Wykorzystanie oprogramowania Oracle Designer do budowy systemów informatycznych

Wykorzystanie oprogramowania Oracle Designer do budowy systemów informatycznych Bartosz Bębel, Krzysztof Jankiewicz Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska Bartosz.Bebel@cs.put.poznan.pl Krzysztof.Jankiewicz@cs.put.poznan.pl

Cykl życia systemu informacyjnego Metodyka Oracle CASE (CASE*Method) STRATEGIA ANALIZA PROJEKTOWANIE IMPLEMENTACJA DOKUMENTACJA WDROŻENIE EKSPLOATACJA (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 2

Metodyka Oracle CASE strategia ogólny model przedsiębiorstwa, wymagania, harmonogram prac, ograniczenia finansowe i techniczne, STRATEGIA modele: procesów (PD), danych (ERD), funkcji (FHD), przepływów (DFD). ANALIZA PROJEKTOWANIE IMPLEMENTACJA DOKUMENTACJA WDROŻENIE EKSPLOATACJA (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 3

Metodyka Oracle CASE analiza uzupełnienie informacji zebranych na etapie strategii, szczegółowe, zaakceptowane modele: procesów (PD), danych (ERD), funkcji (FHD), przepływów (DFD), diagramy matrycowe. STRATEGIA ANALIZA PROJEKTOWANIE IMPLEMENTACJA DOKUMENTACJA WDROŻENIE EKSPLOATACJA (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 4

Metodyka Oracle CASE projektowanie model danych, struktura logiczna i fizyczna bazy danych, modele aplikacji STRATEGIA (formularzy, ANALIZA raportów, itp.) PROJEKTOWANIE IMPLEMENTACJA DOKUMENTACJA WDROŻENIE EKSPLOATACJA (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 5

Metodyka Oracle CASE implementacja i dokumentacja generacja, modyfikacja i testowanie aplikacji, implementacja + strojenie, dokumentacja STRATEGIA użytkownika i ANALIZA techniczna. PROJEKTOWANIE IMPLEMENTACJA DOKUMENTACJA WDROŻENIE EKSPLOATACJA (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 6

Cykl życia systemu informatycznego Oracle Designer 6i Implementacja strategia + analiza projektowanie dokumentacja (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 7

Metodyki realizacji projektów informatycznych

Projektowanie SI z wykorzystaniem Designer6i narzędzia do modelowania: PD, ERD, FHD, DFD, transformacje, struktura logiczna bazy danych (model relacyjny), definicje aplikacji, generowanie obiektów bazy danych i kodu po stronie serwera, generowanie aplikacji. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 9

Metodyka RAD (Rapid Application Development) szybkie tworzenie prototypów aplikacji, modyfikowanie prototypów zgodnie z wymaganiami użytkowników, tylko małe systemy, krótki czas od rozpoczęcia projektu do chwili dostarczenia aplikacji użytkownikowi. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 10

Metodyka IE (Information Engineering) technika top-down, główny nacisk na model danych, specyfikacja funkcji przetwarzających dane. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 11

Metodyka PMD (Process Model Driven) często używana jako punkt początkowy dla rozwoju systemów informatycznych, pozwala na identyfikację podstawowych procesów w organizacji przed analizą zakresu informacji potrzebnej do ich realizacji. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 12

Metodyka DCD (Design Capture Driven) stosowana w przypadku istnienia już systemów w przedsiębiorstwie, wykorzystuje mechanizmy reverse-engineering, pozwala na generowanie nowych systemów korzystając ze starych definicji, pozwala realizować nowe potrzeby przedsiębiorstwa przy minimalnych nakładach czasowych i finansowych. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 13

Modelowanie procesów

Modelowanie procesów Określa kolejność i miejsce realizacji funkcji przedsiębiorstwa. Umożliwia i ułatwia komunikację pomiędzy: różnymi działami firmy, użytkownikami a projektantami, projektantami a programistami. Pozwala na zrozumienie funkcjonowania organizacji. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 15

Definicja zależności procesów Zależność procesu B od procesu A oznacza, że proces B nie może się rozpocząć dopóki nie zakończy się proces A. Powody zależności: informacyjne, produkcyjne, A B prawne, inne. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 16

Diagramy zależności procesów (PD Process Diagram) Struktura i zależności pomiędzy jednostkami organizacyjnymi. Zależności pomiędzy procesami, składnicami, wyzwalaczami i wynikami. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 17

Obiekty diagramu procesów Jednostka organizacyjna Proces Składnica Zależność Wynik Wyzwalacz (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 18

Jednostka organizacyjna (organization unit) Określa miejsce realizacji poszczególnych procesów. Może dotyczyć jednostki organizacyjnej lub osoby o określonych kompetencjach. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 19

Proces (process) Opisuje operację składową działalności przedsiębiorstwa. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 20

Proces (process) Rodzaje procesów: operacja składowa (process step), punkt wprowadzania danych (data entry), punkt decyzyjny (decision point), raport (report), zewnętrzny (external), wewnętrzny (internal). (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 21

Przepływ zależność (flow) Pokazuje przepływy informacyjne i materiałowe oraz zależności czasowe pomiędzy procesami. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 22

Przepływ zależność (flow) Czy przepływ jest wystarczający do rozpoczęcia realizacji procesu przeznaczenia? Warunek oraz częstość wyboru jednego z wielu przepływów wyjściowych przepływu (dotyczy punktów decyzyjnych). (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 23

Przepływ zależność (flow) Typy przepływów: przepływ (flow), temporalny (temporal) zależność czasowa, danych (data), materialny (material). (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 24

Wyzwalacz (trigger) Bodziec do podjęcia realizacji określonych procesów. Typy wyzwalaczy: okresowy (time), systemowy (system), inny (other). (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 25

Składnica (store) Magazyn informacji (zbiór relacji, arkuszy kalkulacyjnych akt itp.), materiałów lub inny. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 26

Składnica (store) Typy składnic: informacyjna (data store), materialna (material store), ogólna (store). (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 27

Wynik (outcome) Jest efektem realizacji sekwencji czynności. Typy wyników: okresowy (time), systemowy (system), inny (other). (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 28

Process Modeler Pozwala na: definiowanie podstawowych procesów zachodzących w przedsiębiorstwie, modelowanie elementów składowych procesów, identyfikowanie procesów wymagających usprawnienia modyfikacji, modelowanie procesów nie istniejących w przedsiębiorstwie, włączanie do diagramów obiektów utworzonych w innych składnikach Oracle Designer6i. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 29

Modelowanie elementów składowych procesów (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 30

Identyfikacja procesów wymagających reorganizacji (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 31

Import istniejących obiektów do diagramów (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 32

Modelowanie związków encji

Modelowanie związków encji Metoda określania potrzeb informacyjnych firmy lub organizacji. Modelowanie związków encji ma na celu: Dostarczenie dokładnego modelu potrzeb informacyjnych przedsiębiorstwa, który stanowiłby podstawę do konstruowania nowych lub ulepszonych systemów, dostarczanie modelu niezależnego od sposobu przechowywania danych i metod dostępu do nich, umożliwiającego podejmowanie decyzji, dotyczących metod implementacji oraz sposobu współdziałania z istniejącymi systemami. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 34

Diagramy związków encji (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 35

Obiekty występujące na diagramach związków encji Encja Związki jeden do wiele Związki jeden do jeden Związki wiele do wiele (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 36

Encja (entity) Encja obiekt rzeczywisty lub niematerialny mający znaczenie dla organizacji, o którym informacje muszą być przechowywane. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 37

Encja (entity) Każda encja musi być jednoznacznie identyfikowalna to znaczy, że każda instancja (wystąpienie) encji musi być wyraźnie odróżnialna od wszystkich innych instancji tego typu encji. Uzyskuje się to poprzez definicję jednoznacznego identyfikatora. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 38

Unikalny identyfikator (unique identifier) Unikalny identyfikator to zbiór atrybutów, końców związków lub związków wykluczających, których wartości pozwalają rozróżnić instancje encji. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 39

Atrybut (attribute) Atrybut cecha służąca do identyfikacji, klasyfikacji lub wyrażenia stanu encji. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 40

Atrybut (attribute) Wartości jakie mogą być przyjmowane przez atrybuty są ograniczane przez typ, wielkość, i zbiór wartości dopuszczalnych. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 41

Związek (relationship) Związek nazwane, istotne powiązanie pomiędzy encjami. Każdy związek ma dwa końce, z których każdy ma przypisaną: nazwę, stopień/liczebność, opcjonalność (opcjonalny/wymagany). ZESPÓŁ składową złożony z INSTYTUT Wiele Wymagany Opcjonalny Jeden Związek rekurencyjny (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 42

Nazywanie związków Każdy INSTYTUT może być złożony z jednego lub wielu ZESPOŁÓW. Każdy ZESPÓŁ musi być składową jednego i tylko jednego INSTYTUTU. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 43

Dziedzina (domain) Zbiór reguł kontroli poprawności danych, ich formatów, i innych własności stosowanych do definicji atrybutów. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 44

Dziedzina (domain) Wartości dopuszczalne zdefiniowane w ramach domen będą wpływały na zawartość relacji CG_REF_CODES. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 45

Konstrukcje specjalne Związki wykluczające Hierarchie encji Związki nieprzechodnie (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 46

Związki wykluczające Występują w postaci łuku łączącego dwa (lub więcej) końce związków dochodzących do tej samej encji. Opisują sytuacje kiedy dla pojedynczej instancji encji może wystąpić tylko jeden ze związków wykluczających. Pracownik zatrudniony jest albo na poziomie instytutu, albo na poziomie zespołu. lub (precyzyjnie) Każdy Pracownik musi być albo zatrudniony w jednym i tylko jednym instytucie albo zatrudniony w jednym i tylko jednym zespole. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 47

Tworzenie związku wykluczającego (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 48

Hierarchie encji Hierarchie encji składają się z encji-nadtypu i zawartych w niej encji-podtypów. Podtyp oprócz swoich własnych atrybutów i związków, posiada wszystkie atrybuty, związki i funkcje dziedziczone z encji-nadtypu. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 49

Związki nieprzechodnie Oznaczane są za pomocą rombu przy jednym z końców związku. Instancja encji, przy której istnieje związek nieprzechodni nie może zmieniać przypisania do innej instancji encji wynikającego z tego związku. Zespół raz przypisany do określonego instytutu nie może zostać przeniesiony do innego instytutu (nie może zmienić przypisania). (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 50

Entity Relationship Diagrammer Jest narzędziem służącym do modelowania i definiowania potrzeb informacyjnych w postaci diagramów związków encji. Pozwala na: tworzenie diagramów związków encji, automatyczny rozkład obiektów na diagramie, dostęp do narzędzi systemu Oracle Designer powiązanych i weryfikujących związki encji. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 51

Modelowanie przepływów danych

Modelowanie przepływu danych Modelowanie przepływu danych (ang. Dataflow Diagrams) ma na celu zobrazowanie procesów zachodzących w organizacji, wymiany informacji między nimi oraz miejsc wprowadzania i wyprowadzania danych. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 53

Diagramy przepływu danych Opisują przepływ informacji pomiędzy funkcjami procesami realizowanymi w systemie. Reprezentuje wymianę danych między elementami systemu i wymianę danych ze światem zewnętrznym. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 54

Diagramy przepływu danych Są podstawowym narzędziem do wiązania procesów z przetwarzanymi danymi. Na ogólnym poziomie specyfikacji procesów pozwalają wyznaczyć funkcje elementarne oraz te, które wymagają dalszej dekompozycji. Stanowią podstawę do specyfikacji aplikacji. Nie opisują algorytmu przetwarzania danych wewnątrz funkcji. Nie opisują zależności czasowych i kolejnościowych pomiędzy funkcjami. Odzwierciedlają pojedyncze procesy zaznaczając udział i rolę ich poszczególnych składowych. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 55

Obiekty diagramów przepływów danych Proces funkcja Przepływ Byt zewnętrzny Składnica danych (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 56

Składnica danych (datastore) Składnica danych kolekcja encji i ich atrybutów, które powinny być przechowywane przez określony czas. Etykieta Nazwa opisowa (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 57

Składnica danych Typy składnic danych: komputerowe (computer), papierowe (manual), inne (transient). (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 58

Przepływ danych (dataflow) Przepływ danych jest nazwaną kolekcją encji i ich atrybutów przekazywanych między dwoma procesami, procesem a składnicą lub procesem a bytem zewnętrznym. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 59

Przepływ danych (dataflow) Przepływ danych jest chwilowym przeniesieniem danych. Gdy osiągną one cel (proces) decyzja o tym co się z nimi dalej stanie zależy od procesu przyjmującego. Jeśli odbiorca zignoruje nadchodzące dane zostaną one utracone na zawsze. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 60

Przepływ danych a składnica Gdy przepływ danych dotrze do składnicy danych, jej zawartość jest modyfikowana zawartością przepływu. Może to oznaczać dodanie, modyfikację lub usunięcie danych znajdujących się w składnicy. Składnica danych służy do przechwytywania na stałe chwilowego przepływu danych. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 61

Proces (function) Opisuje składową działalności przedsiębiorstwa. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 62

Przepływ danych a proces Zawartość przepływu wychodzącego z funkcji uzupełnia zawartość ENTITY USAGES dla tej funkcji. Zawartość przepływu wchodzącego do funkcji nie ma wpływu na ENTITY USAGES. Zawartość ENTITY USAGES dla funkcji nie ma żadnego wpływu na zawartość przepływów związanych z tą funkcją. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 63

Byt zewnętrzny (external) Obiekt będący zewnętrznym (poza systemem) źródłem lub odbiorcą informacji. Może reprezentować określoną encję lub jednostkę organizacyjną. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 64

Dataflow Diagrammer Narzędzie służące do rysowania diagramów przepływów danych. Pozwala na: jednoczesną współpracę wielu użytkowników, automatyczny rozkład elementów, dostęp do narzędzi weryfikujących kompletność wykorzystania encji przez funkcje, przechodzenie do składowych procesów lub procesów znajdujących się wyżej w hierarchii. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 65

Modelowanie hierarchii funkcji

Modelowanie hierarchii funkcji Modelowanie hierarchii funkcji tworzy diagramy pokazujące dekompozycję funkcji na różnych poziomach działalności przedsiębiorstwa. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 67

Funkcja (function) Składowa operacja przedsiębiorstwa. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 68

Funkcje specjalnego znaczenia Funkcje wspólne (common function). Funkcje atomowe (atomic function) funkcje, które nie podlegają dalszej dekompozycji. Funkcje atomowe Funkcje elementarne (elementary function). (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 69

Funkcje wspólne Występują w kilku miejscach w hierarchii reprezentując tą samą operację. Pierwsze wystąpienie takiej funkcji nazwane jest funkcją główną (master function), pozostałe wystąpienia to tylko referencje do funkcji głównej. Funkcje wspólne Funkcja główna (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 70

Funkcje elementarne Funkcje elementarne pozostawiają system w stanie spójnym, wykonanie funkcji elementarnej, nie będącej funkcją atomową, wymaga pomyślnej realizacji wszystkich jej funkcji podrzędnych. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 71

Function Hierarchy Diagrammer Pozwala na utworzenie diagramu hierarchii funkcji realizowanych przez organizację. Umożliwia: tworzenie, modyfikację i dekompozycję funkcji, automatyczne tworzenie podzbiorów dużych i złożonych hierarchii, określanie sposobu wykorzystania danych przez funkcje, zwijanie i rozwijanie gałęzi hierarchii, automatyczną zmianę układu funkcji (pionowy, poziomy, hybrydowy). (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 72

Repozytorium Oracle Designer 6i

Repozytorium Oracle Designer 6i Repozytorium Oracle Designer 6i jest miejscem składowania wszelkich obiektów tworzonych na diagramach. Dzięki repozytorium obiekty utworzone np. na diagramie zależności procesów można importować do pozostałych diagramów. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 74

Repository Object Navigator Służy do przeglądania i modyfikacji obiektów składowanych w repozytorium Oracle Designer6i. Dla każdego obiektu dostępna jest lista własności. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 75

Zależności pomiędzy diagramami

Zależności pomiędzy diagramami Wszystkie trzy metody modelowania procesów i funkcji, tj. konstrukcja diagramów zależności procesów, modelowania przepływów danych i tworzenie hierarchii funkcji przenikają się wzajemnie operując na tych samych obiektach. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 77

Funkcje procesy (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 78

Składnice danych (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 79

Przepływy (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 80

Hierarchie funkcji (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 81

Sposoby i wskazówki dotyczące tworzenia diagramów i modeli

Poziomy modelowania systemu informatycznego Poziom przedsiębiorstwa dotyczy podstawowych obszarów działalności przedsiębiorstwa. Poziom systemu wyznacza sposób, w jaki wymagania przedsiębiorstwa są lub mogą być realizowane. Funkcje na tym poziomie pokazują czynności pracowników. Poziom programu pokazuje sposób fizycznej realizacji funkcji systemu przez określone mechanizmy komputerowe, biurowe itp. Funkcje na tym poziomie pokazują elementarne operacje. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 83

Wykorzystanie metod modelowania Metody modelowania Poziom przedsiębiorstwa Poziom systemu Poziom programu Hierarchia funkcji Diagram zależności procesów Diagramy przepływów danych Podstawowa Podstawowa Podstawowa Opcjonalna Podstawowa Opcjonalna Opcjonalna Podstawowa Opcjonalna (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 84

Podstawowe podejścia przy modelowaniu funkcji Modelowanie z góry do dołu polega na dekompozycji kolejnych poziomów rozpoczynając od pojedynczej funkcji głównej reprezentującej działalność przedsiębiorstwa. Modelowanie z dołu do góry na początku identyfikuje się funkcje przedsiębiorstwa, a następnie dla każdej z nich próbuje się znaleźć odpowiednie miejsce w hierarchii funkcji. Technika mieszana. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 85

Kiedy zakończyć dekompozycję funkcji? Metoda funkcji elementarnych: Hierarchia funkcji jest traktowana jako kompletną, jeżeli przejście od funkcji głównej do funkcji atomowych możliwe jest tylko przez funkcje elementarne. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 86

Mechanizmy Powiązania określonych funkcji ze sposobem ich realizacji. Typy mechanizmów: myślowy, komputerowy, mechaniczny, ręczny. Unikanie mechanizmów w nazwach i opisach funkcji pozwala budować modele bardziej ogólne. Pobudza do reorganizacji, usprawniania lub wprowadzania nowych metod realizacji określonych zadań. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 87

Tworzenie modeli informacyjnych Warunkiem tworzenia poprawnych i efektywnych modeli informacyjnych jest stosowanie określonych konwencji i zasad. Nie dopuszczają one do powstawania niejednoznaczności i ułatwiają zrozumienie potrzeb informacyjnych przedsiębiorstwa. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 88

Zasady dotyczące encji! Każda instancja encji musi być wyraźnie odróżnialna od wszystkich innych instancji tej encji. Każda encja powinna:! być związana co najmniej jednym związkiem,! posiadać co najmniej dwa atrybuty,! być wykorzystywana przez co najmniej jedną funkcję, po zakończeniu etapu analizy być kompletna informacyjnie. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 89

Zasady dotyczące związków Nazwy pojawiające się na końcach związków powinny tworzyć poprawne konstrukcje zdaniowe z poprzedzającymi je zwrotami musi być dla związków wymaganych lub może być dla związków opcjonalnych. Związek nie może wchodzić w skład więcej niż jednego łuku. Każdy związek po zakończeniu etapu analizy powinien być kompletny informacyjnie. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 90

Nieprawidłowe związki (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 91

Zasady dotyczące atrybutów Nazwy atrybutów nie powinny zawierać w sobie nazw encji. Ściśle należy trzymać się reguł normalizacji danych. W uproszczeniu oznacza to, że: w encji nie mogą powtarzać się atrybuty, wartości atrybutów powinny być atomowe, wartość każdego atrybutu powinna zależeć od całości jednoznacznego identyfikatora, wartości atrybutów powinny zależeć tylko od jednoznacznego identyfikatora. Po zakończeniu etapu analizy każdy z atrybutów powinien być informacyjnie kompletny. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 92

Zasady dotyczące związków wykluczających Łuk musi obejmować co najmniej dwa końce związków, a zwykle nie więcej niż trzy lub cztery. Łuki prawie zawsze rysuje się wokół końców wiele związków. Jeśli jeden koniec związku, będącego częścią jednoznacznego identyfikatora encji, znajduje się w łuku, wówczas każdy inny koniec związku w tym łuku musi być również częścią jednoznacznego identyfikatora dla tej encji. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 93

Niepoprawne związki wykluczające Łuki mogą dotyczyć końców związków, które albo wszystkie są obowiązkowe, albo wszystkie opcjonalne. Łuki nie mogą obejmować związków dotyczących różnych encji. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 94

Reguły rozmieszczania elementów na diagramie związków encji Końce związków wiele umieszcza się na górze lub po lewej stronie, dzięki temu obiekty o dużym znaczeniu, służące do opisywania innych obiektów, są grupowane i znajdują się na dole po prawej stronie diagramu. Na diagramach rozmiar i kształt encji nie jest istotny wszystko ma służyć przejrzystości i czytelności diagramu. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 95

Zamiana związków wiele do wiele Encja intersekcji Historyczność Encje referencyjne REZERWACJA # * status * data STATUS # * wartość # * od dnia do dnia REZERWACJA # * data (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 96

Budowanie bazy danych

Dane wejściowe Diagramy związków encji, a w szczególności: definicje encji wraz z atrybutami definicje związków między encjami definicje dziedzin atrybutów encji Wynik Baza danych projektowanego systemu (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 98

Przebieg procesu krok 1. Transformowanie diagramów związków encji do schematu logicznego bazy danych krok 2. Generowanie schematu fizycznego bazy danych (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 99

Budowanie bazy danych krok 1. Transformowanie diagramów związków encji do schematu logicznego bazy danych (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 100

Reguły transformacji Jak przetransformować: encję? hierarchię encji? związek? (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 101

Transformacja encji Encja" relacja Atrybut encji " kolumna relacji Typ atrybutu " typ kolumny Dziedzina atrybutu " ograniczenie check Unikalny identyfikator encji " klucz podstawowy relacji (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 102

Transformacja hierarchii encji Sposoby: transformacja do pojedynczej relacji transformacja do oddzielnych relacji transformacja do oddzielnych relacji połączonych ograniczeniami referencyjnymi w łuku (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 103

Transformacja hierarchii Sposób pierwszy Zasady: jedna relacja schemat relacji: atrybuty wszystkich encji z hierarchii + dodatkowa kolumna, określająca typ specjalizacji Kiedy stosować: większość atrybutów w nadtypie większość związków do nadtypu Zalety: uproszczenie schematu bazy danych Wady: atrybuty obowiązkowe podtypu stają się kolumnami opcjonalnymi (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 104

Transformacja hierarchii Sposób drugi Zasady: jedna relacja dla każdego podtypu schemat relacji: atrybuty nadtypu + atrybuty podtypu Kiedy stosować: większość atrybutów w podtypach większość związków do podtypów Zalety: zachowanie obowiązkowości atrybutów w podtypach Wady: komplikacja schematu konieczność powielenia kluczy obcych implementujących związki przyłączone do nadtypu (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 105

Transformacja hierarchii Sposób trzeci Zasady: jedna relacja z atrybutami wspólnymi, dla każdego podtypu osobna relacja z jego atrybutami specyficznymi relacje połączone kluczami obcymi w łuku Kiedy stosować: związki przywiązane zarówno do nadtypu jak i podtypów Zalety: zachowanie obowiązkowości atrybutów w podtypach łatwy dostęp do informacji z nadtypu Wady: komplikacja schematu konieczność stosowania połączeń (SQL) (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 106

Transformacja związków Implementacja związku za pomocą ograniczeń referencyjnych (kluczy obcych) Sposób transformacji zależy od parametrów związku: krotności (1:1, 1:N, M:N) obowiązkowości/opcjonalności (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 107

Transformacja związków Związek 1:1 jednostronnie obowiązkowy Zasady: do relacji impl. encję wiązaną obowiązkowo zostaje dodany klucz obcy, wskazujący na klucz podstawowy relacji impl. encję wiązaną opcjonalnie (z drugiej strony związku) na kolumny klucza obcego zostaje nałożone ograniczenie not null TABLICA_A ( ID_A PRIMARY KEY, ATR_1 NULL) TABLICA_B ( ID_B PRIMARY KEY, ATR_1 NOT NULL ID_A NOT NULL REFERENCES TABLICA_A(ID_A)) (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 108

Transformacja związków Zasady: Związek 1:1 obustronnie opcjonalny do relacji impl. tą encję ze związku, dla której określono większy średni przyrost wystąpień, zostaje dodany klucz obcy, wskazujący na klucz podstawowy z relacji impl. drugą encję w związku na kolumny klucza obcego nałożone zostaje ograniczenie null (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 109

Transformacja związków Związek 1:N Zasady: do relacji impl. encję po stronie N związku zostaje dodany klucz obcy, wskazujący na klucz podstawowy relacji impl. encję po stronie 1 związku obowiązkowość związku po stronie N - ograniczenie not null na kolumny w kluczu obcym opcjonalność związku po stronie N - ograniczenie null na kolumny w kluczu obcym obowiązkowość/opcjonalność związku po stronie 1 nie ma wpływu na transformację TABLICA_A ( ID_A PRIMARY KEY, ATR_1 NULL ID_B NOT NULL REFERENCES TABLICA_B(ID_B)) TABLICA_B ( ID_B PRIMARY KEY, ATR_1 NOT NULL) (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 110

Transformacja związków Związek M:N Zasady: zostaje utworzona nowa relacja w nowej relacji zostają utworzone klucze obce, wskazujące na klucze podstawowe relacji w związku kolumny obu kluczy obcych tworzą klucz podstawowy relacji TABLICA_A ( ID_A PRIMARY KEY, ATR_1 NULL) TABLICA_B ( ID_B PRIMARY KEY, ATR_1 NOT NULL) TABLICA_A_B ( ID_A NOT NULL REFERENCES TABLICA_A(ID_A), ID_B NOT NULL REFERENCES TABLICA_B(ID_B), PRIMARY KEY(ID_A, ID_B)) (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 111

Proces transformacji

Proces transformacji Krok 1. Uruchomić narzędzie Database Design Transformer z grupy Transform Preliminary Designs (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 113

Proces transformacji Krok 2 - opcje transformacji transformacja wg ustawień domyślnych transformacja wg ustawień użytkownika (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 114

Proces transformacji Dostępne ustawienia wybór encji do transformacji - domyślnie wszystkie sposób transformacja hierarchii - domyślnie do jednej relacji wybór typów tworzonych elementów (relacje, kolumny, klucze, indeksy) - domyślnie wszystkie wybór typów modyfikowanych elementów (istniejących już w repozytorium relacji, kolumn, kluczy, indeksów) - domyślnie żadne (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 115

Proces transformacji Dostępne ustawienia (2) opcje ograniczeń referencyjnych: usuwanie kaskadowe - domyślnie zabronione modyfikowanie kaskadowe - domyślnie zabronione tworzenie sztucznych kluczy podstawowych relacji (w postaci dodatkowej kolumny numerycznej) - domyślnie tylko dla encji bez unikalnych identyfikatorów przedrostek nazw relacji - domyślnie brak przedrostki nazw kolumn (na podstawie krótkich nazw encji) - domyślnie brak (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 116

Proces transformacji Krok 3 - uruchomienie procesu Uruchomienie transformacji - przycisk Run (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 117

Proces transformacji Wynik Umieszczone repozytorium systemu definicje: relacji kolumn ograniczeń integralnościowych indeksów liczników - dla sztucznych kluczy podstawowych (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 118

Proces transformacji Wynik (2) Podgląd definicji w repozytorium - narzędzie Design Editor z grupy Design and Generate (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 119

Design Editor Umożliwia: przeglądanie i ręczną modyfikację powstałego w wyniku transformacji schematu logicznego bazy danych definiowanie dodatkowych obiektów schematu logicznego: liczników perspektyw kodu PL/SQL utworzenie diagramu schematu modelu relacyjnego - pokazuje połączenia między relacjami (ograniczenia referencyjne) (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 120

Design Editor Przeglądanie i modyfikacja schematu logicznego Zakładka Server Model, gałęzie: Relational Table Definitions - relacje, kolumny, ograniczenia itegralnościowe, inne Relational View Definition - perspektywy Sequence Definitions - liczniki PL/SQL Definitions - kod składowany (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 121

Design Editor Z menu kontekstowego wybrać Show on New Diagram Tworzenie diagramu schematu logicznego Zaznaczyć obiekty (relacje lub perspektywy), które mają być uwidocznione na diagramie (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 122

Design Editor Przykładowy diagramu schematu logicznego (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 123

Jak to zrobić? Jak przetransformować hierarchię encji w sposób inny niż domyślny? (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 124

Jak to zrobić - hierarchia encji Transformacja do oddzielnych relacji krok 1. Uruchomić Database Design Transformer krok 2. Zaznaczyć opcję Customize the Database Transformer i wybrać zakładkę Table Mappings (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 125

Jak to zrobić - hierarchia encji Transformacja do oddzielnych relacji krok 3. Zmienić zbiór encji do transformacji - wyłączyć ze zbioru encję-nadtyp, dodać encjepodtypy (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 126

Jak to zrobić - hierarchia encji Transformacja do oddzielnych relacji krok 4. Przystąpić do transformacji Wynik: (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 127

Jak to zrobić - hierarchia encji Transformacja do relacji w łuku krok 1. Uruchomić Database Design Transformer krok 2. Zaznaczyć opcję Customize the Database Transformer i wybrać zakładkę Table Mappings (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 128

Jak to zrobić - hierarchia encji Transformacja do relacji w łuku krok 3. Zmienić zbiór encji do transformacji - włączyć do zbioru encję-nadtyp wraz z encjami-podtypami (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 129

Jak to zrobić - hierarchia encji Transformacja do relacji w łuku krok 4. Zmienić typ elementów do transformacji - zakładka Run Options - tylko definicje relacji (bez kolumn i ograniczeń integralnościowych) krok 5. Uruchomić transformację. Wygenerowane zostaną jedynie definicje relacji. Pozostać w narzędziu (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 130

Jak to zrobić - hierarchia encji Transformacja do relacji w łuku krok 6. Przy encjach-podtypach zaznaczyć opcję Arc krok 7. Zmienić typ elementów do transformacji - zakładka Run Options - wszystkie elementy (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 131

Jak to zrobić - hierarchia encji Transformacja do relacji w łuku krok 8. Przystąpić do transformacji Wynik: (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 132

Budowanie bazy danych krok 2. Generowanie schematu fizycznego bazy danych (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 133

Generacja bazy danych Przebieg procesu krok 1. Uruchomić narzędzie Design Editor. Przejść na zakładkę Server Model, rozwinąć gałąź systemu aplikacji krok 2. Wybrać pozycję Generate Database from Server Model z menu Generate (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 134

Generacja bazy danych Przebieg procesu krok 3. Ustalić parametry generacji - zakładka Target: Cel generacji: skrypty DDL (różne formaty) wskazany użytkownik bazy danych Oracle baza danych ODBC Lokalizacja skryptów (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 135

Generacja bazy danych Przebieg procesu krok 4. Wybrać obiekty do generacji - zakładka Objects: Typ obiektu: relacje liczniki perspektywy i inne Konkretny obiekt (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 136

Generacja bazy danych Przebieg procesu krok 5. Uruchomić proces - przycisk Start Wynik - w zależności od parametrów generacji: skrypty DDL we wskazanym katalogu obiekty w schemacie wskazanego użytkownika obiekty w bazie danych przyłączonej za pomocą ODBC (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 137

Budowanie aplikacji

Dane wejściowe Diagramy hierarchii funkcji i przepływów danych, a w szczególności: definicje funkcji sposób użycia encji przez funkcje przepływy z i do funkcji Wynik Definicje aplikacji w wybranym języku programowania (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 139

Przebieg procesu krok 1. Transformowanie definicji funkcji do projektów aplikacji krok 2. Modyfikacja struktury aplikacji krok 3. Generowanie aplikacji w wybranym języku programowania (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 140

Budowanie aplikacji krok 1. Transformowanie definicji funkcji do projektów aplikacji (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 141

Reguły transformacji 1.Które funkcje transformować? 2.Co wpływa na wybór typu aplikacji, która powstanie z funkcji? 3.Jak znaleźć funkcje, które mogą być zaimplementowane przez tą samą aplikację? - łączenie funkcji (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 142

Reguły transformacji Które funkcje transformować? Kandydatami do transformacji są: liście hierarchii bez przodków, będących funkcjami elementarnymi lub wspólnymi funkcje wspólne funkcje elementarne (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 143

Reguły transformacji Które funkcje transformować? (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 144

Reguły transformacji Co wpływa na typ aplikacji? Typy aplikacji: formularz (ang. Screen) - odczytuje i modyfikuje dane z relacji wydruk (ang. Report) - tylko odczytuje dane z relacji aplikacja użytkowa (ang. Utility) - może to być biblioteka, funkcja i procedura składowana, pakiet (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 145

Reguły transformacji Co wpływa na typ aplikacji? (2) Jak określić typ aplikacji? na podstawie zestawu operacji, jakie transformowana funkcja realizuje na encjach na podstawie własności Reakcja (ang. Response) funkcji (ang. Immediate - Natychmiastowa, ang. Overnight - Odroczona) (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 146

Reguły transformacji Zasady: Co wpływa na typ aplikacji? (3) encje, których używa funkcja, nie zostały zaimplementowane jako relacje - typ aplikacji nieokreślony (musi zostać wskazany przez projektanta) własność Reakcja określono na Natychmiastowa - typ aplikacji to formularz funkcja realizuje tylko operacje odczytu na encjach, zaimplementowanych jako relacje - typ aplikacji to wydruk, własność Reakcja określono na Odroczona - typ aplikacji to aplikacja użytkowa w pozostałych przypadkach - typ aplikacji to formularz (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 147

Reguły transformacji Kryteria: Łączenie funkcji łącz funkcje przetwarzające ten sam zestaw encji łącz funkcje przetwarzające ten sam zestaw encji i wykonujące ten sam zestaw operacji na encjach łącz funkcje używające tych samych atrybutów encji (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 148

Proces transformacji

Proces transformacji Krok 1. Uruchomić narzędzie Application Design Transformer z grupy Transform Preliminary Designs (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 150

Proces transformacji Krok 2. - ustawienie parametrów wybór funkcji w hierarchii, od której rozpocznie się transformacja - Start Function przedrostek nazwy aplikacji - Module Prefix początkowy numer - będzie tworzył nazwę aplikacji w połączeniu z przedrostkiem - Start number domyślne języki implementacji aplikacji poszczególnych typów - Language (np. Oracle Forms, Oracle Reports, Visual Basic, itd.) kryteria łączenia funkcji - Merge Granularity (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 151

Proces transformacji Krok 3. - uruchomienie procesu Uruchomienie transformacji - przycisk Generate (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 152

Proces transformacji Wynik Umieszczone w repozytorium systemu definicje modułówkandydatów na aplikacje Przeglądanie struktury - Design Editor, zakładka Modules, gałąź Modules (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 153

Budowanie aplikacji krok 2. Modyfikacja struktury aplikacji (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 154

Struktura aplikacji - składniki moduł - reprezentuje aplikację tabela bazowa - wskazuje relację, którą przetwarza aplikacja; przechowuje informacje o dopuszczalnych operacjach na relacji tabela look-up - uzupełnia dane z tabeli bazowej o dane z relacji powiązanej za pomocą ograniczeń referencyjnych; zawiera elementy związane wyświetlające dane z tej relacji powiązania między tablicami bazowymi lub między tablicą bazową a tablicą look-up - modelują hierarchię (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 155

Struktura aplikacji - składniki (2) element związany - wskazuje na kolumny relacji, którą przetwarza aplikacja; grupowane w tabeli bazowej lub look-up; najczęściej służą do wyświetlania danych z kolumn relacji element niezwiązany - wyświetla informacje wyliczane, nie ma odpowiednika w schemacie relacji; nie wskazuje na żadną kolumnę w relacji komponent - grupuje elementy w strukturze (tabele bazowe, elementy związane i niezwiązane) okna argument aplikacji - wartość przesyłana do aplikacji po jej uruchomieniu lub zapisywana przez aplikację przy jej zakończeniu; służą do komunikacji pomiędzy aplikacjami (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 156

Struktura aplikacji - składniki (3) Każdy element struktury posiada listę własności, określających m.in.: nazwę elementu typ elementu (np. grupa radiowa, lista, itd.) dopuszczalne operacje, itd. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 157

Diagramy struktury aplikacji Tworzenie - menu kontekstowego danej aplikacji wybrać Show on New Diagram\ Rodzaje widok danych - pokazuje wewnętrzną strukturę aplikacji widok interfejsu - pokazuje układ interfejsu aplikacji Przełączanie pomiędzy widokami - przyciski (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 158

Diagramy struktury aplikacji (2) widok danych nadrzędna tabela bazowa moduł widok interfejsu tabela look-up element niezwiązany powiązania okno zawartość okna podrzędna tabela bazowa komponent element interfejsu element związany (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 159

Proces modyfikacji struktury aplikacji

Struktura aplikacji po transformacji jedna tabela bazowa dla każdej relacji, implementującej encję używaną przez funkcję elementy związane, odpowiadające kolumnom relacji argumenty aplikacji, odpowiadające atrybutom z przepływów wejściowych i wyjściowych funkcji brak powiązań między tabelami bazowymi brak tabel look-up brak elementów niezwiązanych (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 161

Proces modyfikacji struktury Krok 1. Zaakceptowanie modułów-kandydatów jako aplikacji do ostatecznej generacji - ustawienie własności Candidate? na No. Wybór języka implementacji aplikacji. formularz kandydat wydruk aplikacja użytkowa (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 162

Proces modyfikacji struktury Krok 2. Utworzenie związków pomiędzy tabelami bazowymi modelują hierarchię nadrzędnypodrzędny korzystają z definicji ograniczeń referencyjnych między relacjami Metody: tworzenie automatyczne tworzenie ręczne (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 163

Proces modyfikacji struktury Krok 2. - wynik (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 164

Proces modyfikacji struktury Krok 3. Utworzenie związku typu look-up (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 165

Proces modyfikacji struktury Krok 4. Określenie własności poszczególnych składników struktury, np. zmiana typu elementu (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 166

Proces modyfikacji struktury Krok 5. - dodanie elementu niezwiązanego Podział ze względu na źródło danych: funkcja agregujące (MIN, MAX, SUM, AVG, COUNT) - Computed (wyliczany) funkcja składowana na serwerze - Server Side Function funkcja aplikacji - Client Side Function wyrażenie wykorzystujące funkcje SQL, np. TO_DATE, TO_CHAR, LTRIM, itd. - SQL Expression Przykład - dodanie elementu niezwiązanego LICZBA_PRACOWNIKÓW - oblicza, ilu pracowników jest zatrudnionych w danym zespole (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 167

Proces modyfikacji struktury Krok 5a) Dodanie elementu: (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 168

Proces modyfikacji struktury Krok 5b) Określenie własności: (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 169

Proces modyfikacji struktury Krok 5. - Wynik (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 170

Budowanie aplikacji krok 3. Generowanie aplikacji (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 171

Warunki wstępne Uporządkowana struktura aplikacji Dostępny schemat fizyczny bazy danych, na którym ma pracować aplikacja (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 172

Preferencje generacji Zbiór ustawień, określających: sposób implementacji struktury sposób pracy aplikacji wygląd elementów interfejsu układ elementów interfejsu Ustawiane dla: całego systemu aplikacji konkretnej aplikacji konkretnego elementu (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 173

Preferencje generacji (2) Wyświetlanie zbioru preferencji: całego systemu aplikacji konkretnej aplikacji (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 174

Proces generacji aplikacji

Proces generacji aplikacji Krok 1. Uruchomić generator aplikacji lub (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 176

Proces generacji aplikacji Krok 2. Ustawić parametry - przycisk Options: lokalizacja wersji źródłowych aplikacji (system plików czy baza danych) lokalizacja wersji wykonywalnych czy aplikacja ma zostać uruchomiona po generacji (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 177

Proces generacji aplikacji Krok 3. Uruchomić proces - przycisk Start Przebieg procesu, komunikaty (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 178

Proces generacji aplikacji Wynik (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 179

Proces generacji aplikacji Uwagi Proces generacji ma najczęściej charakter cykliczny: pierwsza generacja zmiana preferencji kolejna generacja, itd. aż do uzyskania maksymalnie funkcjonalnej aplikacji Nie opłaca się kontynuować tego procesu aż do wygenerowania w pełni funkcjonalnej aplikacji. (C) Instytut Informatyki, Politechnika Poznańska 180