Szkoła Policji w Katowicach. Obowiązki policjanta pełniącego służbę w PDOZ

Szkoła Policji w Katowicach Obowiązki policjanta pełniącego służbę w PDOZ Opracowanie: nadkom. Andrzej Kłosek nadkom. Jacek Wróbel Zakład Służby Prewencyjnej SZKOŁA POLICJI Wydawnictwo Szkoły Policji w Katowicach 2010

2 Wszelkie prawa zastrzeżone Szkoła Policji w Katowicach 2010 Książki nie wolno reprodukować (adaptować) ani w całości, ani w części, niezależnie od zastosowanej techniki (druk, fotografia, komputer, kserograf, fonografia itd.), bez pisemnej zgody Wydawcy. Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach

3 SPIS TREŚCI Wstęp 5 Rozdział I Obowiązki policjanta przyjmującego osobę do PDOZ 7 Rozdział II Obowiązki policjanta podczas pełnienia służby w PDOZ 13 II.1. Obowiązki dotyczące dokumentowania przebiegu służby 13 II.2. Obowiązki w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa w PDOZ 15 II.3. Obowiązki związane z realizacją praw osoby umieszczonej w PDOZ 18 Rozdział III Obowiązki policjanta podczas przekazywania, wydawania i zwalniania osoby w PDOZ 20 Literatura 23 Załącznik nr 1 25 Załącznik nr 2 26 Załącznik nr 3 27 Załącznik nr 4 28

4

5 WSTĘP Skrypt niniejszy powstał w oparciu o dwa akty prawne regulujące funkcjonowanie pomieszczenia przeznaczonego dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych celem wytrzeźwienia: zarządzenie nr 1061 Komendanta Głównego Policji z dnia 2 września 2009 r. w sprawie metod i form wykonywania zadań w pomieszczeniach przeznaczonych dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia oraz rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 października 2008 r. w sprawie pomieszczeń w jednostkach organizacyjnych Policji przeznaczonych dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia oraz regulaminu pobytu w tych pomieszczeniach, dlatego też stanowi kompendium wiedzy z tego obszaru. W opracowaniu podjęto się zadania przedstawienia podstawowych obowiązków nałożonych na policjanta pełniącego służbę w PDOZ. W rozdziale I omówiono obowiązki oraz czynności związane z przyjęciem osoby do pomieszczenia. Rozdział II poświęcony jest czynnościom wykonywanym w związku z pobytem osoby w pomieszczeniu. Wyróżniono w nim trzy główne problemy wymagające omówienia i mające niewątpliwy wpływ na prawidłowe funkcjonowanie PDOZ dokumentowanie czynności, wykonywanie zadań mających bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo w pomieszczeniu i zadań związanych z realizacją praw osoby umieszczonej w pomieszczeniu. Ostatni, III rozdział dotyczy postępowania policjanta podczas przekazywania, wydawania i zwalniania osób przebywających w pomieszczeniu. Skrypt przygotowany został z myślą o policjantach szkoleń podstawowych, przygotowujących się do wykonywania zadań na podstawowych stanowiskach służbowych w jednostkach organizacyjnych Policji. Zapoznanie się z jego treścią umożliwi zorientowanie się w oczekiwaniach, jakie stawiane są policjantom pełniącym służbę w pomieszczeniu przeznaczonym dla osób zatrzymanych. Ze względu na zakres tematyczny oraz sposób przedstawienia problematyki wychodzi on naprzeciw potrzebom policjantów już wykonującym te zadania. Przyjęty sposób

6 porządkowania podstawowych obowiązków ma na celu ułatwienie usystematyzowania wiedzy w zakresie zadań wykonywanych w PDOZ.

7 ROZDZIAŁ I Obowiązki policjanta przyjmującego osobę do PDOZ Do pomieszczenia przeznaczonego dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia osoba przyjmowana jest na podstawie kopii protokołu zatrzymania osoby oraz nakazu przyjęcia (dokument stanowi załącznik nr 1). Jeżeli osoba umieszczana w pomieszczeniu posiada widoczne obrażenia ciała, wymagana jest ponadto notatka służbowa, wyjaśniająca przyczyny powstania obrażeń. Zamiast notatki służbowej sporządzony może zostać raport. Sytuacja taka ma miejsce wówczas, gdy obowiązek sporządzenia raportu wynika z odrębnych przepisów, np. wtedy, gdy obrażenia ciała powstały w wyniku użycia środków przymusu bezpośredniego. Policjant pełniący służbę w pomieszczeniu nie weryfikuje poprawności merytorycznej przedłożonej dokumentacji oraz prawidłowości decyzji o umieszczeniu osoby. Obowiązkiem jego jest dokonanie sprawdzenia, czy dane osoby umieszczanej w pomieszczeniu są zgodne z danymi zawartymi w wymienionych powyżej dokumentach. Potwierdzenie danych osobowych może nastąpić na podstawie dowodu osobistego osoby, paszportu, zagranicznego dokumentu tożsamości lub też innego niebudzącego wątpliwości dokumentu zaopatrzonego w fotografię, oznaczonego numerem lub serią. Dane osobowe można również potwierdzić na podstawie druku stwierdzenia tożsamości, będącego załącznikiem do zarządzenia nr 360 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie metod i form wykonywania przez policjantów konwojów i doprowadzeń. Ponadto sama osoba umieszczana w pomieszczeniu ma obowiązek podać dane osobowe oraz adres swojego zameldowania, zamieszkania lub pobytu. Po pozytywnej weryfikacji danych personalnych osoby umieszczanej w pomieszczeniu kolejnym etapem, a zarazem obowiązkiem, jest przeprowadzenie rozmowy z policjantami wykonującymi doprowadzenie. Celem rozmowy jest ustalenie, czy istnieją podstawy objęcia szczególnym nadzorem osobę doprowadzaną. Sytuacja taka ma miejsce wówczas, gdy osoba umieszczana jest w pomieszczeniu w związku z zarzutem lub podejrzeniem popełnienia wybranych kategorii przestępstw,

8 w tym przeciwko życiu, popełnionych ze szczególnym okrucieństwem, z użyciem broni palnej, materiałów wybuchowych, o charakterze terrorystycznym, lub w zorganizowanej grupie przestępczej o charakterze zbrojnym. Przesłankami wskazującymi potrzebę szczególnego nadzoru są obawy podjęcia przez osobę próby ucieczki, samobójstwa, samouszkodzenia ciała. Również zachowania odbiegające od ogólnie przyjętej normy wyrażające się apatią lub agresywnością mogą sugerować, że osoba wymaga szczególnego nadzoru. Każdorazowo decyzja o objęciu osoby szczególnym nadzorem podejmowana jest indywidualnie w oparciu o wiedzę i doświadczenie policjanta pełniącego służbę w pomieszczeniu. Wynik przeprowadzonej rozmowy znajduje swoje odzwierciedlenie w Książce ewidencji osób umieszczonych w pomieszczeniu przeznaczonym dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, w której policjant przyjmujący osobę do pomieszczenia, odnotowuje decyzję pozytywną lub negatywną w zakresie objęcia osoby szczególnym nadzorem (załącznik nr 2). Jeżeli na podstawie ustaleń dokonanych w wyniku rozmowy zapadnie decyzja o objęciu osoby umieszczanej w pomieszczeniu szczególnym nadzorem wówczas w Książce przebiegu służby w pomieszczeniu przeznaczonym dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia odnotowuje się stopień, imię i nazwisko policjanta, który podjął decyzję (załącznik nr 3). Kolejnym etapem przyjmowania osoby do pomieszczenia jest przeprowadzenie z nią rozmowy na temat jej stanu zdrowia oraz konieczności przeprowadzenia badań lekarskich. Zgodnie z 1.1. rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 czerwca 2002 r. w sprawie badań lekarskich osób zatrzymanych przez Policję, osobę zatrzymaną poddaje się badaniu lekarskiemu, gdy osoba ta: 1) ma widoczne obrażenia ciała lub utraciła przytomność, 2) oświadcza, że cierpi na schorzenia wymagające stałego lub okresowego leczenia, 3) żąda udzielenia jej pierwszej pomocy medycznej i przeprowadzenia niezbędnych badań lekarskich. Ponadto obowiązek badań lekarskich ma miejsce wówczas, gdy osoba ta: 1) jest kobietą w ciąży,

9 2) jest w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo pod działaniem środków odurzających lub psychotropowych, 3) uczestniczyła w bójce, 4) wykazuje objawy zaburzeń psychicznych 1. Fakt przeprowadzenia rozmowy z osobą umieszczaną w pomieszczeniu odnotowuje się w Książce przebiegu służby. W sytuacji gdy osoba wymaga badań lekarskich, obowiązkiem policjanta jest niezwłoczne ich zapewnienie. Fakt przeprowadzenia badania odnotowuje się wówczas w Książce wizyt lekarskich. Badań lekarskich nie przeprowadza się w sytuacji, gdy osoba przed umieszczeniem w pomieszczeniu była już poddana badaniom lekarskim. W dalszej kolejności policjant pełniący służbę w pomieszczeniu ma obowiązek wezwać osobę przyjmowaną do wydania przedmiotów, których posiadanie w pomieszczeniu jest zabronione. Do przedmiotów tych zaliczamy dokumenty tożsamości, środki płatnicze i przedmioty wartościowe, środki łączności oraz urządzenia techniczne, służące do rejestrowania i odtwarzania informacji, przedmioty, które mogą stanowić zagrożenie dla porządku lub bezpieczeństwa w pomieszczeniu, a w szczególności przedmioty posiadające ostre krawędzie lub zakończenie, środki służące do obezwładniania, środki odurzające, substancje psychotropowe oraz alkohol, a także sznurowadła, pasek, szalik oraz zapałki i zapalniczkę, inne przedmioty, których wymiary lub ilość naruszają ustalony porządek bądź bezpieczeństwo pobytu w pomieszczeniu 2. Katalog przedmiotów nie jest zamknięty, a decyzja w tym zakresie powinna być oparta na analizie wydarzeń nadzwyczajnych w pomieszczeniach przeznaczonych dla osób zatrzymanych i doprowadzonych w celu wytrzeźwienia związanych z podjęciem prób samobójczych czy też prób ucieczek. 1 6 regulaminu pobytu osób umieszczonych w pomieszczeniach dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia stanowiącego załącznik do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 października 2008 r. w sprawie pomieszczeń w jednostkach organizacyjnych Policji przeznaczonych dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia oraz regulaminu pobytu w tych pomieszczeniach (Dz. U. Nr 192, poz. 1187). 2 Tamże, 7.

10 Zdjęcie nr 1. Przyjmowanie osoby do pomieszczenia, odebranie przedmiotów, których posiadanie w pomieszczeniu jest zabronione Następnie osoba umieszczana w pomieszczeniu poddana jest sprawdzeniu, w celu potwierdzenia, czy zastosowała się do polecenia wydania przedmiotów oraz ewentualnego ich odebrania. Sama czynność może być wykonana z wykorzystaniem środków technicznych, na przykład wykrywaczem metalu. Podczas tej czynności należy pamiętać, że sprawdzenie powinien wykonać policjant tej samej płci, co osoba poddana czynności. Przeprowadzenie sprawdzenia osoby policjant pełniący służbę w pomieszczeniu odnotowuje w Książce przebiegu służby. Dodatkowo wypełnia Kwit depozytowy, do którego wpisuje się przedmioty wydane przez osobę dobrowolnie, jak i ujawnione w wyniku sprawdzenia, z określeniem ich cech indywidualnych. Kwit depozytowy przedkładany jest do podpisu osobie umieszczanej w pomieszczeniu oraz policjantowi wykonującemu doprowadzenie. W sytuacji gdy osoba doprowadzana nie może lub też nie chce złożyć podpisu w kwicie depozytowym, fakt ten odnotowuje się w wymienionym dokumencie z jednoczesnym wskazaniem, że w czynności uczestniczył drugi policjant, potwierdzający to podpisem.

11 Zdjęcie nr 2. Sprawdzenie osoby w celu potwierdzenia, czy wydała wszystkie przedmioty, których posiadanie w pomieszczeniu jest zabronione Zabezpieczone przedmioty policjant umieszcza w worku lub kopercie oznaczonej imieniem i nazwiskiem osoby umieszczanej w pomieszczeniu oraz numerem kwitu depozytowego. W dalszej kolejności depozyt umieszcza w magazynie depozytowym. W sytuacji gdy podczas opisywanych czynności ujawnione zostaną przedmioty mogące stanowić dowód w sprawie, policjant pełniący służbę w pomieszczeniu powiadamia o tym fakcie kierownika komórki organizacyjnej Policji lub inny podmiot, do dyspozycji którego osoba została umieszczona, w celu uzyskania wskazówek co do dalszego postępowania z zabezpieczonymi przedmiotami. Kolejnymi czynnościami związanymi z przyjęciem do pomieszczenia jest poinformowanie osoby o jej prawach i ciążących obowiązkach związanych z pobytem w pomieszczeniu, a także zapoznanie z regulaminem pobytu osób umieszczonych w pomieszczeniach dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia stanowiącego załącznik do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 października 2008 r. w sprawie pomieszczeń w jednostkach organizacyjnych Policji przeznaczonych dla osób zatrzymanych

12 lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia oraz regulaminu pobytu w tych pomieszczeniach. W tym też czasie policjant ma obowiązek poinformowania osoby przyjmowanej o wyposażeniu pomieszczenia w system całodobowego monitoringu, jeżeli taki został zainstalowany. Wykonanie tych czynności podlega odnotowaniu w Książce przebiegu służby. Po wykonaniu tych czynności policjant pełniący służbę w pomieszczeniu wskazuje osobie przyjmowanej pokój dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia oraz miejsce do spania. Wyznaczając pokój, policjant powinien uwzględnić, że nie umieszcza się w nim wspólnie osób poniżej 18 roku życia z osobami pełnoletnimi, osób nietrzeźwych doprowadzonych w celu wytrzeźwienia z osobami trzeźwymi i osób o różnej płci 3. 3 Tamże, 9.

13 ROZDZIAŁ II Obowiązki policjanta podczas wykonywania zadań w PDOZ II.1. Obowiązki dotyczące dokumentowania przebiegu służby Przebieg służby w pomieszczeniu dokumentowany jest w Książce przebiegu służby w pomieszczeniu przeznaczonym dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, która stanowi załącznik nr 1 do zarządzenia nr 1061 Komendanta Głównego Policji z dnia 2 września 2009 r. w sprawie metod i form wykonywania zadań w pomieszczeniach przeznaczonych dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia. W książce tej policjant odnotowuje wydarzenia związane z pełnieniem służby, w tym rozpoczęcie i zakończenie służby, przyjęcie osoby do pomieszczenia, przebywanie osoby poza pokojem, przeniesienie osoby do innego pokoju wraz z podaniem przyczyn, wydanie, przekazanie i zwolnienie osoby z pomieszczenia, odmowę przyjęcia osoby do pomieszczenia wraz z podaniem przyczyn, wystąpienie wydarzenia nadzwyczajnego. Ponadto w książce odnotowywane jest wykonanie zadań związanych z przygotowaniem i wydaniem posiłków, napojów oraz leków, utrzymaniem pomieszczenia i jego wyposażenia w czystości i wymaganym stanie sanitarnym, przeprowadzenie kontroli wyposażenia pomieszczenia oraz poprawności działania znajdujących się w nim urządzeń, w tym urządzeń wpływających na poziom bezpieczeństwa osób przebywających w pomieszczeniu, zgłoszonych nieprawidłowości w zakresie funkcjonowania pomieszczenia, wykonania innych istotnych dla przebiegu służby zadań zleconych przez przełożonych. W tej samej książce policjant odnotowuje sprawdzenie osoby pod kątem przedmiotów, których posiadanie w pomieszczeniu jest niedozwolone, kontrolę zachowania się osób, przyjęcie zgłoszeń o złym stanie zdrowia od osoby umieszczonej w pomieszczeniu, a także przyjęcie wszelkich próśb, wniosków i skarg od tej osoby. Odnotowaniu podlega poinformowanie dyżurnego o decyzji lekarza w zakresie konieczności zwolnienia osoby z pomieszczenia ze względu na stan jej zdrowia zagrażający życiu lub zdrowiu.

14 Kolejną dokumentacją służbową prowadzoną w pomieszczeniu jest Książka ewidencji osób umieszczonych w pomieszczeniu przeznaczonym dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, stanowiąca załącznik nr 2 do zarządzenia nr 1061 Komendanta Głównego Policji z dnia 2 września 2009 r. W książce tej policjant odnotowuje nazwisko i imię osoby umieszczonej w pomieszczeniu, oraz dane dotyczące imienia ojca, daty i miejsca urodzenia, adresu zamieszkania lub zameldowania oraz dokumentu tożsamości lub numeru PESEL. Odnotowaniu podlega numer pokoju, w którym osoba została umieszczona, decyzja o objęciu osoby szczególnym nadzorem. Ponadto policjant dokonuje zapisów informujących o dacie i godzinie zatrzymania osoby doprowadzenia w celu wytrzeźwienia, przyjęcia do pomieszczenia, wydania, przekazania, powrotu do pomieszczenia oraz zwolnienia, nazwie komórki organizacyjnej Policji lub jednostki organizacyjnej Policji albo organu, do dyspozycji którego pozostaje osoba zatrzymana, przyjęta do pomieszczenia, wniosku prokuratora o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Zarówno Książka przebiegu służby, jak i Książka ewidencji osób może być prowadzona dodatkowo w formie elektronicznej w sposób uniemożliwiający uszkodzenie lub zniszczenie danych. Następną dokumentacją wypełnianą podczas służby przez policjanta jest Książka wizyt lekarskich stanowiąca załącznik nr 3 do zarządzenia nr 1061 Komendanta Głównego Policji z dnia 2 września 2009 r. W książce tej policjant odnotowuje datę i godzinę badania lekarskiego, imię i nazwisko osoby badanej lub której udzielono pomocy medycznej, wiek osoby, przyczyny badania, wynik badania, zakres udzielonej pomocy medycznej lub zalecenia do dalszego sposobu leczenia, informacje na temat przepisanych leków, ich dawkowania, informacje o dopuszczalności dalszego pobytu osoby badanej w pomieszczeniu, czytelny podpis lub pieczątkę przeprowadzającego badanie lub udzielającego pomocy medycznej. Ostatnim dokumentem związanym z pełnieniem służby w pomieszczeniu jest Kwit depozytowy stanowiący załącznik nr 4 do zarządzenia nr 1061 Komendanta Głównego Policji z dnia 2 września 2009 r. wypełniany w momencie przyjmowania osoby do pomieszczenia. W dokumencie odnotowuje się wykaz przedmiotów przyjętych do depozytu, potwierdzenie odbioru depozytu, odmowę niepotwierdzenia

15 odbioru depozytu, potwierdzenie przejęcia depozytu. Kwit depozytowy przechowuje się w teczce, którą się zakłada indywidualnie dla każdej osoby umieszczonej w pomieszczeniu. Policjant dokonujący wpisów w dokumentacji prowadzonej w pomieszczeniu winien pamiętać, że dokumentacja powinna być prowadzona w sposób estetyczny, czytelny i przejrzysty. Zabronione jest wycieranie, przerabianie błędnie wykonanych zapisów, a tym bardziej ich zaklejanie. Wszelkie błędne zapisy należy przekreślić i obok dokonać zapisu prawidłowego, potwierdzając dokonanie zmiany podpisem. II.2. Obowiązki w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa w PDOZ Policjant pełni służbę w pomieszczeniu, posiadając jedynie kajdanki. Pozostałe środki przymusu bezpośredniego, broń palną, legitymację służbową, znak identyfikacji indywidualnej, telefon komórkowy oraz inne przedmioty, których użycie może stanowić groźbę dla życia lub zdrowia człowieka, ma obowiązek pozostawić poza pomieszczeniem, w miejscu wyznaczonym przez kierownika jednostki. Przyjmując osobę do pomieszczenia, jego obowiązkiem jest wezwać osobę do wydania wszystkich przedmiotów, których posiadanie w pomieszczeniu jest niedozwolone, a w dalszej kolejności sprawdzić, czy osoba takie przedmioty posiada i je odebrać. Przedmioty wydane dobrowolnie, jak i ujawnione i odebrane w wyniku sprawdzenia wpisuje do Kwitu depozytowego. Po umieszczeniu osoby w pokoju, obowiązkiem policjanta jest bieżąca kontrola zachowania się osób przez wizjer drzwi pokoju. Kontrola odbywa się nie rzadziej niż co 30 minut, a jeżeli pomieszczenie wyposażone jest w system monitorujący nie rzadziej niż co 60 minut. Wobec osób wymagających szczególnego nadzoru kontrola odbywa się nie rzadziej niż co 15 minut, a jeżeli jest system monitorujący nie rzadziej niż co 30 minut.

16 Zdjęcie nr 3. Kontrola zachowania się osób umieszczonych w pokoju bez otwierania drzwi Kontrolując zachowanie osób, policjant nie otwiera drzwi pokoju, w którym znajdują się osoby. Drzwi do pokoi otwierane są tylko w razie uzasadnionej potrzeby, na czas niezbędny do wykonania czynności. Przed otwarciem drzwi policjant przez wizjer sprawdza zachowanie osób umieszczonych w pokoju. Otwierając drzwi, policjant ma obowiązek przestrzegać zasady, że jednocześnie mogą być otwarte tylko jedne z nich. Pozostałe drzwi, wejścia, wyjścia powinny być zamknięte na klucz. W sytuacji gdy otwarcie drzwi wraz ze zwolnieniem łańcucha zabezpieczającego ma nastąpić w godzinach od 22.00 do 6.00, niezbędna jest obecność drugiego policjanta, po wcześniejszym powiadomieniu o zamiarze otwarcia drzwi dyżurnego jednostki. Podobna zasada obowiązuje podczas otwierania drzwi pokoju, w którym umieszczona jest osoba wymagająca szczególnego nadzoru. W obu tych przypadkach, jeżeli wystąpiła sytuacja zagrożenia życia osoby umieszczonej w pokoju, otwarcie drzwi może nastąpić bezpośrednio, bez konieczności zapewnienia udziału drugiego policjanta, pod warunkiem uprzedniego uruchomienia instalacji alarmowej. W takiej

17 sytuacji nie należy jednak kierować się emocjami i w pierwszej kolejności wykluczyć podstęp osób umieszczonych w pokoju. Zdjęcie nr 4. Otwarcie drzwi pokoju bez zwolnienia łańcucha Umożliwiając osobom przebywanie poza pokojem, policjant ma obowiązek zapewnić im stały nadzór. Jednocześnie poza pokojem może przebywać jedna osoba. Istnieje możliwość przebywania poza pokojem więcej niż jednej osoby, pod warunkiem zapewnienia indywidualnego nadzoru dla każdej z osób. W związku z wystąpieniem wydarzenia nadzwyczajnego, policjant pełniący służbę w pomieszczeniu ma obowiązek podjąć czynności w celu przeciwdziałania temu wydarzeniu. Jego obowiązkiem jest uruchomienie instalacji alarmowej, która stanowi wyposażenie każdego z pokoi znajdujących się w pomieszczeniu. Jeżeli wydarzenie nadzwyczajne ma związek z powstaniem obrażeń ciała, obowiązkiem policjanta jest udzielenie pierwszej pomocy przedmedycznej osobie, która tego wymaga. Dla potrzeb wyjaśnienia okoliczności wydarzenia nadzwyczajnego obowiązkiem policjanta jest zabezpieczenie miejsca zdarzenia, zapisu z urządzeń monitorujących, jeżeli w takie wyposażone jest pomieszczenie. Z przebiegu wydarzenia nadzwyczajnego oraz podjętych działań policjant sporządza notatkę służbową, którą przekazuje bezpośredniemu przełożonemu lub dyżurnemu jednostki Policji.

18 II.3. Obowiązki związane z realizacją praw osoby umieszczonej w PDOZ Osoba umieszczona w pomieszczeniu ma prawo do korzystania z własnej odzieży, bielizny i obuwia. W przypadku osób podejrzanych o popełnienie przestępstw o charakterze terrorystycznym, ze szczególnym okrucieństwem, przy użyciu broni palnej, materiałów wybuchowych, lub też podejrzanych o udział w zorganizowanej grupie przestępczej przebywają one w pomieszczeniu w ubraniu zastępczym. Nieodpłatnie ubranie zastępcze mogą otrzymać osoby, których odzież ze względów higienicznych lub też innych nie nadaje się do użytku. Policjant pełniący służbę w pomieszczeniu przekazuje odzież zastępczą na podstawie decyzji kierownika jednostki Policji, właściwego ze względu na usytuowanie pomieszczenia lub osoby przez niego upoważnionej. Na czas ciszy nocnej lub w innej porze dnia w uzasadnionych okolicznościach policjant ma obowiązek wydać osobom umieszczonym w pomieszczeniu podgłówek, koc (w porze jesienno-zimowej dwa koce), materac, pościel w postaci powłoczki i dwóch prześcieradeł. Kolejnym prawem osób umieszczonych w pomieszczeniu jest prawo do posiłku. Policjant pełniący służbę ma obowiązek wydać posiłek i napoje osobom przebywającym w pomieszczeniu. Prawo do posiłku przysługuje osobom zatrzymanym na okres co najmniej 6 godzin. Posiłki wydawane są w godzinach od 7.00 do 8.00, od 12.00 do 14.00 i od 18.00 do 19.00. Przynajmniej jeden z posiłków powinien być gorący. Jeżeli jest to podyktowane stanem zdrowia osoby, posiłek powinien uwzględniać konieczność przestrzegania diety. Prawa do posiłku nie mają osoby zatrzymane w stanie nietrzeźwości, jeżeli ich pobyt nie przekroczył 12 godzin. Osobom doprowadzonym w celu wytrzeźwienia udostępnia się jedynie napoje w postaci kawy, herbaty lub wody. Prawo do napojów w nieograniczonym zakresie mają również pozostałe osoby umieszczone w pomieszczeniu. Obowiązkiem policjanta jest przyjmowanie zgłoszeń od osób umieszczonych w pomieszczeniu o ich złym stanie zdrowia. W takiej sytuacji policjant niezwłocznie informuje o tym dyżurnego. W dalszej kolejności, jeżeli wynik badań lekarskich potwierdzi konieczność zażywania przez osobę lekarstw, policjant ma obowiązek

19 wydawać lekarstwa i kontrolować sposób ich zażywania zgodnie z zaleceniem lekarskim. Osoby umieszczone w pomieszczeniu mają prawo do składania próśb, skarg i wniosków. W takiej sytuacji policjant ma obowiązek przekazać je dyżurnemu. Ponadto ma obowiązek podjąć czynności w celu realizacji uprawnień osoby umieszczonej w pomieszczeniu, w tym udostępnić jej papier i środek piszący oraz zapewnić warunki umożliwiające sporządzenie stosownych pism. Sytuacja taka ma miejsce również wówczas, gdy osoba zamierza złożyć zażalenie do sądu w związku z jej zatrzymaniem. Następnym uprawnieniem osoby jest prawo do zakupu z posiadanych środków pieniężnych prasy, papierosów, środków higieny osobistej. Prawo to realizowane jest raz dziennie za pośrednictwem innych policjantów w miarę istniejących możliwości. Prasę i środki higieny osobistej, jeżeli nie ma przeciwwskazań związanych z zapewnienia bezpieczeństwa w pomieszczeniu, przekazuje się osobie do pokoju. Ponadto osoba umieszczona w pomieszczeniu ma prawo do otrzymania paczki z odzieżą, obuwiem, przedmiotami osobistego użytku, środkami opatrunkowymi i higienicznymi oraz lekami. W takiej sytuacji obowiązkiem policjanta jest skontrolowanie zawartości paczki celem niedopuszczenia do przekazania przedmiotów, których posiadanie w pomieszczeniu jest zabronione. Udostępnienie przekazanych w paczce leków następuje za zgodą lekarza, przy czym policjant podaje osobie lekarstwa zgodnie z zaleceniem lekarza. Policjant ma obowiązek zapewnić osobie umieszczonej w pomieszczeniu możliwość korzystania z urządzeń sanitarnych i środków czystości niezbędnych do utrzymania higieny osobistej, wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych w sposób niezakłócający porządku i bezpieczeństwa w pomieszczeniu, palenia tytoniu w miejscu do tego wyznaczonym.

20 ROZDZIAŁ III Obowiązki policjanta podczas przekazywania, wydawania i zwalniania osoby w PDOZ Podstawą przekazania osoby umieszczonej w pomieszczeniu jest przedłożenie przez policjanta przejmującego nakazu przekazania. Nakaz powinien zawierać pieczęć nagłówkową jednostki Policji. Dokument podpisuje kierownik komórki organizacyjnej jednostki Policji, do dyspozycji której pozostaje osoba zatrzymana, kierownik jednostki organizacyjnej Policji lub ich zastępcy. W przypadku nieobecności wymienionych osób nakaz podpisuje dyżurny jednostki. Obowiązkiem policjanta pełniącego służbę w pomieszczeniu jest potwierdzenie, czy osobę przejmuje właściwy funkcjonariusz. Następuje to podczas weryfikacji danych z nakazu i legitymacji służbowej. Kolejną czynnością jest sprawdzenie osoby pod kątem posiadania przedmiotów, którymi dysponowanie w pomieszczeniu jest zabronione. Po wykonaniu tej czynności następuje przekazanie depozytu. Policjant przejmujący osobę otrzymuje jej dokument tożsamości, środki płatnicze, jeżeli były zabezpieczone uprzednio środki łączności oraz urządzenia techniczne, służące do rejestrowania i odtwarzania informacji, przedmioty stanowiące zagrożenie dla życia i zdrowia. Osoba przekazywana otrzymuje jedynie przedmioty niestanowiące zagrożenia dla bezpieczeństwa i przebiegu konwoju. Czynność ta znajduje swoje potwierdzenie w kwicie depozytowym. Fakt przekazania osoby odnotowany zostaje w Książce przebiegu służby i Książce ewidencji osób. Osoba umieszczona w pomieszczeniu jest wydawana innym funkcjonariuszom w celu uczestniczenia w czynnościach służbowych z jej udziałem na podstawie nakazu wydania (dokument stanowi załącznik nr 4). W takiej sytuacji obowiązkiem policjanta pełniącego służbę w pomieszczeniu jest zażądanie okazania legitymacji służbowej od policjanta mającego przejąć osobę. W dalszej kolejności następuje weryfikacja danych zawartych w nakazie. Nakaz powinien być opatrzony pieczęcią nagłówkową jednostki Policji i podpisany przez kierownika komórki organizacyjnej jednostki Policji, kierownika jednostki organizacyjnej Policji, do dyspozycji której pozostaje osoba zatrzymana lub ich zastępców, lub w przypadku

21 nieobecności wymienionych osób przez dyżurnego jednostki. Po potwierdzeniu prawidłowości wypełnienia nakazu, oraz stwierdzeniu, że osobę przejmuje policjant wskazany w nakazie, policjant dokonuje sprawdzenia, czy osoba ma przy sobie przedmioty, których posiadanie w pomieszczeniu jest zabronione. Po wykonaniu tych czynności policjant przejmujący osobę podpisuje nakaz wydania, który to druk pozostaje w pomieszczeniu i wraz z osobą opuszcza pomieszczenie. Fakt wydania osoby zostaje odnotowany w Książce przebiegu służby oraz w Książce ewidencji osób. Osobę zatrzymaną, umieszczoną w pomieszczeniu, należy natychmiast zwolnić, gdy ustała przyczyna zatrzymania, na polecenie lub zarządzenie sądu, na polecenie prokuratora, przed upływem 48 godzin od chwili zatrzymania, chyba że w tym czasie została ona przekazana do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania, jeżeli w ciągu 24 godzin od jej przekazania do dyspozycji sądu nie doręczono jej postanowienia o zastosowaniu wobec niej tymczasowego aresztowania. Zgodnie z zapisami zarządzenia nr 1061 Komendanta Głównego Policji z dnia 2 września 2009 r., policjant pełniący służbę w pomieszczeniu, na trzy godziny przez upływem czasu zatrzymania osoby ma obowiązek poinformować o tym fakcie dyżurnego jednostki Policji. Następnie na dwie godziny przed upływem czasu zatrzymania informowany jest kierownik komórki organizacyjnej Policji lub innego uprawnionego organu, do dyspozycji którego umieszczono osobę w pomieszczeniu, o upływającym terminie pobytu. Ma to na celu ustalenie dalszego toku postępowania z osobą przebywającą w pomieszczeniu. W przypadku podjęcia decyzji o zwolnieniu osoby, sporządzany jest nakaz zwolnienia. Dokument opatrzony jest stemplem nagłówkowym jednostki organizacyjnej Policji, oraz podpisem i pieczęcią kierownika komórki organizacyjnej jednostki Policji, do dyspozycji której pozostaje osoba zatrzymana, kierownika jednostki organizacyjnej Policji lub ich zastępcy. W przypadku nieobecności wymienionych osób nakaz podpisuje dyżurny jednostki. Po otrzymaniu nakazu zwolnienia policjant pełniący służbę w pomieszczeniu dokonuje sprawdzenia, czy osoba zwalniana nie posiada przedmiotów, których posiadanie w pomieszczeniu jest zabronione. Następnie zwraca osobie depozyt, co zostaje potwierdzone stosownymi zapisami w kwicie depozytowym. Środków

22 płatniczych i przedmiotów nie wydaje się z depozytu, jeżeli zostały zatrzymane lub zajęte w drodze zabezpieczenia bądź egzekucji administracyjnej. Jeżeli osobą zwalnianą jest osoba doprowadzona w celu wytrzeźwienia, zatrzymany w depozycie alkohol wydaje się jej nie wcześniej niż po 7 dniach od dnia zwolnienia z pomieszczenia. Napoje alkoholowe nieodebrane w terminie do 14 dni od dnia opuszczenia jednostki Policji ulegają komisyjnemu zniszczeniu. Fakt zwolnienia osoby odnotowany zostaje w Książce przebiegu służby i w Książce ewidencji osób.

23 LITERATURA 1. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 czerwca 2002 r. w sprawie badań lekarskich osób zatrzymanych przez Policję (Dz. U. Nr 97, poz. 880). 2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 października 2008 r. w sprawie pomieszczeń w jednostkach organizacyjnych Policji przeznaczonych dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia oraz regulaminu pobytu w tych pomieszczeniach (Dz. U. Nr 192, poz. 1187). 3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 lutego 2004 r. w sprawie trybu doprowadzania, przyjmowania i zwalniania osób w stanie nietrzeźwości oraz organizacji izb wytrzeźwień i placówek utworzonych lub wskazanych przez jednostkę samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 20, poz. 192 z późn. zm.) 4. Zarządzenie nr 360 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie metod i form wykonywania przez policjantów konwojów i doprowadzeń (Dz. Urz. KGP Nr 6, poz. 29 z późn. zm.), 5. Zarządzenie nr 1061 Komendanta Głównego Policji z dnia 2 września 2009 r. w sprawie metod i form wykonywania zadań w pomieszczeniach przeznaczonych dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia (Dz. Urz. KGP Nr 12, poz. 56).

24

25 Załącznik nr 1... (stempel nagłówkowy, l. dz.)... (miejscowość, data i godzina wystawienia nakazu) NAKAZ PRZYJĘCIA/ PRZEKAZANIA/ ZWOLNIENIA *) OSOBY ZATRZYMANEJ Nakazuję... s (c) *)... (imię i nazwisko zatrzymanego) (imię ojca) ur....w..., nr PESEL... (data urodzenia) (miejsce urodzenia) PRZYJĄĆ *) do pomieszczenia dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, do dyspozycji......... (stopień, imię i nazwisko, stanowisko kierownika komórki organizacyjnej jednostki organizacyjnej Policji lub jednostki organizacyjnej Policji, do dyspozycji której pozostaje osoba zatrzymana) PRZEKAZAĆ *)......... (stopień lub stanowisko, imię i nazwisko oraz nazwa komórki organizacyjnej jednostki organizacyjnej Policji, w której służbę pełni przejmujący osobę zatrzymaną, nr legitymacji służbowej) w celu... do... (cel przekazania) (miejsce przekazania) ZWOLNIĆ *' z pomieszczenia dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, w dniu... (data zwolnienia) o godzinie... (godzina zwolnienia)... (podpis i pieczęć kierownika komórki organizacyjnej jednostki organizacyjnej Policji lub jednostki organizacyjnej Policji, do dyspozycji której pozostaje osoba zatrzymana, albo ich zastępców, albo dyżurnego jednostki) *) niepotrzebne skreślić

zatrzymania doprowadzenia w celu wytrzeźwienia przyjęcia do pomieszczenia wydania przekazania powrotu do pomieszczenia zwolnienia 26... (stempel nagłówkowy, l. dz.) Załącznik nr 2 KSIĄŻKA EWIDENCJI OSÓB UMIESZCZONYCH W POMIESZCZENIU PRZEZNACZONYM DLA OSÓB ZATRZYMANYCH LUB DOPROWADZONYCH W CELU WYTRZEŹWIENIA Liczba kart... Założono w dniu... Zakończono w dniu... Lp. nazwisko i imię imię ojca dane osoby przyjętej do pomieszczenia data i miejsce urodzenia adres miejsca zamieszkania lub zameldowania nazwa, seria i numer dokumentu tożsamości lub numer PESEL nr pokoju decyzja o objęciu szczególnym nadzorem TAK/NIE* 1 2 3 4 5 6 7 8 data i godzina nazwa komórki organizacyjnej Policji lub jednostki organizacyjnej Policji albo organu, do dyspozycji którego pozostaje osoba zatrzymana, przyjęta do pomieszczenia wniosek prokuratora o zastosowanie tymczasowego aresztowania TAK/NIE* uwagi 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 * wpisać rodzaj decyzji w rubryce

27... (stempel nagłówkowy, l. dz.) Załącznik nr 3 KSIĄŻKA PRZEBIEGU SŁUŻBY W POMIESZCZENIU PRZEZNACZONYM DLA OSÓB ZATRZYMANYCH LUB DOPROWADZONYCH W CELU WYTRZEŹWIENIA Liczba kart... Założono w dniu... Zakończono w dniu... Lp. data i godzina przebieg służby uwagi 1 2 3 4

28 Załącznik nr 4 (stempel nagłówkowy, l. dz.) Ważny w dniu wystawienia... (miejscowość, data) NAKAZ WYDANIA OSOBY ZATRZYMANEJ Nakazuję wydać... (imię i nazwisko, imię ojca, data i miejsce urodzenia osoby zatrzymanej)... w celu przeprowadzenia z jej udziałem czynności służbowych Do przejęcia zatrzymanego upoważniam:... (stopień lub stanowisko, imię i nazwisko... oraz nr legitymacji służbowej przejmującego osobę zatrzymaną)... (podpis i pieczęć kierownika komórki organizacyjnej jednostki organizacyjnej Policji lub jednostki organizacyjnej Policji, do dyspozycji której pozostaje osoba zatrzymana, albo ich zastępców, albo dyżurnego jednostki) 1. Osobę zatrzymaną przejąłem w dniu... r. o godz....... (czytelny podpis przejmującego osobę zatrzymaną) 2. Osobę zatrzymaną przyjąłem do pokoju /pomieszczenia *) w dniu... r. o godz....... (czytelny podpis policjanta przyjmującego osobę zatrzymaną do pomieszczenia dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia) *) Niepotrzebne skreślić