.pl/1630619,parafia_rzymskokatolicka_p.w._wniebowstapienia_panskiego,kielnarowa,firma.html (dostęp 13.03.2015) 7